Η κατάσταση: νέα απόρριψη της αίτησης του απεργού πείνας Νίκου Ρωμανού για το δικαίωμά του στην εκπαίδευση. Συνεχιζόμενη απεργία πείνας των Σύρων προσφύγων, πλέον συνοδευόμενη από δήλωση του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της ΝΔ (ναι, αυτής που είναι στην Κυβέρνηση) ότι χαλάνε τη χριστουγεννιάτικη αγορά στο Σύνταγμα. Κηδεία της διαπομπευμένης από το κράτος οροθετικής Κατερίνας που αυτοκτόνησε. Δήλωση του Υπουργού Δικαιοσύνης για το δικαίωμα των ομοφυλόφυλων στην συμβίωση ως αντίθετο στην ανθρώπινη φύση. Ίδρυση νέου (ακρο)δεξιού κόμματος που αντλεί ιδέες από την φύση, ονόματι Ρίζες. Και, ένα κερασάκι στην τούρτα της εθνικής ντροπής, ΜΑΤ ενάντια σε ΑΜΕΑ κατά την πορεία των τελευταίων. Και αυτά από Δευτέρα ως Τετάρτη βράδυ, δηλαδή στα μέσα της εβδομάδας. Η οποία, ως γνωστόν, θα κλείσει με την μαύρη επέτειο της δολοφονίας του 15χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου από έλληνα αστυνομικό το 2008, κάτι που σαφώς γνωρίζουν οι προβοκάτορες της απόρριψης του αιτήματος του φίλου του δολοφονημένου. Ο πειρασμός να ασχοληθεί κανείς με τα στοιχεία του γοτθικού σουρρεαλισμού της κατάστασης είναι μεγάλος. Και ενδίδω.
Έχουν γραφτεί πολλά για την βιοπολιτική εξουσία του σύγχρονου κεφαλαίου και του πλέγματος εξουσίας που κατασκευάζει, τα οποία θεωρούνται δύσκολα και προσβάσιμα μόνο στην πανεπιστημιακή κοινότητα (όχι αυτή που λέει ότι μας χρειάζεται ολίγος ακόμη εκφασισμός, την άλλη). Αλλά εν προκειμένω, στα μέσα της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, έχουμε μία εβδομάδα σε μία ευρωπαϊκή χώρα (το εννοώ γεωγραφικά και αλλιώς) την οποία μπορούμε να παρουσιάσουμε ως παράδειγμα βιοπολιτικής σε πρωϊνή εκπομπή easy listening. Βιοπολιτική, λοιπόν, έχουμε όταν η ίδια η ζωή γίνεται το πεδίο άσκησης της εξουσίας. Και αυτό φαίνεται καθαρότερα όταν με διάφορες τεχνικές η εξουσία σε οδηγεί στον θάνατο ή σε μία ζωή που μοιάζει με θάνατο. Το φάσμα θυματοποίησης είναι εξαιρετικά ευρύ. Οι ελληνικές αρχές φαίνεται να έχουν βγει με δρεπάνι κι όποιον πάρει ο χάρος, τα ΜΑΤ ή ο εισαγγελέας. Αν λάβουμε υπόψη τι έχουμε εδώ – γυναίκες, πρόσφυγες, ομοφυλόφιλους, ανάπηρους, φυλακισμένους- το εύρος της επίθεσης αρχών προς κοινωνία φαίνεται να επαληθεύει τα συμπεράσματα του φιλοσοφικού έργου του Giorgio Agamben: «Αυτό που προσπάθησα να δείξω στις έρευνές μου είναι ότι η κατάσταση εξαίρεσης, η οποία αρχικά νοούνταν ως ένα προσωρινό μέτρο προορισμένο να αντιμετωπίσει ένα έκτακτο συμβάν, έγινε η κανονική μορφή, η κανονική τεχνική διακυβέρνησης» («Αγκάμπεν – βιοπολιτική: η συνέντευξη στην ΕΤ3, πλήρες κείμενο», 15.8.12, ιστότοπος nomadic universality). Εδώ έχουμε ένα μπουκέτο τεχνικών εξόντωσης απέναντι σε τόσες «ευπαθείς ομάδες» που, άμα τις θεωρήσεις συγκεντρωτικά, εστιάζοντας στο δάσος και όχι στα δέντρα, σου παρουσιάζεται μια άκρως γοτθική εικόνα πολιτικής εξουσίας. Εάν μάλιστα προσθέσουμε και τις απαιτήσεις των εκπροσώπων των δανειστών, η εικόνα αλλά και η βιαιότητά της διογκώνονται αισθητά (η έμφαση όχι στο «απαιτήσεις» αλλά στο «δανειστές»): η ελληνική επικράτεια έχει γίνει μία σκηνή άσκησης εξουσίας ή έκφρασης επιθυμίας άσκησης εξουσίας.
