8η Μάρτη: Η προσοχή μας στραμμένη στις ξεχασμένες γυναίκες της Γάζας

Καθώς η φρίκη του πολέμου συνεχίζει να εξαπλώνεται λεπτό προς λεπτό στη λεηλατημένη Γάζα, η έμφυλη βία και η μεθοδευμένη επίθεση κατά της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας των γυναικών και των κοριτσιών στην περιοχή, εντείνουν το ήδη υφιστάμενο σκηνικό τρόμου.

Οι μακροχρόνιες παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου από το Ισραήλ προηγούνται της εισβολής της 7ης Οκτωβρίου. Ο έλεγχος και η βαρβαρότητα απέναντι στα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών και κοριτσιών στην κατεχόμενη Παλαιστίνη αποτελούσε ανέκαθεν συστηματική ανησυχία. Ήδη πριν από την επιδρομή, 94.000 γυναίκες και κορίτσια δεν είχαν πρόσβαση σε υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, σύμφωνα με το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό (UNFPA). Ο αριθμός αυτός έχει πλέον αυξηθεί σε πάνω από 1 εκατομμύριο, σε διάστημα μικρότερο των πέντε μηνών.

Το 70% των θυμάτων κατά τη διάρκεια της τρέχουσας στρατιωτικής επίθεσης του Ισραήλ στη Γάζα, που πλέον μετρά συνολικά πάνω από 29.000 θανάτους, είναι γυναίκες και παιδιά. Ο πληθυσμός των γυναικών και των κοριτσιών μετρά ιστορικά περισσότερες απώλειες σε καταστάσεις συγκρούσεων, απαρτχάιντ και γενοκτονίας. Τώρα, στη Γάζα, η κατάσταση για τις θηλυκότητες είναι απελπιστική, με ελάχιστη έως καθόλου πρόσβαση στην υγιεινή, τα φάρμακα, την προγεννητική και μεταγεννητική φροντίδα και τις προμήθειες περιόδου.

Τοκετοί χωρίς ιατρική βοήθεια και αποβολές εγκύων λόγω στρες

Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν υπολογίσει ότι 50.000 έγκυες γυναίκες ζούσαν στη Γάζα κατά την αρχική πολιορκία τον Οκτώβριο και εκτιμάται ότι μέχρι σήμερα 183 γυναίκες γεννούν κάθε μέρα – το 15% των οποίων θα αντιμετωπίσει κάποια επιπλοκή. Παράλληλα με την πείνα, τη βάναυση εχθρότητα και την πολύ άμεση απειλή θανάτου και ασθενειών, έχουν γίνει αναφορές για γυναίκες που υποβάλλονται σε τοκετό χωρίς καμία μορφή ιατρικής βοήθειας, συμπεριλαμβανομένων αναφορών για γυναίκες που αναγκάζονται να υποβληθούν σε καισαρική τομή χωρίς αναισθησία, αφού η διαθεσιμότητα ιατρικών εγκαταστάσεων και προμηθειών για ασφαλή τοκετό είναι πλέον σχεδόν ανύπαρκτη.

Γυναίκες και μωρά κοιμούνται στα πατώματα αυτοσχέδιων καταυλισμών, μέσα στο κρύο, και στερούνται τα πιο απλά και βασικά τους δικαιώματα. Πολλές έγκυες αποβάλλουν λόγω του στρες και του σοκ. Χαρακτηριστική των συνθηκών που επικρατούν για τις έγκυες στη Γάζα, είναι η μαρτυρία μιας γυναίκας η οποία είχε εκτοπιστεί από τη βόρεια Γάζα όταν ήταν έγκυος και κατάφερε να επιβιώσει όταν βρήκε καταφύγιο από τους βομβαρδισμούς κάτω από μια ζώνη πυρός. Η γυναίκα έπασχε από αναιμία και φλεγμονή στα ράμματα από την καισαρική τομή που είχε κάνει πρόσφατα, ενώ τα ράμματα άρχιζαν να ανοίγουν και να μολύνονται. Την ίδια στιγμή, έπασχε από υποσιτισμό και έλλειψη βιταμινών, χωρίς να μπορεί να έχει πρόσβαση σε φάρμακα ή βιταμίνες.

Έλλειψη προϊόντων περιόδου και ιδιωτικότητας για τις γυναίκες

Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι σχεδόν 700.000 γυναίκες και κορίτσια στη Γάζα έχουν έμμηνο ρύση, την οποία προσπαθούν να διαχειριστούν με ελάχιστη ιδιωτικότητα, πρόσβαση σε σερβιέτες, τουαλέτες και καθαρό νερό. Στα καταφύγια που διαχειρίζεται η Unrwa, η υπηρεσία βοήθειας του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους, υπάρχει κατά μέσο όρο μόνο μία τουαλέτα ανά 486 άτομα.

