Οι αμφιλεγόμενοι νικητές των Pulitzer

Καμιά φορά και τα βραβεία με το μεγαλύτερο πρεστίζ περνάνε δύσκολες μέρες. Ένα από αυτά, τα βραβεία Pulitzer, μας αποχαιρέτησαν για φέτος με μια όχι αμφιλεγόμενη, αλλά σίγουρα πολυσυζητημένη υπόθεση. Αυτή του «προδότη» κατά πολλούς και κατ’άλλους ήρωα Edward Snowden της NSA και του Glenn Greenwald που προχώρησε στη διάδοση των ειδήσεων, μέσω της Washington Post και του Guardian. Και βέβαια, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που υπάρχουν θέματα με την εθνική ασφάλεια των Η.Π.Α, αλλά το αξιοσημείωτο είναι ότι από τη μια γίνονται θέματα ατελείωτων συζητήσεων-εσωτερικών τριβών και από την άλλη βραβεύονται ως υπόδειγμα δημοσιογραφικής έρευνας. Ποιες είναι οι ανάλογες περιπτώσεις που συνδύασαν ένα εντυπωσιακό ρεπορτάζ με το σούσουρο γύρω από τη βράβευση; 1.Walter Duranty – Ανταπόκριση στη Σοβιετική Ένωση (1932) Ο δημοσιογράφος των New York Times, ήταν ανταποκριτής της εφημερίδας στη Μόσχα και τιμήθηκε εκείνη τη χρονιά για το εκτενές και διεισδυτικό ρεπορτάζ απο τη «χώρα του κομμουνισμού». Εκείνο που ωστόσο, οδήγησε στην μετέπειτα αποκαθήλωσή του, έστω και συμβολικά, από την εφημερίδα αλλά και από την κοινή γνώμη ήταν η «παράλειψη» του Ουκρανικού λιμού και οι μπόλικοι έπαινοι για το Σταλινικό καθεστώς. Και την επόμενη χρονιά, το 1933, ο ίδιος ο Στάλιν εξήρε τον δημοσιογράφο, θεωρώντας πως «προσπαθούσε να πει την αλήθεια για τη χώρα μας». Πλέον, τα κείμενα του Duranty θεωρούνται από τα χειρότερα που έχουν εκδόσει οι Times, ενώ όταν θέλουν να «συγχαρούν» κάποιο δημοσιογράφο για την προπαγανδιστική του γραφή, συνήθως φέρνουν στο μυαλό τον Duranty.

2. William Laurence – Ναγκασάκι (1946) Εικοσιτέσσερα χρόνια μετά τον Duranty, ακόμη ένας δημοσιογράφος των New York Times, βρέθηκε κάτω από έντονη αμφισβήτηση, καλύπτοντας ένα από τα χειρότερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Τη ρίψη της ατομικής βόμβας στο Ναγκασάκι. Το πρόβλημα ήταν πως ο Laurence, εργαζόταν παράλληλα και για το Υπουργείο Αμύνης εκείνη την εποχή και ήταν αρκετά επιφυλακτικός στη διάδοση των συνεπειών από τη ρίψη της βόμβας ως αυτόπτης μάρτυρας, ενώ μετέπειτα υπέγραψε περί τα δέκα άρθρα για την ανάπτυξη, κατασκευή και παραγωγή της βόμβας. Προσπαθούσε για παράδειγμα να εξηγήσει το φαινόμενο της μαύρης βροχής, χωρίς να το συνδέσει με τη ραδιενέργεια και γενικότερα ήθελε να αντικρούσει τη θεωρία ότι η ραδιενέργεια είναι υπεύθυνη για τους μετέπειτα θανάτους στην περιοχή. Αργότερα, το 1956, ήταν επίσης παρών στη δοκιμή της βόμβας υδρογόνου, ξεκάθαρο δείγμα της εμπιστοσύνης που έχαιρε από κυβερνητικά στελέχη, αλλά και της φήμης που είχε αποκτήσει από τις πληγείσες περιοχές της Ιαπωνίας.

