Κομπάνι: Μια ακόμη μάχη ή μια ακόμη ήττα της διεθνούς αριστεράς;

Το 2012 ο κορυφαίος αριστερός ιστορικός τέχνης T.J. Clark, γαλουχημένος στην Καταστασιακή Διεθνή (Situationist International), δημοσίευσε ένα άρθρο στη New Left Review με τον τίτλο «For a Left with No Future» (Προς μια Αριστερά χωρίς Μέλλον). Απευθυνόμενος στην ευρωπαϊκή Αριστερά, αλλά με σχόλια «που ίσως έχουν απήχηση και αλλού», η πικρότατη κριτική του δεν είχε στόχο την «αυτοπεποίθηση» του σύγχρονου καπιταλισμού «ως προς την διαχείριση των παγκόσμιων εξαρτήσεών του ή την αποτελεσματικότητα του μιλιταριστικού του ουμανισμού» αλλά «την ικανότητα της Αριστεράς -της υπαρκτής Αριστεράς- να προσφέρει μια προοπτική με βάση την οποία να βγάζουν νόημα τόσο οι αποτυχίες του καπιταλισμού όσο και οι δικές της» (σ.54). Μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι με το κείμενο αυτό ο Clark δεν έκανε καινούργιους φίλους, αντίθετα απόκτησε ενδο-οικογενειακούς εχθρούς, όπως είθισται να συμβαίνει κάθε φορά που ένας αριστερός διανοούμενος τίθεται δημόσια κατά της σουρρεαλιστικής αισιοδοξίας της αριστερής πολιτικής.

η πικρότατη κριτική του T.J. Clark είχε στόχο  «την ικανότητα της Αριστεράς -της υπαρκτής Αριστεράς- να προσφέρει μια προοπτική με βάση την οποία να βγάζουν νόημα τόσο οι αποτυχίες του καπιταλισμού όσο και οι δικές της

Αν o Clark είχε κάνει δυο-τρία χρόνια υπομονή και περίμενε να τα σκεφτεί όλα αυτά τον Οκτώβριο του 2014, εξετάζοντας το σύμπλεγμα Αριστερά & Κομπάνι, θα είχε να προσθέσει στην έλλειψη νοηματοτοδοτούσας «προοπτικής» και την έλλειψη ενσώματης-έμψυχης αλληλεγγύης. Θέτοντας την αναλογία Κομπάνι και Ισπανικού Εμφύλιου, το άρθρο του ανθρωπολόγου, αναρχικού διανοούμενου και ακτιβιστή David Graeber στην Guardian (8.10) , γέννησε κάποιες τύψεις (πάνω από 24K Facebook ‘μοιράσου το’ και 1k ‘tweets’ ως 17.10) αλλά όχι παγκόσμιες μαζικές κινητοποιήσεις – οι οποίες, γνωρίζουμε πλέον, ότι είναι δυνατές. Για την εμπειρία των τύψεων στα ελληνικά, υπάρχει το άρθρο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου «Το Κομπάνι, η Γκουέρνικα των Κούρδων» (12.10) στην δεξιόστροφη, αλλά με αριστερόστροφους αναγνώστες, Καθημερινή, καθώς και άρθρα στο TVXS και στο rednotebook.gr μεταξύ άλλων.

Κομπάνι. Σήμερα, 18 Οκτωβρίου, φημολογείται ότι ο Στρατός των Αποκεφαλιστών ISIS αποχωρεί από κάποια χαρακώματα. Το αύριο το αφήνουμε στους προφήτες. Για τα τεκταινόμενα υπάρχουν διάφορες θεωρίες – σε διάφορα μπλογκ παρά στον Τύπο: π.χ. ότι οι Κούρδοι πολεμιστές είναι πολύ καλύτεροι των διανοητικά υστερούντων ISIS που βάζουν παντού σημαία δίνοντας στόχο, ότι οι Αμερικανοί έλαβαν από 7 Οκτώβρη εντολές να ρίχνουν στο ψαχνό από τα αεροπλάνα, κλπ, κλπ. Η απειλή ωστόσο παραμένει, και είναι περίπλοκη και πολυεπίπεδη. Για μία εκκωφαντικά ανόητη αλλά προβλέψιμη σύγκριση της απειλής Ebola και της απειλής ISIS (το ιδεολογικού mainstream σε όλο του μεγαλείο), ψάξτε αρχικά για τα πρόσφατα σχόλια του Zeid Raad al-Hussein των Ηνωμένων Εθνών –υπενθυμίζουμε πάντως στα Ηνωμένα Έθνη ότι οι ισλαμιστές ανήκουν στο ανθρώπινο είδος με ό,τι συνεπάγεται αυτό.Το θέμα ωστόσο είναι τι είδους απειλή είναι το Κομπάνι για το διεθνές status quo. Εάν διαβάζετε αγγλικά, μια διαφωτιστική ανάλυση της  κατάστασης, που παραμένει περίπλοκη και πολυεπίπεδη ακόμη και εντός της κουρδικής κοινότητας (η οποία χωρίζεται επίσης σε Αριστερά και Δεξιά), δημοσιεύτηκε την 15η Οκτωβρίου από τον Kamran Matin στον ιστότοπο με το αξιοζήλευτο όνομα, εδώ σε μετάφραση, Η Αταξία των Πραγμάτων: Για την Αμείλικτη Κριτική σε Όλες τις Υπάρχουσες Συνθήκες από το 2010 . Εκεί διαβάζουμε και τις πρώτες σειρές του νέου Συντάγματος της Ροζάβα, που καταργεί την θανατική ποινή, και αρχίζει ως εξής:

