Ο Χιθ Λέτζερ, στον ρόλο της καριέρας του, εξήγησε με ένα πολύ απλό παράδειγμα γιατί κάνει ότι κάνει ο Τζόκερ λύνοντας μια απορία που είχαμε από μικρά παιδιά. Ο Τζόκερ λοιπόν είναι ένας σκύλος που κυνηγά και γαβγίζει στα διερχόμενα αυτοκίνητα χωρίς κάποιον σκοπό, αφού ακόμα κι αν έπιανε στα δόντια του κάποιο αυτοκίνητο δε θα ήξερε τι να το κάνει. Έτσι ακριβώς έμοιαζε και η ατμόσφαιρα στο Μέγαρο Μαξίμου τη νύχτα του δημοψηφίσματος. Είχαν πετύχει μια νίκη που κανείς δεν μπορούσε ή δεν ήθελε να διαχειριστεί. Εκτός ίσως από τον φυσικό ηγέτη του «ΟΧΙ» που παραιτήθηκε (ή τον «παραίτησαν») εκείνη ακριβώς την στιγμή μόνο και μόνο για επανέλθει μια άλλη καταλληλότερη, η οποία φαίνεται πως ήρθε.
Το κλειστό του Σπόρτιγκ, στο οπόιο κάποτε μάγευε τα πλήθη ο διαστημικός αείμνηστος Αλφόνσο Φορντ αλλά τώρα είναι γνωστό κυρίως για τις εκδηλώσεις μικρών κομμάτων ή μεγάλων πολιτευτών της Β’ Αθήνας, διάλεξε ο Γιάνης Βαρουφάκης για να κηρύξει τη συνέχιση του αγώνα που είχε αφήσει στη μέση εκείνη τη θερινή βραδιά του ’15. Το στήσιμο του χώρου προμήνυε ότι η εκδήλωση θα ήταν αρκετά διαφορετική από τις συνήθεις πολιτικές εκδηλώσεις, δεν υπήρχε υπερυψωμένο βάθρο ομιλητή στην άκρη της αρένας, δεν υπήρχε το κλασικό προεδρείο, ούτε καν η «πλάτη» με το βασικό σύνθημα του κόμματος. Μόνο διάσπαρτα σταντ ομιλητών και τρισδιάστατα λόγκο που θύμιζαν σοβιετικές καρτ-ποστάλ με την επιτυχή εκτόξευση του Σπούτνικ. Εξίσου ασυνήθιστο και το ξεκίνημα της εκδήλωσης με τον Νίκο Μαγδαληνό σε ένα θεατρικό μονόπρακτο του Γιώργου Μανιώτη και βασικό θέμα τις πολιτικές που ωθούν τον κόσμο στο περιθώριο. Οι κερκίδες δε γέμισαν ασφυκτικά, αλλά δεδομένης της εξοντωτικής διάρκειας του event ήταν αξιοσημείωτο ότι οι περισσότεροι έκατσαν μέχρι τέλους. Το κοινό δεν ήταν αυτό που πάει να δει έστω από περιέργεια, ήταν βαμμένες «Βαρουφίτσες». Οπότε ακόμα και με μισογεμάτο το 2500 θέσεων κλειστό οι «εθελοντές» (οι ομοιότητες με το Ποτάμι δεν σταματάνε εδώ) του κινήματος δήλωναν ικανοποιημένοι. Σε όλους αρέσει να χωρίζεις τους ανθρώπους σε δυο κατηγορίες και αν θέλαμε να χωρίσουμε το κοινό της εκδήλωσης θα είχαμε απ΄τη μια την hip τάση που στήριξε ΣΥΡΙΖΑ τον Γενάρη του ’15 (που ακόμα κι αν ερχόταν από τα δεξιά ριζοσπαστικοποιήθηκε την εποχή της «ελληνικής άνοιξης» μέχρι το δημοψήφισμα), και από την άλλη γνωστοί-άγνωστοι που κάποιοι τους θυμόμασταν από τα φοιτητικά μας χρόνια ως ΕΑΑΚίτες που τώρα έκαναν τη στροφή στον ρεαλισμό και το μοντέρνο ντύσιμο. Όλοι αυτοί μαζί αρμονικά μπλεγμένοι αποτελούν ίσως το πιο αισιόδοξο κοινό κόμματος, όχι τόσο επειδή είναι σίγουροι για την καλή πορεία που θα έχει το κίνημα όσο γιατί υπάρχει η αίσθηση ότι η αποτυχία της ΕΕ ή/και της ελληνικής κυβέρνησης είναι η επιβεβαιώση της ορθότητας όσων πρεσβεύουν.
