Από αριστερά, ο Λυκούργος Αλεξάκης, η Αρετή Γρηγοράκου και η Χριστίνα Παπαγεωργίου.
Αυτό που γνωρίζει συνήθως το ευρύ κοινό για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα είναι πως πρόκειται για μια διεθνή οργάνωση μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με στόχο την παροχή βοήθειας σε πληθυσμούς αναπτυσσόμενων χωρών που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές, ένοπλες συγκρούσεις κι επιδημίες. Εκείνο όμως που ακούγεται σπάνια είναι οι ιστορίες των ανθρώπων που στελεχώνουν τέτοιου είδους αποστολές, αφήνοντας πίσω τους την οικειότητα του σπιτιού τους και τα αγαπημένα τους πρόσωπα με αποτέλεσμα π.χ. να γιορτάζουν συχνά τα γενέθλια τους σε κινητές μονάδες εξέτασης που βρίσκονται υπό περιορισμούς ασφαλείας. Με αφορμή αυτή τη φορά τα γενέθλια της οργάνωσης που εδώ και 25 χρόνια βρίσκεται πάντα εκεί όπου υπάρχει ανάγκη, τρεις πολυταξιδεμένοι νέοι αφηγούνται στην Popaganda ανείπωτες ιστορίες που αξίζουν να διαβαστούν.
Αρετή Γρηγοράτου, 30 ετών: Όταν ήταν μικρή ήθελε να γίνει αστροναύτης, παιδαγωγός για παιδιά με ειδικές ικανότητες, παρουσιάστρια ντοκιμαντέρ που θα ταξίδευε σε όλο τον κόσμο γνωρίζοντας διαφορετικούς πολιτισμούς. Σήμερα είναι συντονίστρια ανθρωπίνων πόρων σε επείγουσες παρεμβάσεις.
Βρέθηκα στους Γιατρούς από σύμπτωση σε ηλικία 25 ετών. Μπήκα στην ηλεκτρονική τους σελίδα προκειμένου να κάνω μια δωρεά και διάβασα πως έψαχναν διοικητικό προσωπικό ενώ μέχρι τότε πίστευα πως ζητάνε κυρίως γιατρούς. Έστειλα λοιπόν βιογραφικό και θυμάμαι πως ήταν 17 Νοέμβρη όταν μου τηλεφώνησαν για να με ρωτήσουν αν μπορώ να φύγω σε δύο εβδομάδες στην Αϊτή όπου έχει ξεσπάσει η επιδημία χολέρας. Δεν ένιωθα καθόλου προετοιμασμένη παρότι προσπαθούσαν πολύ να μου εξηγήσουν τα προγράμματα που όφειλα να διαχειριστώ όταν φτάσω.
Έχω ταξιδέψει σε Νεπάλ, Κονγκό, Μάλι, Τουρκία, Συρία, Κεντροαφρικανική δημοκρατία, Νότιο Σουδάν, Φιλιππίνες. Παίρνω πάντα μαζί μου συμβολικά δώρα φίλων και μια ζωγραφιά που μου έχει χαρίσει η ανιψιά μου πριν φύγω για πρώτη φόρα. Η ιστορία που δεν θα ξεχάσω συνέβη σ’ έναν εμβολιασμό στη Ζάμπια. Διασχίσαμε την λίμνη Τανγκανίκα για να φτάσουμε σε ένα απομονωμένο χωριό όπου τα παιδιά δεν είχαν ξαναδεί λευκό άνθρωπο. Μας ακολουθούσαν, μας περιεργάζονταν, έπιαναν τα ξανθά τότε μαλλιά μου απορώντας αν είναι αληθινά. Κάποια στιγμή γύρισα απότομα, εκείνα φοβήθηκαν και άρχισαν να τρέχουν ενώ ένα από αυτά μάζευε το -πεσμένο στα γόνατα- τεράστιο παντελόνι του για προλάβει τα υπόλοιπα. Όταν όμως με είδαν καθισμένη κάτω επέστρεψαν, με πλησίασαν, αρχίσαμε να παίζουμε και να τραγουδάμε.
