H «Αθηναία» ιστορικός, συγγραφέας και παλιότερα ξεναγός, Μαριάννα Κορομηλά κατά τη διάρκεια συνέντευξης της, φωτογραφία: Αναστασία Βουτυροπούλου / Fosphotos
»Ήθελα πάντα να δω τα πράγματα με τα δικά μου μάτια. Έβγαινα από ένα γραμματιζούμενο σπίτι, άκουγα, μάθαινα, αλλά ήθελα να εξακριβώνω. Τα ταξίδια, κατά τα άλλα, δεν μου αρέσουν καθόλου. Ταξιδεύω από αδήριτη ανάγκη. Δεν πιστεύω τίποτα προτού το ψάξω μέχρις εσχάτων. Για να καταλάβω λίγο πολύ ποια είμαι εγώ. Και θέλω να το κάνω μόνη μου. Ούτε να μου το πει ο πατέρας μου ή ο καθηγητής, ούτε το κάκιστο σχολικό βιβλίο, το οποίο παραμένει ουσιαστικά το ίδιο από την εποχή του Όθωνα. Από μικρή χρειαζόμουν να τοποθετώ τα ιστορικά γεγονότα στον γεωγραφικό τους χώρο και να τον βλέπω κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Έκανα απίστευτα ταξίδια. Έφτασα μέχρι τον Πόντο σε άγριες εποχές. Ένιωθα ότι πρέπει να μετρήσω επιτόπου αυτή την ανυπολόγιστη κληρονομιά. Να γίνω συγκληρονόμος. Όλοι έχουν άποψη για την ιστορία. Έχει κανείς άποψη για τα μαθηματικά; Όχι! Πώς τσαλαβουτάνε στην ιστορία χωρίς να είναι επιστήμονες; Μία από τις αγκυλώσεις είναι ότι οι Έλληνες δεν μπορούν και δεν θέλουν να καταλάβουν την έννοια της αυτοκρατορίας. Ο εθνάρχης Καραμανλής γεννήθηκε Οθωμανός υπήκοος. Κανείς δεν το θυμήθηκε ποτέ. Ούτε ο ίδιος. Μα και τους τουρκόφωνους ελληνορθόδοξους τους κρύψαμε επιμελώς επί δεκαετίες. Καππαδόκες, Πόντιοι από τουρκόφωνα μέρη και τόσοι άλλοι χρειάστηκε να κόψουν τη γλώσσα τους, να αλλάξουν τα επίθετά τους. Αλλά και το θέμα της Αρβανιτιάς, ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ιστορίας μας, το κρύβουμε σαν την γάτα. Διάφοροι «μπροστάρηδες» ξεσηκώνουν ή αποπροσανατολίζουν τον κόσμο και στο μεταξύ από τα σχολικά βιβλία λείπουν τα Ιόνια, η Μακεδονία, τα Δωδεκάνησα, η Ήπειρος, η Θράκη, η Κρήτη. Ελάχιστες αναφορές και κανείς δεν διαμαρτύρεται.
Το βιβλίο της (αρβανίτισσας) Μαριάννα Κορομηλά «Ευτυχισμένος που έκανε το ταξίδι του Οδυσσέα» (2η έκδοση της Άγρα), μου ήρθε σχεδόν αυτόματα στο μυαλό βλέποντας στις ειδήσεις του Σκάι έναν κορδομένο διοπτροφόρο σαραντάρη να δηλώνει: «H Κριμαία, ήταν, είναι και θα είναι Ουκρανική!». Ώπα, παιδιά, δηλαδή το «Θωρηκτό Ποτέμκιν» και τα σκαλοπάτια της Οδησσού, δεν ήταν ρωσικά, αλλά πατρίδα του Σεβτσένκο και του Μπούμπκα και μόνο; Kαι η «αυτοδιάθεση» μετράει μόνο για τον «ουκρανικό λαό», που ανέτρεψε τον διεφθαρμένο Γιανουκόβιτς, που έβαλε φυλακή την (επίσης διεφθαρμένη) Τιμοσένκο; Στην Ελλάδα το 1944 δεν ίσχυε, ούτε στην Κορέα το 1952, στην Κούβα νομίζω ούτε και τώρα δεν ισχύει, για το Βιετνάμ τι να λέμε, αλλά το πιο κοντινό και πρόσφατο παράδειγμα της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας στη δεκαετία του ’90 και για το πόσα καντάρια παπάρας έχουμε φάει από τον Μιλοσέβιτς και τους εγχώριους υποστηρικτές του, τους Δημοκρατικούς Αμερικάνους, τους Ευρωπαίους και ειδικά τους Γερμανούς, δεν περιγράφεται. Εθνικισμός και «διπλωματία», τα μεγαλύτερα δηλητήρια (απ’ όλους προς όλους).
Στο κανάλι της Δημόσιας τηλεόρασης τα πράγματα ήταν κάπως καλύτερα. Διατύπωσαν τουλάχιστον τα ερωτήματα του Δημοψηφίσματος που πρόκειται να γίνει (αν γίνει) στις 16 Μαρτίου. Κάτι ψέλλισαν και για την απαγόρευση από τη νέα ουκρανική κυβέρνηση (μεγάλη πρεμούρα) της χρήσης της ρωσικής γλώσσας στην Κριμαία (μητρική γι’ αυτούς). Σηκώθηκα από το κρεβάτι και κατευθύνθηκα προς τη βιβλιοθήκη του «καθιστικού» περασμένα μεσάνυχτα, καταιγίδα και αστραπές φώτιζαν την αθηναϊκή νύχτα. Το βιβλίο της Κορομηλά, ένα από τα 10 βιβλία ελληνικής γλώσσας που με χαρακτήρισαν και με κάναν να συνειδητοποιήσω τι είδους «ταυτότητα» κατέχω – όχι συναισθηματικά – το πώς «ίσταμαι» απέναντι και εντός της χώρας μας, της πατρίδας μας, του χρόνου, δηλαδή της Ιστορίας έστεκε ασκόνιστο με τις απαντήσεις εντός του (υπόλοιπα του τοπ τεν: Αλφαβητάριο με τη Λόλα, να ένα μήλο και εικονογράφηση Γραμματόπουλου, η Ομήρου Οδύσσεια σε μετάφραση Ζήσιμου Σιδέρη του ΟΕΔΒ, Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο σε μετάφραση Ντίνου Χριστιανόπουλου και Το τέλος της μικρής μας πόλης του Δημήτρη Χατζή από το Ροδακιό, Το Δέκα του Καραγάτση από την Εστία, το Του Πολέμου/Στο άλογό μου του Καββαδία από την Άγρα, την Αναλαμπή του Θέμελη – με άστοχο εξώφυλλο, το έχω «ντύσει», δεν διέκρινα εκδοτικό – και το Ελένη ή ο Κανένας της Ρέας Γαλανάκη – πάλι από την Άγρα).
Στο φόντο, ο άξενος Πόντος, η Θάλασσα της Αζοφικής (μητέρα του Πόντου) και τα βράχια του Καυκάσου, εκεί που δίδαξαν οι Κιμμέριοι και οι Ίβηρες στους Ελληνες το μέταλλο, οι απόγονοι των «άγριων» Σκυθών έχουν μπερδέματα κι ο «Οδυσσεβάχ» θα καταλάβει άλλη μια φορά πως «με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί».
Το site της Πολιτιστικής Εταιρείας Πανόραμα, με πολύ ουσία για την Κριμαία, όλη η συνέντευξη στο Lifo και το βιβλίο εδώ
