Τέλος εποχής #2: Αυριανή

Όσοι έζησαν την δεκαετία του ’80 θυμούνται την Αυριανή να μεσουρανεί. Η εφημερίδα δεν έγινε γνωστή για τα αποκαλυπτικά ρεπορτάζ ούτε για τα αποκλειστικά θέματα, αλλά για τις επιθέσεις της σε κυβερνήσεις, πολιτικούς και καλλιτέχνες και την αλλαγή στρατοπέδων σύμφωνα με τα συμφέροντά της.

Η απογευματινή καθημερινή εφημερίδα κυκλοφορεί για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 1980. Δεν επρόκειτο για το πρώτο εκδοτικό επιχείρημα των αδερφών Κουρή καθώς ο Γιώργος Κουρής είχε κάνει την αρχή ήδη από το 1958 με τη «Φωνή της Κεφαλλονιάς». Τα στενά γεωγραφικά όρια του νησιού δεν αρκούν για τα δύο αδέρφια που αγοράζουν μία έκταση πέντε στρεμμάτων στην Παλλήνη και εγκαθιστούν ένα εργοστάσιο γραφικών τεχνών.

«ένα υβριδικό ιδεολόγημα στενά συνδεδεμένο με το λόγο του ΠΑΣΟΚ αλλά συγχρόνως ανεξάρτητο από αυτό» . Εξηγούν ότι η εφημερίδα παρά τις ακραίες ιδιαιτερότητές της όσον αφορά στη μορφή και το περιεχόμενο «που υπό άλλες συνθήκες θα την καθιστούσαν μία μικρή και περιθωριακή φυλλάδα» κατάφερε να επιβιώσει και να εισαγάγει στη δημόσια σφαίρα ένα νέο δημοσιογραφικό στίγμα με πολλαπλές ιδεολογικές συνέπειες χάρη στην «ιδιαίτερη σχέση που είχε αναπτύξει με το κυβερνών κόμμα και εκμεταλλευόμενη τα αντιδεξιά μανιχαϊστικά πολιτικά αντανακλαστικά της Μεταπολίτευσης».- από το Λεξικό της Δεκαετίας του ’80, εκδόσεις Πέρασμα

Τους πρώτους μήνες η εφημερίδα δε διανεμόταν μαζί με τις άλλες και η κυκλοφορία της ήταν μηδαμινή. Ο εκδότης της εφημερίδας Γιώργος Κουρής επιμελούνταν μεγάλο μέρος της αρθρογραφίας και ξεκαθάριζε ότι η Αυριανή αποτελούσε μία εφημερίδα υποκειμενικής άποψης που αδιαφορούσε για οποιαδήποτε κελεύσματα δημοσιογραφικής αντικειμενικότητας και δεοντολογίας. Στη βασική συντακτική ομάδα ανήκε ο αδερφός του Μάκης, ο Ντίνος Κουτσούμης, ο Ζήσης Τσιριγκούλης, ο Μάνος Χάρης και ο Κυριάκος Διακογιάννης.

Η άνοδος ήρθε τον Ιούλιο του 1980 όταν η απεργία των τυπογράφων και η ανταπεργία των εκδοτών εκτόξευσε τις πωλήσεις της εφημερίδας στα 50.000 φύλλα ημερησίως. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το προσωπικό της «Αυριανής» δεν ανήκε σε καμία συνδικαλιστική ένωση, ενώ παράλληλα η τιμή της εφημερίδας ήταν μόνο 5 δραχμές. Κατά απαίτηση των εκδοτών όμως ορίζεται κατώτατη τιμή πώλησης ημερησίων εφημερίδων στις 10 δραχμές. Η «Αυριανή» δε συμμορφώνεται με τη συμφωνία και στο φύλλο της περιλαμβάνει κουπόνι 5 δραχμών, το οποίο μπορούν να παρουσιάσουν οι αναγνώστες της στα γραφεία του εκδοτικού συγκροτήματος στον Ταύρο (πλέον) για να πάρουν πίσω το αντίτιμο.

Η άνοδος ήρθε τον Ιούλιο του 1980 όταν η απεργία των τυπογράφων και η ανταπεργία των εκδοτών εκτόξευσε τις πωλήσεις της εφημερίδας στα 50.000 φύλλα ημερησίως. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το προσωπικό της «Αυριανής» δεν ανήκε σε καμία συνδικαλιστική ένωση, ενώ παράλληλα η τιμή της εφημερίδας ήταν μόνο 5 δραχμές.

