Θυμάμαι, πριν κάποια λίγα χρόνια, είχα διαβάσει ένα στάτους στο Facebook που έθετε, με χιουμοριστικό ύφος το ερώτημα «Εάν μας κόψουν τα likes στο Facebook θα πάρουμε σβάρνα τους δρόμους με τα κινητά μας δείχνοντας τις σέλφι μας δεξιά κι αριστερά και περιμένοντας χαμόγελα και φιλικά χτυπήματα στην πλάτη;». Το στάτους αυτό είχε πάρει αρκετά μπόλικα like και αρκετά haha, για καρδούλες δε θυμάμαι.
Πριν λίγες μέρες έσκασε δημοσίευμα, σύμφωνα με το οποίο «η γνωστή ερευνήτρια Jane Manchun Wong επιβεβαιώνει ότι μέσα στον κώδικα της εφαρμογής Facebook για συσκευές Android υπάρχει ξεκάθαρη αναφορά για απόκρυψη του αριθμού των likes στα posts για όλους τους χρήστες, εκτός από αυτόν που έχει κάνει την ανάρτηση. Σύμφωνα με δημοσίευμα, οι υπόλοιποι θα βλέπουν μερικά Reactions και μια σημείωση πως κάποιος φίλος και ορισμένοι άλλοι χρήστες έχουν κάνει like, αντί για τον ακριβή αριθμό των συνολικών likes».
Αυτό σημαίνει ότι ναι μεν εμείς θα εξακολουθούμε να αντιδρούμε στις δημοσιεύσεις των άλλων, προφίλ ή σελίδων, αλλά μόνο ο ίδιος ο διαχειριστής του προφίλ ή της σελίδας θα γνωρίζει όλη την αλήθεια: τον αριθμό των likes και τα ονόματα όσων αντέδρασαν.
Αν συμβεί αυτό, προφανώς και θα προσαρμοστούμε όπως έχουμε προσαρμοστεί σε όλες τις αλλαγές στις οποίες έχει προχωρήσει μέχρι τώρα το Facebook. Όμως είναι η αλλαγή, εφόσον γίνει, που θα προκαλέσει την μεγαλύτερη τρικυμία από όλες, τουλάχιστον μέχρι τώρα.
Αν θυμόσαστε, οι «παλιοί», στην αρχή δεν είχαμε like. Ο μόνος τρόπος για να αντιδράσεις στο ποστ κάποιου άλλου ήταν να σχολιάσεις. Στις 9 Φεβρουαρίου 2009 αποκτήσαμε τη δυνατότητα like στο ποστ, τον Ιούνιο του 2010 μπορούσαμε πλέον να κάνουμε like και σε σχόλια, από τις 24 Φεβρουαρίου 2016 εκτός από like μπορούμε να κάνουμε καρδούλα, χαχα, δακρυσμένη φατσούλα και θυμωμένη φατσούλα. Τέλος, από τον Απρίλιο του 2019 τα reaction εξελίχθηκαν και γραφιστικά.
Αυτά για την ιστορία, πάμε τώρα να σκάψουμε λίγο πιο βαθιά. Πριν λίγα χρόνια όταν συζητούσα με τον κ. Αλέξανδρο Λαππά, έναν από τους συνιδρυτές του Κέντρου Έρευνας Ανθρωπίνων Συμπεριφορών, για τις εξαρτήσεις συγκράτησα ότι «Οι άνθρωποι έχουμε φυσική ροπή προς το καινούριο και την ανταμοιβή. Γι’ αυτό έχουμε κολλήσει τόσο με τα smartphone. Eίναι η αναμονή του νέου μηνύματος και του επόμενου like. Σύμφωνα με έρευνα ο δεύτερος πιο εθιστικός ήχος είναι εκείνος του μηνύματος στο κινητό. Ο πρώτος είναι το γέλιο ενός μωρού».
Θα μου πεις ότι θα βλέπουμε τα like και τις καρδούλες που παίρνουμε. Ναι, αλλά δε θα τα μοιραζόμαστε. Γιατί η αποδοχή πάει κατά κανόνα με την επίδειξη της αποδοχής. Ειδικά σε διάφορους τομείς είναι σχεδόν μη αποδοχή εάν αυτή δεν είναι σε κοινή θέα. Πόσες φορές βρε ατιμούτσικα έχετε ποστάρει είτε τη μούρη σας είτε μια εξυπνάδα με υπονοούμενο για να δει το «πρόσωπο» τις καρδούλες από κάτω και να του καούν τα λαμπάκια; Χμ, ναι το φαντάστηκα. Κι αν θέλουμε να παραμείνουμε στην ενότητα «γκομενικά», πριν περάσουμε στη γεωγραφία, πόσες φορές έχετε μπει κάτω από ποστ του «προσώπου» για να τσεκάρετε ποιοι, ποιες έχουν αντιδράσει; Χμ, χμ. Καλώς ήρθατε στην εποχή του e-jealousy, που είναι λίγο χειρότερη από το αποκαλόκαιρο (why God, why?).
