Δεν ξέρω αν κοιμάστε ήσυχοι πλέον τα βράδια. Εγώ όχι. Γιατί υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το επόμενο πρωί που θα βγω έξω από το σπίτι μου κάποιος να με γρονθοκοπήσει επειδή του έκανα μία παρατήρηση ή να μάθω ότι ο μαύρος φίλος μου που έχει το μίνι μάρκετ απέναντι από το σπίτι μου βρέθηκε νεκρός επειδή κάποιου φασίστα “έτσι του την έδωσε”.
Ο Απόστολος που εγκλώβισε πρόσφυγες στοιβαγμένους σαν σαρδέλες, «25 κομμάτια», όπως τους χαρακτήρισε, στο κλειστό τρέιλερ του οχήματός του και ξέσπασε σε ένα ρατσιστικό παραλήρημα βίας παρακινώντας και άλλους σε ρατσιστικό πογκρόμ είναι απλώς ένα από τα περιστατικά που είδαν το φως της δημοσιότητας.
Τα σχόλια κάτω από το βίντεο με το “κατόρθωμά” του, «Μην τους δείχνεις, κάψτους», «Επάνω τους όλοι μας», «Ρίξτους μέσα στη φωτιά», «Πότισμα, βενζίνα και κάψιμο μέσα στο τρέιλερ», «Μια σφαίρα στο κεφάλι», είναι λίγα μόνο από τα σχόλια που μπορεί να δει κάποιος σε αναρτήσεις στα σόσιαλ που αφορούν αδύναμες ομάδες. Μίσος, διάκριση, ανισότητα, ρατσισμός. Στρατιές θανάτου, τάγματα εφόδου, αυτοδικία, η ανθρώπινη ζωή δεν έχει καμία σημασία.
Το κλουβί με τους μελλοθάνατους που το περιφέρουν μπροστά στον όχλο πριν τους ρίξουν στα λιοντάρια. Και τώρα, τα λιοντάρια που είναι έτοιμα να κατασπαράξουν ό,τι βρεθεί μπροστά τους για να επιβιώσουν είναι άνθρωποι που μένουν δίπλα μας. Γιατί η διαβίωσή μας είναι μια ζοφερή πραγματικότητα και είναι πιο εύκολο να κατηγορήσουν τους αδύναμους για όσα δεινά μας συμβαίνουν παρά να τα βάλουν με τους ισχυρούς. Στα ψιλά γράμματα όμως κρύβεται η αλήθεια. Ποια είναι αυτή; Ότι οι αδύναμοι είναι οι ίδιοι. Και αυτή η αδυναμία κάνει τον άνθρωπο ακόμα πιο επικίνδυνο.
Γιατί αγαπάμε να μισούμε; Φοβόμαστε τους άλλους και οτιδήποτε διαφορετικό; Φοβόμαστε τον εαυτό μας; Ο Φρόιντ είχε μιλήσει για τον όρο “Προβολή”, τα πράγματα δηλαδή που οι άνθρωποι μισούν είναι αυτά που φοβούνται ότι κρύβουν μέσα τους ή που κάποιος τους επισήμανε ότι κρύβουν μέσα τους με κριτικό τρόπο και υιοθετούν μια σκληρή συμπεριφορά προς όλους τους άλλους και επιτίθονται.
Είναι η έλλειψη αυτοσυμπόνιας; Το αντίδοτο στο μίσος είναι η συμπόνια, τόσο για τους άλλους όσο και για τον εαυτό μας. Αυτοσυμπόνια σημαίνει ότι αποδεχόμαστε ολόκληρο τον εαυτό μας. Αν ένα μέρος του εαυτού μας δεν μας αρέσει, τείνουμε να κάνουμε επίθεση στους άλλους για να αμυνθούμε ενάντια στην απειλή. Μόνο όταν μάθουμε να κοιτάμε τον εαυτό μας με συμπόνια, μπορούμε να τη δείξουμε και στους άλλους.
Γιατί νιώθουμε ενωμένοι όταν μισούμε; Όταν το μίσος περιλαμβάνει τη συμμετοχή σε μια ομάδα, προκαλεί την αίσθηση σύνδεσης και συναδελφικότητας που γεμίζει ένα κενό στην ταυτότητα κάποιου. Είναι ένας τρόπος για να αποφύγει κάποιος το πιο δύσκολο και αγχωτικό έργο του να βελτιώσει τη δική του προσωπικότητα. Να αποσπάσει την προσοχή του από συναισθήματα όπως αδυναμία, αδικία, ανεπάρκεια, ντροπή ή κάποιον εσωτερικό πόνο. Αυτός που μισεί μπορεί να πιστεύει ότι ο μόνος τρόπος για να νιώσει ότι έχει κάποια αίσθηση εξουσίας πάνω στον πόνο του είναι να χτυπήσει προληπτικά τους άλλους, τους αδύναμους. Και κάθε στιγμή έκρηξης μίσους είναι μια προσωρινή ανακούφιση από τον εσωτερικό του πόνο.
