Ο Γιάνης Βαρουφάκης είναι ο αδιαμφισβήτητος σταρ των ημερών. Έχει καταφέρει να κλέψει το thunder ακόμη και του νεοεκλεγμένου πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με μια σειρά εμφανίσεων και δηλώσεων χάρη στις οποίες για ένα, τουλάχιστον, πράγμα δεν μπορεί παρά να τον παραδεχτει κανείς: ότι ξέρει να στρέφει τα βλέμματα επάνω του και κατά συνέπεια επάνω στη χώρα. Στα αισθητικά αλλά και στα ουσιώδη σοκ των πρώτων δέκα ημερών περιλαμβάνονται η δυναμική, το λιγότερο, εμφάνισή του στην εκπομπή Newsnight του BBC, το μπλε ηλεκτρίκ πουκάμισο που φορούσε στη συνάντηση με τον Βρετανό ομόλογό του και η γεμάτη ένταση κοινή συνέντευξη τύπου με τον Γερούν Ντάισελμπλουμ. Φαίνεται όμως ότι ο υπουργός Οικονομικών ήθελε από μικρός να ξεχωρίζει και ήξερε να επιβάλλει τον δικό του τρόπο στα πράγματα. Φέρεται ότι έχει δηλώσει στο παρελθόν σχετικά με την απόφασή του γράφει το Γιάννης ως Γιάνης: «Είχα αισθητικό πρόβλημα με τα δύο “ν”, δεν μ’ άρεσαν από το Δημοτικό και κάποια στιγμή το έγραψα, το δοκίμασα να το γράψω με ένα “ν” και είχα μια δασκάλα, τετάρτη δημοτικού, η οποία μου το έσβησε και μου έβγαλε δύο μονάδες, που τότε το να αφαιρέσεις δύο μονάδες στο Δημοτικό ήταν τεράστιο. Το 10 το έκανε 8. Το 8 τότε σήμαινε ότι είσαι στούρνος! Και θυμώνω και αρχίζω και το γράφω συνεχώς με ένα “ν”. Και κάποια στιγμή, όταν ήμουν 13, σε ένα βιβλιοπωλείο έπεσα πάνω σε ένα βιβλίο του Γιάνη Κορδάτου, ο οποίος το γράφει με ένα “ν”, και λέω “να το”. Τελείωσε, αυτό ήταν. Εξιλέωσις».
Όμως τι συμβαίνει στη συγκεκριμένη περίπτωση; Έχει δικαίωμα κάποιος να αλλάξει την ορθογραφία του ονόματός του; Καταστρατηγεί τους κανόνες της ορθογραφίας ο Βαρουφάκης ή έχει βρει κάποιο παραθυράκι που του επιτρέπει να καταργήσει μια κοινά αποδεκτή, αλλά όχι απαραίτητα αποκλειστικά ορθή, γραφή; Τις πρώτες ημέρες της νέας κυβέρνησης υπήρχε μια σύγχυση στους δημοσιογράφους για το πώς να γράφουν το όνομά του. Στο κάτω κάτω της γραφής το πιο εύκολο πράγμα που μπορεί να πει κανείς διαβάζοντας το Γιάνης αντί του Γιάννης είναι «Μα καλά ούτε το δημοτικό δεν έχει τελειώσει αυτός που γράφει το άρθρο;».
Η Popaganda ζήτησε τη γνώμη ενός δικηγόρου και μιας φιλολόγου για να λύσει τις απορίες σας.
Σύμφωνα με τον δικηγόρο κ. Πέλο Τσερέπα «με βάση το άρθρο 5 § 1 του Συντάγματος, με το οποίο ορίζεται ότι καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύξει ελεύθερα την προσωπικότητα του, συνάγεται ότι ενήλικο πρόσωπο δικαιούται να ζητήσει δικαστικώς τη διόρθωση του κυρίου ονόματος, που του δόθηκε με τη βάπτιση του, υπό την προϋπόθεση ότι συντρέχει γι` αυτό κάποια εξαιρετική περίπτωση ή ιδιαίτερη ανάγκη ή το όνομα αυτό έχει δικαιολογημένα ανεπιθύμητες συνέπειες, πράγμα το οποίο συμβαίνει όταν δεν είναι εύηχο ή σχετίζεται με την ηθική προσωπικότητα του ατόμου ή τέλος, αποκτήθηκε από ενήλικο προσφάτως και του δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις του με τους άλλους, που τον γνώριζαν με το παλιό του όνομα και εν γένει για λόγους που αφορούν την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου».
Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω πρέπει να συντρέχουν συγκεκριμένοι λόγοι ώστε να αποδεχτεί το δικαστήριο την αλλαγή του μικρού ονόματος αλλά είναι κάτι που μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να γίνει. Φαντάζομαι βέβαια ότι ο Βαρουφάκης δεν έχει προβεί σε τέτοια ενέργεια, απλά προτιμά να γράφει το όνομά του με ένα ν και τέλος. Πόσο νομιμοποιείται να το κάνει όμως αυτό, όχι από νομικής άποψης, αλλά από γλωσσικής;
Η φιλόλογος κ. Έφη Χατζηκυριάκου μου εξηγεί: «Έχει μεγάλη σημασία να καταλάβουμε για ποιο λόγο γράφουμε με έναν συγκεκριμένο τρόπο τις λέξεις. Εάν δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη ετυμολογική προέλευση –καθώς σε κάποιες λέξεις χάνεται η ετυμολογία τους και – τότε εικάζουμε και επιλέγουμε ανάμεσα σε διαφορετικές εκδοχές. Αν ισχύει κάτι τέτοιο έρχεται ο εκάστοτε επικρατών γλωσσολόγος –γραμματιστής παλαιότερα- και κάνει αυτό που ονομάζεται στην επιστήμη της γλωσσολογίας ρύθμιση. Η ρύθμιση είναι η επιλογή μιας γραφής έναντι κάποιας άλλης με βάση τα συγκεκριμένα κριτήρια που υπάρχουν σε κάθε εποχή τα οποία δεν είναι κατά ανάγκη πάντα αθώα. Πολλές φορές η υπεράσπιση ενός τρόπου γραφής μπορεί να δηλώνει μια προσήλωση ή μη σε κάποιου τύπου αρχαιολατρία. Από εκεί και ύστερα ως προς τα κύρια ονόματα έχει γίνει πλέον αποδεκτό ότι μπορεί να επιβάλλει κανείς τη δική του προτίμηση για το πώς θα γράφει το όνομά του και γι’ αυτό του δίνεται και νομικά η δυνατότητα να το αλλάξει –και το μικρό και το επίθετο.
Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι: το Ιωάννης είναι εβραϊκό όνομα και προέρχεται από το Γιοχανάν. Οι γραμματιστές που έκαναν τη συγκεκριμένη μεταγραφή θεώρησαν ότι για αποδώσουν αυτό το έντονο «χ» του Γιοχανάν θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουν δύο ν. Στην ελληνιστική κοινή πάντως το Ιωάννης απαντά και ως Ιωάνης. Στην ελληνική γλώσσα, στις λέξεις που προέρχονται από την αρχαία ελληνική, υπάρχει απόλυτη αναλογία σημαίνοντος και σημαινομένου και όλες οι λέξεις σημαίνουν κάτι. Το Ιωάννης στα ελληνικά δε σημαίνει κάτι και δεν έχει ετυμολογία δηλαδή δεν προέρχεται από ελληνική ρίζα που ορίζει συγκεκριμένη ορθογραφία.
Πάντως σαφώς άλλο είναι να επιλέγει κάποιος να γράφει το όνομά του με διαφορετικό τρόπο από τον κοινά αποδεκτό και να το κάνει για τους δικούς του αισθητικούς λόγους χωρίς να απαξιώνει το σύστημα της γλώσσας και άλλο να το κάνει κάποιος επειδή δε γνωρίζει τους κανόνες της γραμματικής και επιβάλλει τη δική του γραφή από άγνοια. Αν δεν κάνω λάθος πέρα από τον Χατζηδάκι και ο Γιάνης Κορδάτος επέλεγε να γράφει το όνομά του με ένα ν.»
Συμπέρασμα: Αδέρφια, γράψτε άφοβα Γιάνης Βαρουφάκης. Δεν είναι ανορθογραφία, είναι η νέα οικονομία #diplis
