Φοιτητές στην ταράτσα της Νομικής κατά τη διάρκεια της κατάληψης της Σχολής, 21 Φεβρουαρίου 1973 (Αρχείο Αρ. Σαρρηκώστα)
Πέρασαν ακριβώς πενήντα χρόνια από τις 21 και 22 Φλεβάρη του 1973, όταν εικοσάχρονα τότε παιδιά, φοιτητές της Νομικής Σχολής, κατέλαβαν, αψηφώντας τις συνέπειες, κάτω από τη μύτη του ασφυκτικά ανελεύθερου και κατασταλτικού χουντικού καθεστώτος, το κτήριο της Σχολής, στο κέντρο της Αθήνας. Η κατάληψή τους αποτέλεσε την πρώτη οργανωμένη σε μεγάλη κλίμακα πράξη αντίστασης κατά του τυραννικού καθεστώτος των επίορκων αξιωματικών. Πήρε μεγάλη έκταση, αφού οι συγκεντρωμένοι ξεπερνούσαν τις 4.000, και ευρεία δημοσιότητα, αφού έγινε στην καρδιά της Αθήνας, στο κτήριο που περικλείεται από τις οδούς Ακαδημίας, Σίνα, Σόλωνος και Μασσαλίας, και την αναμετέδωσαν όλα τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων καθώς και τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά δίκτυα.
«Με αυτό τον τρόπο διαλύθηκε και η επίπλαστη εικόνα ηρεμίας και ευημερίας που προσπαθούσε να καλλιεργήσει το φασιστικό καθεστώς. Η κατάληψη της Νομικής αποτέλεσε και την πρόβα τζενεράλε για την τελική “έφοδο” του φοιτητικού κινήματος κατά της Χούντας που έγινε τον Νοέμβρη του 1973 με την κατάληψη και την εποποιία του Πολυτεχνείου.
Και τα δύο αυτά ιστορικά γεγονότα συνετέλεσαν στην πτώση του φασιστικού καθεστώτος μερικούς μήνες μετά, τον Ιούλιο του 1974», καταθέτει στην μαρτυρία του για τις δυο τόσο πυκνές σε γεγονότα αλλά και σημειολογία ημέρες της κατάληψης στην Popaganda ένας από τους πρωταγωνιστές της εξέγερσης στη Νομική, γνωστός σήμερα Εργατολόγος, Γιώργος Σαπουντζάκης, ο οποίος 45 χρόνια από την εξέγερση συμμετείχε ως Δικηγόρος των συνδικαλιστών-θυμάτων της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή, στην πολιτική αγωγή κατά τη δίκη της φασιστικής-ναζιστικής οργάνωσης.
Σήμερα, στις 10.30, μιλάει και θα συντονίζει, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, την εκδήλωση «50 χρόνια από την εξέγερση της Νομικής-Οι Πρωταγωνιστές μιλούν». Μια διοργάνωση του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά με συνδιοργανωτή τον Σύλλογο Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αγωνιστών (ΣΦΕΑ) της περιόδου 1967-1974, στην οποία συμμετέχουν ακόμη πέντε πρωταγωνιστές- εξεγερμένοι της Νομικής. Ο Γιώργος Βερνίκος, ο Νίκος Μπίστης, ο Γιώργος Σαββόπουλος, ο Στέφανος Τζουμάκας και ο Γιώργος Φιλιππάκης.
Αρχείο ΕΡΤ Α.Ε.
«Άρχισε σταδιακά να αναπτύσσεται στις Σχολές ένα ρωμαλέο αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα , από λίγους πρωτοπόρους στην αρχή φοιτητές , το οποίο σε σύντομο χρόνο μαζικοποιήθηκε και γιγαντώθηκε εντάσσοντας στις τάξεις του την πλειοψηφία της φοιτητικής νεολαίας, η οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συμμετείχε αν και οι συνθήκες ήταν δυσμενέστατες , οι παρακολουθήσεις και οι απειλές ήταν καθημερινές και συνεχείς, οι συλλήψεις, οι διώξεις πλήθαιναν και εν τέλει και οι διακοπές της αναβολής των σπουδών και η αναγκαστική στράτευση των πρωτοπόρων αγωνιστών φοιτητών έγιναν πλέον καθημερινό φαινόμενο .