 Εμείς, οι λαοί των Δημοκρατικών Αυτόνομων Περιοχών Αφρίν, Τζαζίρα και Κομπάνι, μια συνομοσπονδία Κούρδων, Αράβων, Σύρων, Αραμαίων, Τουρκμένιων, Αρμένιων και Τσετσένων, ελεύθερα και με επίσημη δέσμευση ανακοινώνουμε και εγκαθιδρύουμε το παρόν Καταστατικό [Charter]. Επιδιώκοντας την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, την αξιοπρέπεια και τη δημοκρατία και καθοδηγούμενοι από τις αρχές της ισότητας και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, το Καταστατικό θέτει σε ισχύ ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, βασιζόμενο στην αμοιβαία και ειρηνική συνύπαρξη και στην κατανόηση ανάμεσα σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Προστατεύει θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες και επαναβεβαιώνει τo δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση.

Η ελλειμματική αλληλεγγύη θα ήταν η αλληλεγγύη προς τα παραπάνω, τα οποία και συνιστούν την Απειλή Κομπάνι, που δεν είναι αμελητέα ποσότητα για την διεθνή Δεξιά. Αλλά που ως τώρα έχει υπάρξει αμελητέα ποσότητα για την διεθνή Αριστερά. 

 Υποθέτω  ωστόσο ότι οι περισσότερες πτήσεις για Κωσταντινούπολη εξακολουθούν να μεταφέρουν δυτικούς τουρίστες με προορισμούς εμπορικά κέντρα και καφενέδες με θέα. Προς το παρόν, και παρά τα κάποια άρθρα που εξηγούν την κυνικά διπρόσωπη στάση της κυβέρνησης της γειτόνισσας χώρας, μόνο οι θηριώδεις εγκληματίες του ‘χαλιφάτου’ κατορθώνουν να συγκινούν τους νεαρούς Δυτικούς αρκετά ώστε να στρατολογούν χιλιάδες σε ρόλους μαχητών-βιαστών-βασανιστών-δημίων. Αντίθετα, ως σήμερα,  έχουμε ακούσει μόνο για τους ‘τύπους Γκεζί-Ταξίμ’ ως αλληλέγγυους του συντάγματος της Ροζάβα: κυρίως Τούρκοι αναρχικοί, της Devrimci Anarsist Faaliyet (Επαναστατική Αναρχική Πράξη), αδερφών αναρχικών οργανώσεων, και φεμινίστριες (ανεξακρίβωτο), που στις 9 Οκτώβρη κατόρθωσαν, απολύτως ηρωϊκά, να φτάσουν στα τουρκο-συριακά σύνορα. Εκεί σχημάτισαν ανθρώπινη αλυσίδα βοηθώντας στην φυγάδευση αμάχων στην Τουρκία και διευκρινίζοντας: «Δεν είμαστε στους δρόμους μόνο όταν αυξάνονται οι κοινωνικές ταραχές» (εκεί που κατοικούμε). (Πηγή: Channel4 ).com/news/turkey-kurdish-islamic-state-kobani-taksim-anarchists-kurds). Στο άρθρο της Αλίκης Κοσυφόγλου «Η γυναικεία συμμετοχή στα απελευθερωτικά κινήματα: Το παράδειγμα των μαχητριών στην περιοχή του Κομπανί” (17.10)  αναφέρεται: «Μέχρι πρότινος οι σημαντικότερες αναπαραστάσεις μου για την κουρδική υπόθεση εξαντλούνταν σε μια πλέον θολή ανάμνηση μιας συναυλίας διαμαρτυρίας […] για την παράδοση του κούρδου ηγέτη στις τουρκικές αρχές από την τότε ελληνική κυβέρνηση, στην ταινία του Φατίχ Ακίν Η άκρη του ουρανού […] αλλά και στις διάφορες δημόσιες πρωτοβουλίες των όχι λίγων Kούρδων της Αθήνας». Και αυτή η ομολογία άγνοιας, από την οποία δεν εξαιρούμαι, συνοψίζει την γενικότερη κατάσταση της δυτικής και όχι μόνο της ελληνικής αριστεράς. Ουσιαστικά, μόνο ιστοσελίδες αναρχικών οργανώσεων παρέχουν καθημερινές εξαγγελίες αλληλεγγύης και άμεση ενημέρωση για τις εξελίξεις στο Κομπάνι. Όπως ακριβώς στον φεμινιστικό χώρο παρατηρείται εδώ και καιρό ότι οι ομοφυλόφιλες συντρόφισσες είναι συνήθως εκείνες που κρατάνε ζωντανή την όποια παράδοση μαχητικότητας στην πρώτη γραμμή.