Επειδή κάνω πολλές αλλά μικρού διαστήματος αποστολές δε φοβάμαι πως θα χάσω πολλές από τις σημαντικές στιγμές των ανθρώπων που αφήνω πίσω. Το πιο δύσκολο όμως ήταν όταν φίλοι μου αντιμετώπισαν προβλήματα υγείας στο στενό τους οικογενειακό πρόβλημα και δε μπόρεσα να είμαι εδώ γι’ αυτούς. Αν βρεθείς στα γενέθλιά σου σε αποστολή μάλλον δε κάνεις κάποιο μεγάλο πάρτι αλλά θα καθίσεις στο βραδινό τραπέζι με συναδέλφους, θα σου ευχηθούν “χρόνια πολλά” θα βάλετε μουσική και θα χορέψετε στην αυλή. Έχει τύχει βέβαια να γιορτάζω σε αεροδρόμια καθώς άλλαζα αεροπλάνα για ένα εικοσιτετράωρο πηγαίνοντας από μια αποστολή σε μια άλλη.
Φτάνοντας σε ένα μέρος μπορεί να μη γνωρίζεις κανέναν από αυτούς που θα συνεργαστείς. Δουλεύεις διαρκώς μαζί τους και σε περίπτωση περιορισμού ασφαλείας δε μπορείς να βγεις έξω όποτε κάθε βράδυ τους συναντάς, βλέπεις ταινίες μαζί τους και συζητάς. Μετά από μερικές εβδομάδες μπορεί κάποιος να ξέρει τόσα πολλά για τη ζωή σου, να τον νιώθεις κοντά σου αλλά για μήνες ή χρόνια να μην τον ξαναδείς. Όταν όμως τον συναντήσεις σε κάποια άλλη αποστολή είναι σα να μην πέρασε μια μέρα, σα να βρίσκεις πάλι έναν σημαντικό φίλο.
Έχω ένα ράφι στο σπίτι, το «ράφι των αποστολών», το οποίο δεν χωράει άλλα πράγματα πλέον. Όταν γυρίζω πίσω φέρνω μαζί χαρτονομίσματα και κέρματα από τα μέρη που πηγαίνω, πολλές φωτογραφίες και μικροαντικείμενα που μας χαρίζει αποχαιρετώντας μας το προσωπικό που εργαζόταν μαζί μας όλο αυτό το διάστημα.
Όταν τελειώνει η βάρδια μου και έρχεται η ώρα να κοιμηθώ, κάνω συνήθως έναν απολογισμό της μέρας που πέρασε καταλήγοντας πάντα στο πόσο πιο άδεια θα ήταν η ζωή μου αν δεν είχα στείλει τότε το βιογραφικό μου στην οργάνωση. Κάθε δυσκολία που περνάς σε γεμίζει εμπειρία και σου δίνει κίνητρο να περιμένεις την επόμενη αποστολή από τη στιγμή που δεν στέκεσαι αμέτοχος σε καταστάσεις όπου μπορείς να προσφέρεις.
Χριστίνα Παπαγεωργίου, 37 ετών: Ονειρευόταν να γίνει ψυχολόγος ή ζωγράφος, πλέον όμως είναι συντονίστρια προγράμματος αποστολών. Στο τελευταίο της ταξίδι βρέθηκε στην Ινδία, παρέμεινε εκεί για εννέα μήνες και γιόρτασε τα γενέθλια της με μια τούρτα σαντιγί.
Θαύμαζα πάντα την οργάνωση και το έργο που προσφέρει αλλά ποτέ δεν πίστευα πως υπάρχει κάποια θέση για μένα. Το 2009 όμως βρήκα θέση σε μια ελληνική αποστολή και από τότε είμαι στους Γιατρούς. Πριν φύγω για την παρθενική μου αποστολή τα συναισθήματα μου ήταν ανάμεικτα, αγωνία και χαρά μαζί. Στην πρώτη μου διεθνή αποστολή βρέθηκα στην Αιθιοπία και όσο ετοίμαζα τις βαλίτσες μου επικοινωνούσα με κόσμο που βρισκόταν ήδη εκεί προκειμένου να με ενημερώσουν για το κλίμα και για τα ρούχα που πρέπει σίγουρα να έχω μαζί μου. Αυτό που κουβαλάω πάντα μαζί μου είναι μια μυρωδιά, πρόκειται για αιθέρια έλαια με πορτοκάλι και κανέλα που χρησιμεύουν τις ώρες που θέλω να νιώσω πως οικεία, σα να ήμουν στο σπίτι μου.
