Πριν από μια εβδομάδα ακριβώς έγινε αυτό που όσοι ασχολούνται με το προσφυγικό και τα pushbacks έβλεπαν να έρχεται: το φριχτό ναυάγιο με τους περισσότερους νεκρούς τα τελευταία 30 χρόνια.
Η Μεσόγειος έχει μετατραπεί εδώ και χρόνια σε υγρό τάφο. Όσα άτομα επιβιώνουν, προσπαθούν να χτίσουν τα θεμέλια της νέας τους ζωής σε ένα πιο ασφαλές για τη ζωή τους έδαφος. Γιατί, όπως γράφει η Σομαλή ποιήτρια, Warsan Shire: «Κανένας δε βάζει τα παιδιά του σε μια βάρκα, εκτός αν το νερό είναι πιο ασφαλές από την ξηρά».
To 2017, βρέθηκα στην κατάληψη στέγης προσφύγων «Σπύρου Τρικούπη» και παρακολούθησα μια από τις συνελεύσεις της νεοσύστατης τότε κολεκτίβας LGBTQI+ Refugees Welcome. Μιλώντας ύστερα με τον Hossam από τη Συρία, 29 ετών, ο οποίος ήταν συνιδρυτής της ομάδας, μου είχε πει, αναφερόμενος στην Ελλάδα: «Δεν είναι ασφαλής χώρα για κανέναν πρόσφυγα, ούτε για τους Κούρδους, πόσο μάλλον για τους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους. Είναι πιο επικίνδυνα από ό,τι φαντάζεστε». Η Suma από την Αίγυπτο συμπλήρωσε για τη χώρα καταγωγής της ότι «Η ζωή εκεί είναι πολύ δύσκολη κι επικίνδυνη. Ξεφύγαμε από μία ομοφοβική κουλτούρα και βρεθήκαμε σε μια ίδια, μέσα στα camps».
Σελίδα 60 από το queer φανζίν Majaleδικο.
Η ιδέα για το φανζίν γεννήθηκε μέσα σε αυτές τις συνελεύσεις. Πέρασαν όμως τα χρόνια και οι ανάγκες παρέμειναν ίδιες, από την εκπροσώπηση των υποθέσεων ΛΟΑΤΚΙΑ+ προσφύγων στην Υπηρεσία Ασύλου, οι οποίες στις περισσότερες των περιπτώσεων δέχονταν απορριπτικές αποφάσεις, μέχρι την αυτοέκφραση, η αίσθηση του ανήκειν και η κοινωνικοποίηση. Η κολεκτίβα μετατράπηκε στην Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση “Emantes” που σημαίνει «Εμείς» στα καλιαρντά, σύμφωνα με το λεξικό του Ηλία Πετρόπουλου, που έχει διασώσει αρκετές λέξεις από την queer slang που ήταν περιθωριοποιημένη. Το Εmantes, λοιπόν, έρχεται ως απάντηση στο «οι Άλλοι», αλλά αποτελεί και ένα στοίχημα: «Εμείς» να ακουστούμε. Έτσι, δημιούργησαν το Majaléδικο.
Στις πρώτες του σελίδες κιόλας διαβάζω: “I love my life and I am loved” και το αναπολογητικό “Not ashamed of who we are”. Όπως γράφει και στον πρόλογο: «Έπειτα από τόσο δρόμο, τόση προσπάθεια, αγωνίες, διωγμούς, περιθωριοποίηση, μοναξιά και πολλά ακόμα συναισθήματα, το περιοδικό αυτό φιλοδοξεί να αναδείξει την ανθεκτικότητα του ανθρώπου και τη ζωή που συνεχίζεται, και να εστιαστεί σε αυτά».
Έξι χρόνια μετά, η Tabasom κάθεται απέναντί μου στο χώρο των Emantes. «Ερχόμουν συνέχεια σε αυτό το γραφείο, πέρασε ο καιρός και μία μέρα μου ήρθε πέρυσι ένα μήνυμα: “Θέλουμε να φτιάξουμε ένα περιοδικό και αν σε ενδιαφέρει, μπορείς να είσαι κι εσύ μέσα”», μου λέει, γεμάτη ενθουσιασμό για τα μαθήματα φωτογραφίας και ποίησης που παρακολούθησε την προηγούμενη χρονιά. «Εγώ είμαι λεσβία, έχουμε και gay και non-binary άτομα και άλλα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και γράφουμε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στην κοινωνία και το πως μπορούμε να εκφραζόμαστε. Κι εμείς άνθρωποι είμαστε! Κι εγώ γυναίκα είμαι και θέλω να έχω την ελευθερία μου και να ζω χωρίς να με κατηγορείτε».
Μια μέρα θέλαμε να αποφασίσουμε τι θα βάλουμε στο εξώφυλλο και μια κοπέλα από Αφρική μας έλεγε για το πώς καθάριζαν εκεί τις τουαλέτες με τις εφημερίδες κι έτσι βάλαμε κι αυτήν τη φωτογραφία μέσα. «Συνειδητοποιήσαμε ότι είχαμε όλα τα άτομα εδώ μια κοινή εμπειρία. Και στο Ιράν, και στο Καμερούν και την Ελλάδα συνηθιζόταν να ντύνουμε τα βιβλία με εφημερίδες. Στα φαρσί “majale” σημαίνει περιοδικό, έτσι κρατήσαμε αυτήν τη λέξη, προσθέσαμε την κατάληξη από το «περιοδικό» και έγινε “Majaleδικο”. Μας άρεσε, γιατί έχει αυτό το παιχνιδιάρικο. Είναι σαν να λες χαβαλεδιάρικο. Επειδή είναι πολυσυλλεκτική και πολυπολιτισμική κληρονομιά, θέλαμε να αντιπροσωπεύει όλα τα μέλη», σχολίασε η Σοφία Ζαχαριάδη μία εκ των συντονιστριών της συντακτικής ομάδας.