Ο Βαρουφάκης εκτός από κεντρική φιγούρα της εκδήλωσης είχε και τον ρόλο του κονφερανσιέ αφού αναλάμβανε να προλογίζει τους πιονιέρους του DiEM25 που πήραν το λόγο μετά το καλλιτεχνικό δρώμενο. Παρεμβάσεις μέσω βίντεο και παρόντες ομιλητές παρουσίαζαν εναλλάξ τους λόγους συστράτευσής τους και το όραμα τους για την Ευρώπη. Η εναλλαγή μεταξύ των παρεμβάσεων με βίντεο και των λάιβ ομιλητών πρόσφερε μια απαραίτητη ισορροπία. Απαραίτητη γιατί από τη μια στα βίντεο είχαμε ένα καταιγιστικό name dropping εικόνας και ήχου με Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ, Σλαβόι Ζίζεκ, Μπράιαν Ίνο, Ζαν-Μισέλ Ζαρ, Ναόμι Κλάιν, Κεν Λόουτς κ.ά. Κι από την άλλη ανθρώπους της διπλανής πόρτας ώστε να φανεί με κάπως πειστικό τρόπο ότι το DiEM25 από λέσχη προβληματισμού εξελίσσεται σε κόμμα με γείωση στην κοινωνία. Τον ίδιο ακριβώς σκοπό είχαν και οι παρεμβάσεις των Δήμου Μούτση και Βασίλη Βασιλικού με την παρέμβαση του τελευταίου να εκλαϊκεύει με όρους Παλαιού ΠΑΣΟΚ, του Ορθόδοξου, το ζήτημα της υποτέλειας στην Ε.Ε.
Γιάνης Βαρουφάκης και Δανάη Στράτου
Ο 91 χρονος πατέρας του Γιάνη Βαρουφάκη, Γιώργος, δεν έχασε λεπτό από την εκδήλωση
Τα φλας σε πυρετό
Δήμος Μούτσης και Βασίλης Βασιλικός, οι πιο ηχηρές φυσικές παρουσίες στο πλευρό του Γιάνη. Οι υπόλοιπες ήρθαν από το video wall…
…όπως ο Νόαμ Τσόμσκι
Στιγμιότυπο από το θεατρικό δρώμενο του διαλείμματος
Τόσο οι ομιλητές όσο και ο Βαρουφάκης εξήγησαν με αρκετά πειστικό τρόπο το έλλειμμα δημοκρατίας στον τρόπο λειτουργίας της ΕΕ και των Eurogroup. Βέβαια αυτό είναι το εύκολο κομμάτι της πολιτικής πλατφόρμας, αφού η κριτική στην ΕΕ, ειδικά μετά το Brexit, είναι πια μέρος του mainstream πολιτικού λόγου. Υπό την πίεση ενός ευρύτατου φάσματος ευρωσκεπτικισμού ακόμα και οι πιο φανατικοί υπέρμαχοι της ευρωπαϊκής ιδέας μιλάνε πια ανοιχτά για μεγάλες τομές στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Αυτό ήταν άλλωστε και το βασικό σύνθημα του Μακρόν σε μια προσπάθεια να χαλιναγωγήσει τη δυναμική της Λεπέν, αλλά και του Μελανσόν. Βέβαια κάποιος με καλή μνήμη θα θυμάται ότι ο Ολάντ εκλέχτηκε με το ίδιο ακριβώς σύνθημα απέναντι στον Σαρκοζί και τη γερμανική Ευρώπη. Ίσως η ευρωπαϊκή ελίτ να πιστεύει ότι είναι ανεξάντλητη η τράπουλα από την οποία βγάζει συνεχώς βαλέδες που θα σώζουν την παρτίδα, όμως ο κόσμος αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι απλά αγοράζει χρόνο. Το κρίσιμο αυτό διάστημα θέλει να εκμεταλλευτεί το κίνημα του Γιάνη Βαρουφάκη και βάζει το εξής δίλημμα:
Η Ευρώπη είτε θα εκδημοκρατιστεί είτε θα πάψει να υπάρχει.
