Στο Villerouge-Termenès, ένα χωριό φωλιασμένο κάπου στους λόφους της περιοχής Aude της νότιας Γαλλίας, οι περισσότεροι από τους μόλις 130 κατοίκους του βρίσκονταν αντιμέτωποι με ένα σημαντικό ζήτημα: Δεδομένης της συρρίκνωσης του πληθυσμού στις πλησιέστερες κωμοπόλεις και χωριά, αρκετά τοπικά καταστήματα και δημόσιες υπηρεσίες άρχιζαν να βάζουν λουκέτο, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να πρέπει να διανύουν πολλά χιλιόμετρα για να φτάσουν στις δύο μεγάλες πόλεις του νομού, Καρκασόν και Ναρμπόν, για να καλύψουν τις βασικές ανάγκες τους. Το πλησιέστερο αρτοποιείο, χαρακτηριστικά, απέχει από το Villerouge-Termenès 10χλμ.
Παράλληλα, λόγω αυτής της συρρίκνωσης οι αστικές συγκοινωνίες άρχισαν να υποβαθμίζονται και έτσι οι κάτοικοι έπρεπε να διανύσουν τις μεγάλες αποστάσεις αποκλειστικά με ΙΧ. Καθώς όμως οι μετακινήσεις δεν γίνονταν σε καθημερινή βάση, το κόστος αγοράς, συντήρησης και ασφάλισης ενός αυτοκινήτου αποδεικνυόταν πολύ υψηλό (σημαντικά υψηλότερο απ’ ό,τι στην Ελλάδα).
Έτσι, ο δήμαρχος του χωριού αποφάσισε το 2019, αξιοποιώντας τα κοινοτικά κονδύλια για την αειφόρο ανάπτυξη, να αγοράσει ένα ηλεκτρονικό αυτοκίνητο, το οποίο αξιοποιήθηκε ως το κοινόχρηστο όχημα των κατοίκων. Η ευρωπαϊκή επιδότηση ανήλθε στο 80% της αγοράς, καλύπτοντας τη συντήρησή του για την πρώτη τριετία.
Το όχημα επαναφορτίζεται κάθε βράδυ χάρη στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στην περιοχή και στα στέγαστρα του μικρού δημοτικού πάρκινγκ, που τροφοδοτούν με δωρεάν ηλεκτρικό ρεύμα (ως δημοτική ενίσχυση στην τοπική επιχειρηματικότητα) ένα τοπικό κατάστημα, ένα οινοποιείο, καθώς και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα που βρίσκονται εκεί. Κατ’ επέκταση, το ηλεκτρικό ρεύμα που καταναλώνεται από το όχημα παρέχεται στους δημότες δωρεάν.
Μέχρι σήμερα, τουλάχιστον 40 κάτοικοι μοιράζονται το διαθέσιμο αυτοκίνητο συστηματικά. «Γενικά το χρησιμοποιώ μία φορά την εβδομάδα για να κάνω τα ψώνια μου», λέει ο Jean-Robert Croquet, ένας από τους κατοίκους. «Μπορεί να το χρησιμοποιήσω λίγο περισσότερο όταν πρέπει να κατέβω για κάποια επιτακτική ανάγκη, όπως ένα ιατρικό ραντεβού ή απλά να πάω να δω μια παράσταση στο Ferrals ή στο Lézignan. Το όχημα μας έχει φέρει και πιο κοντά μεταξύ μας, καθώς πηγαίνουμε εκεί και με γείτονες!».
Όπως προσθέτει, «Αυτό που με καθοδηγεί είναι πρώτα απ΄όλα το οικολογικό όφελος αλλά και το οικονομικό. Με γρήγορους υπολογισμούς, το να πας και να επιστρέψεις από εδώ στη Narbonne με αυτοκίνητο, κοστίζει 50 ευρώ. Εμείς μπορούμε και νοικιάζουμε το ηλεκτρικό όχημα για 12 ώρες, μόλις με 6 ευρώ».
Ο γιατρός Jean Clarinval είναι ο μόνος γιατρός στην περιοχή. Δύο απογεύματα την εβδομάδα, κινεί για ένα ταξίδι 7 ωρών επισκεπτόμενος τους πιο απομονωμένους ασθενείς του. «Εδώ, έχουμε μάθει να ζούμε σε μια περιοχή προστατευόμενη από τη ρύπανση», λέει με χαρά ο γιατρός. «Επομένως, είμαστε πολύ προσκολλημένοι στην οικολογία. Επισκέπτομαι σχεδόν δέκα χωριά τη μέρα. Διανύω 120 χλμ. το απόγευμα και τα ¾ του χρόνου βρίσκομαι στον δρόμο, περιτριγυρισμένος από τη φύση. Το να μπορώ να χρησιμοποιώ ένα μη ρυπογόνο όχημα ταιριάζει απόλυτα με το όραμά μου για την αγροτική ιατρική».
Προηγουμένως, ο γιατρός χρησιμοποιούσε το προσωπικό του όχημα για να φέρει εις πέρας τη δουλειά του, «ένα ρυπογόνο αυτοκίνητο ντίζελ», όπως το περιγράφει. Εδώ και 4 χρόνια, όποτε είναι διαθέσιμο, ο γιατρός δανείζεται το αυτοκίνητο του δήμου.
Τέσσερα χρόνια μετά την απόκτηση αυτού του αυτοκινήτου από το δημαρχείο, τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά. «Αρκετοί άνθρωποι μπόρεσαν να απαλλαγούν από το δεύτερο αυτοκίνητό τους διατηρώντας την αυτονομία τους», εξηγεί ο δήμαρχος Michel Ponçot. «Άλλοι, που δεν είχαν όχημα, σήμερα έχουν ένα μέσο για να κυκλοφορούν», προσθέτει.