Η κυβέρνηση Ράλλη σε μία προσπάθειά της να περιορίσει την εφημερίδα αποκλείει τους συντάκτες της από τις καθιερωμένες δημοσιογραφικές ενημερώσεις. Έτσι, τον Σεπτέμβρη, η εφημερίδα επιτίθεται στον τότε πρωθυπουργό καταγγέλλοντας τις οικονομικές δραστηριότητες της συζύγου του, η οποία ήταν η επίσημη αντιπρόσωπος της Lacoste στην Ελλάδα. Οι πωλήσεις εκτοξεύονται και ξεκινά μία απίστευτη δικαστική διαμάχη μετά από μηνύσεις που καταθέτει η οικογένεια Ράλλη. Ο Γιώργος Κουρής αυτοεξορίζεται στην Ιταλία και ο Μάκης περνά τις πόρτες των φυλακών. Οι δικαστικές περιπέτειες και οι προσωπικές διαμάχες της εφημερίδας αποτελούσαν πρακτικές τις οποίες εκμεταλλεύονταν τα δύο αδέρφια και οι οποίες απέφεραν σημαντική εκδοτική επιτυχία.

Με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στις 18 Οκτωβρίου του 1981, η Αυριανή ταυτίζεται με την κεντροαριστερή παράταξη και κυρίως με τον Μένιο Κουτσόγιωργα, ενώ κυκλοφορεί πλέον με το σλόγκαν «Η εφημερίδα που εξευτέλισε μία κυβέρνηση και γκρέμισε ένα σάπιο καθεστώς 50 χρόνων».

Λίγο πριν τις εκλογές του 1985, ξεκινά επίθεση κατά του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη παρουσιάζοντάς τον σαν συνεργάτη των ναζί. Σύμφωνα με μία φημολογία, ο Γιώργος Κουρής διατηρούσε στο παρελθόν φιλικές σχέσεις με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και είχε συνεταιριστεί με άτομα του περιβάλλοντός του. Κάποιοι μάλιστα αναφέρουν ότι οι σχέσεις τους επλήγησαν όταν ο Κουρής πούλησε εξοπλισμό της εταιρείας χωρίς να αποδώσει στον μετέπειτα πρωθυπουργό μέρος από τις συναλλαγματικές που του αναλογούσαν. Η εφημερίδα εξαπολύει συστηματικά λάσπη κατά του αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας, με αποκορύφωμα τη δημοσίευση φωτογραφίας τον Μάιο στις παραμονές των εκλογών που τον παρουσίαζε ως συνεργάτη των δυνάμεων Κατοχής. Η φωτογραφία προκαλεί ρεκόρ κυκλοφορίας και η εφημερίδα ξεπερνά τα 280.000 φύλλα πανελλαδικά.

Με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στις 18 Οκτωβρίου του 1981, η Αυριανή ταυτίζεται με την κεντροαριστερή παράταξη και κυρίως με τον Μένιο Κουτσόγιωργα, ενώ κυκλοφορεί πλέον με το σλόγκαν «Η εφημερίδα που εξευτέλισε μία κυβέρνηση και γκρέμισε ένα σάπιο καθεστώς 50 χρόνων».

Η «Αυριανή» επιτίθεται και στον Κωνσταντίνο Καραμανλή και με την εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη στη θέση του Προέδρου Δημοκρατίας κυκλοφορεί πλέον υπό το σλόγκαν: «Η εφημερίδα που γκρέμισε τον Καραμανλισμό».

Στηρίζει σθεναρά τον Ανδρέα Παπανδρέου κυρίως κατά τη διάρκεια του σκανδάλου Κοσκωτά και υποστηρίζει ακόμα και τη σχέση του με τη Δήμητρα Λιάνη κατά παράδοξο όμως τρόπο το 1995 δημοσιεύει φωτογραφίες της δεύτερης διασύροντάς την.

Με παρόμοιο τρόπο, η εφημερίδα στρέφεται και κατά πολλών καλλιτεχνών, όπως ο Λάκης Λαζόπουλος, ο Αλέξανδρος Ιόλας, ο Λουκιανός Κηλαϊδόνης και ο Μάνος Χατζιδάκις για τον οποίο μάλιστα ζητούσε και πληροφορίες από το αναγνωστικό κοινό.