Κόμματα που θέλουν να αναλάβουν εξουσία ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια. Η παρομοίωση τονίζει την κωμικοτραγική επιστροφή στο βουκολικό που επιχειρεί το κάθε Ποτάμι, η κάθε Ελιά και οι Ρίζες του κακού, φωτισμένα από την απόκοσμη πλην διάχυτη Χρυσή Αυγή, ενώ ακόμη δύει ο Ήλιος του ΠΑΣΟΚ
Κόμματα που θέλουν να αναλάβουν εξουσία ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια. Η παρομοίωση τονίζει την κωμικοτραγική επιστροφή στο βουκολικό που επιχειρεί το κάθε Ποτάμι, η κάθε Ελιά και οι Ρίζες του κακού, φωτισμένα από την απόκοσμη πλην διάχυτη Χρυσή Αυγή, ενώ ακόμη δύει ο Ήλιος του ΠΑΣΟΚ, έχοντας ωστόσο αντικατασταθεί από τον Πυρσό της Νέας Δημοκρατίας, ο οποίος παραπέμπει στους πυρσούς που άναβαν την πυρά της εξοχικής ανθρωποθυσίας της γνωστής ταινίας τρόμου Wicker man. Τοπίο που εξελίσσει δυναμικά το έργο του σουρρεαλιστή Magritte (ας με συγχωρέσει που αναφέρω το όνομά του), ειδικά καθώς ο πυρσός μεταλλάχθηκε, προς συσκότιση συνειδήσεων, σε λογότυπο που θυμίζει πινελιά χωρίς ζωγράφο. Σε κάθε περίπτωση, η μάσκα «φύση» έχει τοποθετηθεί επιδέξια και παραπλανητικά επί του όχι και τόσο ελκυστικού προσώπου της ιστορικής μας στιγμής.
Το ότι ο συνομιλητής του κ. Κασιδιάρη (το «κ.» δεν είναι αρχικό μόνο της λέξης «κύριος», συμπληρώστε κατά βούληση) φτιάχνει τις Ρίζες «μαζί με τις ένοπλες δυνάμεις, την εκκλησία και την αστυνομία» (Τα Νέα, 1.12.14) ερμηνεύεται ομολογουμένως ως αξιόλογη απειλή προς μία δημοκρατία η οποία, απ΄όσο γνωρίζω, δεν τελεί σε καθεστώς πολέμου –διότι για κάποιο περίεργο λόγο συνδέω αναφορές στον στρατό με πόλεμο. Και έχω την υποψία ότι ο κ. Μπαλτάκος δεν εννοεί πως θα πάει τον ελληνικό στρατό να πολεμήσει κατά των τζιχαντιστών, το σαρκοβόρο άνθος του παγκόσμιου θεάτρου βιοεξουσίας, κάτι άλλο θα χει κατά νου. Σε κάθε περίπτωση, τα πράγματα πάντα μπορούν να χειροτερέψουν, και με κάθε ειλικρίνεια ο κ. Μπαλτάκος μάς λέει πώς θα τα κάνει χείριστα. Όμως από την άλλη πλευρά, μήπως αυτό που υπόσχεται συμβαίνει ήδη; Μήπως η πραγματικότητα που βιώνουμε δεν είναι ήδη προϊόν της ντόπιας τρόικας μηχανισμών ιδεολογικής και υλικής καταστολής που μας πασάρει ως αποκλειστικά δικούς του συμμάχους ο κ. Μπαλτάκος; Δηλαδή τι άλλο θα δούμε -αν πάρουμε απλά το παράδειγμα της εκκλησίας- από βιβλίο θρησκευτικών της τρίτης δημοτικού με σελίδα όπου ο Δαβίδ υμνεί τον θεό που έφτιαξε τη φύση, και εξαιτίας του οποίου βιβλίου εγώ πρέπει να περάσω ένα απόγευμα στον ιστότοπο της NASA διαβάζοντας στο παιδί τι λέει η αστροφυσική, και όχι ο Δαβίδ, για το πώς φτιάχτηκε το σύμπαν και η φύση; (Η φύση μού προκύπτει παντού πλέον, και τσιμουδιά για Χαλκιδική, Σκουριές, χρυσό, καταστροφή περιβάλλοντος.) Τι άλλο θα δούμε από τον παπά στον αγιασμό να βαράει τους δασκάλους ενός σχολείου στο μέτωπο με το ματσάκι το μαϊντανό, δυόσμο ή βασιλικό και κανείς δάσκαλος να μη βρίσκεται να πει «όχι, ευχαριστώ» και μετά να λέει στα παιδιά ο παπάς, με το μικρόφωνο, ότι καλή και η μάθηση αλλά πάνω απ΄όλα ο θεός; Αθήνα, Σεπτέμβρης 2014.
