Το Σάββατο, 15 Γενάρη, που άρχισε να διαχέεται στα social media με ορμητικότητα και μαζικότητα η είδηση της νάρκωσης και του βιασμού μιας 24χρονης κοπέλας στη Θεσσαλονίκη, ήταν τα γενέθλια της Ελένης Τοπαλούδη. Οι γονείς της πήγαν στο μνήμα της με μια τούρτα. Ο αριθμός στα κεράκια έγραφε «25». Η Ελένη δεν πρόλαβε να γίνει 25 γιατί βιάστηκε και δολοφονήθηκε από δύο άνδρες. Αυτή η υπόμνηση θα έπρεπε να ήταν αρκετή για να μάθουμε να ακούμε τα θύματα, να τα προστατεύουμε, να στεκόμαστε στο πλευρό τους. Δεν ήταν, όμως, δυστυχώς. Τουλάχιστον όχι για όλους.
Ένα κορίτσι, λοιπόν, την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς ναρκώθηκε και βιάστηκε ομαδικά σε πεντάστερη σουίτα ξενοδοχείου της Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο ενός πάρτι που διοργανώθηκε από κάποια «καλογυαλισμένα παιδιά» της εγχώριας επιχειρηματικής ελίτ που συχνά διακλαδώνεται με τη show biz. Μάλιστα ένας από τους εμπλεκόμενους στην ουσία ομολόγησε με ανάρτηση στο instagram το γεγονός, χρησιμοποιώντας ανατριχιαστική ρητορική και δηλωτική της σεξιστικής δυσωδίας. Την ανασκεύασε μόλις χθες με επιχειρήματα διόλου πιστευτά. Το κορίτσι, παρά το σφοδρό σοκ που προφανώς υπέστη και τη συνακόλουθη ευαλωτότητα, βρήκε το κουράγιο να προσφύγει στις αρχές και να το καταγγείλει. Από εκείνο το σημείο ξεκίνησε πάλι να πλέκεται το πουλόβερ της συγκάλυψης. Η απόκριση των αρχών, με βάση τα όσα έχουν συμβεί μέχρι στιγμής, υπήρξε ανεπαρκής και προβληματική. Συνελήφθη μόνο ένα άτομο, το οποίο στη συνέχεια αφέθηκε ελεύθερο με κάποιους ήσσονος βαρύτητας περιοριστικούς όρους και όσο το δυνατόν πιο αθόρυβα γίνεται, μη τυχόν και γρατζουνιστεί η ακριβή βιτρίνα κάποιων επιφανών τύπων. Αυτά στις 2 Γενάρη. Μετά νηνεμία. Καμιά άμεση, εξονυχιστική και αποτελεσματική διερεύνηση της καταγγελίας.
Χρειάστηκε η πρωτοβουλιακή και ανυστερόβουλη δράση ορισμένων ατόμων στα social media – κι εδώ αξίζει μια ειδική μνεία στην αξιέπαινη επιμονή για το θέμα του ΛΟΑΤΚΙ+ ακτιβιστή Ηλία Γκιώνη – για να διαρρηχθεί η σιωπή. Όπως έγινε με πολλά σημαντικά ζητήματα την τελευταία διετία, τα social media αποκάλυψαν και όρισαν το πεδίο της συζήτησης για να αναγκαστεί ο παραδοσιακός τύπος να συρθεί σ’ αυτήν, κουβαλώντας όμως μαζί όλες τις μουχλιασμένες αποσκευές του. Το πάρτι βαφτίστηκε παραπλανητικά «ροζ», η παρουσία του κοριτσιού στο πάρτι σχολιάστηκε με δήθεν αφελή απορία ή με νουθεσίες ηθικολογικού χαρακτήρα, αφέθηκαν υπονοούμενα για χρηματικό δέλεαρ. Παλιά μου τέχνη κόσκινο δηλαδή. Το πλήγμα στην ηθική υπόσταση του θύματος είναι βασικό εργαλείο για την αμφισβήτηση της αξιοπιστίας του και εν τέλει για την από – θυματοποίηση του, με βάση τον επιδιωκούμενο διχασμό των θυμάτων που «δεν προκαλούν» και άρα αξίζουν στη συμπαράσταση μας και των θυμάτων που «προκαλούν» ή «ήξεραν που πηγαίνουν». Τα δεύτερα ξεπέφτουν από την κατηγορία του «άσπιλου» θύματος, γίνονται λιγότερο θύματα και άρα δε χρήζουν την προσοχή και την αλληλεγγύη μας.
