Πριν ένα περίπου μήνα, η δημοσίευση του επικείμενου πρωτοχρονιάτικου εξώφυλλου του National Geographic, προκάλεσε μιντιακό πανικό που άγγιξε μέχρι και μέσα όπως το Πρώτο Θέμα, που ως τότε αναφέρονταν στην έννοια τρανς μόνο προκειμένου να στοχοποιήσουν τη σεξουαλική εργασία, θεωρώντας τις δύο έννοιες υποχρεωτικά ταυτόσημες. Στο διαδικτυακό μιντιακό περιβάλλον όπου τα νέα κρατάνε στην καλύτερη περίπτωση την προσοχή για δύο 24ωρα (εκτός αν είσαι ο David Bowie και το νέο είναι ο θάνατός σου), ένα μήνα μετά το θέμα έχει ήδη πέσει στην αφάνεια.
Το εξώφυλλο αυτό ήταν μία φωτογραφία του 9χρονου τρανς κοριτσιού Avery Jackson, από το Kansas City των Ηνωμένων Πολιτειών, και o τίτλος του ειδικού τεύχους που έφερε αυτό το εξώφυλλο ήταν “Gender Revolution“. Τα ελληνικά μέσα έμειναν κατά κύριο λόγο στο γεγονός πως στο εξώφυλλο απεικονίζεται ένα τρανς άτομο, και δεν ασχολήθηκαν με το ευρύτερο θέμα του τεύχους: την αυξανόμενη ορατότητα που έχουν τα ζητήματα φύλου σε δυτικές κοινωνίες. Στην Ελλάδα, ωστόσο, παρ’ όλη την προσπάθειά της να είναι «δυτική» χώρα, η ιδέα πως υπάρχουν άνθρωποι που η ταυτότητα φύλου τους δεν ταυτίζεται με το φύλο που τους αποδόθηκε στη γέννα, ακούγεται σαν επιστημονική φαντασία.
Ίσως το βίωμα των τρανς ατόμων που ταυτίζονται με το δίπολο (άνδρας/γυναίκα) των φύλων, με άλλα λόγια: το βίωμα των τρανς γυναικών που τους αποδόθηκε το αρσενικό φύλο κατά τη γέννηση, ή των τρανς ανδρών που τους αποδόθηκε το θηλυκό, σιγά σιγά βγαίνει από τη σφαίρα του απόλυτου ταμπού, ακόμα κι αν το να γίνονται διανοητά αυτά τα άτομα πέρα από το πλαίσιο (και χωρίς τη στοχοποίηση) της σεξεργασίας παραμένει ρίσκο. Όταν η συζήτηση πηγαίνει προς άτομα που δεν ταυτίζονται με το δίπολο των φύλων, που μέσα στο δίπολο αλλάζουν θέσεις ή βρίσκονται τελείως εκτός αυτού, όταν ακούγονται λέξεις όπως non-binary, genderfluid, genderqueer, agender ή ό,τι άλλο, αμφιβάλλω πόσοι συνομιλητές δεν μένουν με ένα βλέμμα παντελούς απορίας.
Εγώ, κάνοντας μεταπτυχιακό στις σπουδές Φύλου, δεν χρειάστηκα πάνω από ένα εξάμηνο για να αποφασίσω να μην αναφέρω ακριβώς τι σπουδάζω, ώστε να μην συναντώ αυτό το αμήχανο βλέμμα απόλυτης άγνοιας. Παράλληλα, η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, δηλαδή η δυνατότητα ενός ατόμου να αλλάζει το όνομα και το καταγεγραμμένο φύλο στα επίσημα έγγραφά του, χωρίς εγχείρηση υποχρεωτικής στείρωσης, ψυχιατρική διάγνωση και άλλους περιορισμούς, παραμένει ζητούμενο και διεκδίκηση της LGBTQI+ κοινότητας της χώρας- αν επιτευχθεί, είναι αμφίβολο αν θα περιλαμβάνει τη δυνατότητα μίας άλλης επιλογής πέρα από το να γίνει το «γυναίκα» «άνδρας», ή το αντίστροφο.
