Η Αστυπάλαια φιλοξένησε, πληρώνοντάς το, ένα συνέδριο για το θέμα των εναλλακτικών μορφών ενέργειας που ονομάστηκε «οικολογικό», ενώ στην ουσία ήταν μια απροκάλυπτη διαφήμιση για την τοποθέτηση ανεμογεννητριών στο νησί, που είναι η βασική κεντρική οικονομική και αναπτυξιακή πολιτική της κυβέρνησης. Από την ΡΑΕ (κρατική Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) προβλέπονται για την Αστυπάλαια 48 ανεμογεννήτριες 120-180 μ. ύψους περίπου επί του μισού κομματιού της πεταλούδας και άλλες 22 στις γύρω νησίδες.
Αυτό αντιβαίνει στους κανόνες της Ευρωπαϊκή Ένωσης σύμφωνα με τους οποίους ο αριθμός τους υπολογίζεται αναλογικά προς τον πληθυσμό, την έκταση, το υψόμετρο, την τοπική οικονομία, το αρχαιολογικό ενδιαφέρον και άλλες παραμέτρους.
Το συνέδριο οργανώθηκε από την «εθελοντική», μη κερδοσκοπική εταιρεία ECOCITY, που θεωρητικά είναι ανεξάρτητη αλλά λειτουργεί κατά περίπτωση και ως σύμβουλος της κυβέρνησης ή του Δήμου Αθηναίων. Υπάρχει μια ασάφεια για το ρόλο της. Μάθαμε στην πορεία των εργασιών ότι θα εκπονήσει έκθεση προς την κυβέρνηση με τα συμπεράσματα της στάσης των πολιτών. Πώς εξουσιοδοτήθηκε για κάτι τέτοιο; Μας ρώτησαν;
Η ECOCITY πληρώθηκε από τον Δήμο Αστυπάλαιας 8.500 ευρώ. Συνολικά το συνέδριο κόστισε 34.500 ευρώ, όπως ειπώθηκε, ενώ δόθηκαν δύο χορηγίες που ελαττώνουν κάπως το ποσό. Είναι παράδοξο ότι το νησί πληρώνει για αυτούς που θέλουν να διαφημίσουν το προϊόν τους, τις ανεμογεννήτριες. Δεν θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο; Συνήθως οι διαφημιζόμενοι πληρώνουν.
Τον Ιούλιο του 2020 οι εφημερίδες έγραψαν ότι η κυβέρνηση σκόπευε να οργανώσει αποστολές σε νησιά και άλλες κοινότητες με σκοπό τη συμφιλίωση των κατοίκων με τις ανεμογεννήτριες. Άραγε το «συνέδριο» αυτό ήταν η πρώτη εκδήλωση του σχεδίου της;
O κ. Σταύρος Πετσόπουλος, εκδότης της Άγρας (φωτ. Νατάσα Πανταζοπούλου).
