Η απόφαση του Μεικτου Ορκωτού Εφετείου Λαμίας για την αποφυλάκιση (γιατί ουσιαστικά περί αυτού πρόκειται) του δολοφόνου του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, Επαμεινώνδα Κορκονέα, είναι μια άβολη ανάμετρηση με τον καθρέφτη. Όπως όταν φτάνει το καλοκαίρι και είμαστε έτοιμοι να βγούμε στην παραλία διαπιστώνοντας ότι ο χειμώνας δεν συμπεριφέρθηκε πολύ γενναιόδωρα στο σώμα μας. Υπάρχει ο δρόμος της αυτολύπησης που οδηγεί στην ανασφάλεια και το σύμπλεγμα. Και υπάρχει ο δρόμος της συνειδητοποίησης και της συμφιλίωσης με τις επιλογές μας (και καμιά φορά με τον χρόνο).
Στην περίπτωση της πολυσυζητημένης απόφασης που, λογικό κι επόμενο, ερεθίζει τις τελευταίες 24 ώρες την κοινή γνώμη (δηλαδή τα σόσιαλ μίντια), το είδωλο με το οποίο ερχόμαστε αντιμέτωποι είναι κάτι πολύ πιο βαθύ από την εξωτερική μας εμφάνιση. Είναι οι πεποιθήσεις μας. Η προσέγγισή μας στη δημοκρατία. Ο ορισμός μας στο «τι είναι προοδευτικό και τι όχι;». Οι αρχές και το θυμικό μας. Όλα αυτά που δοκιμάζονται όταν τα απολαμβάνει αυτό(ς) που αποστρεφόμαστε. Εδώ, ο ειδικός φρουρός που στόχευσε ευθεία βολή και τελικά «καταδικάστηκε σε κάθειρξη μικρότερη από την ηλικία του παιδιού που αφαίρεσε τη ζωή», όπως είναι το φριχτό συμπέρασμα στο οποίο φτάσαμε όλοι χθες με λίγη απλή αριθμητική. Και, φυσικά, ο συνάδελφός του, ήδη έξω με περιοριστικούς όρους εδώ και κάποια χρόνια, «αθώος» από χθες. Παρότι δεν τον συνέλαβε και διαβίβασε το περιστατικό της 6ης Δεκεμβρίου του 2008 παραποιώντας την πραγματικότητα, παρότι σύμφωνα με μαρτυρίες προκαλούσε πριν τον πυροβολισμό την παρέα του Γρηγορόπουλου «ελάτε να σας γαμήσουμε την Παναγία».
Δεν ξέρω αν η απόφαση που βγήκε είναι «σκανδαλώδης». Δεν ξέρω αν προκαλεί το «κοινό περί δικαίου αίσθημα» (το οποίο σπάνια καταλαβαίνω και τι σημαίνει). Αντιλαμβάνομαι κι εγώ ότι η μεθόδευσή της – πρόφαση ασθένειας από το συνήγορο υπεράσπισης προκειμένου να μη βγει η απόφαση στις 19/6 και να υπαχθεί στις ευνοϊκές ρυθμίσεις του νέου Ποινικού Κώδικα – δημιουργεί βάσιμες υποψίες για ευνοϊκή προδιάθεση προς τον δράστη κι ενισχύει, αν θέλετε να το προχωρήσουμε, την κοινή πεποίθηση ότι υπάρχει ένα βαθύ κράτος στο οποίο θεσμοί όπως αστυνομία και δικαιοσύνη βρίσκονται σε ευθεία επικοινωνία κι αλληλοπροστατεύονται.
Σαραλιώτης και Κορκονέας στην πρωτοβάθμια δίκη
Όμως δε γίνεται να μην παρατηρήσει κανείς πόσο εκθέτει κι αυτή η ευαίσθητη υπόθεση τον συνταρακτικό νομικό αναλφαβητισμό μας, δίνοντας παράλληλα χώρο για έναν απολύτως θρασύ ποινικό λαϊκισμό. Επιμένουμε να θεωρούμε ότι ο Νόμος είναι ένα λάστιχο που προσαρμόζεται σε κάθε υπόθεση, πρέπει να λειτουργεί φωτογραφικά παρέχοντας τις ευνοϊκές του ρυθμίσεις σε όσους συμπαθούμε, ενώ παράλληλα θα στέκει αμείλικτος σε όσους μας αηδιάζουν. Επιμένουμε μετά από τόσες και τόσες υποθέσεις, ειδικά τα τελευταία χρόνια που τις «εξετάζουμε« στο σοσιαλμιντιακό καφενείο, να ερμηνεύουμε το περιεχόμενο νομικών όρων στο πνεύμα της καθομιλουμένης.
Έχω διαβάσει από χθες δεκάδες ψύχραιμες, και όχι «ζεματιστές», τοποθετήσεις νομικών. Συγκλίνουν σε δύο πράγματα: α) ευτυχώς ο «έντιμος βίος» ως ελαφρυντικό έχει μετατραπεί σε «σύννομο βίο» (και δεν ξεμπερδεύει κάποιος επειδή, να το πω σχηματικά, «είχε σώσει κάποτε ένα σκυλάκι και είχε κοινωνήσει την Μεγάλη Πέμπτη») και β) η ελάφρυνση/συρρίκνωση των ποινών που προβλέπει ο νέος Ποινικός Κώδικας είναι προς την σωστή κατεύθυνση, εναρμονίζεται με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και συντελεί στην αποσυμφόρηση των σωφρονιστικών καταστημάτων (έχετε κι εσείς διαβάσει από χθες το ίδιο, copy-paste μα αληθές, άρθρο για την πανευρωπαϊκή πρωτιά της χώρας μας σε «ισοβίτες»).