Αναμφίβολα συναντάς ανθρώπους και καταστάσεις που σε κάνουν αυτομάτως να δεις τη δική σου ζωή από μια άλλη οπτική γωνία. Στην Αιθιοπία δούλευα σε κινήτες κλινικές που εξυπηρετούσαν απομονωμένες περιοχές. Σε μία από αυτές ξεχώρισα ένα παιδί που παρότι φορούσε δύο διαφορετικά παπούτσια -άλλο νούμερο, άλλο σχέδιο- αγχωνόταν να μη τα χάσει καθώς το ξεντύναμε για να το ζυγίσουμε. Εκεί αντίκρισα και την αθωότητα των παιδιών που αντλούν χαρά παίζοντας με σαμπρέλες.
Η σημαντική στιγμή που έχω χάσει όσο απουσίαζα ήταν η γέννηση του πρώτου μου ανιψιού, βρισκόμουν στην Τουρκία όταν μου έστειλαν την φωτογραφία του από το μαιευτήριο.Τα τελευταία μου γενέθλια τα γιόρτασα στην Ινδία, όπου μου έκανε έκπληξη το προσωπικό του νοσοκομείου με μια τούρτα σαντιγί σε σχήμα καρδιάς που έγραφε το όνομα μου. Παράλληλα, φρόντισα να ρυθμίσω τις διακοπές μου έτσι ώστε να βρίσκομαι στην Ελλάδα τις μέρες που περιμέναμε πως θα ερχόταν ο δεύτερος ανιψιός μου.
Σε κάθε επιστροφή μου κουβαλάω μαζί μου τοπικές φορεσιές του μέρους που βρέθηκα, ενώ όταν βρίσκομαι συχνά ντύνομαι όπως οι ντόπιοι αφού εκτιμούν την προσπάθεια σου προσαρμοστείς στην κουλτούρα τους. Μια γυναίκα από το προσωπικό που γνώρισα στην Αιθιοπία με σταμάτησε πριν φύγω για να μου χαρίσει ένα παραδοσιακό φόρεμα που μπορεί να μη φοριέται εύκολα εδώ παρά μόνο μέσα στο σπίτι αλλά δεν παύει αυτή η κίνηση της να με συγκινεί μέχρι σήμερα.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προσφέρουν πραγματικό έργο έχοντας αυθεντικό κίνητρο, με διαφάνεια και δίχως να προκαλεί ερωτηματικά. Αν λοιπόν νιώσεις την ανάγκη να κάνεις κάτι έξω από τα συνηθισμένα βοηθώντας ανθρώπους που σε χρειάζονται, αυτή η κατάλληλη οργάνωση για να το υλοποιήσεις.
Λυκούργος Αλεξάκης, 37 ετών: Παρότι ως παιδί του περνούσε από το μυαλό να ασχοληθεί από τη ζαχαροπλαστική μέχρι την παλαιοντολογία, ένας από τους παράγοντες που τον οδήγησαν στα έδρανα της Ιατρικής και την ειδικότητα της παθολογίας ήταν τα διαφημιστικά σποτ της οργάνωσης που παρακολουθούσε στα τηλεοπτικά διαφημιστικά διαλείμματα.