[ Επιγραμματικά σημειώνουμε τις επιπτώσεις εγκατάστασης ανεμογεννητριών που πολλοί τις γνωρίζουν πλέον γιατί έχει γίνει πολύς λόγος: Τεράστιες παρεμβάσεις στο φυσικό τοπίο με εκσκαφές βουνοκορφών, με ασύλληπτες ποσότητες μπετόν για την τοποθέτηση και στήριξη των ανεμογεννητριών, σχεδόν αδύνατη απαλλαγή από τις τεράστιες κατασκευές, που σε μεγάλο βαθμό είναι μη ανακυκλώσιμες (δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη μέχρι στιγμής για τα κουφάρια των ανεμογεννητριών της πρώτης γενιάς που έπεσαν μετά τα 10-15 χρόνια της σύντομης ζωής τους σε μέρη όπως η Εύβοια, η Άνδρος, κ.ά.), χαράξεις δικτύων φαρδιών δρόμων διπλής κατεύθυνσης για τη σύνδεσή τους, μη δυνατότητα επαναφοράς του φυσικού τοπίου στην αρχική του κατάσταση, μεγάλη ζημιά στη βιοποικιλότητα, καταστροφική επίδραση στα επαγγέλματα μελισσοκομίας και κτηνοτροφίας, αποδεδειγμένη δραματική επίδραση στα τοπικά είδη πουλιών και στα μεταναστευτικά σπάνια πουλιά, που ειδικά στην Αστυπάλαια λόγω κυρίως του πλούσιου σε νερό φράγματος έχουν κάνει πέρασμά τους το νησί, καταστροφή των μονοπατιών, συνεχής βόμβος απ’τη λειτουργία των μηχανών και τα πτερύγια που επιδρά στο νευρικό σύστημα των ανθρώπων και των ζώων, φωτορύπανση του νυχτερινού ουρανού και άλλα πολλά. Όσο για τον τουρισμό, είναι φανερή η βλάβη από την τερατώδη αλλαγή του φυσικού κάλλους του τοπίου επί του νησιού και επί των νησίδων, όπου το βλέμμα απ’όπου κι αν κοιτάζει θα πέφτει στους γιγάντιους σύγχρονους ανεμόμυλους. Μια επιστημονικής φαντασίας βίαιη αλλαγή και οικολογική καταστροφή συντελείται σ’έναν χώρο με ιστορία χιλιετηρίδων, διαλύοντας με κυνικό τρόπο την τοπική οικονομία, το φυσικό τοπίο και τις ζωές των ανθρώπων του νησιού. ]
Αξίζει να δούμε τί είπαν οι ομιλητές στο «συνέδριο», πώς το είπαν και κυρίως τί δεν είπαν:
Σχεδόν όλοι οι ομιλητές στην αρχή του λόγου τους έπλεκαν το εγκώμιο του προηγούμενου ομιλητή και όλοι μαζί το εγκώμιο του δημάρχου της Αστυπάλαιας για την πρωτοβουλία του «πρωτοποριακού» συνεδρίου για την «οικολογία». Χορτάσαμε ή βαρυστομαχιάσαμε απ’ τα αλληλοεγκώμια.
Προς έκπληξη όλων, οι ομιλίες έγιναν στο λιμάνι ενώπιον 50 μόνο αραιά βαλμένων καθισμάτων, λόγω, όπως εξηγήθηκε, των μέτρων προστασίας από το κορωνοϊό που επέβαλε το Λιμενικό. Την πρώτη βραδιά ήρθαν 100-120 επιπλέον Αστυπαλίτες κάθε ηλικίας που αναγκάστηκαν να σταθούν όρθιοι και οι οποίοι μετά 2-3 ώρες που δεν άκουσαν τίποτα για το νησί τους, που αυτό τους έκαιγε, έφυγαν και δεν ξαναπάτησαν. Υπήρχε άπλετος χώρος στο λιμάνι για να στηθούν άλλες 150-200 καρέκλες με δύο-δυόμιση μέτρα απόσταση μεταξύ τους. Αν ίσχυε αυστηρά ο όρος των 50 θέσεων και ατόμων για τη συγκέντρωση, τότε δεν θα έπρεπε να είχαν εκδιωχθεί εξαρχής οι 100-120 όρθιοι; Η εξήγηση είναι απλή: Το «συνέδριο» βιντεοσκοπήθηκε με φόντο το κάστρο και ένα υποτυπώδες κοινό για εσωτερική ικανοποίηση και χρήση των οργανωτών. Δεν τους ενδιέφεραν οι κάτοικοι της Αστυπάλαιας που θα υποστούν τις συνέπειες των αποφάσεών τους, οι οποίες δημιουργούν τόσες αγωνίες. Ούτε και ο όποιος διάλογος.
Τοπίο της Αστυπάλαιας (φωτ. ΑΠΕ).
Οι περισσότεροι ομιλητές, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων, εκφώνησαν με συνοδεία προβολών έτοιμες ομιλίες-κονσέρβα για πάσα χρήση. Εξ ου και κατά τη διάρκεια της ομιλίας τους έκοβαν κομμάτια ολόκληρα που δεν αφορούσαν τη βραδιά ή τον τόπο, κι αυτό όχι μόνο για λόγους συντομίας ή επανάληψης ήδη λεχθέντων. Καλέστηκαν, φιλοξενήθηκαν, τραπεζώθηκαν και δεν έκαναν καμία προσπάθεια εξ αρχής προσαρμογής του λόγου τους στο νησί.
