Τα ξημερώματα του Σαββάτου της 5ης Σεπτεμβρίου το κτίριο της κατάληψης Rosa Nera στα Χανιά εκκενώθηκε από τις αστυνομικές δυνάμεις. Όσοι διέμεναν σε αυτό δεν έπεσαν από τα σύννεφα. Είχε προηγηθεί λίγες ημέρες πριν η εκκένωση της κατάληψης terra incognita, που επίσης για 16 χρόνια, αποτελούσε ζωντανό κύτταρο του κινήματος στη Θεσσαλονίκη.
Η εκκένωση της Rosa έβγαλε στον δρόμο πάνω από 2.000 Χανιώτες, διαμαρτυρόμενους για την επίθεση σε μια από τις πιο δραστήριες καταλήψεις πανελλαδικά και με ουσιαστικό ρόλο -πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό- στην τοπική κοινωνία.
Ο Παναγιώτης Κούστας έμενε στο κτίριο της Rosa Nera από το 2018 μέχρι και την ημέρα της εκκένωσης. Γεννήθηκε το 1965 στην Αθήνα. Εγκατέλειψε τις σπουδές του στα οικονομικά για να σπουδάσει -μάταια- θέατρο. Εργάστηκε σχεδόν παντού, προσπαθώντας σκληρά να μην αποκτήσει καμιά καριέρα. Διήγηματά του έχουν δημοσιευθεί στο λογοτεχνικό περιοδικό «Πολιορκία» , στο “Playboy”, στο “9” της «Ελευθεροτυπίας», σε ανθολογίες διηγημάτων επιστημονικής φαντασίας. Ζει στα Χανιά, βιοπορίζεται δουλεύοντας ως μερικής απασχόλησης λαντζέρης και είναι ραδιοφωνικός παραγωγός στο Κοινωνικό Ραδιόφωνο Χανίων, ΚΡαΧ.
Δέχτηκε να μιλήσει στην Popaganda για τη Rosa Nera, μου ξεκαθάρισε ότι αυτό θέλει να γίνει επώνυμα και αφού απάντησε στα ερωτήματά μου θέλησε να θέσει κι αυτός κάποια με τη σειρά του. Και θεωρώ ότι αξίζει με αυτά να ξεκινήσουμε: «Έχω μερικά ερωτήματα προς τους ανθρώπους που θεωρούν τους εαυτούς τους θιασώτες της ελευθερίας. Τι ακριβώς είναι αυτό που τους φοβίζει στις καταλήψεις; Σε όλα τα χρόνια που συμμετέχω στο κίνημα, καμία κατάληψη δεν έβγαλε ποτέ από το σπίτι του κάποιον άνθρωπο η κάποια οικογένεια για να “οικειοποιηθεί” τον χώρο διαβίωσης τους. Όλα τα κατειλημμένα κτίρια απαξιώνονταν μέχρι βαθμού κατάρρευσης από τους κατόχους τους (δήμους, πανεπιστήμια και κράτος) είτε γιατί δεν “μπορούσαν” εντός του οικονομικού μοντέλου που ακολουθούν, είτε γιατί δεν ήθελαν να τα ανοίξουν για χρήση από την κοινωνία.
Επιπλέον, πού ακριβώς “επιτρέπεται” να υπάρξουν και να συνυπάρξουν οι άνθρωποι που δεν επιθυμούν να κυνηγάνε το προσωπικό κέρδος και δεν πιστεύουν στην ατομική ιδιοκτησία και την αντιπροσώπευση; πού ακριβώς “επιτρέπεται” να υπάρξουν και να συνυπάρξουν οι άνθρωποι που θα αναγνωρίσουν και θα προσπαθήσουν να επιλύσουν τα προβλήματα αυτής της διαφορετικής μορφής κοινωνικής οργάνωσης που οραματίζονται για να μπορούν να την προτείνουν κατόπιν στην κοινωνία; Ποιος είναι τελικά “φανατικός” και “ιδεοληπτικός” σε αυτόν τον κόσμο; Ο/η καταληψίας; Ή ο “μέσος άνθρωπος” που δεν αφήνει χώρο, ούτε καν στη φαντασία του, σε κανένα τρόπο ύπαρξης που να υπερβαίνει το εμπόρευμα, την ιδιοκτησία, το κράτος, την ανάθεση, την ιεραρχία και την αντιπροσώπευση;»
Το κτίριο της Rosa Nera.