Στην πρώτη μου αποστολή το 2009 βρέθηκα για εννέα μήνες στην Πάτρα καλύπτοντας την ανάγκη παρακολούθησης μεταναστών δίχως έγγραφα. Στη συνέχεια στάλθηκα για δύο μήνες στην Κεντροαφρικανική δημοκρατία όπου υπήρχαν κρούσματα υποσιτισμού. Το πιο σημαντικό πριν φύγεις για οπουδήποτε είναι το να έχεις την στήριξη των φίλων, της οικογένεια σου, της συντρόφου σου αφού θα υπάρξει δυσκολία στη μεταξύ σας επικοινωνία από τη στιγμή που δεν έχεις πρόσβαση σε κινητό παρά μόνο σε mail με αποτέλεσμα μερικές φορές να νιώθεις αρκετά μόνος.
Ενδεχομένως η περιοχή που θα σταλείς να ενέχει κινδύνους και να βρεθείς εσώκλειστος για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ακριβώς γι ‘αυτό το λόγο φροντίζω κάθε φορά να παίρνω μαζί μου βιβλία και ένα σημειωματάριο στο οποίο καταγράφω ό,τι διαφορετικό αντιλαμβάνομαι όσο ζω και εργάζομαι σε μέρη εντελώς διαφορετικά από την Ευρώπη. Παρατηρώ ανθρώπους που χαμογελούν χωρίς να έχουν τίποτα, κάνοντάς με να σκεφτώ τη δική μου ζωή και κοινωνία. Ξαναδιαβάζω λοιπόν όσα έχω γράψει για μην ξεχνάω πόσο αχάριστος και γκρινιάρης μπορεί να υπάρξω στην καθημερινότητά μου παρότι δε μου λείπει τίποτα. Εμπειρίες σαν αυτές που βιώνεις σε μια αποστολή μπορούν να σε βοηθήσουν στο να αναδιαμορφώσεις τη ζωή σου.
Συνάντησα κάποτε ένα παιδί υποσιτισμένο και με φυματίωση που -αν και βρισκόταν αρκετό καιρό στην κλινική- δεν έδειχνε να βελτιώνεται, μέχρι που άρχισε σταδιακά να παίρνει βάρος και να γίνει βοηθός μας. Ερχόταν στο ιατρείο, καθόταν δίπλα μου κατά της διάρκεια εξέτασης άλλων παιδιών, παρακολουθούσε τη διαδικασία και εγώ του παραχωρούσα τα ακουστικά του στηθοσκόπιου. Ίσως αυτή η ανάμνηση να γίνει για εκείνον η αφορμή μελλοντικά για να ασχοληθεί ο ίδιος με το αντικείμενο.
Αυτό που νιώθω ότι αφήνω πίσω μου όταν βρίσκομαι σε αποστολή είναι η σύντροφός μου. Σε κάθε περίπτωση όμως δεν παύεις να γνωρίζεις συνεχώς ενδιαφέροντες ανθρώπους από κάθε γωνιά του πλανήτη. Αυτή τη στιγμή έχω φίλους με τους οποίους επικοινωνώ παρότι μένουν στη Νιγηρία, στην Ακτή Ελεφαντοστού, στην Καμπότζη. Όταν βρίσκομαι στην Ελλάδα δε θα έλεγα πως γιορτάζω με κάποιο ιδιαίτερο τρόπο τα γενέθλια μου, οπότε δε νιώθω περίεργα όταν συμπίπτουν με μια αποστολή.
Σημαντικά για μένα ενθύμια είναι ένας σπόρο από κακαόδεντρο που με είχε εντυπωσιάσει στην Κεντροαφρικανική δημοκρατία και ένα παντελόνι που μου χάρισε το εκεί προσωπικό. Παίρνοντας ένα δικό μου έτοιμο, πήγαν σε ένα ντόπιο ράφτη και γύρισαν με ένα πολύχρωμο με περίεργα σχέδια ένδυμα φτιαγμένο στα μέτρα μου.
Πιστεύω πως οι αποστολές αυτές είναι ότι πιο σημαντικό έχω κάνει στη μέχρι τώρα ζωή μου. Σαν γιατρός νιώθω ικανοποιημένος που έχω την ευκαιρία να βρεθώ εκεί που πραγματικά αναζητούν βοήθεια έχοντας πίσω έναν μηχανισμό που στηρίζει εγχειρήματα έκτακτης ανάγκης άμεσα και αποτελεσματικά.