Τίθεται φυσικά, στην ποινή Κορκονέα, το μεγάλο ερώτημα. Το ελαφρυντικό του «πρότερου σύννομου βίου» μπορεί να το επικαλείται ένας αστυνομικός; Θα μπορούσε να μην είχε δηλαδή «πρότερο σύννομο βίο» ως συνέπεια των καθηκόντων του; Αν τα πράγματα ήταν αντίστροφα, το δικαστηριο θα λάμβανε υπ’ όψιν τον «σύννομο βίο» ενός πολίτη που είχε δολοφονήσει έναν αστυνομικό; Είναι extra large η ανάγνωση του δικαστηρίου για να πέσει στα μαλακά ο Κορκονέας και να σπάσουν τα ισόβια; Θα φανούν στην αίτηση αναίρεσης όλα αυτά.
Κι εδώ μπαίνει στην κουβέντα ο λαϊκισμός (από τις λίγες φορές που ο όρος έχει αληθινό νόημα πια). Ένας ποινικός λαϊκισμός που θρέφει και θρέφεται από την άγνοια που λέγαμε πριν. Ο Κορκονέας θα αποφυλακιστεί σε λίγο καιρό γιατί πρώτα το δικαστήριο του έσπασε τα ισόβια και ύστερα εμπίπτει στις ευνοϊκές διατάξεις του νέου Ποινικού Κώδικα. Όχι το αντίθετο. Κι ας το διακινεί, σε ένα ακόμα ρεσιτάλ επικίνδυνης παραπληροφόρησης, ο φιλοκυβερνητικός Τύπος. Θολώνοντας ακόμα περισσότερο την κρίση του κοινού που βλέπει παντού παρεμβάσεις και συνθέτοντας έναν εύφλεκτο, κατά τη γνώμη μου, συνδυασμό: από τη μία, το αφήγημα «ο Ποινικός Κώδικας του ΣΥΡΙΖΑ βγάζει έξω τους κακούς» κι από την άλλη το γραφικό φετίχ της νέας διακυβέρνησης με την «τάξη κι ασφάλεια». Σε τελική ανάλυση αν δε θέλουμε να οπλιστεί το χέρι του επόμενου Κορκονέα, ας είχε φροντίσει ο ΣΥΡΙΖΑ να προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές στα σώματα ασφαλείας και, πολύ περισσότερο, ας μη ρεκλαμάρει τόσο ανερυθρίαστα η Νέα Δημοκρατία την πίστη στην ασυδοσία τους.
Είναι κρίσιμο να τονίσουμε ότι αν δεν άλλαζε χθες η απόφαση, η ποινή θα ήταν είτε «ισόβια» (εκτιτέα 20 έτη κάθειρξης) ή «10 ως 15 έτη». Στην πρώτη περίπτωση, αν δεν αναγνωριζόταν δηλαδή το ελαφρυντικό, ο Κορκονέας θα έμενε μέσα άλλα 9 χρόνια (θα έβγαινε πριν συμπληρώσει τα 60). Στη δεύτερη, θα αποφυλακιζόταν ακόμα και με τον παλιό Ποινικό Κώδικα. «Δε θα σάπιζε στη φυλακή», δηλαδή, όπως ίσως δικαιολογημένα -συναισθηματικά και όχι νομικά- αισθανόμαστε όλοι ότι έπρεπε να συμβεί. Γιατί κανένας, στο πλαίσιο του Νόμου, δεν σαπίζει στη φυλακή. Κι αυτό είναι κοινός τόπος, αν βλέπεις στον καθρέφτη έναν φιλελεύθερο (με τον αληθινό κοινωνικό χαρακτήρα του όρου, όχι αυτόν που στη χώρα μας αποδίδεται ξερωγώ στον Άδωνι Γεωργιάδη «τον μόνο που συμπαραστάθηκε στην οικογένια Κορκονέα» κατά δήλωση της συζύγου του δολοφόνου), αν στον καθρέφτη βλέπεις έναν προοδευτικό που θεωρεί ότι η επιείκεια είναι θεμέλιο του σωφρονισμού, δηλαδή της δημοκρατίας.
Ακούγεται, και είναι, διαλυτικά εξοργιστικό ότι η ποινή που επιβλήθηκε στον Νίκο Ρωμανό (14 έτη, χωρίς φυσικά να έχει αφαιρέσει ζωή) ήταν μεγαλύτερη από αυτή που σε δεύτερο βαθμό επιβλήθηκε στον δολοφόνο του φίλου του. Ο Νίκος Ρωμανός πριν λίγες εβδομάδες αποφυλακίστηκε. Αν το τίμημα για να είναι ελεύθερος ο Ρωμανός στα 25 του, αν το τίμημα για να μην επικρατήσει η φασίζουσα απαίτηση να μη χορηγούνται στον Κουφοντίνα οι άδειες που δικαιούται (όσο ειδεχθή κι αποκρουστικά κι αν είναι τα εγκλήματά του), είναι να εκμεταλλεύεται παράλληλα την επιείκεια του Νόμου ο Κορκονέας και να κυκλοφορεί ελεύθερος, νομίζω ότι αξίζει (και ίσως είμαστε υποχρωμένοι) να το πληρώσουμε. Για την επόμενη φορά που θα το χρειαστούμε.