Το 1996 είναι χρονιά σταθμός για την Αυριανή. Η καθημερινή εφημερίδα υποστηρίζει φανατικά τον Κώστα Σημίτη και μεταφέρει την ακριβή επιχειρηματολογία και φρασεολογία του τότε πρωθυπουργού φέρνοντάς τον σε δύσκολη θέση. Το ΠΑΣΟΚ αποκηρύσσει την Αυριανή και, όπως ήταν αναμενόμενο, η εφημερίδα κυκλοφορεί με ένα ακόμα δραματικό πρωτοσέλιδο στο οποίο δηλώνει ότι έκανε λάθος.

Στο κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό «Η Ελλάδα στη δεκαετία του ‘80» ο Βασίλης Βαμβακάς και Διονύσης Μαγουλάς ορίζουν τον αυριανισμό ως «ένα υβριδικό ιδεολόγημα στενά συνδεδεμένο με το λόγο του ΠΑΣΟΚ αλλά συγχρόνως ανεξάρτητο από αυτό» . Εξηγούν ότι η εφημερίδα παρά τις ακραίες ιδιαιτερότητές της όσον αφορά στη μορφή και το περιεχόμενο «που υπό άλλες συνθήκες θα την καθιστούσαν μία μικρή και περιθωριακή φυλλάδα» κατάφερε να επιβιώσει και να εισαγάγει στη δημόσια σφαίρα ένα νέο δημοσιογραφικό στίγμα με πολλαπλές ιδεολογικές συνέπειες χάρη στην «ιδιαίτερη σχέση που είχε αναπτύξει με το κυβερνών κόμμα και εκμεταλλευόμενη τα αντιδεξιά μανιχαϊστικά πολιτικά αντανακλαστικά της Μεταπολίτευσης».

Μετά το ανάθεμα από το ΠΑΣΟΚ, η Αυριανή κλωθογυρνάει δεξιά κι αριστερά για να βρει τον ιδανικό συνοδοιπόρο. Υποστηρίζει τον Καραμανλή, και επιτίθεται με λύσσα κατά του “αρχιερέα της Διαλπλοκής”. Συμπλέει με τον Καραμανλή και βρίσκει στο “σεμνά και ταπεινά” της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας από το 2004 και έπειτα ένα κάποιον, μπούσουλα για να κινηθεί. Παράλληλα ο Γιώργος Κουρής τα “δίνει όλα” στο Alter. H Αυριανή μοιάζει ότι την χρειάζεται μόνο για τα πρωτοσέλιδα. Οι πωλήσεις της πέφτουν και μερικές φορές είναι κάτω από 1.000 φύλλα στην καθημερινή έκδοση. Το άστρο του Καραμανλή σβήνει, ο Γιώργος Παπανδρέου έρχεται στην εξουσία και η Αυριανή επιστρέφει στην αγκαλιά του κινήματος. Τουλάχιστον έτσι νόμιζε. Η κρίση σαρώνει τον Τύπο και η Αυριανή δεν βρίσκει τη χρηματοδότηση που θα ήθελε. Ούτε την πολιτική υποστήριξη.

Στην κοινωνία τότε εμφανίζεται το ψευτοδίλημμα ευρώ ή δραχμή. Η Αυριανή στηρίζει με νύχια και με δόντια το περίφημο “λόμπι της δραχμής”. Εμφατικά πρωτοσέλιδα που στηρίζουν το εθνικό μας νόμισμα έρχονται το ένα πίσω από το άλλο. Ο εκδότης έχει ήδη χάσει το Alter και το Φίλαθλο και έχει μείνει μόνο με την Αυριανή σαν τελευταίο αποκούμπι του. Α, και το Kontra Channel. Το ευρώ παραμένει, το κράτος κόβει τα πολλά πολλά με τις εφημερίδες, οι εργαζόμενοι αποχωρούν και το φθινόπωρο του 2012 πέφτουν οι τίτλο τέλους.

Τον Οκτώβρη του 2012 ο Γιώργος Κουρής κατεβάζει τα ρολά της «Αυριανής» και οι δημοσιογράφοι της εφημερίδας που εργάζονταν επί δύο ολόκληρα χρόνια χωρίς να πληρώνονται προχωρούν σε επίσχεση εργασίας.

Ελένη Κυριακίδου

Share
Published by
Ελένη Κυριακίδου