«Δεν υπάρχουν δικαστικές αποφάσεις με τις οποίες συμφωνούμε κι άλλες με τις οποίες διαφωνούμε. Υπάρχουν μόνο σωστές και λάθος δικαστικές αποφάσεις», δανείζομαι τη φράση ενός φίλου νομικού για αφετηρία. Αυτό κάνω πάντα, όταν υπάρχουν αμφιλεγόμενα ζητήματα που σχετίζονται με τη δικαιοσύνη: προσπαθώ να διαβάζω τις γνώμες μερικών νομικών στο timeline μου (ή στη φούσκα μου, αν προτιμάτε), δεν είναι και τόσο δύσκολο άλλωστε ένας δικηγόρος να σπάσει τη σιωπή του, και να παρασύρομαι από την τυπική επιφυλακτικότητα/σχολαστικότητά τους. Γιατί όλοι εμείς οι υπόλοιποι θεωρώντας στοιχεία όπως «δικογραφία», «σκεπτικό απόφασης» κτλ. κάπως περιττά στη διατύπωση μιας ήδη διαμορφωμένης γνώμης, παραδινόμαστε στη συναισθηματική εμπλοκή και την πολιτική βούλησή μας.
Πριν λίγους μήνες, σε μια συγκυρία που τα φύλλα της τράπουλας του δημόσιου διαλόγου ήταν κάπως ανάποδα μοιρασμένα, στην αθώωση των κατηγορούμενων ως φυσικών αυτουργών στη Marfin, στην ίδια στήλη διαβάζατε: «Η δικαιοσύνη, ναι, είναι συχνά πολιτικά καθοδηγούμενη, όχι πάντα τυφλή, μερικώς διεφθαρμένη, πολλές φορές δυσλειτουργική. Είναι το, σαφώς προβληματικό πλην, μοναδικό μέσο που μπορεί να λειτουργήσει ως κοινωνική κόλλα». Όσο αντιδημοφιλές κι αν ακούγεται αυτά τα 24ωρα, το πιστεύω και σήμερα. Της έχω εμπιστοσύνη, όχι γιατί μου την εμπνέει, αλλά γιατί δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Και γιατί τα checks and balances του δικού μας συστήματος μπορεί να αποτελέσουν τη διέξοδο προς την ελευθερία είτε με νέο αίτημα αναστολής είτε με απαλλαγή από τις κατηγορίες σε δεύτερο βαθμό. Φυσικά, δεν μπορούν να δώσουν πίσω τον χαμένο χρόνο, ας πούμε 5 χρόνια στον Τάσο Θεοφίλου.
Οι συγκρίσεις, όμως, είναι μοιραίες.
Τις τροφοδοτεί η αποκαρδιωτική λίστα της Άντας Ψαρρά που δημοσιεύθηκε στην ΕφΣυν το βράδυ της προηγούμενης Δευτέρας, λίγες ώρες αφότου το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών απέρριψε το αίτημα αναστολής των Ηριάννας Β.Λ. και Περικλή Μ. που βρίσκονται στις φυλακή μετά από καταδίκες σε πρώτο βαθμό που αμφισβητούνται έντονα λόγω του καθοριστικού ρόλου που έπαιξαν σε αυτές ένα αμφιλεγόμενο, ποιοτικά και ποσοτικά, δείγμα DNA κι ένα μερικό αποτύπωμα σε βιβλίο. Τη δεκαετία που διανύουμε αναστολή ποινής έχουν λάβει: τοκογλύφοι, εκβιαστές, καταχραστές δημόσιας περιουσίας και δημόσιου χρήματος, VIP μιζαδόροι, χρυσαυγίτης καταδικασμένος για βιασμό ανήλικης, απαγωγείς, σωματέμποροι, λαθρέμποροι που ζημίωσαν το κράτος με μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, δολοφόνοι σε γήπεδα, κατηγορούμενοι για την υπόθεση του Noor 1. Α, και κάποιοι βιαστές ακόμα στην Κοζάνη. Κι επίσης, σε μια ακόμα πιο ευθεία σύγκριση, την περασμένη Δευτέρα -δυο νούμερα πριν- το ίδιο Εφετείο που αρνήθηκε δύο φορές αναστολή για ακαδημαϊκούς λόγους και πνευμονικό αυτοάνοσο αντίστοιχα, έκανε δεκτή την αποφυλάκιση της Μαρίας Σκλαβάκη, καταδικασθείσας για την υπόθεση της Energa παρότι είχε σπάσει το ηλεκτρονικό «βραχιολάκι» επιχειρώντας να διαφύγει από τις αρχές.
