Πριν 10 χρόνια και συγκεκριμένα στις 11 και 12 Δεκεμβρίου 2010 η Στέγη άνοιγε τις πόρτες της στο κοινό και οι Αθηναίοι κατέκλυζαν το εντυπωσιακό κτίριο της λεωφόρου Συγγρού γεμάτη περιέργεια και προσδοκία.
Σήμερα, 10 χρόνια μετά έχοντας ήδη το δισάκι των αναμνήσεων γεμάτο από εικόνες θεαμάτων και δράσεων που γευτήκαμε χάρη στη Στέγη είμαστε έτοιμοι για ακόμη περισσότερες εμπειρίες.
Ακόμη και σε αυτή τη δύσκολη χρονιά της πανδημίας η Στέγη είναι παρούσα μέσω των ψηφιακών παραγωγών της και ετοιμάζει τη δυναμική επιστροφή της όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες.
Οι άνθρωποι της δουλεύουν ακούραστα προετοιμάζοντας το μετά και χωρίς να ξεχνούν ποτέ το πώς ξεκίνησαν όλα και τι έχουν χαρεί μέχρι σήμερα. Αυτούς λοιπόν, τους αφανείς εργάτες της Στέγης, εντοπίσαμε και από αυτούς ζητήσαμε να μοιραστούν μαζί μας αναμνήσεις και σχέδια για το μέλλον.
Και ο φωτογράφος Γεράσιμος Δομένικος μοιράζεται μαζί μας τις φωτογραφίες που τράβηξε λίγο πριν η Στέγη κάνει επίσημη πρεμιέρα στη πολιτιστική ζωή του τόπου.
H Δήμητρα Δερνίκου είναι η υπεύθυνη του Τμήματος Παραγωγής της Στέγης. Τι σημαίνει αυτό; Με δικά της λόγια «Εάν το συμπυκνώναμε σε μια πιο αφαιρετική πρόταση θα λέγαμε ότι είναι να κάνει τα καλλιτεχνικά όνειρα πραγματικότητα. Αυτό περιλαμβάνει από «δουλειές γραφείου» όπως η σύνταξη συμφωνητικών και προϋπολογισμών, διαχείριση φιλοξενίας και μετακίνησης θιάσων μέχρι διαχείριση επικοινωνίας μεταξύ των τμημάτων της Στέγης και της εκάστοτε φιλοξενούμενης ομάδας αλλά και το σημαντικότερο όλων (κατά τη γνώμη μου), διαχείριση κρίσεων και επίλυση προβλημάτων. Είναι ένας γενικότερος συντονισμός και επίβλεψη ότι όλα βαίνουν καλώς σε κάθε στάδιο υλοποίησης της παραγωγής».
Δεν θα ξεχάσει ποτέ την πρώτη ημέρα που ανέλαβε τα καθήκοντά της στη Στέγη γιατί «Από τη μία υπήρχε απίστευτο άγχος και αγωνία για αυτή τη νέα συνεργασία, και από την άλλη πολύ μεγάλος ενθουσιασμός για την ευκαιρία να είσαι μέλος μια ομάδας που ξεκινάει από την αρχή και συμβάλει στη δημιουργία ενός πολιτιστικού κέντρου». Αλλά και οι επόμενοι μήνες είναι χαραγμένοι στη μνήμη της «Από τους πρώτους μήνες στη Στέγη θυμάμαι έντονα τις ατελείωτες συναντήσεις με όλους τους συνεργάτες από όλα τα τμήματα (τότε είμασταν μια πολύ μικρή ομάδα για το μέγεθος του εγχειρήματος), όπου προσπαθούσαμε αρχικώς να καταλάβουμε τι ακριβώς κάνει ο καθένας και πώς συνδέονται όλοι οι κρίκοι μεταξύ τους. Α! και το άγχος να είναι έτοιμο το κτήριο στην ώρα του».