Στο πρόγραμμα του «συνεδρίου» το όνομα του κάθε ομιλητή συνοδευόταν συχνά με πολλές ιδιότητες, μακροσκελείς τίτλους και συμμετοχές σε διάφορους οργανισμούς. Αυτά πιάνουν πολύ περισσότερο χώρο στο τυπωμένο πρόγραμμα από τα ονόματα των ομιλητών και τα θέματα. Και μέσα σ’αυτά, οι ιδιότητες «πιστοποιημένη moderator», «οργανωσιακή ψυχολόγος – coach – ιδρύτρια τού Be Yourself». Αυτά για τους μελισσοκόμους, τους κτηνοτρόφους, τους ψαράδες και τους λοιπούς Αστυπαλίτες και μη.
Το κλίμα ανατράπηκε ριζικά στα τρία τέταρτα της βραδιάς όταν παρενέβη ο ταλαιπωρημένος και απειλούμενος δήμαρχος Σαρωνικού Κος Φιλίππου, που τρεις μέρες μετά τη βραδιά αυτή δικαζόταν προσωπικά για την «αντίσταση» του δήμου του στο στήσιμο μιας ανεμογεννήτριας στην περιοχή τους. Κι ακούστηκε επιτέλους ένας λόγος προσωπικός, όλος ψυχή και θυμό, και καθόλου τεχνοκρατικός, όπως ήταν όλοι οι προηγούμενοι. Και στο ίδιο κλίμα συνεχίστηκε η βραδιά από την αντιπρόσωπο της οργάνωσης «Αρχιπέλαγος», η οποία διαυγέστατα, και με πολλά επιχειρήματα και φωτογραφική τεκμηρίωση για τις κακές συνέπειες της ανεμογεννήτριας και άλλων δυσμενών κατασκευών για τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας, έδειξε τις επιβλαβείς συνέπειες αποτυχημένων και ημιτελών έργων που έχουν κακοποιήσει ανεξίτηλα διάφορους τόπους αυτά τα χρόνια – κεντρικό παράδειγμα μια περιοχή της Ικαρίας. Στην αρχή της δημόσιας συζήτησης του τέλους μίλησε ο αντιπρόσωπος του κινήματος για τις νησίδες και τον αγώνα τους. Το κλίμα ανατράπηκε.
Ο ίδιος ο δήμαρχος της Αστυπάλαιας, μετά την ερώτηση γιατί, αφού το νησί χρειάζεται όλο κι όλο μιάμιση ανεμογεννήτρια, άντε δύο, τού προγραμματίζουν 48 + 22, δήλωσε δημόσια ενώπιον των συνέδρων ότι τάσσεται ανεπιφύλακτα υπέρ των δύο το πολύ ανεμογεννητριών. Την επομένη, στη συγκέντρωση ανοιχτής συζήτησης στην Ντάπια, δήλωσε επιπλέον ότι οι δύο ανεμογεννήτριες μπορούν να κατασκευαστούν από δημοτική επιχείρηση και όχι από επενδυτή. Πολύ ενδιαφέρον αυτό. Έτσι δεν θα χρειαστεί ούτε υποθαλάσσια διασύνδεση, που ανεβάζει στα ύψη το κόστος λειτουργίας και απόσβεσης της επένδυσης.
Οπότε, η πρώτη βραδιά μπορούμε να πούμε ότι, σε επίπεδο διαλόγου, είχε αίσιο τέλος. Τί μήνυμα, αν ενδιαφέρεται να λάβει κάποιο μήνυμα, θα λάβει η κυβέρνηση; Η εντύπωση ολωνών μας είναι ότι ο διάλογος τώρα αρχίζει και η μάχη είναι μπροστά μας. Απλώς μπαίνει και η Αστυπάλαια δημόσια πλέον στο χάρτη των νησιών και των άλλων τόπων της χώρας μας που αντιμετωπίζουν δραματικά το θέμα.