1972: Φοιτητικές εκλογές παρωδία – Βία και νοθεία
Ειδικότερα στις αρχές το έτους 1972 άρχισε να συγκεκριμενοποιείται η κατεύθυνση του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος με τη συγκρότηση στις Σχολές των Φοιτητικών Επιτροπών Αγώνα ( ΦΕΑ ), που αντιτάχθηκαν ευθέως στα διορισμένα από τη Χούντα Δ.Σ. των φοιτητικών συλλόγων. Η συμβολή των ΦΕΑ στη μετέπειτα πορεία του φοιτητικού αντιδικτατορικού – αντιφασιστικού κινήματος ήταν καθοριστική. Αυτό συνέβη και στη Νομική Σχολή της Αθήνας. Μάλιστα στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας 42 φοιτητές της Νομικής με προσφυγή τους τον Μάρτιο του 1972 στο Πρωτοδικείο της Αθήνας ζητούσαν να κηρυχθεί ως παράνομο το διορισμένο Δ.Σ. της ΘΕΜΙΔΟΣ και επίσης το διορισμό προσωρινής διοικούσας επιτροπής για τη σύγκληση Γ.Σ., με όρο την εκλογή αιρετής Διοίκησης .
Τελικά, το Νοέμβριο του 1972 η δικτατορία αναγκάσθηκε να προκηρύξει εκλογές -παρωδία στους φοιτητικούς συλλόγους. Διεξήχθησαν με πρωτοφανή νοθεία , βία και παραβίαση των πλέον στοιχειωδών κανόνων, προκειμένου να εκλεγούν οι εγκάθετοι που η ίδια είχε τοποθετήσει. Οι εκλογές αυτές θύμιζαν τα δυο χουντικά δημοψηφίσματα που χαρακτηρίσθηκαν από εκτεταμένη νόθευση της λαϊκής βούλησης. Όμως τα άπειρα περιστατικά βίας και νοθείας των παρανόμων αυτών εκλογών όχι μόνο δεν έκαμψαν , αλλά αντιθέτως ενίσχυσαν και ριζοσπαστικοποίησαν το φοιτητικό κίνημα .
Πρώτη παραβίαση Πανεπιστημιακού Ασύλου στο Πολυτεχνείο – 4000 φοιτητές στη Νομική
Στις αρχές του 1973 το φοιτητικό κίνημα βρισκόταν σε συνθήκες πλήρους ανάπτυξης. Στις 5 Φεβρουαρίου οι φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφασίζουν γενική αποχή από τα μαθήματα . Τότε το δικτατορικό καθεστώς δημοσιεύει το κατάπτυστο Ν.Δ. 1347 με το οποίο ο υπουργός Εθ. Άμυνας μπορούσε ανεξέλεγκτα να διακόπτει τις αναβολές στράτευσης των φοιτητών. Σε εκτέλεση αυτού, 88 φοιτητές πρωτοπόροι αγωνιστές πήραν φύλλα πορείας να στρατευθούν, διακόπτοντας έτσι αναγκαστικά τις σπουδές τους . Αυτή η ιταμή πρόκληση της Χούντας εξόργισε τη φοιτητική νεολαία, αλλά και την κοινή γνώμη εν γένει.
Και δεν έμεινε αναπάντητη. Την ίδια μέρα δημοσίευσης του κατάπτυστου Ν.Δ. οι φοιτητές του Πολυτεχνείου κάνουν μεγάλη συγκέντρωση και διαδήλωση. Η Αστυνομία παραβιάζοντας το Πανεπιστημιακό Άσυλο εισβάλλει, χτυπά αδιάκριτα και συλλαμβάνει 11 άτομα.