3. Daniel Ellsberg- Pentagon Papers (1972) Τρίτη και φαρμακερή για τους New York Times, που το 1971, εξέδωσαν τα έγγραφα του Πενταγώνου, προς απογοήτευση της διακυβέρνησης Νίξον. Ουσιαστικά, σε αυτά αναγραφόταν η σταδιακή γιγάντωση της επιχείρησης των ΗΠΑ στο Βιετνάμ, με τους βομβαρδισμούς να επεκτείνονται σε Λάος και Καμπότζη. Αρχικά, ο Daniel Ellsberg, υπεύθυνος για τη διαρροή των πληροφοριών και απογοητευμένος με την εν γένει κατάσταση στο Βιετνάμ, κατηγορήθηκε για προδοσία και οδηγήθηκε στο δικαστήριο, αλλά τελικά έλαμψε η αλήθεια και φάνηκε πως η διακυβέρνηση του προηγούμενου προέδρου, Λίντον Τζόνσον είχε παραπλανήσει και το λαό αλλά και το Κονγκρέσσο. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε ένα άλλο σκάνδαλο, το περίφημο Watergate και η εντολή από πλευράς Νίξον για «μπλοκάρισμα» προς τον Ellsberg. Παρόλα αυτά, ο πρώην στρατιωτικός αναλυτής κατάφερε να γλυτώσει τις κατηγορίες το ’73 και να συνεχίσει από ένα πιο ακτιβιστικό πόστο το έργο του. Μάλιστα, έχει κυκλοφορήσει κι ένα ντοκυματέρ για πάρτη του, με τίτλο The Most Dangerous Man in America: Daniel Ellsberg and the Pentagon Papers.

4. Dana Priest – Τα «μαύρα κελιά» της CIA (2006) Η Dana Priest, το 2006 έφερε το βραβείο στην εφημερίδα της, τη Washington Post, αλλά έθεσε παράλληλα και τη ζωή της σε κίνδυνο. Γιατί ήταν εκείνη που αποκάλυψε τα μυστικά του «Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας» επί προεδρίας Μπους και συγκεκριμένα, τις μυστικές φυλακές της CIA, με τα «μαύρα κελιά», που χρησιμοποιούνταν για την ανάκριση -υπέρ του δέοντως όπως αντιλαμβάνεστε- συλληφθέντων μελών της Αλ-Κάιντα και των Ταλιμπάν. Τα κελιά αυτά μάλιστα, δεν βρίσκονταν μόνο στην Αμερική, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο και σε αρκετές πρώην-Σοβιετικές δυνάμεις. Οι συνέπειες, εκτός από έντονο κλυδωνισμό στην κυβέρνηση Μπους, ήταν άμεσες και για την Priest, αφού δέχθηκε πολλές και διάφορες απειλές για τη ζωή της, ενώ ο «σύνδεσμός» της από τη CIA, βρέθηκε κι αυτός σε δεινή θέση.

5. James Risen/Eric Lichtblau (2006) Από την ίδια χρονιά, το 2006, οι James Risen και Eric Lichtblau επτά χρόνια πριν τους Snowden και Greenwald, ταρακούνησαν γερά το σύστημα της NSA, εκθέτοντας για μια ακόμη φορά τον πρόεδρο Μπους με το TFTP (Terrorist Finacne Tracking Program), υποτίθεται σχεδιασμένο για να εντοπίζει τρομοκράτες. Ο Risen είχε κερδίσει ξανά το Pulitzer το 2002 ως μέλος της δημοσιογραφικής ομάδας των New York Times, για την κάλυψη του τρομοκρατικού χτυπήματος της 11ης Σεπτεμβρίου. Επίσης, ο Risen ακολούθησε τις αποκαλύψεις του με ένα αρκετά αναλυτικό βιβλίο με τίτλο State of War: The Secret History of the CIA and the Bush Administration, που έβγαζε στη φόρα τις αμαρτίες των μυστικών υπηρεσιών και τη συνεργασία με τον πρόεδρο των ΗΠΑ.

6. John Woestendiek- Για το ρεπορτάζ του, που έσωσε τη ζωή ενός ανθρώπου (1987) Κλείνοντας σε λίγο διαφορετικό ύφος, μια από τις πιο μικρές, αλλά δυνατές ιστορίες των βραβείων, αυτή του John Woestendiek της Baltimore Sun, που με το διερευνητικό του ρεπορτάζ στάθηκε η αιτία για να αθωωθεί ένας άδικα καταδικασμένος για φόνο άνθρωπος. Βέβαια, η πορεία του Woestendiek μετά από 33 χρόνια στο χώρο γνώρισε τις δυσκολίες της ανεργίας, αλλά τώρα το γύρισε στη συγγραφή -έπειτα από το ανάλογο buyout που του πρότεινε η εφημερίδα- με πιο πρόσφατο έργο του το Dog, Inc. *(σε παρένθεση, η χρονιά που κέρδισαν το βραβείο)