10 χρόνια πορείας δεν είναι λίγες οι στιγμές που την έχουν σημαδέψει όπως εξηγεί«Δεν μπορώ ειλικρινά να ξεχωρίσω μια συγκεκριμένη στιγμή, γιατί έχουμε ζήσει, φιλοξενήσει, δημιουργήσει πολλά και πολύ σημαντικά πρότζεκτς σε αυτή την πορεία των δέκα χρόνων. Αν έπρεπε να θυμηθώ κάποια χωρίς δεύτερη σκέψη θα ήταν τα εγκαίνια, η πρώτη παραγωγή της Στέγης (The Sound of Silence), το X-Apartments, το No Man’s Land, το Dancing Athens. Υπάρχουν πολλά που αγάπησα και πολλά που είχαν τόσες δυσκολίες που η ευχαρίστηση ήρθε σε δεύτερη μοίρα. Το μεγαλύτερο για μένα στοίχημα που κατάφερε, σύντομα θεωρώ, να κερδίσει η Στέγη ήταν η εμπιστοσύνη του κοινού. Ενός κοινού, με πολύ μεγάλο ηλικιακό εύρος, το οποίο δεν χρειαζόταν να ξέρει απαραίτητα την ομάδα ή τον καλλιτέχνη που θα έρθει να παρακολουθήσει. Είχε εμπιστοσύνη στην «πρόταση», γιατί ήξερε ότι θα είναι κάτι που δεν θα έχει ξαναδεί, κάτι διαφορετικό από πολλές απόψεις (ανεξαρτήτως εάν τελικά του άρεσε ή όχι… δεν μπορούν να μας αρέσουν όλα)».
Και ενώ με χαρά αναπολεί την μέχρι τώρα πορεία της Στέγης τι εύχεται η Δήμητρα Δερνίκου για το μέλλον; «Εύχομαι, αρχικώς, αυτό που εύχονται όλοι, να επιστρέψουμε σε μια κανονικότητα και να απαλλαγούμε από τον φόβο και τους περιορισμούς. Εύχομαι να εξοικειωθούμε πάλι με την ανθρώπινη επαφή και να έχουμε σύντομα την ευκαιρία να αφήσουμε λίγο στην άκρη την «ψηφιακή σκηνή» και να ξαναβρεθούμε σε γεμάτες από καλλιτέχνες και κοινό σκηνές, σε κλειστές αίθουσες αλλά και σε ανοιχτούς χώρους. Εύχομαι η Στέγη να μπορεί να αλλάζει και να εξελίσσεται, διατηρώντας ταυτόχρονα τον οικείο και ανοιχτό σε όλους χαρακτήρα της».
Ο Λευτέρης Καραμπίλας είναι ο Τεχνικός Διευθυντής της Στέγης και αναλαμβάνει να μας εξηγήσει ο ίδιος τα καθήκοντά του: «Είμαι ο τεχνικός υπεύθυνος της Στέγης για ό,τι περιλαμβάνει ένα τεχνικό στήσιμο σε όλες τις κατηγορίες των θεαμάτων δηλαδή θέατρο, χορός, μουσική, visual, συνέδρια ό,τι μπορούν να περιλαμβάνουν οι δράσεις της Στέγης».
Από τους πρώτους μήνες λειτουργίας του νεοσύστατου τότε οργανισμού ο Λευτέρης Καραμπίλας θυμάται «τα εγκαίνια με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό και αμέσως μετά το «Αθηνών Διάλογοι» ένα πολύ μεγάλο συνέδριο του Ιδρύματος καθώς και μια πρώτη μεγάλη ξένη παραγωγή που ήρθε των tg STAN, Οι Αντιγόνες. Εκείνη τη χρονική περίοδο είχαμε δύο σκηνές ταυτόχρονα και θυμάμαι ότι τα ξεστησίματα είχαν γίνει από τον 5ο όροφο με γερανό γιατί χρειαζόταν να φύγει άμεσα το σκηνικό για την περιοδεία τους στην Ευρώπη».
Όταν τον ρωτώ ποιες είναι οι στιγμές που ξεχωρίζει τα δέκα αυτά χρόνια παίρνει μια βαθιά ανάσα και ξεκινά «Οι μεγάλες παγκόσμιες πρεμιέρες όπως του Akram Khan και του Δημήτρη Παπαϊωάννου. Γενικά όποια έργα και παραγωγές κάνουν σε εμάς το πρώτο τους στήσιμο ως πρωτογενείς παραγωγές. Όμως όχι μόνο αυτά, αλλά και οι σπουδαίοι δημιουργοί που έρθει επανειλημμένως στη Στέγη όπως ο Krzysztof Warlikwski, ο Rob Wilson, το Thalia Theater, οι Rimini Protokoll, οι DV8, ο William Kentridge. Ακόμη έχω να θυμάμαι όλα τα παράδοξα και ιδιαίτερα στησίματα με παραστάσεις με ακροβατικά ή/και τσίρκο όπως η Victoria Chaplin με το cirque invisible και ο Aurelien Bory με το Azimut. Μεγάλο κέρδος και απόλαυση είναι η αμοιβαία εμπιστοσύνη συνεργασίας που έχουμε κερδίσει στο επίπεδο τεχνικής κατάρτισης με όλους τους ευρωπαϊκούς και μη οργανισμούς όπως ircam, Theatre de la Ville, schaubuhn, dv8, Wuppertal Pina Bausch, tg stan, Europe Beyond Access, Zkm Germany και πόσοι άλλοι.