Οι υπόλοιπες δύο μέρες δεν θα μας απασχολήσουν αναλυτικά εκτενώς εδώ.
Το Σάββατο βράδυ έγινε λόγος για την ανακύκλωση (κυκλική οικονομία) και τη διαχείριση των αποβλήτων, αφήνοντας πολλά θέματα εκτός συζήτησης, όπως και το ερώτημα της οικονομίας που παράγεται με πρώτες ύλες που ανακυκλώνονται έχοντας δοθεί δωρεάν και επιστρέφουν με το πρόσημο «προϊόν ανακύκλωσης», αφού έχουν επιδοτηθεί δεόντως, υπό τη μορφή προϊόντων που πωλούνται με τιμές «delicatessen» (για να χρησιμοποιήσουμε κι εμείς μια ξένη λέξη). Υπερβολική κερδοφορία δηλαδή, αντί για τη χρειαζούμενη μείωση τιμών. Παράδειγμα το ανακυκλωμένο χαρτί ή τα χάρτινα καλαμάκια που τόσο διαφημίζονται. Ούτε δόθηκε απάντηση στο ερώτημα αν γίνεται σε κάποιες περιπτώσεις υπερβολική χρήση χημικών και ενέργειας για να επιτευχθεί η ποθητή ανακύκλωση (παράδειγμα τα δύο εργοστάσια ανακύκλωσης χάρτου στην Αυστρία που μόλυναν δραματικά τον «γαλάζιο» Δούναβη).
Αν και στην αρχή αυτής της βραδιάς αναπτύχθηκε πολύς στατιστικός λόγος με ακατανόητους αριθμούς και ποσοστά, τουλάχιστον πολλές εισηγήσεις αφορούσαν, επιτέλους, την ίδια την Αστυπάλαια. Ουφ.
Η τρίτη και τελευταία βραδιά ήταν αφιερωμένη στην ηλεκτροκίνηση αυτοκινήτων, δικύκλων και πατινιών, στα ποδήλατα (ηλεκτροκίνητα και μη) και στις αρετές του περπατήματος. Στη βραδιά αυτή έδειξαν εκτός θέματος πλέον, σε ένα αραιωμένο πια κοινό, ένα ενδιαφέρον βίντεο της Ορνιθολογικής Εταιρείας, που ήταν να παιχτεί την πρώτη βραδιά που αφορούσε τις ανεμογεννήτριες, κι έτσι έμεινε εκτός διαλόγου. Πολλά αναπάντητα ερωτήματα κι εδώ. Το αίσθημα πάντως ήταν ότι η ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης συνδυάζεται με το ρεύμα που θα παράγουν οι ανεμογεννήτριες. Κι έτσι δευτερώνει το κυβερνητικό επιχείρημα της πρώτης βραδιάς.
Ούτε λόγος βέβαια ότι το ρεύμα των ανεμογεννητριών προορίζεται για ηλεκτροκίνητα οχήματα που παράγονται εκτός Ελλάδος – και βέβαια, εκτός Αστυπάλαιας. Πράσινη ενέργεια προς εξαγωγή, δηλαδή. Τώρα που τίθεται πλέον το ζήτημα ότι τελειώνουν τα διαθέσιμα αποθέματα πετρελαίου, η Φολκσβάγκεν, κ.ά. χρειάζονται επειγόντως το ρεύμα των ανεμογεννητριών. Και ακούστηκε ότι ίσως η Φολκσβάγκεν θέλει να δοκιμάσει τα πειραματικά, ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητά της στο νησί μας και διαφημίζοντάς το ταυτόχρονα. Δηλαδή θα έχουμε την απτή εφαρμογή στο προϊόν το οποίο θα κινηθεί με το ρεύμα των ανεμογεννητριών, μεταξύ άλλων και της Αστυπάλαιας! Πικρή γεύση…
α) Πρώτα απ’όλα δεν μας είπαν τις οικολογικές, οικονομικές, ανθρωπολογικές και κοινωνικές συνέπειες της τοποθέτησης ανεμογεννητριών.