Πότε και πώς ξεκίνησε η δική σου εμπλοκή με τη Rosa και ποιες οι δραστηριότητες στις οποίες συμμετείχες στο πλαίσιο της; Η πρώτη μου επαφή με τη Rosa έγινε μέσα από τα κείμενα της που δημοσιοποιούνται στο διαδίκτυο. Μπήκα για πρώτη φορά στο κτίριο του λόφου το καλοκαίρι του 2017. Είχα έρθει στα Χανιά για μια εκδήλωση της ΕΡΤ Χανίων, σχετική με τον αγώνα ενάντια στο Μαύρο και με αυτή την ευκαιρία, παρακολούθησα μια ανοιχτή συνέλευση της συλλογικότητας της κατάληψης. Και εκείνη την εποχή υπήρχε απειλή εκκένωσης, οπότε επιστρέφοντας στην Αθήνα ενημέρωσα για το θέμα τις συλλογικότητες με τις οποίες είχα σχέσεις. Έτσι προέκυψαν κάποια ψηφίσματα αλληλεγγύης. Το καλοκαίρι του 2018 αποφάσισα να ζήσω στα Χανιά, για προσωπικούς λόγους. Ζήτησα να φιλοξενηθώ στο κτίριο και η συνέλευση δέχτηκε το αίτημα μου. Έζησα λοιπόν εκεί, μέχρι και την ημέρα της εκκένωσης, συμμετέχοντας στις δραστηριότητες της συλλογικότητας, πολιτικές, πολιτιστικές και κοινωνικές. Είναι πραγματικά αδύνατον να περιγράψω το εύρος των πραγμάτων που συνέβαιναν καθημερινά στο κτίριο και στην αυλή του, αυτό που θεωρώ ότι αξίζει να αναφερθεί είναι η δυνατότητα που έδινε η χρήση του κτιρίου σε πρόσωπα και ομάδες να καλύψουν τόσο υλικές ανάγκες (όπως με την καθημερινή συλλογική κουζίνα ή τη χρήση του εργαστηρίου στο οποίο γίνονταν χρηστικές κατασκευές) όσο και ανάγκες άλλου τύπου (συνελεύσεις, εργαστήρια, πρόβες στο θέατρο, αντιεμπορευματικό καφενείο κι ένα σωρό άλλα).
Ποια η κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική προσφορά της Rosa στην τοπική κοινωνία και πώς κατάφερε να είναι η Rosa μια από τις πιο δραστήριες καταλήψεις πανελλαδικά; Η Rosa (μετρημένα) έχει διοργανώσει ή φιλοξενήσει -με πραγματικά μηδενικό προϋπολογισμό και ελεύθερη συνεισφορά- περισσότερες εκδηλώσεις από οποιοδήποτε πολιτιστικό ίδρυμα της πόλης που χρηματοδοτείται από τον Δήμο η το κράτος για να «παράγει πολιτισμό». Η Rosa έχει φιλοξενήσει ανθρώπους σε ανάγκη που ανάλγητα «ξεφορτώθηκαν» το κρατικό ή δημοτικό δίκτυο κοινωνικής πρόνοιας, έχει στήσει ή πάρει μέρος σε δίκτυα αλληλεγγύης σε ολόκληρη την διάρκεια της 16χρονης πορείας της αλλά και στην εποχή του covid, παράγει πολιτικό λόγο και δράσεις για όλα τα ζητήματα που αφορούν τον κόσμο των καταπιεσμένων. Όλα αυτά μπορούν να συμβαίνουν γιατί έχει από την αρχή της μια σαφή σύνδεση με την κοινωνία της πόλης και του νομού. Αυτή η σύνδεση είναι που εκφράστηκε με τις αυθόρμητες κινητοποιήσεις που ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια της εκκένωσης και συνεχίζονται ακόμα, χωρίς να χάνουν ρυθμό, οργανωμένες από μια ανοιχτή συνέλευση εκατοντάδων ανθρώπων. Είναι μαγικά αυτά που συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στα Χανιά, μπορεί κανείς να το αντιληφθεί από τις φωτογραφίες και τα βίντεο αν δεν βρίσκεται εδώ∙ υπάρχει μια έκρηξη δημιουργικότητας σε εξέλιξη που έχει διαχυθεί παντού.
Τι θα κάνετε μετά την εκκένωση του κτιρίου; Πώς συνεχίζετε; Τι θα απογίνει το κτίριο; Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά το προχθεσινό κείμενο της κατάληψης. Το παραθέτω: «Είμαστε εκεί που πρέπει. Στο φυσικό μας χώρο. Στις συνελεύσεις βάσης, στους δρόμους του αγώνα για ελευθερία και ισότητα. Κάνουμε ό,τι κάναμε πάντοτε. Παίρνουμε δύναμη από τους δύο χιλιάδες και πάνω ανθρώπους που κατέβηκαν στον δρόμο και συνεχίζουμε.
Προσπαθούν να μας τρομάξουν με ανυπόστατες κατηγορίες. Μιλάνε για φθορές (Πολυτεχνείο Κρήτης), αυτοί που το είχαν εγκαταλείψει για 23 χρόνια. Μας μηνύουν (Belvedere) εκείνοι που προσπαθούν να επιβάλλουν, την καταστροφή του χαρακτήρα της Παλιάς Πόλης. Όλοι αυτοί που όχι μόνο καταπατούν την νομοθεσία την οποία επικαλούνται, όχι μόνο παρακάμπτουν το Κ.Α.Σ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο), αλλά κυρίως αδιαφορούν για τις αντιδράσεις και την γνώμη των κατοίκων της πόλης για το ζήτημα του ξενοδοχείου.