το δικαίωμα στην «οικογένεια» θα μπορούσε να ανήκει σε όλους, και στους ομοφυλόφυλους συμπολίτες μας, προστατευόμενο από ένα κράτος πρόνοιας. Το δικαίωμα να ανήκεις σε μια «πατρίδα» θα μπορούσε να ανήκει σε όλους, και στους πρόσφυγες. Το δικαίωμα να έχεις «θρησκεία» θα μπορούσε να ανήκει σε όλους, και σε αυτούς που δεν έχουν τη δική μας.
Συνεπώς και προφανώς, η κατάσταση της εβδομάδας που τελειώνει έχει πράγματι βαθιές ρίζες σε ποικίλους σκοταδισμούς. Δεν φτάσαμε στις 1-7 Δεκεμβρίου 2014 από τη μια μέρα στην άλλη. Είναι φυσικό (ουπς!) να μας αποκαλύπτεται η εβδομάδα ως το ζενίθ του noir. Μαύρη, σαν κηδεία. Γοτθική, με φαντάσματα. Σίγουρα σουρρεαλιστική. Σουρρεαλισμός: η πραγματικότητα πάνω από αυτό που θα εκλαμβάναμε υπό κανονικές συνθήκες ως πραγματικότητα. Η πάνω-από-την-πραγματικότητα πραγματικότητα είναι εκεί όπου αντιλαμβάνεσαι άλλες διαστάσεις σε ό,τι σε περιβάλλει. Το παράδοξο και το παράλογο κυριαρχούν και διαφωτίζουν. Διότι το εννοιακό οπλοστάσιο της χούντας των συνταγματαρχών φαντάζει πλέον πιο ανθρώπινο από εκείνο ενός κόμματος που ιδρύεται εντός της σύγχρονης δημοκρατίας. Τουλάχιστον το «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» αποτελείτο από τρεις λέξεις που θα μπορούσαν, σε μία φαντασιακή ιστορική συγκυρία, να λάβουν τελείως διαφορετικό νόημα από εκείνο που τους έδωσε η ιστορική πραγματικότητα της χούντας: το δικαίωμα στην «οικογένεια» θα μπορούσε να ανήκει σε όλους, και στους ομοφυλόφυλους συμπολίτες μας, προστατευόμενο από ένα κράτος πρόνοιας. Το δικαίωμα να ανήκεις σε μια «πατρίδα» θα μπορούσε να ανήκει σε όλους, και στους πρόσφυγες. Το δικαίωμα να έχεις «θρησκεία» θα μπορούσε να ανήκει σε όλους, και σε αυτούς που δεν έχουν τη δική μας. Και βεβαίως θα μπορούσε ο καθένας μας να επιλέγει να έχει ή όχι θρησκεία στα 18, όταν δίνεται και το δικαίωμα ψήφου και η λογική έχει θέσει υπό έλεγχο την επιθυμία να υπάρχει Άι Βασίλης. Ενώ το «ένοπλες δυνάμεις, εκκλησία, αστυνομία» της δημοκρατίας του 2014 τι μπορούμε να το κάνουμε; Όχι πολλά. Εδώ πραγματικά σταματάει η φαντασία, εκλείπουν οι ερμηνείες αντιστροφής, εξαφανίζεται το «αν όμως». Καταρρίπτεται, αγαπητέ Λουί Αλτουσέρ, ο διαμεσολαβητικός, προστατευτικός φράχτης της ιδεολογίας και πηδάει πάνω μας η ωμή πραγματικότητα, η θηριώδης αλήθεια της βιοεξουσίας. Κι ας μας είπες ότι αυτό δεν γίνεται, γιατί αν γινόταν δεν θα το αντέχαμε.
Δεν το αντέχουμε. Το αντέχουμε. Ας μαδήσουμε μια μαργαρίτα, καθώς μας τρώει το θηρίο, να δούμε.
Τέλος, να πω ότι αυτή την εβδομάδα, 1η Δεκεμβρίου, ανακοινώθηκαν από την MARS ONE οι 10 ερευνητικές προτάσεις που διακρίθηκαν για το πρότζεκτ «η ανθρωπότητα στον Άρη». Μπορείτε να ψηφίσετε, αυτόν τον μήνα, την αγαπημένη σας πρόταση στον ιστότοπο του ολλανδικού οργανισμού, αν και καμία από τις προτάσεις δεν είναι από ελληνικό πανεπιστήμιο. Διότι η Ελλάδα γνωρίζει ότι ο ανθρώπινος πολιτισμός της παρούσας συγκυρίας καλύτερα να μην βγει στην παραέξω φύση.