β) Μας μίλησαν για την οικολογική ισορροπία του πλανήτη και τη διαταραχή της ατμόσφαιρας, με τα τρομακτικά και ανησυχητικότατα αποτελέσματα που ζούμε τα τελευταία χρόνια και την επείγουσα ανάγκη για μέτρα που έχουμε αργήσει υπερβολικά να πάρουμε. Ως εδώ συμφωνούμε απόλυτα. Δεν μας είπαν όμως πώς δικαιολογούν ηθικά και ανθρώπινα το ότι στο όνομα της γενικής οικολογικής ισορροπίας τού πλανήτη θυσιάζουν και την τοπική οικολογική ισορροπία και τις ζωές των ανθρώπων, είτε στο νησί μας είτε σε μια ολόκληρη χώρα. Υπάρχει ένας απάνθρωπος κυνισμός στον κυβερνητικό και ευρωπαϊκό σχεδιασμό της οικολογικής καταστροφής ενός νησιού, μιας χώρας.
γ) Δεν μας ανέφεραν ούτε απάντησαν στο θέμα ότι σύμφωνα με τη λογική θα έφταναν μιάμιση ή δύο ανεμογεννήτριες για να καλυφθούν οι ανάγκες μιας χρονιάς (συμπεριλαμβανομένου του φόρτου του καλοκαιριού). Γιατί λοιπόν 48 + 22; Έστω, ως απάντηση, να μας έλεγαν ότι κάθε βουνό και κάθε νησί είναι μέρος της Ελλάδας και, τώρα που θα καταργηθούν η Πτολεμαϊδα και η Μεγαλόπολη ως παραγωγοί λιγνίτη, χρειάζεται κάθε τοπική κοινωνία να συνεισφέρει αναλογικά για το σύνολο της χώρας. Θα ήταν μια απάντηση. Αλλά και πάλι και αυτό δεν εξηγεί την αλόγιστη επέλαση των ανεμογεννητριών.
Η απάντηση είναι ότι το ζητούν άλλες χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, που θέλουν επειγόντως ηλεκτρικό για τα νέα ηλεκτροκίνητά τους, και όχι μόνο. Το ζητούν επιτακτικά από τις χώρες του Νότου της Ευρώπης, που επί δέκα χρόνια επλήγησαν βαθιά από την οικονομική κρίση και είναι καταχρεωμένες.
Από την επιτακτική ανάγκη συμβολής στη βελτίωση της ατμόσφαιρας με την ενεργειακή αυτάρκεια, αίτημα λογικό και με το οποίο συμφωνούμε βέβαια, έχουμε περάσει στο εκτός φραγμού ξεπούλημα στους επενδυτές, διεθνείς και Έλληνες. Μοιάζει να είναι η μοναδική μελέτη ανάπτυξης της Ελλάδας από την κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Ονόμασαν το συνέδριό τους «οικολογικό» και αποσιώπησαν επιδεικτικά το κυρίαρχο επενδυτικό ζήτημα και τη νέα μορφή υπερβολικής κερδοφορίας.
δ) Δεν μας είπαν επίσης τίποτα για τον τρόπο που λαμβάνονται σε μια νύχτα αποφάσεις και τροποποιήσεις κανονισμών από την πλευρά της κυβέρνησης και των υπουργών περιβάλλοντος και ανάπτυξης.
ε) Δεν μας είπαν για τις κατάφωρες παραβιάσεις ευρωπαϊκών κανόνων ρύθμισης του τρόπου που στήνονται οι ανεμογεννήτριες σε κάθε τόπο και κάθε κοινότητα.