Ναι, πλην της τελευταίας, δεν έχουν πάρει όλες τις αποφάσεις οι ίδιοι δικαστές για να μιλάμε για δύο μέτρα και δύο σταθμά. Ναι, η δικαιοσύνη δεν είναι ένα τερματικό που του βάζεις δεδομένα, τα επεξεργάζεται και δίνει βέλτιστη/άριστη λύση. Την υπηρετούν και την εφαρμόζουν άνθρωποι που μπορεί να κάνουν λάθη, υποκύπτοντας σε κακή κρίση, δόλο ή προκατάληψη.
Κι εδώ νομίζω ότι ερχόμαστε στην ουσία της υπόθεσης της Ηριάννας Β..Λ. και του Περικλή Μ. (του δεύτερου μπορεί να μην έχει σηκωθεί το ίδιο επικοινωνιακά η υπόθεση, αλλά μοιάζει εξίσου σοβαρή η πιθανότητα κακοδικίας – μην ξεχνάμε ότι δε μιλάμε καν για αποτύπωμα σε όπλο).
«Κρίθηκε ύποπτη για τέλεση νέων εγκλημάτων… δηλαδή να τα ξαναφτιάξει με αναρχικό», είναι το τραγικά ειρωνικό καλαμπούρι που κυκλοφορεί στα σόσιαλ μίντια για την καφκική περιπέτεια της Ηριάννας Β.Λ. Συμπυκνώνει γλαφυρά το κοινωνικό και πολιτικό αποτύπωμα της ιστορίας της – αυτό που έχουμε κάθε δικαίωμα να κρίνουμε, είτε διαθέτουμε πτυχίο Νομικής είτε όχι.
Τι μήνυμα παίρνει λοιπόν η κοινωνία από αυτήν την υπόθεση;
Περά από περισπούδαστες αναλύσεις με περίεργες λέξεις και νομικούς όρους. Δυο νέοι άνθρωποι είχαν την ατυχία να είναι στον στενό κύκλο ενός αναρχικού, σύντροφος και φίλος αντίστοιχα. Ο αναρχικός αθώωθηκε κι εκείνοι, χρόνια μετά, ακόμα ταλαιπωρούνται, διασύρονται, χάνουν πολύτιμα χρόνο από τη ζωή τους, ενώ υπάρχουν βουλεύματα που κάνουν λόγο για «ανύπαρκτα ευρήματα» στις υποθέσεις τους. Ενώ πληρούν τους όρους του άρθρου 497, παραμένουν υπό κράτηση.
Η κοινωνία, λοιπόν, λόγω και της ενισχυμένης μιντιακής προβολής του θέματος, εισέπραξε μια χιονοστιβάδα συντηρητισμού. Από πολλά στόματα, μην έχετε αμφιβολία, θα ακούστηκε το «πού πήγαν κι έμπλεξαν;». Είναι η 2017 εκδοχή του αμίμητου «τι δουλειά έχει ένας 16χρονος στα Εξάρχεια;».
Είναι η δικαστική προέκταση του «τρομοκράτες οι παλιοί σύντροφοι του πρωθυπουργού» ή του «δύο επίθετα – χαρακτηριστική αναρχική επιλογή», με τα οποία μας διασκέδαζε ο Μπογδάνος πριν λίγες μέρες. Και δεν είναι τα μόνα.
Μελετώντας όσα διαμείβονται στις ευαίσθητες δίκες αυτής της εποχής, διαπιστώνεις μαργαριτάρια να εκτοξεύονται κατά ριπάς. Τη Δευτέρα στο Εφετείο, η πρόεδρος κατέθεσε την δική της ενδιαφέρουσα άποψη για την ακαδημαϊκή σταδιοδρομία στην Ηριάννα Β.Λ.: «η “φυσιολογική” πορεία ενός φοιτητή ενδεχομένως περιλαμβάνει έναν μεταπτυχιακό τίτλο και μια διδακτορική διατριβή, αλλά οι υπόλοιπες δραστηριότητες εντός του πανεπιστημίου όπως η διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερη γλώσσα σε πρόσφυγες για την οποία η αιτούσα έχει λάβει υποτροφία θεωρούνται “προαιρετικές”» και απεφάνθη στην ανάγνωση της απόφασης ότι «η διδακτορική διατριβή είναι στο πρώτο στάδιο που δεν είναι και τόσο σημαντικό» (ούτε καν στοιχειώδεις γνώσεις ακαδημαϊκών πρακτικών). Κανένα, φυσικά, δε συγκρίνεται με την ερώτηση που έγινε στην Ηριάννα κατά την πρωτοβάθμια εκδίκαση της υπόθεσης από την εισαγγελέα: «Γιατί δε χώρισες μαζί του;».