Στο πλαίσιο αυτό, είναι προφανές πως το ζήτημα του φύλου στην Ελλάδα είναι μακριά από το να φτάσει στην επανάσταση που προαναγγέλει το National Geographic, επανάσταση που θα σήμαινε τα άτομα που δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να περιοριστούν σε ένα διπολικό σύστημα που προκαθορίζει πώς πρέπει να συμπεριφέρονται, τι να φορούν και ποιους και ποιες να επιθυμούν, να μπορούν να το κάνουν ελεύθερα και χωρίς βία. Ακόμα κι αν αυτό είναι μακριά από το να γίνει, ωστόσο, οι προσπάθειες ανάδειξης σχετικών θεμάτων αυξάνονται τον τελευταίο καιρό- μία από τις πιο αξιόλογες είναι ένα φεστιβάλ που ξεκινάει σήμερα, στο Booze Cooperativa: το πρώτο GenderFest στην Ελλάδα είναι εδώ, και εμείς μιλήσαμε με τα άτομα που το δημιούργησαν. Η ομάδα που διοργάνωσε το τριήμερο φεστιβάλ με ταινίες, performance και συζητήσεις γύρω από το φύλο είναι η ίδια ομάδα που βρίσκεται πίσω από το Outview, το Φεστιβάλ Queer Κινηματογράφου που πραγματοποιείται κάθε άνοιξη εδώ και δέκα χρόνια στην Αθήνα. Φέτος, ήρθε η στιγμή να φέρουν κάτι διαφορετικό από το γνωστό φεστιβάλ, και ζητήσαμε να μας μιλήσουν γι’ αυτό.
Μιλώντας με τx Άλεξ Δημητρίου, curator του φεστιβάλ, που εργάζεται για τη δημιουργία του μαζί με τη Μαρία Cyber, διοργανώτρια του Outview, μου εξήγησε την ανάγκη να φτιαχτεί αυτό το φεστιβάλ: «Το φεστιβάλ αυτό προέκυψε από την ανάγκη μας να παρουσιάσουμε στην Αθήνα άτομα από τον διεθνή queer, trans, intersex και φεμινιστικό καλλιτεχνικό χώρο που θεωρούμε σημαντικά για τον LGBTQI+ ακτιβισμό και ορατότητα. Αυτό το κάνουμε φυσικά και με το Outview Film Festival, όμως θέλαμε να κάνουμε ένα event όπου θα κάνουμε λίγο παραπάνω focus σε perfomance και παρουσιάσεις σε σχέση με τις ταινίες”. Το πρόγραμμα του φεστιβάλ, παρ’ ό,τι σύντομο σε διάρκεια, έχει ποικιλία στη θεματολογία που πραγματεύεται: «Θέλαμε να φέρουμε στο προσκήνιο θέματα που ήδη απασχολούν την κοινωνία και την κοινή γνώμη αλλά κάπως δεν συζητούνται ανοιχτά. Κάποια από αυτά είναι ο φεμινισμός στα πλαίσια του Ισλάμ ή οι ίντερσεξ υποκειμενικότητες. Η ορατότητα της τρανς κοινότητας είναι επίσης ένα πολύ σημαντικό θέμα, παρά το γεγονός ότι στις μέρες μας θεωρείται ότι έχει λάβει αρκετά φώτα δημοσιότητας. Θέλουμε να θέσουμε το ερώτημα, είναι όντως αρκετή αυτή η ορατότητα, ή μήπως είναι απλά μια μικρή αρχή που έπρεπε να είχε γίνει εδώ και πολλές δεκαετίες τουλάχιστον;».
H διοργάνωση του φεστιβάλ ξεκινάει με τις ισχυρότερες δυνατές προοπτικές, για να φέρει ένα θέμα που βρίσκεται στην αφάνεια, στο επίκεντρο της προσοχής. Σύμφωνα με τα λόγια τx Άλεξ, «Όταν μιλάμε για ορατότητα, μιλάμε για ορατότητα στην κυρίαρχη κουλτούρα. Δεν ήμασταν αόρατα πριν, απλά η κυρίαρχη κουλτούρα αρνείτο να μας δει και να αποδεχτεί την ύπαρξή μας”. Τα υπόλοιπα άτομα που απαρτίζουν την ομάδα του GenderFest, για να φτάσει αυτό το φεστιβάλ στις πλήρεις του δυνατότητες. «Όλοι μας θα κάνουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να είναι ένα τριήμερο, στο οποίο ο κόσμος θα γνωρίσει καινούργιους ανθρώπους, θα ακούσει για το έργο μοναδικών καλλιτεχνών, θα χορέψει και προπαντώς θα νιώσει ελεύθερα ο εαυτός του», μου εξήγησε η Φροσύνη Δρακούλη, υπεύθυνη Press. “Περιμένουμε άτομα από όλη την LGBTQI+ κοινότητα, πάντα με γνώμονα ότι όλοι είναι ευπρόσδεκτοι, χωρίς απολύτως καμία διάκριση, ούτε καν οικονομική, μιας και η είσοδος σε όλες τις εκδηλώσεις είναι δωρεάν”.
Εμείς, ελπίζουμε απλώς το φεστιβάλ αυτό να είναι δημιουργικό, και σίγουρα να είναι το πρώτο από πολλά.