Δεν είναι υπερβολή να πω ότι αυτά τα 10 χρόνια έχουμε ξεπεράσει τα 5.000 διαφορετικά project. Είμαστε ανήσυχοι, δραστήριοι, εξωστρεφείς και έχουμε πειραματιστεί σε πρωτότυπες παραγωγές».
Μιλάει με ενθουσιασμό και με τον ίδιο ενθουσιασμό απαντά όταν τον ρωτά τι περιμένει από τη Στέγη στο μέλλον: «Τα πάντα».
Ο Βαγγέλης Κωνσταντής είναι ο Διευθυντής Υπηρεσιών Κοινού Στέγης. Του ζητώ να μου εξηγήσω ποια είναι τα καθήκοντά του: «Παλιότερα στο θέατρο ο όρος ήταν Διεύθυνση Χώρων Κοινού. Είμαστε οι άνθρωποι που υποδεχόμαστε και αγκαλιάζουμε τον κόσμο και φροντίζουμε όλη του η εμπειρία να είναι ευχάριστη από τη στιγμή που θα μπει στη Στέγη, να αισθανθεί τον χώρο φιλόξενο και φιλικό. Είμαστε ο δίαυλος επικοινωνίας του οργανισμού με τον κόσμο», απαντά.
Από την πρώτη περίοδο της Στέγης χαραγμένη στη μνήμη του παραμένει η διαδικασία «γέννησης» του κτιρίου αλλά και του καλού κλίματος που τους έδεσε όλους εξ αρχής: «Θυμάμαι τη Στέγη να είναι υπό κατασκευή και να μπαίνω μέσα στο κτίριο, που από την πρώτη στιγμή μου έβγαλε μια συγκεκριμένη αύρα και ενέργεια, προσπαθώντας να το φανταστώ γεμάτο κόσμο. Θυμάμαι ότι ανυπομονούσα τρομερά να ανοίξει στο κοινό. Είναι φοβερή εμπειρία να ζεις ένα κτίριο εν τη γενέσει του μέχρι τη φάση της αποπεράτωσης. Το καλό είναι ότι από την αρχή αισθανθήκαμε ότι είμαστε σαν μια οικογένεια. Λειτουργήσαμε ο καθένας, από το δικό του το κομμάτι, έτσι ώστε να συνδέσουμε τους κρίκους της αλυσίδας και να δημιουργηθεί αυτή η οντότητα που λέγεται Στέγη».
Για τον Βαγγέλη Κωνσταντή δεν έχει τόσο νόημα να ξεχωρίσει κάποιες στιγμές ή παραγωγές αλλά να τονίσει την μοναδικότητα τους και κυρίως να εξηγήσει γιατί ακόμη και η ίδια η ονομασία της Στέγης δηλώνει αυτό: ακριβώς, την αποδοχή της μοναδικότητας: «Δεν μπορώ να ξεχωρίσω γιατί νιώθω πως ό,τι γίνεται στον χώρο της Στέγης είναι διαφορετικό και έχει μια μοναδικότητα. Στην αρχή έλεγε ο καθένας μας τη γνώμη του και κάναμε ένα εσωτερικό γκάλοπ για το όνομα θα δώσουμε σε αυτό τον νέο οργανισμό. Τον ονομάσαμε Στέγη γιατί ένα σπίτι που μπορεί να φιλοξενήσει τον οποιονδήποτε. Δεν υπάρχουν στεγανά στον καλλιτεχνικό της προγραμματισμό και είναι ανοιχτή σε όλους».
Και όταν τον ρωτώ τι προσδοκίες έχει από τη Στέγη στο μέλλον υπογραμμίζει τον ρόλο της μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι λέγοντας «Πιστεύω ότι τα πάντα μπορούν να συμβούν στη Στέγη και στο Ίδρυμα Ωνάση. Είναι ένας οργανισμός που εξελίσσεται, είναι ζωντανός και μέσα στον παλμό της καθημερινότητας αλλά και του γίγνεσθαι διεθνώς. Πιστεύω ότι πάντα προσπαθεί να βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από τα γεγονότα και κοιτά το μέλλον και όχι μόνο το παρελθόν. Αφουγκράζεται τις τάσεις μέσα στην κοινωνία, έχει θέση και δεν διστάζει να πάρει θέση σε διάφορα ζητήματα και πιστεύω ως Ίδρυμα είναι ανοιχτό στο να ακούει και να τοποθετείται».