Η Αριστερά δεν θα έπρεπε, δεν έχει το περιθώριο, να ταχθεί ενάντια στην δυτική στρατιωτική βοήθεια στους υπερασπιστές του Κομπάνι

Τα παραπάνω δεν ενέχουν την πρόθεση ενός ακόμη ‘κατηγορώ’ – αν και όποιος έχει τη μύγα μυγιάζεται- και ίσως είναι καλύτερα να διατυπωθούν ως εξής: η κύρια ‘δράση’ της ευρύτερης αριστεράς στο Κομπάνι συνοψίζεται στο δίλημμα αν θα ταχθεί υπέρ ή κατά των αμερικανικών και Σία βομβαρδισμών ενάντια στους φανατικούς ισλαμιστές. Μα ως προς αυτό, το μόνο σίγουρο είναι ότι, αθροιστικά, οι κυρίαρχες συντηρητικές δυνάμεις σε Τουρκία, Μέση Ανατολή, Αμερική και Ευρώπη επιθυμούν – ως άμεση αποζημίωση από το ‘χαλιφάτο’ για το έξοδο των επιθέσεων- την εξαφάνιση σε βαθμό εξαϋλωσης του τελευταίου πειράματος της τσαλαπατημένης Αραβικής Άνοιξης. Εξάλλου ένα τέτοιο δίλημμα δεν μπορεί παρά να έχει μόνο μία απάντηση. Δια στόματος Kamra Matin: «Η Αριστερά δεν θα έπρεπε, δεν έχει το περιθώριο, να ταχθεί ενάντια στην δυτική στρατιωτική βοήθεια στους υπερασπιστές του Κομπάνι».

Η διατύπωση της παραπάνω απάντησης καταδεικνύει ακριβώς την φύση του εγκλωβισμού της διεθνούς Αριστεράς: σε μία κρίσιμη κατάσταση για το ίδιο της το μέλλον αλλά και για το μέλλον των αρχών, ιδεών και οραμάτων της, αναγκάζεται να βασίζεται σε όσους έχουν τις βόμβες. Και ξέρουμε ποιοι είναι αυτοί. Αυτό είναι το δίδαγμα του Κομπάνι, όποια και να είναι η τύχη του. Για τους περισσότερους από εμάς τους ‘άλλους’, τους αθώους, φιλειρηνικούς, συμπάσχοντες αριστερούς παρατηρητές, στην Ελλάδα της μιας γεωγραφικής ανάσας από το Κομπάνι αλλά και παντού, πρόκειται για ένα πρόβλημα χωρίς λύση. Για την ακρίβεια, πρόκειται για μια απάντηση της οποίας δεν μπορούμε να διαμορφώσουμε το ερώτημα. Στο μόνο που μπορούμε να ελπίζουμε είναι μια συλλογική συνειδητοποίηση ότι οι μάχες των καιρών μας, οι μάχες της Αριστεράς, δεν είναι μόνο ιδεολογικές, και άρα το έλλειμμα μέλλοντος που διέγνωσε το 2012 ο Clark δεν υφίσταται μόνο στο επίπεδο μιας πειστικής «προοπτικής». Αν υπάρξει μια τέτοια συνειδητοποίηση, θα είναι ριζοσπαστική, και θα γεννήσει άκρως επίκαιρα, αν και υποθέτω μακρο-ημερεύοντα, διλήμματα και πλείστα ερωτηματικά αντί για τις συνήθεις εξαγγελίες και μανιφέστα με άμεσες (βλ. κοντόφθαλμες) θέσεις και λύσεις. Ερωτηματικά που ξεχάστηκαν μετά τον Ισπανικό Εμφύλιο, και όχι μόνο. Διότι όπως έχει πει, σοφά, ο μακαρίτης H. L. Mencken, παρά το αξεκαθάριστο των πολιτικών του πεποιθήσεων: «Eξηγήσεις υπάρχουν. Υπήρξαν ανέκαθεν. Υπάρχει πάντα μία προφανής λύση για κάθε ανθρώπινο πρόβλημα – απλή, εύλογη, και λάθος». Σαφώς, εφόσον πολύ συχνά το πρόβλημα τίθεται απλά, εύλογα, και λάθος. 

Υπάρχει ωστόσο μία βεβαιότητα: το αν το Κομπάνι θα λειτουργήσει ως ξυπνητήρι, ή πιο ρομαντικά ως αφυπνιστικό φιλί, για την Κοιμωμένη Αριστερά δεν είναι κάτι που θα διαπιστώσουμε ψύχραιμα από απόσταση ασφαλείας αλλά που θα ζήσουμε, μέρα τη μέρα, από κοινού. Και θα το ζήσουμε, εν τέλει, ως μάχη ή ως ήττα.