Η κορύφωση της αντίστασης έγινε στις 21 Φλεβάρη όταν οι φοιτητές της Νομικής Σχολής αποφασίσαμε να καταλάβουμε το κτήριο της Σχολής στο κέντρο της Αθήνας εκδηλώνοντας έτσι την αντίθεσή μας στο φασιστικό καθεστώς. Το νέο της κατάληψης διαδόθηκε αστραπιαία και φοιτητές πλέον από το Πολυτεχνείο, από την Πάντειο, από τη Βιομηχανική Σχολή Πειραιά και από άλλες σχολές συνέρρευσαν κατά χιλιάδες και ήρθαν για να ενώσουν τις δυνάμεις τους μαζί μας . Μέχρι το μεσημέρι της 21ης Φλεβάρη το κτήριο είχε κατακλυσθεί από περισσότερους από 4.000 φοιτητές , εκλέχθηκε συντονιστική επιτροπή για να κατευθύνει τον αγώνα μας. Μάλιστα για να κάνουμε γνωστό στο λαό τον αγώνα μας ανεβήκαμε στην ταράτσα του περίκλειστου κτηρίου και όπως φαινόμασταν από την Σόλωνος, από τη Μασσαλίας και κυρίως από την πολυσύχναστη Ακαδημίας αρχίσαμε να φωνάζουμε συνθήματα κατά της Χούντας και να αναρτούμε πανό.
Τα κύρια συνθήματά μας ήταν ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ, ΨΩΜΙ- ΠΑΙΔΕΙΑ- ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΕΞΩ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ . Μόλις ο λαός της Αθήνας αντιλήφθηκε την παρουσία μας έσπευσε κατά χιλιάδες να μας συμπαρασταθεί , κυρίως από την Ακαδημίας που ήταν πολύ φαρδύς – κεντρικός δρόμος και υπήρχαν πολλές αφετηρίες λεωφορείων. Και επειδή οι δυνάμεις Ασφαλείας χτυπούσαν στο ψαχνό ( μη ξεχνάμε ότι ήταν Δικτατορία και μπορούσαν και να σε σκοτώσουν ακόμα ) ο κόσμος μαζευόταν δήθεν για να πάει στα λεωφορεία, ενώ στην πραγματικότητα διαδήλωνε μαζί μας. Η αστυνομία χτυπούσε , διέλυε προς στιγμή , αλλά ως εκ θαύματος οι αφετηρίες και ο δρόμος ξαναγέμιζε, και πάλι και πάλι. Τέτοιο ήταν το μίσος το λαού κατά της δικτατορίας και τέτοια η δίψα του για να αναπνεύσει τον αέρα της ελευθερίας , που δεν υπολόγιζαν τίποτα .
Επίθεση με όπλα, μαχαίρια και καδρόνια – Απέξω διανυκτέρευσαν οι γονείς μας, με αναμμένα κεριά
Όταν πια η κατάληψη αλλά και η συγκέντρωση του κόσμου γύρω μας πήρε ανεξέλεγκτες διαστάσεις η Χούντα αποφάσισε να δράσει. Τις πρώτες απογευματινές ώρες ασφαλίτες συνοδευόμενοι από παρακρατικούς τραμπούκους και Εκοφίτες μας επιτέθηκαν για να μας εκδιώξουν με όπλα, μαχαίρια και καδρόνια. Ταυτόχρονα, επιτέθηκαν και σε ανθρώπους που είχαν έρθει έξω να μας συμπαρασταθούν , τραυματίζοντας σοβαρά, απ΄ όσο θυμάμαι, τον ηλικιωμένο βουλευτή Γιάννη Κουτσοχέρα που έχασε το μάτι του. Καταφέραμε, με απώλειες , να τους αποκρούσουμε και έτσι αναγκαστήκαμε να οχυρωθούμε αποκλείοντας τις εξωτερικές θύρες θωρακίζοντάς τις με σιδηροσωλήνες και άλλα υλικά. Με αυτό τον τρόπο μείναμε για την ώρα ασφαλείς.
Με τάξη και ασφάλεια περάσαμε τη νύχτα . Τη νύχτα, στην Ακαδημίας στην πίσω μεριά της Εθνικής Βιβλιοθήκης, στη συμβολή της με την Ιπποκράτους είχαν μαζευτεί και διανυκτέρευαν πολλοί γονείς μας ( όπως έμαθα εκ των υστέρων ήταν και η μητέρα μου), αλλά και συμπαραστάτες μένοντας σιωπηλοί και κρατώντας αναμμένα κεριά . Όσο και αν σας φανεί υπερβολικό, αυτή η κατανυκτική εικόνα μας έδινε θάρρος και δύναμη .