«Προσπάθησα πολύ να βρω σερβιέτες και ένιωσα βαθιά ταπεινωμένη που δεν μπορούσα να βρω καμία. Δεν υπάρχουν ούτε παυσίπονα διαθέσιμα στα φαρμακεία και όλα τα σούπερ μάρκετ εδώ είναι κλειστά επειδή έχουν ξεμείνει από αγαθά. Το κρύο στη σκηνή και οι πόνοι στο στομάχι από την κατανάλωση μολυσμένου νερού με κάνουν να υποφέρω ακόμα περισσότερο από κράμπες. Οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί είναι τρομακτικοί, αλλά γίνονται ακόμα πιο τρομακτικοί όταν έχω περίοδο», περιγράφει μια 27χρονη γυναίκα που ζει σε καταφύγιο στη Γάζα.

Καθώς οι γυναίκες και τα κορίτσια με περίοδο δεν έχουν πρόσβαση σε προϊόντα υγιεινής, πολλές αναγκάζονται να χρησιμοποιούν υπολείμματα από σκηνές, κομμάτια υφάσματος κάτω από τα οποία τοποθετούν πλαστικές σακούλες για να αποφύγουν τις διαρροές στα ρούχα τους, ή πάνες για μωρά -εφόσον βρουν- ενώ άλλες χάνουν εντελώς την περίοδό τους λόγω του άγχους. Ορισμένες λαμβάνουν δισκία νορεθιστερόνης, όταν αυτά είναι διαθέσιμα, τα οποία συνήθως συνιστώνται για διαταραχές όπως η υπερβολική εμμηνορροϊκή αιμορραγία, η ενδομητρίωση και οι επώδυνες περίοδοι.

Απαγωγές και βιασμοί γυναικών: Η χρήση έμφυλης βίας ως πολεμική τακτική

Τις τελευταίες ημέρες, ανησυχία για τις εκατοντάδες Παλαιστίνιες γυναίκες και κορίτσια που έχουν απαχθεί και κρατούνται από το Ισραήλ, εκφράστηκε από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

«Είμαστε ιδιαίτερα συντριμμένοι από τις αναφορές ότι οι Παλαιστίνιες γυναίκες και κορίτσια που βρίσκονται υπό κράτηση έχουν επίσης υποστεί πολλαπλές μορφές σεξουαλικής επίθεσης, όπως γύμνωση και σωματική έρευνα από άνδρες αξιωματικούς του Ισραηλινού στρατού. Τουλάχιστον δύο Παλαιστίνιες γυναίκες κρατούμενες φέρεται να βιάστηκαν ενώ άλλες φέρεται να απειλήθηκαν με βιασμό και σεξουαλική βία», ανέφεραν οι ειδικοί. Σημείωσαν επίσης ότι φωτογραφίες γυναικών κρατουμένων σε εξευτελιστικές συνθήκες τραβήχτηκαν από τον ισραηλινό στρατό και ανέβηκαν στο Διαδίκτυο. Οι ειδικοί εκφράζουν την ανησυχία τους ότι ένας άγνωστος αριθμός Παλαιστινίων γυναικών και παιδιών, συμπεριλαμβανομένων κοριτσιών, φέρεται να έχουν χαθεί μετά από επαφή με τον ισραηλινό στρατό στη Γάζα.

Από την άλλη πλευρά, η απεσταλμένη του ΟΗΕ, Πραμίλα Πάτεν, που επικεντρώνεται στη σεξουαλική βία σε περιόδους συγκρούσεων, ανέφερε σε νέα έκθεσή της τη Δευτέρα ότι υπάρχουν «βάσιμοι και πειστικοί λόγοι να πιστεύουμε πως η Χαμάς διέπραξε βιασμούς, σεξουαλικά βασανιστήρια και άλλες μορφές σκληρής και απάνθρωπης μεταχείρισης γυναικών κατά τη διάρκεια της αιφνιδιαστικής επίθεσής της στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου», προσθέτοντας πως, «υπάρχουν επίσης βάσιμοι λόγοι να πιστεύουμε ότι αυτή η μορφή βίας μπορεί να συνεχίζεται». Βασισμένη σε άμεσες μαρτυρίες από απελευθερωμένους ομήρους, η έκθεση συντάχθηκε σχεδόν πέντε μήνες μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, οι οποίες άφησαν πίσω τους περίπου 1.200 νεκρούς και άλλους 250 ομήρους. Όπως είπε μάλιστα η απεσταλμένη του ΟΗΕ, «η ομάδα μας εντόπισε σε διάφορες τοποθεσίες αρκετά εντελώς γυμνά ή μερικώς γυμνά σώματα από τη μέση και κάτω – κυρίως γυναικών – με τα χέρια δεμένα και πολλές φορές πυροβολημένα, ακόμα και στο κεφάλι».