Για να δείξουμε συμπόνοια και αλληλεγγύη, σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ενωθούμε με τους άλλους φανερώντας όλες τις αδυναμίες και τις ανασφάλειές μας. Να αγαπήσουμε κάθε πτυχή του εαυτού μας. Κι όμως η ίδια η κοινωνία μας όπως είναι δομημένη, μας βάζει στη διαδικασία του ασταμάτητου ανταγωνισμού, ο οποίος προκαλεί βίαιες αντιδράσεις. Ακόμα και στις καθημερινές σχέσεις μας, είναι πιο εύκολο να προκαλέσουμε έναν διαπληκτισμό, μια διαμάχη, παρά να λύσουμε κάτι ειρηνικά. Κανείς δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του, κανείς δεν έχει τη φροντίδα και τη συμπόνοια ως πρώτο γνώμονα αλλά την υπεροχή και την εξουσία.
Η περίπτωση του “λεβέντη” Απόστολου δεν είναι το μοναδικό περιστατικό βίας απέναντι σε αδύναμες ομάδες που έχει έρθει στα μάτια μου τον τελευταίο καιρό. Ο ντελιβεράς στη Θεσσαλονίκη ήταν 27 ετών και γρονθοκόπησε μέχρι θανάτου έναν 50χρονο επειδή του έκανε παρατήρηση που μπήκε με το μηχανάκι σε πεζόδρομο. Στον Έβρο κάηκαν 18 πρόσφυγες επειδή τους καταδίωκαν ομάδες εφόδου και κρύφτηκαν να σωθούν. Ο Σεράζ από το Πακιστάν βρέθηκε μαχαιρωμένος στον Περισσό ύστερα από επίθεση που έκαναν εναντίον του τέσσερα άτομα. Η Πακιστανική Κοινότητα Ελλάδος «Η ΕΝΟΤΗΤΑ» αποκάλυψε πρόσφατα ότι στο Περιστέρι υπήρξε επίθεση ομάδας φασιστών με μαχαίρια σε βάρος Πακιστανών μεταναστών.
Και έρχομαι στο περιστατικό που στιγμάτισε τις φετινές διακοπές μου στην Αστυπάλαια. Ενώ βρισκόμαστε σε ένα πάρτι σε ανοιχτό μαγαζί δίπλα σε παραλία, γύρω στις 6.30 το πρωί (είχε ξημερώσει) και χορεύουμε όλοι, ξαφνικά καταλαβαίνουμε ότι κοντά στην έξοδο πέφτει ξύλο. Στην αρχή νομίζουμε ότι κάποιοι μεθυσμένοι ήρθαν στα χέρια αλλά ακούμε μία κοπέλα να φωνάζει «βιασμός, αυτός βίασε τη φίλη μου, τι κάθεστε;» και συνειδητοποιούμε ότι γύρω στα 30 άτομα έχουν βάλει κάτω κάποιον και τον βαράνε αλύπητα. Η μία κοπέλα φεύγει καταπάνω του να τον μαχαιρώσει με σπασμένο μπουκάλι, η άλλη αρπάζει ένα μπουκάλι να πάει να του το σπάσει στο κεφάλι και οι υπόλοιποι συνεχίζουν το ξύλο. Μπουνιές, κλοτσιές, με μίσος και οργή. Η μουσική σταματάει, προσπαθούμε με φωνές, και κρατώντας σωματική αντίσταση για να μη συνεχίσει η βία, να εξηγήσουμε ότι αν έχει συμβεί κάτι τέτοιο, τότε να φωνάξουμε την αστυνομία να τον συλλάβει. Δεν θέλουν όμως. Θέλουν να τον σαπίσουν. Κάποιοι καταφέρνουν να τον απεγκλωβίσουν και τον βάζουν να κάτσει μπροστά μου. Είναι ένας μαύρος, πολύ αδύνατος, κοντός, νεαρός άνθρωπος, σαν κλαδάκι έτοιμος να σπάσει, που κάθεται κάτω αιμόφυρτος και κλαίει ψάχνοντας τον άνθρωπο που τον έχει εδώ και χρόνια υπάλληλό του στο μαγαζί του και τον φροντίζει και τον οποίο ο ίδιος αποκαλεί “papa”.
