Στην αρχή ήταν η οικονομική κρίση. Μετά ήρθε το προσφυγικό ζήτημα. Ακολούθησε μια άνευ προηγουμένου πανδημία, με συνέπειες δύσκολο να γίνουν αντιληπτές, πόσο μάλλον να αντιμετωπιστούν. Και πλέον, τα τελευταία 11 χρόνια ζούμε στην Ελλάδα σε ένα μόνιμο καθεστώς “κρίσης”, το τέλος της οποίας δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα. Σε αυτά τα αλλεπάλληλα “χαστούκια”, μια νέα δύναμη αναδύθηκε: η ικανότητα των πολιτών να αντιλαμβάνονται το ρόλο τους ως καταλυτών αλλαγής για μια πιο δίκαιη, πιο πράσινη, πιο συνειδητή και ενεργητική κοινωνική και πολιτική συνύπαρξη. Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, οργανώσεις και πρωτοβουλίες γεννήθηκαν, άλλες γιγαντώθηκαν κι άλλες συρρικνώθηκαν ή μετουσιώθηκαν, αποκτώντας μια νέα, πιο επίκαιρη μορφή. Οι πολίτες μάθαμε πολλά, συχνά με σκληρό τρόπο, και βρήκαμε μπροστά μας καινούργιες προκλήσεις.
Μέσα σ’αυτά τα συμφραζόμενα γεννήθηκε η Common Ground. Ήταν Μάρτιος του ‘20, στις απαρχές του πρώτου λοκ ντάουν, όταν με μια παρέα φίλων -εργαζομένων σε σχετικά ετερόκλητα πεδία δράσης της κοινωνίας των πολιτών όπως το περιβάλλον, τα δικαιώματα των γυναικών, η παιδική προστασία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ανθρωπιστική δράση- ήρθαμε σε επαφή μέσα από το πρωτόγνωρο, τότε ακόμη, περιβάλλον του zoom, και συζητήσαμε την ιδέα να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για τη δημιουργία μιας “πλατφόρμας” δράσης που θα έφερνε κοντά τις οργανώσεις, τους φορείς και τους πολίτες χτίζοντας “γέφυρες” και δημιουργώντας ένα “κοινό χώρο” δράσης, ουδέτερο από πολιτικά πιστεύω και ανεξάρτητο από οικονομικούς ή άλλους δεσμούς.
Η έμπνευση για τη δημιουργία της Common Ground ήταν οι πρωτοβουλίες που βλέπαμε γύρω μας για την παροχή βασικών υπηρεσιών πρωτοβάθμιας υγείας σε συμπολίτες μας, αλλά και άλλες για ψυχολογική υποστήριξη, προστασία ασυνόδευτων παιδιών, στήριξη αστέγων κάθε εθνικότητας. Βλέπαμε οργανωμένα μαζικά συσσίτια στις μεγάλες πόλεις και αυτοσχέδιες δράσεις στήριξης ευάλωτων οικογενειών σε μικρότερες κοινότητες. Βλέπαμε κινήσεις για τη δημιουργική απασχόληση παιδιών αλλα και σεμινάρια επαγγελματικής κατάρτισης με σκοπό την επαγγελματική αποκατάσταση ανέργων. Βλέπαμε προγράμματα για την παροχή δικηγορικής στήριξης σε πρόσφυγες για το αίτημα ασύλου τους αλλά και νομικό street work. Εν ολίγοις, βλέπαμε τη φαντασία και την προσφορά σε όλο της το εύρος. Και όλα αυτά μέσα σε ένα περιβάλλον συχνά εχθρικό, με το κυνήγι μαγισσών ενάντια στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών σε πλήρη εξέλιξη.
Αν όλοι μάθαμε κάτι αυτό το διάστημα είναι ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι μεγαλύτερα από τον καθένα μας, ενώ πλέον είναι προφανές οτι οι παλιές διαχωριστικές γραμμές (δικαιώματα, υγεία, περιβάλλον, κ.λπ.) έχουν ξεθωριάσει τόσο που δεν έχουν πλέον νόημα. Σε αυτό αναμφίβολα συνέβαλε η κλιματική κρίση. Από την κλιματική δικαιοσύνη μέχρι τις επιπτώσεις στην υγεία από την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι σαφές ότι οι προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε ως πολίτες, είναι περίπλοκες και ξεπερνούν τα όρια που έχουμε δημιουργήσει μεσα απο τους τομείς εξειδίκευσής μας.