Η έμφυλη βία, συχνά με σεξουαλική βάση, χρησιμοποιείται σκόπιμα ως πολεμική τακτική σε μια προσπάθεια εξευτελισμού γυναικών και κοριτσιών. Ο αγώνας επιβίωσης στη Γάζα γίνεται ακόμα πιο φρικτός εξαιτίας της εσκεμμένης χρήσης έμφυλης βίας. Υπό αυτές τις απάνθρωπες συνθήκες, αναδεικνύεται η κρίσιμη σημασία μιας άμεσης και διαρκούς κατάπαυσης του πυρός και παροχής ειδικής βοήθειας για τις παραμελημένες γυναίκες και τα κορίτσια της Γάζας.

Μερικά στοιχεία της UN Women που επιβεβαιώνουν ότι ο πόλεμος στη Γάζα είναι επίσης ένας πόλεμος κατά των γυναικών:

• Εκτιμάται ότι 9.000 γυναίκες έχουν σκοτωθεί από τις ισραηλινές δυνάμεις στη Γάζα μέχρι σήμερα. Ο αριθμός αυτός είναι πιθανώς υποτιμημένος, καθώς πολλές περισσότερες γυναίκες αναφέρεται ότι είναι νεκρές κάτω από τα ερείπια.
• Κάθε μέρα που συνεχίζεται ο πόλεμος στη Γάζα, με τον σημερινό ρυθμό, κατά μέσο όρο 63 γυναίκες θα συνεχίσουν να σκοτώνονται.
• Εκτιμάται ότι 37 μητέρες σκοτώνονται καθημερινά, αφήνοντας τις οικογένειές τους συντετριμμένες και τα παιδιά τους με μειωμένη προστασία.
• Περισσότερες από 4 στις 5 γυναίκες (84%) αναφέρουν ότι η οικογένειά τους τρώει το μισό ή λιγότερο από το φαγητό που έτρωγε πριν από την έναρξη του πολέμου, με τις μητέρες και τις ενήλικες γυναίκες να είναι εκείνες που είναι επιφορτισμένες με την προμήθεια τροφίμων, ωστόσο τρώνε τελευταίες και λιγότερο από όλους τους άλλους.
• 4 στις 5 γυναίκες (84%) στη Γάζα αναφέρουν ότι τουλάχιστον ένα από τα μέλη της οικογένειάς τους χρειάστηκε να παραλείψει γεύματα κατά τη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας. Στο 95% αυτών των περιπτώσεων, οι μητέρες είναι αυτές που μένουν χωρίς φαγητό, παραλείποντας τουλάχιστον ένα γεύμα για να ταΐσουν τα παιδιά τους. Ολόκληρος ο πληθυσμός της Γάζας των 2,3 εκατομμυρίων ανθρώπων θα αντιμετωπίσει οξεία επίπεδα επισιτιστικής ανασφάλειας μέσα σε λίγες εβδομάδες – τα υψηλότερα που έχουν καταγραφεί ποτέ, καθώς η Γάζα βρίσκεται στα πρόθυρα του λιμού.
• Σχεδόν 9 στις 10 γυναίκες (87%) αναφέρουν ότι δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα σε σχέση με τους άνδρες. Ορισμένες καταφεύγουν σε ακραίους μηχανισμούς αντιμετώπισης και επιβίωσης, όπως η αναζήτηση τροφής κάτω από ερείπια ή σε κάδους απορριμμάτων.
• 10 από τις 12 γυναικείες οργανώσεις που συμμετείχαν στην έρευνα στη Γάζα ανέφεραν ότι είναι εν μέρει λειτουργικές, παρέχοντας βασικές υπηρεσίες αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Παρά τις εξαιρετικές προσπάθειές τους, λιγότερο από το 1% της χρηματοδότησης που συγκεντρώθηκε μέσω του Flash Appeal του 2023 έχει πάει σε εθνικές ή τοπικές οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών. Η διοχέτευση χρηματοδότησης σε αυτές τις οργανώσεις είναι ζωτικής σημασίας για την κάλυψη των συντριπτικών αναγκών των γυναικών, των οικογενειών και των κοινοτήτων τους και για να διασφαλιστεί ότι οι φωνές των γυναικών της Γάζας θα ακουστούν.