«Το ΕΜΣΤ εγκαινιάστηκε με τυμπανοκρουσίες», διαβάζω σε εξώφυλλα και ρεπορτάζ ακόμη και έγκυρων εφημερίδων, που ωστόσο παραπληροφορούν τον αναγνώστη. Είτε από άγνοια, είτε από πολιτική σκοπιμότητα (ε, ο Αριστείδης Μπαλτάς πρέπει κάτι να έχει κάνει προτού επιστρέψει στο σπίτι του!).
Θα μπορούσε να θεωρηθεί σπουδαία στιγμή στη βαλτωμένη επί σειρά ετών ολοκλήρωση του μεγάλου έργου της αποπεράτωσης και των θυρανοιξίων του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης το γεγονός ότι τη Δευτέρα 1 Νοεμβρίου άναψε μέρος του φωτισμού του και κατακλύστηκε από καλοντυμένο κόσμο για μια περιοδική έκθεση, με τίτλο «Κρίσιμοι Διάλογοι: Αθήνα-Αμβέρσα», τη σύμπραξή του, δηλαδή, με το Φλαμανδρικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ΜΗΚΑ (έως 29 Ιανουαρίου), το μοναδικό πράγμα που απέμεινε από την επεισοδιακή βελγική επέλαση-φιάσκο του φλαμανδού προβοκάτορα Γιαν Φαμπρ στη χώρα μας.
Όμως, το ίδιο ακριβώς δεν έχει ξανασυμβεί με τις εμφανίσεις τόσο χορευτικών σχημάτων όσο και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής κάποιες βραδιές του καλοκαιριού, στο πλαίσιο των πιλοτικών δοκιμών λειτουργίας του; Να παραδεχτώ ότι για ψυχολογικούς λόγους είναι σημαντικό που έβγαλε επιτέλους το ιστορικό ΦΙΞ την σκονισμένη μεταλλική περίφραξη-πανοπλία, κρέμασε μπάνερ, άνοιξε τις κανονικές θύρες του στην Καλλιρρόης και μπορείς να το επισκεφτείς συγκεκριμένες ώρες της μέρας σε κάποιους μόνο χώρους του (το οποίο επίσης συνέβαινε και πρωτύτερα), χωρίς να έχει ολοκληρωθεί ο υλικοτεχνικός εξοπλισμός, χωρίς να έχει το απαιτούμενο προσωπικό, χωρίς να λειτουργούν ούτε καφετέρια ούτε πωλητήριο, και, το κρισιμότερο, χωρίς να παρουσιάζει τη μόνιμη από τις πραγματικά πλούσιες συλλογές του. Αλλά αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί, όσο και να το ευχόμαστε, τίποτα δεν δικαιολογεί, δεν νομιμοποιεί να μιλάμε για «εγκαίνια». Τα εγκαίνια μιας έκθεσής του έγιναν.
Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, με άλλα λόγια, παρόλο που η ικανή διευθύντριά του δήλωνε ότι θα το άνοιγε σε λίγους μήνες, από τότε που ανέλαβε την «αιματοβαμμένη» θέση της Άννας Καφέτση, έχει κάνει μόνο βήματα. Κι αυτά είναι αργόσυρτα. Ένα βήμα είναι και η περιοδική έκθεσή του με το ΜΗΚΑ. Τίποτα περισσότερο. Μπορεί η κ.Κοσκινά την ημέρα των εγκαινίων της να δήλωσε: «Σήμερα είναι η πιο μεγάλη μέρα», αλλά πριν λίγο καιρό στη μεγάλη συνέντευξη τύπου αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι απαιτείται τουλάχιστον ενάμισης χρόνος για τα κανονικά εγκαίνια. Κι αυτός ο χρόνος φαίνεται λίγος μπροστά στο έδαφος που πρέπει να καλυφθεί.
Ας αρκεστούμε στο ότι το ΕΜΣΤ φιλοξενεί μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση, με 66διαφορετικούς καλλιτέχνες που προέρχονται από την Ελλάδα, το Βέλγιο και άλλες χώρες και δημιουργούν μέσα από τις 22 διαφορετικές ενότητες, ένα πυκνό εικαστικό και ιδεολογικό διάλογο, ο οποίος έκανε τον διευθυντή του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Φλάνδρας (ΜΗΚΑ) Μπάρτ Ντε Μπέρε να αναφέρει, ανακαλώντας το σκεπτικό καραμέλα της Documenta: «Η Αθήνα είναι ένα μέρος όπου αναζητούμε απαντήσεις στους προβληματισμούς του σήμερα».
Ημίμετρο; Ναι, αλλά καλοδεχούμενο. Ήδη καθημερινά περνάνε το κατώφλι του ΕΜΣΤ γύρω στα 200 άτομα. Στο ισόγειο αντιλαμβάνεται ο επισκέπτης με εξαιρετικά έυγλωττο τρόπο τον διάλογο (που δεν συμπεριλαμβάνει δύο καλλιτέχνες αλλά τρεις) με τη θεματική «Αντιμετωπίζοντας την καταστροφή», στην οποία, καταρχάς, ο Κώστας Βαρώτσος και ο Φρανσουά Κιρλέ συνομιλούν μέσα από δυο διαφορετικού τύπου εγκλήματα : ο Βαρώτσος παίρνει την έλικα του αλβανικού πλοιάριου με τους μετανάστες που εμβολίστηκε από την ιταλική ακτοφυλακή το 1997, ολοκληρώνοντάς την με μια θαλάσσια δίνη από γυαλί, ενώ ο Κιρλέ κλέβει δομικά υλικά από το σπίτι ενός σίριαλ κίλερ πάστορα που δολοφόνησε την οικογένειά του μετατρέποντάς τα σε σπιτάκια για πουλιά! Από τα δυνατά έργα στο υπόγειο, τον κυρίως εκθεσιακό χώρο, όπου σε υποδέχεται η δυνατή σε συνδηλώσεις φωτογραφία της Ελένης Μυλωνά με την παλαιστινιακή μαντήλα, είναι το διαδραστικό οπτικοακουστικό River of life της Δανάης Στράτου με την απρόσκοπτη ροή 7 ποταμών του κόσμου.
«Η τέχνη δεν σώζει τον κόσμο», παραδέχεται ο Μπαρτ Ντε Μπερ. Όμως, παραμένει ένα από τα στοιχεία που του δίνουν νόημα. Αξίζει μια βόλτα, για να το επιβεβαιώσετε, στο ΕΜΣΤ (με είσοδο 5 ευρώ), περιμένοντας ωστόσο τα αληθινά θυρανοίξιά του, με τα άγνωστα, μεταξύ άλλων, έργα από τις δωρεές κορυφαίων καλλιτεχνών μας (ανάμεσά τους και της διεθνούς Χρύσας, που έχει παρουσία και στο διάλογο με του Φλαμανδούς με ένα νέον επιτοίχο γλυπτό έργο της).
Δείτε όλο το φωτορεπορτάζ του Παναγιώτη Τζάμαρου