Με το πρώτο φως της επόμενης ημέρας κατακλύσαμε και πάλι την ταράτσα φωνάζοντας συνθήματα, ενώ χιλιάδες λαού είχαν περικυκλώσει το κτήριο μην υπολογίζοντας τίποτα. Εγκρίναμε δε την απαγγελία του εξής όρκου: Εμείς οι φοιτηταί των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ορκιζόμαστε στο όνομα της Ελευθερίας να αγωνιστούμε μέχρι τέλους για την κατοχύρωση:
Δύο μέρες χωρίς φαγητό: «Τούντα παραιτήσου, το θέλει το παιδί σου»
Οι πρυτανικές αρχές με επικεφαλής τον πρύτανη Τούντα προσπαθούσαν να μας πείσουν να εκκενώσουμε το κτήριο. Η ειρωνεία ήταν ότι ο γιός του πρύτανη, σήμερα καθηγητής της Ιατρικής, ήταν μαζί μας . Αυθόρμητα ακούστηκε το σύνθημα από όλους μας: ΤΟΥΝΤΑ ΠΑΡΑΙΤΗΣΟΥ , ΤΟ ΘΕΛΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΟΥ. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν και τελικά οι Συνελεύσεις και η Συντονιστική Επιτροπή της Νομικής αποφάσισαν να εκκενώσουμε το κτήριο αφού ο στόχος μας είχε επιτευχθεί και λαμβάνοντας υπόψη ότι ήμαστε αποκλεισμένοι επί 2 ημέρες χωρίς φαγητό και από ενός σημείου και χωρίς νερό.
Στο ερώτημα εάν τα οράματα και οι στόχοι μας εκείνης της περιόδου, οι οποίοι μας οδήγησαν σε αυτές τις πράξεις αντίστασης , εκπληρώθηκαν, η απάντηση είναι ότι μόνο ένα μέρος εκπληρώθηκε Και αυτό συνίσταται στην πτώση της Χούντας. Αλλά ο προσανατολισμός του φοιτητικού κινήματος δεν εξαντλείτο σε αυτό. Όπως φαίνεται από τα συνθήματά μας και τα πανό που είχαμε αναρτήσει, ο προσανατολισμός του κινήματός μας ήταν αντιαμερικανικός, αντινατοικός και αντιιμπεριαλιστικός . Και αυτό διότι η Χούντα επιβλήθηκε και στηρίχθηκε από τους Αμερικανούς και το ΝΑΤΟ και αυτό το γνωρίζουν οι πάντες . Όπως επίσης γνωρίζουν οι πάντες ότι η εκπλήρωση του στόχου μας αυτού δεν έχει εκπληρωθεί, 50 χρόνια μετά».
Στη σημερινή εκδήλωση στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά παρεμβαίνουν (εκτός του πάνελ των πρωταγωνιστών της εξέγερσης της Νομικής) δύο από τις εμβληματικές μορφές του αντιφασιστικού – αντιδικτατορικού αγώνα: Ο Σπύρος Χαλβατζής, ηγετική μορφή του αντιδικτατορικού-αντιφασιστικού αγώνα, που φυλακίσθηκε, εξορίσθηκε, βασανίσθηκε για πολλά χρόνια και μετά τη μεταπολίτευση διετέλεσε βουλευτής και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΚΕ, στις γραμμές του οποίου αγωνίσθηκε και συνεχίζει. Σήμερα είναι Αντιπρόεδρος του ΣΦΕΑ. Ο Αντιναύαρχος ε.α. Ιωάννης Παλούμπης, ενεργό μέλος του εκδηλωθέντος Κινήματος του Ναυτικού κατά της Χούντας, που επίσης συνελήφθη, φυλακίσθηκε και βασανίσθηκε, επίσης μέλος του ΣΦΕΑ.