Η Tabasom έχει μια κόρη 17 χρονών στο Ιράν, από το οποίο έχει φύγει εδώ και 8 χρόνια. «Ήμουν στη Γερμανία τα πρώτα χρόνια, όμως δεν μπορούσα να αιτηθώ για επανένωση με την κόρη μου, για αυτό αποφάσισα να γυρίσω στην Ελλάδα, καθώς έχω άδεια διαμονής για εδώ, ωστόσο ακόμη δεν έχω καταφέρει να την φέρω. Περιμένω, καθώς μου λένε ότι υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα», σημειώνει. «Έγινα καθαρίστρια για να ζήσω. Στις αρχές, έκανα μαύρη εργασία, χωρίς ένσημα, χωρίς καμία ασφάλεια, αλλά μπήκα σε μια μεγάλη εταιρεία τώρα για να μπορώ να έχω ένσημα για να ολοκληρωθεί η αίτηση και να φέρω την κόρη μου εδώ».
Κι εμείς είμαστε άνθρωποι και θέλουμε να ζήσουμε ελεύθερα.
Πίσω στο Ιράν, ήταν μανικιουρίστ. «Εκεί όμως δεν μπορούσα να ζήσω. Η κατάσταση της χώρας και η κυβέρνηση ήταν πολύ καταπιεστική. Η οικογένειά μου δεν με αποδεχόταν, επειδή είμαι λεσβία και δεν μπορούσαν να το χωνέψουν. Τους εξήγησα ότι αυτός ήταν ο λόγος που πήρα διαζύγιο. Δεν μπορώ να ζήσω με έναν άντρα, παρόλο που τον παντρεύτηκα όταν ήμουν μικρή, στα 19, λόγω των πιέσεων που δεχόμουν», αναφέρει. «Ήταν οδηγός νταλίκας, έκανε χρήση ναρκωτικών και κάθε φορά που γυρνούσε από ταξίδι, μου έλεγε ότι έβρισκε γυναίκες στον δρόμο. Τσακωνόμασταν συνέχεια».
«Από τότε που χώρισα, δεν με ήθελαν κι έτσι νοίκιασα μόνη μου ένα σπίτι, αλλά αυτό που με ενοχλούσε πολύ ήταν ότι ένιωθα μοναξιά. Εκτός από αυτό, είχα κι ένα πολιτικό πρόβλημα. Δεν θέλω να μπούμε πολύ μέσα σε αυτό, αλλά ήμουν σε μια κυβερνητική οργάνωση και έκανα ένα λάθος, ενώ συνεργαζόμουν μαζί τους, παράλληλα πήγαινα και σε πορείες, γιατί δεν μπορούσα να χωνέψω αυτό το ισλαμικό σύστημα που είχαμε. Ζούσα με την κοπέλα μου τότε και άρχισαν να με απειλούν, οπότε έπρεπε να αποδράσω. Ο θείος μου μας βοήθησε να φύγουμε», λέει, συμπληρώνοντας ότι ήρθε και η κοπέλα της Ελλάδα, ωστόσο μετά χώρισαν.
O Milad, η Σοφία και η Tabasom δείχνοντας το «Σιγά-Σιγά» σε όλες τις γλώσσες που χρησιμοποιούν.
«Εδώ, έχω μια φίλη φαρσόφωνη και τη Σοφία, τη Λία και τη Μαρία. Έμαθα πολλά πράγματα από όλες τους, για φωτογραφία, για ποίηση και είμαι πολύ χαρούμενη που κάναμε αυτό το φανζίν μαζί», συνεχίζει και μαζί με το Milad και τη Σοφία μου δείχνουν τα πρότζεκτ που έχουν φτιάξει όλον αυτόν τον καιρό, όπως το “Σιγά-σιγά“.
Γιατί όλα γίνονται αργά και βασανιστικά για τις προσφύγισσες, τους πρόσφυγες και τα προσφυγόπουλα στην Ελλάδα. «Οι ανάγκες είναι πολλές. Η δυνατότητα ενός ανθρώπου να έρθει στην Ελλάδα και να αιτηθεί άσυλο είναι μια πολύ δύσκολη διαδικασία. Μάλιστα, τα περισσότερα άτομα περνάνε από πολύ σκληρές και εξευτελιστικές διαδικασίες μέσα στην Υπηρεσία Ασύλου», σχολιάζει η Σοφία Ζαχαριάδη και ο Milad συνεχίζει προσθέτοντας ότι για 3 χρόνια ζούσε «μαύρη ζωή, χωρίς χαρτιά».
«Όλο αυτό λειτουργεί ανασταλτικά σχετικά με την πορεία τους», λέει η Σοφία.
«Εμείς οι πρόσφυγες δεν είμαστε διαφορετικοί. Κι εμείς είμαστε άνθρωποι και θέλουμε να ζήσουμε ελεύθερα και με ηρεμία», προσθέτει η Tabasom κι ο Milad απαντάει με ένα ποίημά του:
«Πριν από περίπου τρεις δεκαετίες,
άνοιξα άθελά μου τα μάτια μου στον κόσμο.
Χωρίς να το θέλω, το Ιράν έγινε η γενέτειρά μου.
Χωρίς να ξέρω γιατί, το Milad έγινε το όνομά μου.
Άθελά μου, έγιναν χιλιάδες πράγματα,
ώσπου το μοναδικό μου όπλο έγινε γραφή,
έγινε λόγος και, κάπου κάπου, διαμαρτυρίες.
Ενάντια σε οτιδήποτε υπάρχει
που δεν θα έπρεπε να υπάρχει.»