Εμείς αυτό το κτίριο το αγαπάμε και το σεβόμαστε. Όταν μπήκαμε το 2004 συναντήσαμε ένα ερείπιο. Του φτιάξαμε τη στέγη, η οποία όντας τρύπια, θα προκαλούσε την κατάρρευση του κτιρίου. Και μάλιστα κάνοντας ειδική παραγγελία για τα κεραμίδια, ώστε να μην διαταράξουμε την ιστορική εικόνα του κτιρίου. Σιγά-σιγά με συλλογικό κόπο και χρήμα εκατοντάδων ανθρώπων, επισκευάσαμε και το εσωτερικό, διατηρώντας διαχρονικά τα ιδιαίτερα μορφολογικά και τυπολογικά χαρακτηριστικά του κτιρίου. Μετατρέποντάς το σε έναν βιώσιμο κοινό τόπο για το κίνημα της πόλης. Ανοίξαμε την αυλή στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Ποτέ δεν σταμάτησαν οι εργασίες για τη βελτίωση της υποδομής της Rosa Nera. Όσον αφορά στην «διατάραξη οικιακής ειρήνης», οποιοσδήποτε μπορεί να πάει να ρωτήσει την γειτονιά τώρα.
Ξέρουμε όμως πως δεν είναι αυτοί οι λόγοι για τους οποίους χτυπήθηκε η κατάληψη. Οι καταλήψεις αποτελούν εργαλεία και δυνατότητες για τους καταπιεσμένους/ες. Η επίθεση σε αυτές, εντάσσεται στο γενικότερο σχέδιο καταστολής των διαδηλώσεων, κατάργησης των απεργιών, περικοπής των κεκτημένων και αποδυνάμωσης της βάσης της κοινωνίας. Γι’ αυτούς τους λόγους χτυπήθηκαν πρόσφατα και οι καταλήψεις Terra incognita και Libertatia στη Θεσσαλονίκη.
Φωτογραφία που από την μαζικότερη πορεία των τελευταίων χρόνων που πραγματοποιήθηκε στην πόλη των Χανίων το βράδυ του Σαββάτου 5 Σεπτεμβρίου 2020, μετά την εκκένωση της κατάληψης “Rosa Nera”. Κυριακή 6 Σεπτεμβρίου 2020. ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ/STR
Η επίθεση στη Rosa Nera είναι μια συνεργασία πολλών κρατικών φορέων, αλλά και ιδιωτικών. Τίποτα παράξενο, τίποτα απρόβλεπτο. Αρχικά πραγματώθηκε από την πρυτανεία του Πολυτεχνείου Κρήτης, η οποία επί θητείας Β. Διγαλάκη, ξεκίνησε το 2017 την προσπάθεια εκκένωσης της κατάληψης και ενοικίασης των κτιρίων του λόφου στην εταιρεία
Οι καταλήψεις σφύζουν από ζωή όταν τα κινήματα είναι ενεργά και διεκδικούν ζωή και ελευθερία. Όταν η εργατική τάξη παλεύει για αύξηση στο μισθό, μείωση στην ένταση της εργασίας ή και ανατροπή της σχέσης κεφάλαιου-εργασίας. Όταν οι μειονότητες διεκδικούν ισότητα. Όταν οι αυτο-οργανωμένοι αγώνες είναι στο προσκήνιο.
Ή η επίθεση στις καταλήψεις πανελλαδικά, θα αποτελέσει άλλη μια αφορμή ώστε το κίνημα να αγωνιστεί σε όλα τα κοινωνικά μέτωπα ή το ελληνικό κράτος και τα αφεντικά θα μας εξοντώσουν με μειώσεις μισθών, συντάξεων, επιδομάτων, ανεργία, έλεγχο, πρόστιμα, ξύλο, φυλακή.
Σηκώνουμε το γάντι που μας πέταξαν οι φασίστες του κρατικού μηχανισμού και δίνουμε τη μάχη. Ζουν σε αυταπάτες όσοι θεωρούν πως μας τέλειωσαν με μια αστυνομική επίθεση. Ο αγώνας μας θα είναι κοινωνικός και μαζικός. Εμείς δημιουργούμε και γι’ αυτό θα πάμε ξανά στο λόφο μέρα μεσημέρι. Συνεχίζουμε το μονοπάτι της κοινωνικής νομιμοποίησης ενάντια στη στρατιωτική επιβολή του νόμου. Η πόλη των Χανίων είναι αυτή που θα δώσει συνέχεια στην κατάσταση που λέγεται Rosa Nera»