Πέρα από τον μικρό εκείνο παράδεισο της νότιας Γαλλίας, η συλλογική χρήση ΙΧ έχει αρχίσει να γίνεται ιδιαίτερα διαδεδομένη στην Ευρώπη, κυρίως μέσω των τεχνικών “carpooling” (συνεπιβατισμού). Πιο συγκεκριμένα, μια διαδικτυακή πλατφόρμα φέρνει σε επαφή τον/την οδηγό ενός αυτοκινήτου με άτομα που μπορεί να κινούνται σε κοινές με εκείνον/η περιοχές, πληρώνοντας το αντίστοιχο μερίδιο για τα έξοδα της διαδρομής. Έτσι, κάποιος/α που δεν οδηγεί, μπορεί να γλιτώσει χρόνο από τη μετακίνηση με τα μέσα και σίγουρα χρήματα από τη μετακίνηση με ταξί.
Στη Γαλλία συγκεκριμένα, η κυβέρνηση πραγματοποιεί μια σημαντική προσπάθεια ενθάρρυνσης του carpooling, ως ένας οικονομικά αποδοτικός και περιβαλλοντικά συμφέρων τρόπος οδήγησης: Οι οδηγοί στη Γαλλία που παίρνουν τακτικά επιβάτες μαζί τους, λαμβάνουν μπόνους 100 ευρώ. Το «μπόνους διαμοιρασμού» ήταν προγραμματισμένο για το 2019, αλλά αναβλήθηκε λόγω της πανδημίας. Η κυβέρνηση θέλει τώρα να ενισχύσει την πρακτική, η οποία μειώνει την κυκλοφορία και τη ρύπανση, αφού εκτός από τις θετικές κλιματικές επιπτώσεις είναι μια απάντηση στην αύξηση των τιμών των καυσίμων.
Το μπόνους καταβάλλεται σε εγγεγραμμένους σε πλατφόρμες carpooling που πραγματοποιούν τοπικά ταξίδια μικρότερα των 80 χιλιομέτρων. Θα πληρώνονται με 25 ευρώ για την πρώτη διαδρομή, ενώ θα λαμβάνουν άλλα 75 ευρώ εάν πραγματοποιήσουν εννέα επιπλέον ταξίδια μέσα στους επόμενους τρεις μήνες. Έξτρα μπόνους των 100 ευρώ δίνονται σε αυτοκινητιστές που πραγματοποιούν τρία ταξίδια μεγάλων αποστάσεων. Τα ποσά καταβάλλονται απευθείας από τις πλατφόρμες car-sharing και το μπόνους μπορεί επίσης να απονεμηθεί με τη μορφή κουπονιών. Μάλιστα, κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, ο αριθμός των μικρών διαδρομών διπλασιάστηκε, φτάνοντας τα 5 εκατομμύρια, ενώ οι χρήστες έχουν αγγίξει τους 130.000 στη χώρα.
Με 50 εκατομμύρια κενές θέσεις να διατίθενται καθημερινά από οδηγούς, ο τριπλασιασμός του αριθμού των συνεπιβατών θα μπορούσε να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έως και 4,5 εκατομμύρια τόνους ετησίως, σύμφωνα με το Υπουργείο Μεταφορών. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, η κυβέρνηση στοχεύει στην πραγματοποίηση 3 εκατομμυρίων μετακινήσεων carpooling καθημερινά, έως το 2027.
Επιπλέον, σύμφωνα με τη γαλλική οικονομική εφημερίδα “La Tribune”, ο υπουργός Μεταφορών της χώρας σκέφτεται να μετατρέψει μία από τις τέσσερις λωρίδες του μεγάλου περιφερειακού δακτυλίου του Παρισιού σε ζώνη αποκλειστικής χρήσης των ΙΧ που έχουν τουλάχιστον δύο επιβάτες, αν λάβουμε υπόψη πως 19 στα 20 αυτοκίνητα που κινούνται στην περιοχή αυτή διαθέτουν μόνο τον/την οδηγό. Φυσικά, αναμένουμε να δούμε πώς αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει την κίνηση στις άλλες λωρίδες.
Για τους πιο εσωστρεφείς, η αλήθεια είναι πως ο συνεπιβατισμός δεν προσφέρει ιδιωτικότητα. Αν σας αρέσει να περνάτε τη διαδρομή σας μένοντας μόνοι/ες με τις σκέψεις σας, αυτό είναι αρκετά δύσκολο να συμβεί όταν βρίσκεστε σε ένα αυτοκίνητο με άλλα άτομα τα οποία δεν γνωρίζετε καλά. Υπάρχει επίσης πρόσθετη πίεση για τον/την οδηγό, αφού είναι εκείνος/η που πρέπει να βεβαιωθεί ότι όλοι οι συνεπιβάτες φτάνουν στον προορισμό τους έγκαιρα και με ασφάλεια.
Παράλληλα, η εξάπλωση του carpooling στις πόλεις θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο κλοπών ή/και κακοιητικών συμπεριφορών, όταν ο συνεπιβατισμός γίνεται από άτομα που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους.
Τέλος, αν κάποιο άτομο με το οποίο θα κινηθείτε μαζί με το ΙΧ καθυστερήσει, το πρόγραμμα όλων θα επηρεαστεί, επομένως είναι πολύ σημαντικό να έχετε επίγνωση του χρόνου και ευελιξία.