«Στέλνω το κεφάλαιο για το ρεαλισμό», μου έγραψε μια τριαντάχρονη διδακτορική μου φοιτήτρια στις 13 Ιουλίου, «αλλά δεν φαντάζεσαι σε τι συνθήκες γράφω. Ποτέ δεν είχαμε τόσες σειρήνες στο Τελ Αβίβ, επίθεση τέτοιας κλίμακας σε άμαχο πληθυσμό στη Γάζα, και τόσο βίαιες επιθέσεις στην ισραηλινή αριστερά».
Δεν πρόκειται να προσθέσω στο ελληνικό μιντιακό τοπίο ένα ακόμη άρθρο για αυτό που όταν ήμουν πρώτα παιδί (δεκαετία ’70), μετά έφηβη (δεκαετία ’80), κατόπιν νεαρή ενήλικη (δεκαετία ’90), οι γονείς μου χρησιμοποιούσαν ως παρομοίωση για άλυτα προβλήματα: το «μεσανατολικό». Θα ήταν κάποιας μορφής ύβρις να εκφέρω άποψη για το θέμα από μία βεράντα στην Ανάφη, όπου γράφω αυτή τη στιγμή. Αλλά παραδόξως αυτή τη χρονιά έχω Διαδίκτυο στο νησί. Κι επειδή έχω Διαδίκτυο, αποφάσισα να παρατήσω το παιδί στην αδερφή μου για τα μπάνια, ιερή συνήθεια στην «από δω» μεριά της Μεσογείου, και να αφοσιωθώ στη μελέτη των ιστότοπων που ζήτησα από την φοιτήτριά μου να μου στείλει για την «από κει» μεριά. Ήταν τελικά δεκάδες. Και ήταν της ισραηλινής αριστεράς. Θέμα για το οποίο ακούμε σε συχνότητα αντιστρόφως ανάλογη εκείνης με την οποία ακούμε για την ισραηλινη δεξιά. Το ό,τι δύνανται να υπάρχουν διαφωνούντες στο τερατούργημα που ηγεμονεύει στο Ισραήλ έχει αποσχολήσει πολύ λιγότερο την παγκόσμια κοινή γνώμη από την ύπαρξη διαφωνούντων σε όποιο άλλο κρατικό τερατούργημα.
Αλλά τι άλλο μένει να πει κανείς; Ίσως ότι σε αυτή την περίπτωση η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ως φάρσα αλλά συνεχίζει ως τραγωδία.
Από όλα όσα διάβασα, που φυσικά έπρεπε να είναι στα αγγλικά, ο ιστότοπος που με κλόνισε περισσότερο ήταν εκείνος όπου καταθέτουν τις μαρτυρίες τους «διαφωνούντες» ισραηλινοί στρατιώτες. «Ο σκοπευτής άνοιξε πυρ σε κατοικημένη περιοχή, από ένα χιλιόμετρο απόσταση. Στην καλύτερη περίπτωση, πετυχαίνεις έναν τοίχο. Στη χειρότερη, σκοτώνεις κάποιον που δεν ήταν στόχος». Και, «την πρώτη φορά… εκπλαγήκαμε που μέσα στο [παλαιστινιακό] σπίτι ζούσε μια ολόκληρη οικογένεια…Αλλά την επόμενη μέρα είχαμε ήδη νέες επιχειρήσεις… Κάθε φορά έλεγα στον εαυτό μου – είναι εντάξει και αυτό. Είναι ωστόσο στη φύση των ηθικών ορίων να μετακινούνται σε μια φαντασιακή κλίμακα. Έφτασε να μη με νοιάζει το ότι καταστρέφαμε ολόκληρα σπίτια… και όταν πυροβολήσαμε τυχαία μια αθώα γυναίκα… θάψαμε το περιστατικό και συνεχίσαμε».
Επιλέγω τα λιγότερο σκληρά αποσπάσματα, δεν υπάρχει λόγος για επιπλέον πολεμικό πορνό. Εξάλλου αρκούν οι λιγότερο γλαφυρές περιγραφές για να κατανοήσεις τη διαστροφή συνειδήσεων στην οποία βασίζεται μια πολεμική επιχείρηση – αν και ουδόλως προτίθεμαι να δω τη συστηματική καταστροφή στη Γάζα με αφηρημένους όρους. Προσπαθώ απλώς να συλλάβω την κλίμακα ψυχικού εξευτελισμού (ο σωματικός είναι αυτονόητος) την οποία υφίστανται άνθρωποι για τους οποίους δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι μπορεί να γίνουν κάποια στιγμή κάτι άλλο από ό,τι είχαν υπάρξει: προφανείς τερατογενέσεις του «μεσανατολικού». Αναμφίβολα, υπάρχουν και αυτές.
Το ό,τι δύνανται να υπάρχουν διαφωνούντες στο τερατούργημα που ηγεμονεύει στο Ισραήλ έχει αποσχολήσει πολύ λιγότερο την παγκόσμια κοινή γνώμη από την ύπαρξη διαφωνούντων σε όποιο άλλο κρατικό τερατούργημα.
Στο άρθρο της με τίτλο «Γιατί είμαι έτοιμη να κάψω το ισραηλινό μου διαβατήριο» (Independent, 11 Ιουλίου), η Mira Bar Hillel μιλάει για τη νεαρή ακροδεξιά πολιτικό Ayelet Shaked που έγραψε λίγο πριν απαχθεί και καεί ζωντανός ο 17χρονος Mohammed Abu Khudair: «Αυτός δεν είναι ένας πόλεμος ενάντια στον τρόμο, ούτε ένας πόλεμος ενάντια στους εξτρεμιστές, ούτε καν ένας πόλεμος ενάντια στις παλαιστινιακές αρχές. Η πραγματικότητα είναι ότι είναι ένας πόλεμος ανάμεσα σε δύο λαούς. Ποιός είναι ο εχθρός; Ο παλαιστιανιακός λαός. Γιατί; Ρωτήστε τους, αυτοί το ξεκίνησαν». Η Hillel ήταν αναπόφευκτο να θυμηθεί ότι και για τους Ναζί ο εχθρός ήταν «όλοι οι Εβραίοι», και όποιος ήθελε ας τους ρωτούσε, γιατί «αυτοί το ξεκίνησαν». Η αναλογία είναι χιλιοειπωμένη, αλλά τι άλλο μένει να πει κανείς; Ίσως ότι σε αυτή την περίπτωση η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ως φάρσα αλλά συνεχίζει ως τραγωδία. Ίσως ότι «ακροδεξιός» έχει γίνει συνώνυμο του «ανιστόρητος», ανεξαρτήτως του εθνικού χώρου όπου απαντά το είδος. Ίσως ότι το καλοκαίρι είναι καλή εποχή για πόλεμο στην κάτω μεριά της Μεσογείου, γιατί η πάνω μεριά μπορεί μεν να έχει κατά τι ζοριστεί αλλά εξακολουθεί να έχει πρόσβαση σε παραλία.
Και παρεμπιπτόντως, το κεφάλαιο για το ρεαλισμό ήταν μια χαρά, πλήρες παραπομπών σε έναν εικοστό αιώνα όπου η ευγενής θεωρία ηττήθηκε κατά κράτος από την αηδία της πράξης.