στ) Μας μίλησαν για τους κινδύνους της υπερβολικής εξάρτησης της οικονομίας από έναν τομέα μόνο, αναφερόμενοι στον τουρισμό. Βέβαια, συμφωνούμε, είναι κοινός τόπος. Άλλωστε, έρχεται μια απρόβλεπτη κρίση όπως η πανδημία και οι ζημιές στον τουρισμό είναι δυσανάλογες για όλη την κοινωνία. Οπότε μήπως αντιφάσκουν όταν με τα σχέδιά τους οδηγούν στην οικονομική εξαφάνιση των κλάδων της μελισσοκομίας και της κτηνοτροφίας στην Αστυπάλαια; Πάει περίπατο το επιχείρημα για παράλληλες οικονομίες; Δεν είπαν τίποτα γι’αυτό. Εντυπωσιακή λεπτομέρεια: την πρώτη βραδιά με θέμα τις ανεμογεννήτριες δεν ακούστηκε ούτε μια φορά η λέξη μέλισσα και η λέξη κτηνοτροφία. Και οι συνέπειες δεν είναι μόνο ότι από τη μια μέρα στην άλλη διαλύεται η τοπική παραγωγή. Τί γίνεται με την παράδοση του τόπου, τις παραγωγικές συνήθειες επί εκατονταετηρίδες, τις οικογένειες που εδώ και πολλές γενιές ασχολούνται με αυτά τα θέματα; Δεν είναι πληγή στον τουρισμό, όπου θα αλλοιωθεί ριζικά το τοπίο; Και η απαξίωση της γης, των κτημάτων και των σπιτιών; Τί θα βρει να πει ο Γερμανός ή ο Έλληνας επενδυτής στον Αστυπαλίτη βοσκό ή μελισσοκόμο για το ότι από τη μια μέρα στην άλλη χάνει τη ζωή του, την ιστορία του; Και στους άλλους Αστυπαλίτες που πλήττονται; Δεν ακούσαμε τίποτε απ’αυτά στο συνέδριο.
ζ) Έχει ειπωθεί ως δικαιολογία για τις 48+22 ανεμογεννήτριες ότι δεν συμφέρει τους επενδυτές να κάνουν λιγότερες, γιατί το κόστος της υποθαλάσσιας σύνδεσης και μεταφοράς του παραγόμενου ρεύματος είναι μεγάλο. Γιατί πρέπει αυτός ο προβληματισμός να αφορά τον Αστυπαλίτη και τον κάθε άλλο νησιώτη; Βεβαίως, και γι’αυτά δεν ακούσαμε τίποτα.
η) Είδαμε προσφάτως ένα σχέδιο υποθαλάσσιου δικτύου που θα συνδέει τα νησιά με τις ανεμογεννήτριες για τη μεταφορά του παραγόμενου ρεύματος, το οποίο έχει το σχήμα χταποδιού, με κέντρο την Αστυπάλαια.
Προφανώς δεν μας είπαν τίποτα γι’αυτό, ούτε μας το έδειξαν, παρότι είδαμε πάμπολλα άλλα σχεδιαγράμματα. Πρόκειται για το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου;
Κι εμείς; Είμαστε Δον Κιχώτες απέναντι στους ανεμόμυλους; Ίσως. Αλλά χρειαζόμαστε στην Αστυπάλαια επείγουσα αντίδραση, με πολλές παράλληλες δράσεις και οργάνωση της κοινωνίας, του Δήμου και της Αντιπολίτευσης, καθώς και τη σύνδεση με άλλες περιοχές που έχουν κινηθεί πολύ πριν από μας, όπως με τους κατοίκους της Σκύρου, της Άνδρου, της Τήνου, της Εύβοιας, των Αγράφων, και όπου αλλού ξεκινούν τώρα κινήματα αντίδρασης.
Συστήνουμε θερμά την υποδειγματική ημερίδα που οργάνωσε η σπουδαία Κίνηση Σκύρου «Σκύρος: Παρελθόν Παρόν Μέλλον» στο Γκάζι / Τεχνόπολη της Αθήνας μια εβδομάδα ακριβώς μετά το ψευτοσυνέδριο της Αστυπάλαιας: Μπορείτε να τη δείτε όπως βιντεοσκοπήθηκε σε live streaming στο youtu.be/sVsjtbHQZKU.