Πριν λίγες μέρες στη δίκη της Χρυσής Αυγής, η εισαγγελέας είχε την εξής στιχομυθία με τον ρεπόρτερ της ΕφΣυν, Γιάννη Μπασκάκη, που έχει καλύψει σε βάθος την δράση της ως εγκληματική οργάνωση, για την οποία άλλωστε και δικάζεται…
Εισαγγελέας: Έχετε κάνει ποτέ συνέντευξη με μέλος της ΧΑ;
Μάρτυρας: Όχι.
Εισαγγελέας: Γιατί, όταν κάνετε ένα ρεπορτάζ δεν χρειάζεται να το κάνετε σε βάθος; (!!!!!!!!!)
Τα θαυμαστικά είναι δικά μου.
Θέλετε κι άλλα; Τα διηγήματα/κόμικ του Τάσου Θεοφίλου που διαβάστηκαν στη δίκη κομποζαρισμένα με δημοσιεύματα του Πρώτου Θέματος που τα έβρισκαν ανησυχητικά ή την ερώτηση που έγινε, χωρίς παρέμβαση της έδρας, στον Γιάννη Μπασκάκη από την υπεράσπιση των Χρυσαυγιτών: «Εδώ, κάποιοι από τους εικονιζόμενους φοράνε μαγιό, κάποιοι παραλλαγή. Είστε συντάκτης μόδας;», ένα μόνο από τα δεκάδες περιστατικά που αποδεικνύουν το απαράδεκτο κλίμα διεξαγωγής της πολύκροτης δίκης.
Και το αποκορύφωμα ήρθε με το περίφημο «ταξίδι στη Βαρκελώνη» που σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης για Ηριάννα Β.Λ.- Περικλή Μ. έγινε «αδικαιολόγητα, όχι για αναψυχή, σε πόλη της Ισπανίας που είναι γνωστή για την εκεί δράση ανάλογων τρομοκρατικών οργανώσεων».
Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν κάνουν σωστά τη δουλειά τους κάποιοι δικαστές. Αλλά το πώς. Και με τι εφόδια; Με παντελή άγνοια της κοινωνίας; Με έναν, σχεδόν πρωτόγονο, ισοπεδωτικό συντηρητισμό; Αντιπροσωπεύοντας τα ήθη μιας Ελλάδας της χωροφυλακής; Ή με την σκοπιμότητα της δικής τους συμμετοχής στη βεντέτα που έχουν ανοίξει με την κυβέρνηση; Αυτό δε λέει το πιο δημοφιλές πολιτικό σενάριο των ημερών που τροφοδοτεί η κυβέρνηση με άγαρμπες παρεμβάσεις/τοποθετήσεις (και με τη συνολική παρουσία του Πάνου Καμμένου) και στο οποίο εστιάζει η τρέχουσα αντιπολιτευτική αφήγηση; Κάνοντας τα δύο πρόσωπα του δράματος «χρήσιμους ηλίθιους» στη μετωπική τους αντιπαράθεση.
Σε κάτι τέτοιες υποθέσεις, σαν της Ηριάννας Β.Λ. και του Περικλή Μ., μετριέται πόσο ουσιαστικά προοδευτική είναι μια κοινωνία. Διαβάζοντας τα πρωτοσέλιδα της περασμένης Τρίτης (με Τα Νέα π.χ. να μην αφιερώνουν ούτε μια λέξη στην υπόθεση, τις φιλοκυβερνητικές να αφήνουν υπονοούμενα ότι «κάτι τρέχει» και τις αντιπολιτευτικές να σπινάρουν πάνω στη βεντέτα) για άλλη μια φορά αποδεικνύεται ότι ο (κοινωνικός) φιλελευθερισμός είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να αφεθεί στους νέους διαχειριστές των κοινοχρήστων της γαλάζιας πολυκατοικίας. Ή στην αλαζονεία του νέου καθεστώτος.
Ή σε όσους διαβάζουν κι αυτή την υπόθεση κουνημένη στο μπλέντερ των δυο άκρων. Κι έχουν κι άποψη για την ποιότητα της «συμπαράστασης», ενώ ζορίζονται τόσο να είναι οι ίδιοι αλληλέγγυοι σε δύο νέους ανθρώπους. Ως ελάχιστο δείγμα σεβασμού στην αρχή «καλύτερα δέκα ένοχοι έξω, παρά ένας αθώος μέσα» που κληροδότησε στον ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό η υπόθεση Ντρέυφους – κι όχι να πούμε ότι κι ο Εμίλ Ζολά δεν πέρασε Διαφωτισμό.
Φιλελευθερισμός της πλάκας, λοιπόν. Ούτε καν από τα λιντλ, όπως θέλει το σλόγκαν της εποχής. Αλλά από τα πανέρια της διαπλοκής.