Σε βίντεο που έχουν τραβηχτεί από εκείνο το βράδυ, φαίνεται το μένος του κόσμου εναντίον του αλλά και το γεγονός ότι ένα και μισό τραγούδια πριν ξεσπάσει το λιντσάρισμα (δηλαδή γύρω στα 6-7 λεπτά) και ο ίδιος αλλά και τα κορίτσια που τον κατηγόρησαν, χόρευαν χαρούμενοι μέσα στον κόσμο, σε κοντινή απόσταση. Μέσα σε 6-7 λεπτά λοιπόν, χόρεψαν ένα τραγούδι και στο υπόλοιπο μισό ο άνθρωπος αυτός βίασε μία κοπέλα ακριβώς έξω από την έξοδο, στο φως της ημέρας με τον κόσμο να βολτάρει εκεί είτε για να φύγει, είτε για να πάει να ουρήσει (μιας και οι τουαλέτες είχαν μόνιμα κόσμο) και έφαγε ξύλο για λίγη ώρα (το οποίο μάθαμε μετά ότι ξεκίνησε ακριβώς σε εκείνο το σημείο και πιο μετά τον έσυραν μέσα).
Σας θυμίζει κάτι αυτή η ιστορία; Μήπως την υπόθεση του Ζακ; «Μια αδερφή, πρεζάκι, που πήγε να κλέψει» όπως τον χαρακτήρισαν οι Ελληναράδες και οι νοικοκυραίοι, λιντσαρίστηκε μέχρι θανάτου από τον όχλο. Το παιδί από την Αστυπάλαια ευτυχώς δεν πέθανε, αν και προσπάθησαν πολλοί γι’ αυτό. Τα κορίτσια και οι φίλοι τους δεν φώναξαν την αστυνομία για να καταγγείλουν βιασμό. Όταν ο κόσμος όλος έφυγε πιστεύοντας ότι τα πράγματα ηρέμησαν, η ίδια παρέα που καλούσε τον κόσμο να τον λιντσάρει, τον κυνήγησε στα βουνά και του έριξαν κι άλλο ξύλο. Σύμφωνα με πληροφορίες από κατοίκους του νησιού, η αστυνομία τον βρήκε την επόμενη μέρα σε τραγική κατάσταση σε ένα εκκλησάκι και τον πήγε στο κέντρο υγείας. Όπως επίσης μάθαμε ότι η επίθεση ήταν εσκεμμένη για να αμαυρωθεί η φήμη του συγκεκριμένου μαγαζιού και το παιδί που έφαγε το ξύλο – ήταν το “εύκολο” θύμα. Γιατί πάντα υπάρχει ένα εύκολο θύμα. Όπως “οι πρόσφυγες που βάζουν τις φωτιές” και αυτοί ευθύνονται για όλα και πρέπει να τους κάψουμε.
Αλλά ας πούμε ότι τα αφηγήματα αυτά ήταν πραγματικά. Ότι το παιδί από την Αστυπάλαια αποπειράθηκε όντως να παρενοχλήσει ή να βιάσει την κοπέλα ή ότι ο Ζακ είχε προσπαθήσει να κλέψει. Ακόμα και έτσι να είναι, σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογείται μια απόπειρα ανθρωποκτονίας εις βάρος τους. Γιατί, μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, όταν ξεκινάς να ρίχνεις ξύλο αλύπητα σε κάποιον μέχρι να ξεδώσεις, πρόκειται για ξεκάθαρη απόπειρα ανθρωποκτονίας. Όταν λες «κάψτους» ή ότι χρειάζονται «μια σφαίρα στο κεφάλι», είναι παρακίνηση σε ανθρωποκτονία. Και είναι τόσο εύκολο πια να δεις κάποιον δίπλα σου στον δρόμο που είναι έτοιμος να σκοτώσει έναν αδύναμο για να νιώσει δυνατός και “δικαιωμένος”. Τόσο εύκολο που γίνεται τρομακτικό.
Στα σόσιαλ υπάρχουν ομάδες που καλούν σε πογκρόμ προσφύγων και μεταναστών. Τα μηνύματα-καλέσματα για κυνηγητό προσφύγων είναι ασταμάτητα. Ζούμε σε μία κοινωνία γεμάτη μίσος ταξικό, φυλετικό, ομοφοβικό, χονδροφοβικό, ΦΟΒΙΚΟ και συμβιώνουμε με εκείνους που δεν διστάζουν να αφαιρέσουν μια ανθρώπινη ζωή. Και μένουμε να παρατηρούμε παγωμένοι, γιατί δεν ξέρουμε αν αύριο θα είμαστε εμείς που θα φάμε μια σφαίρα στο κεφάλι ή μια μπουνιά στη μούρη επειδή «μωρή χοντρή τολμάς και μιλάς»; True story by the way.