Ακόμα και τηλεοπτικά προγράμματα που την περίοδο της ξεπήδησης του #metoo αιφνιδίασαν ευχάριστα, προσεγγίζοντας με ευαισθησία τις μαρτυρίες σεξουαλικής κακοποίησης, σε αυτή την περίπτωση εμφανίστηκαν στις οθόνες μας κάπως μαγκωμένα και αμήχανα. Μόνο που το πυρηνικότερο διακύβευμα του #metoo είναι η δυνατότητα του να αρθρωθεί από κάθε γυναίκα, θηλυκότητα, άτομο που βίωσε σεξουαλική παραβίαση, κακοποίηση, βιασμό και να αγκαλιαστεί ανεξάρτητα από την ταυτότητα του δράστη ή των δραστών, ακόμα κι αν αυτός ή αυτοί ανήκουν σ’ έναν κύκλο πλουσίων με φίλους celebrities. Κι εκεί είναι που τέμνεται το έμφυλο με το ταξικό. Το αν είσαι ένα ταξικά προνομιούχο υποκείμενο επιδρά αποφασιστικά στη δυνατότητα σου να έχεις ηπιότερη ή και καθόλου ποινική μεταχείριση από τις αρχές, να βαρύνει αλλιώς ο λόγος σου, να έχεις δικηγόρους που θα σε ξελασπώσουν και θα φιμώσουν τους αντιπάλους σου, να ενεργοποιήσεις ένα δίκτυο με instagrammers που θα ορκίζεται στ’ όνομα σου και να φιλοτεχνεί το προφίλ σου.
Ωστόσο, υπάρχει μια μεταβλητή που δεν έχουν συνεκτιμήσει στο βλοσυρό τους σχεδιασμό. Είμαστε εμείς που έχει εγγραφεί η πατριαρχία στα σώματα μας, που έχουμε υποστεί σεξουαλική παραβίαση ή κακοποίηση από έναν πρώην ή νυν σύντροφο, έναν φίλο, έναν συγγενή, έναν τύπο που φλερτάραμε, που έχουμε ξυπνήσει κάποιο πρωινό αποσβολωμένες, συνειδητοποιώντας πως κάτι κακό μας συνέβη, που έχουμε ψυλλιαστεί ότι χάσαμε ανεξήγητα τη διαύγεια μας ή και τις αισθήσεις μας κάποιο βράδυ, που γλιτώσαμε από τύχη έναν βιασμό ή δε γλιτώσαμε, που έχουμε υπάρξει θύματα οι ίδιες ή που έχουμε δει φίλες και αδερφές να είναι θύματα και ξέρουμε πόσο συντριπτικό είναι το να έχεις υπάρξει θύμα βιασμού. Και την πιστεύουμε. Είμαστε εδώ για να αναποδογυρίσουμε τα αντεστραμμένα ερωτήματα της κουλτούρας βιασμού και του victim blaming. Το ερώτημα γιατί μια γυναίκα πήγε σε πάρτι, όπως και η συμβουλή να αποφεύγουμε τα πάρτι είναι εντελώς λάθος και μετακυλύει την ενοχή στο θύμα.
Οποιαδήποτε γυναίκα και οποιοδήποτε άτομο έχει δικαίωμα να πάει σε όποιο πάρτι θέλει, να φοράει ό,τι θέλει, να φλερτάρει με όποιον θέλει, να κάνει σεξ με όποιον/ους θέλει στο βαθμό που αυτό είναι αποτέλεσμα της ενεργής της συναίνεσης και ούσα σε θέση που μπορεί να την εκφράσει. Έχει δικαίωμα, λοιπόν, να κάνει οτιδήποτε από αυτά χωρίς να δώσει λογαριασμό σε κανέναν. Δεν έχει κανείς δικαίωμα να τη ναρκώσει και να τη βιάσει, να πράξει οτιδήποτε χωρίς τη συναίνεση της ή να την καταστήσει ανήμπορη να εκφράσει την επιθυμία της. Το ζήτημα δεν είναι να μην πηγαίνουμε σε πάρτι αλλά να μη ναρκώνουν και να μη βιάζουν σε πάρτι ή οπουδήποτε αλλού. Αυτά οφείλουν να είναι απαράγραπτοι κανόνες που θα διέπουν κάθε τέτοια συζήτηση σε όποιον/α κι αν αφορούν, γιατί δεν υπάρχουν λιγότερο ή περισσότερο θύματα. Υπάρχουν θύματα και θύτες. Μια ριζική αντίθεση, χωρίς αποχρώσεις και στρογγυλέματα.
Το επισήμανε με δηλώσεις του και ο δικηγόρος της καταγγέλλουσας, φαίνεται από τη μεθοδολογία που διαπράχθηκε το έγκλημα αλλά και από τα μηνύματα που έρχονται, η υπόθεση αυτή κρύβει από πίσω της ένα κύκλωμα σεξουαλικής κακοποίησης κοριτσιών. Είναι καθήκον των αρχών να το εντοπίσουν και να το εξαρθρώσουν. Είναι δικό μας καθήκον, όσων δε θέλουμε να ζούμε σε μια πατριαρχική ζούγκλα, να μην επιτρέψουμε κανένα κουκούλωμα, κανέναν κιτρινισμό, καμία σπίλωση του θύματος, κανέναν εκφοβισμό άλλων θυμάτων, μαρτύρων ή αγγελιοφόρων. Να μην αφήσουμε καμία αγέλη κακοποιητών να μοστράρεται ως cool χλιδάτη παρέα και κανένα θύμα μόνο. Τέτοιες μέρες πριν ένα χρόνο ξυπνούσε το ελληνικό #metoo. Δεν ήταν εφήμερο trend, όπως κάποιοι πίστευαν ή εύχονταν. Είναι καταλύτης της ιστορίας.