Μέχρι σήμερα, δεν ήταν λίγες οι φορές που δοκιμάσαμε, δειλά στην αρχή και πιο θαρραλέα στη συνέχεια, ευκαιριακές διατομεακές συνεργασίες με αφορμή κάποια πρόκληση (συνήθως κάποια επιλογή της εκάστοτε κυβέρνησης την οποία κρίναμε αδιαφανή, επιπόλαιη, ή επικίνδυνη). Οι συνεργασίες αυτές αποτυπώθηκαν σε κάποια κοινή εκδήλωση (η πανδημία έδωσε χώρο για να γίνουν πολλές τέτοιες διαδικτυακές εκδηλώσεις), ένα κοινό δελτίο τύπου ή μια κοινή επιστολή.
Σήμερα όμως θέλουμε να προχωρήσουμε στο επόμενο επίπεδο. Η αναγνώριση της ανάγκης να υπερβούμε τα όρια που θέτει η προσέγγιση του καθενός, αφήνοντας τα “εγώ” μας στο πλάι, και με αρκετή εμπειρία από το “πεδίο” της προσφοράς, της προάσπισης και της συνηγορίας, μας έφερε κοντά και έθεσε τα θεμέλια για την πλατφόρμα Κοινός Τόπος – Common Ground. Στόχος μας είναι να δημιουργηθούν γέφυρες συνεργασίας ανάμεσα στους φορείς της κοινωνίας των πολιτών, με έμφαση στις μη προφανείς και αυτές που δεν έχουν δοκιμαστεί. Η πρώτη μας δράση απαντά σε μια πρόκληση (ευκαιρία;) που αφορά στο Ταμείο Πράσινης Ανάκαμψης, ένα ζήτημα πολιτικό, επίκαιρο και κρίσιμο.
Στις 23 Μαρτίου 2021, έπειτα από πρωτοβουλία της Common Ground, 70 “ετερόκλητες” οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ένωσαν τις δυνάμεις τους και απέστειλαν ανοιχτή επιστολή στον Αναπληρωτή Υπουργό Οικονομικών, κύριο Σκυλακάκη, στον Πρωθυπουργό, τον Υπουργό Οικονομικών και την ειδική ομάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα (RECOVER). Θέμα της, η έλλειψη συμμετοχής των πολιτών και η αδιαφάνεια κατά τη σύνταξη του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Zητήσαμε από την κυβέρνηση να ανακοινώσει άμεσα με ποιους τρόπους θα διασφαλίσει τόσο την ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, όσο και τον κοινοβουλευτικό έλεγχο και τη διαφάνεια κατά την εφαρμογή των δράσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης από τον Covid-19. Toνίσαμε τη μεγάλη ευθύνη της κυβέρνησης για τη σωστή αξιοποίηση των πόρων προς την κατεύθυνση της κοινωνικής δικαιοσύνης και της προστασίας του περιβάλλοντος, τη διασφάλιση της ενεργής και έγκαιρης συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών κατά την εφαρμογή των δράσεων του σχεδίου, αλλά και κάθε άλλης δράσης σχετικής με την ανάκαμψη, όπως επίσης, τη διασφάλιση της διαφάνειας και της λογοδοσίας.
Έτσι το ταξίδι της Common Ground ξεκίνησε, και παρόλο που έως τώρα δεν έχουμε λάβει την απάντηση της κυβέρνησης ενώ το Εθνικό Σχέδιο έχει κατατεθεί και εγκριθεί, η δράση μας όχι μόνο δεν σταματά αλλά ισχυροποιείται ακόμη περισσότερο. Το επόμενο διάστημα θα κληθούμε όλοι οι πολίτες να αντιμετωπίσουμε μια εξαιρετικά πολύπλοκη πραγματικότητα, με όλα όσα συνεπάγεται η αποκατάσταση από μια περίοδο κρίσης στην υγεία με επιπτώσεις στην κοινωνική συνοχή και με τις ανισότητες πιο έντονες από ποτέ. Το αίτημα της Common Ground για μια πιο δίκαιη και πράσινη ανάκαμψη δεν τελειώνει στο πλαίσιο της εφαρμογής του Εθνικού Σχεδίου για τον Covid-19. Είναι ένα αίτημα διαχρονικό, μόνιμο, ελληνικό αλλά και παγκόσμιο. Για την επιτυχία του, απαιτείται η φωνή και η συμμετοχή όλης της κοινωνίας των πολιτών. Ο “κοινός χώρος” μας είναι ήδη εδώ και είναι ανοιχτός. Ας τον καταλάβουμε!
*Ο Νίκος Χαραλαμπίδης και η Μελίνα Σπαθάρη είναι δύο από τα ιδρυτικά μέλη της Common Ground καθώς και μέλη της διευθύνουσας επιτροπής της. Τα υπόλοιπα μέλη είναι ο Επαμεινώνδας Φαρμάκης, η Ναντίνα Χριστοπούλου και ο Μιχάλης Φωτιάδης.