Παρά τον ενθουσιασμό, ή και βολονταρισμό, που διατρέχει τις τάξεις του κινήματος υπέρ του εκδημοκρατισμού είναι ενδιαφέρον ότι σκέφτονται σοβαρά και το ενδεχόμενο να πάψει να υπάρχει. Ως στρατηγική θα έλεγε κανείς ότι θυμίζει τη «χλιαρή» καμπάνια της αριστερής πτέρυγας των Εργατικών του Κόρμπιν υπέρ του Bremain. Δηλαδή καλή η παραμονή στην ΕΕ, αλλά ας ετοιμαζόμαστε και για έξοδο ώστε να αυτή να γίνει με τους όρους μας και όχι με τους όρους των Τόρηδων. Πάνω σε αυτό προφανώς πατάει και η εξαγγελία των 7 σημείων του κινήματος ως πολιτική πρόταση. Σε γενικές γραμμές θα έλεγε κανείς ότι είναι ένα μείγμα των «Ζαππείων» του Σαμαρά και του «Προγράμματος Θεσσαλονίκης» του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή λίγο κοινωνική δικαιοσύνη και λίγο αγορά μαζί. Το ενδιαφέρον με αυτό το πρόγραμμα, πέρα από τα κοινωνικά μέτρα ανακούφισης, είναι η πρόταση για φοροελαφρύνσεις και μετατροπή του ΤΑΙΠΕΔ σε αναπτυξιακή τράπεζα. Ενώ κινούνται στο γνωστό μήκος κύματος της ιδεολογίας του Βαρουφάκη, που ποτέ δεν πλασαρίστηκε ως radical αριστερός, τώρα πια στηρίζονται από ανθρώπους που ήταν στο κοινό της εκδήλωσης οι οποίοι είχαν όντως παρελθόν στην αντικαπιταλιστική αριστερά. Θα έλεγε κανείς ότι αυτό είναι ένα ακόμα δείγμα του πόσο «δεξιά» πάει συνολικά το πολιτικό φάσμα, ώστε όχι μόνο να παρουσιάζεται ως ακροαριστερός ο Βαρουφάκης από την ελίτ, αλλά ταυτόχρονα να τον βλέπει και με συμπάθεια η παραδοσιακή άκρα αριστερά. Βέβαια, αυτό δεν καταφέρνει να διαλύσει την υποψία ότι ως κόμμα στερείται ενός στιβαρού ιδεολογικού στίγματος, ενώ η ρητορική υπέρ μιας ασαφούς μεταρρύθμισης φλερτάρει με το απολιτίκ (και σε κάποιους θυμίζει μαοϊκή τάση του Ποταμιού).
Η σκηνή Ι
Η σκηνή ΙΙ
…και οι εξέδρες
Μισογεμάτο η μισοάδειο το ποτήρι της προσέλευσης;
Η «ποταμοειδής» φύση του εγχειρήματος δεν περιορίστηκε στο χιψτεροστήσιμο της εκδήλωσης, αλλά είναι εμφανής και στον τύπο οργάνωσης που ακολουθεί το DiEM25. Πήρε τη βασική ιδέα της ηλεκτρονικής συγκέντρωσης μελών και την εξέλιξε με το καινό δαιμόνιο της αυθόρμητης συγκρότησης ομάδων διαδικτυακά, τα κλασικά εσωτερικά δημοψηφίσματα κι άλλες μορφές άμεσης δημοκρατίας. Στο ίδιο μήκος κύματος και το πάρτυ με DJ που ακολούθησε μετά από 4 γεμάτες ώρες, στο οποίο όμως ο Γιάνης ενθάρρυνε το κοινό να σχηματίσει πολιτικά πηγαδάκια τα οποία θεωρεί κύτταρο της πολιτικής ζωής.
Θα έλεγε κανείς ότι αυτό είναι ένα ακόμα δείγμα του πόσο «δεξιά» πάει συνολικά το πολιτικό φάσμα, ώστε όχι μόνο να παρουσιάζεται ως ακροαριστερός ο Βαρουφάκης από την ελίτ, αλλά ταυτόχρονα να τον βλέπει και με συμπάθεια η παραδοσιακή άκρα αριστερά.
Δυο χρόνια κι ενάμιση μνημόνιο μετά, υπάρχουν τρία βασικά ερωτηματικά που ο Βαρουφάκης προσπαθεί να μετατρέψει σε πολιτική πρόταση.
Η αδυναμία εδώ είναι φανερή και ο Γιάνης Βαρουφάκης ως πρόταση είχε, σε γενικές γραμμές, την επικράτηση ενός γερμανικού DiEM25 που θα βάλει τέλος στην οικονομική πολιτική του Σόιμπλε. Με ξεκάθαρα οικονομικά κριτήρια θα έλεγε κάποιος πως είναι πιθανότερο να δούμε σημαντική αλλαγή της γερμανικής πολιτικής μόνο όταν η κρίση χτυπήσει την πόρτα της κι όχι επειδή θα πειστεί με κάποιο μαγικό τρόπο. Ο Βαρουφάκης το αντιλαμβάνεται πια κι αυτό είναι σημάδι ότι σταδιακά γίνεται όλο και πιο πολιτικός κι όλο και λιγότερο οικονομολόγος.
Ίσως αυτό το σημείο να είναι και το πιο ενδιαφέρον στο εγχείρημα του DiEM25. Ίσως πιο ενδιαφέρον κι απ΄τη φιλοδοξία του κινήματος να γίνει ουσιαστικά πανευρωπαϊκό.