Από την άλλη είναι όσοι έχουν χτίσει ολόκληρη καριέρα χάρη στην αποδοχή που εκφράζεται μέσω Facebook. Οι influencers είναι η πιο εύκολη προς εντοπισμό κατηγορία συνανθρώπων μας που έχει εκμεταλλευτεί τα like και της καρδούλες, στο Facebook και στο Instagram. Εκεί τα πράγματα είναι και πιο ξεκάθαρα και δεν είναι πια και τόσο δύσκολο να εντοπίσεις πως ό,τι λάμπει στα social του influencer δεν είναι απαραίτητα χρυσός. Το φαινόμενο του Fyre Festival το συζήτησε όλος ο πλανήτης, το σχολιάσαμε κι εμείς στην Popaganda εδώ.
Από εκεί και πέρα υπάρχει μια ολόκληρη στρατιά ανθρώπων που κάτι θέλουν να πουλήσουν χωρίς να μπορείς να τους κατατάξεις επαγγελματικά στην κατηγορία influencer. Άλλοι θέλουν να «πουλήσουν» βιβλία που γράφουν, μαγαζιά που έχουν, δίσκους που βγάζουν, τη μάνα τους την ίδια. Τις περισσότερες φορές τα ποστ τους δεν αφορούν το ίδιο το αντικείμενο προς πώληση αλλά χτίζουν σταδιακά ένα προφίλ με έξυπνα (οκ, κι αυτό σχετικό είναι) ποστ με αυξανόμενη δημοτικότητα και τσουπ εκεί στο -νομίζεις- άσχετο θα σου πασάρουν το ποστ για τη νέα τους ποιητική συλλογή με τίτλο «Τα δειλινά το φθινόπωρο είναι ένα μήλο που έτρωγε η Εύα παίζοντας με τα ακροδάχτυλά της την άκρη της αραχνοΰφαντης φούστας της» ή για το ό, τι κατεβαίνουν για δημοτικοί σύμβουλοι στην Κάτω Παναγιά. Φυσικά και πιστεύουν ότι θα χτίσουν πολιτική σταδιοδρομία με θεμέλιο τη σοσιαλμιντική τους παρουσία. Κάποιοι λίγοι τα καταφέρνουν αλλά όπως και να ΄χει προσοχή στο κενό μεταξύ κενού και «πιθήκου» γιατί θέλει η ακροδεξιά να κρυφτεί και το twitter δεν την αφήνει.
Όπως και να ‘χει αναρωτιέμαι γιατί να θέλει το Facebook να προχωρήσει σε μια αποδύναμωση των reactions, μια υπόθεση που την έχτισε μέσα στα χρόνια και δεν νομίζω να της έχει διώξει κόσμο, αντιθέτως. Σύμφωνα με μια υπόθεση το όσο αποζητούμε αποδοχή σημαίνει ότι άλλο τόσο φοβόμαστε ότι δεν θα την έχουμε. Ποιο είναι πια το ποσοστό των ανθρώπων που προτιμά να παρατηρεί παρά να ποστάρει γιατί ξέρει ότι θα πάρει λίγα like και προτιμά να παίζει εκ του ασφαλούς; Εάν δεν είχαμε τα reactions θα είχαμε περισσότερα ποστ στο Facebook, περισσότερα ίσως σχόλια για να εκφράσουμε αυτό που τώρα το δηλώνουμε με μια απλή φατσούλα, περισσότερες απαντήσεις στα σχόλια και συνεπώς περισσότερο χρόνο που θα περνούσαμε στη σελίδα. Είναι μια σκέψη, δεν έχω ιδέα αν είναι η σωστή.
Πριν κάποιους μήνες είχα γράψει στο προφίλ μου το ακόλουθο στάτους: «Αν καταργούνταν τα like στο Facebook ο μισός πλανήτης θα έπεφτε σε “κατάθλιψη”. Μετά βέβαια θα μάλλον θα ίσιωνε και ίσως συνειδητοποιούσε ότι “κατάθλιψη” έχει τώρα. Στάτους στο φβ εναντίον του φβ. Διαβρώνω το σύστημα εκ των έσω η άτιμη». Τώρα λίγο γελάω ειρωνικά με το εαυτό μου διαβάζοντας το. Όμως δεν τα είχε πάει άσχημα. Είχα πάρει συνολικά 140 λάικ, καρδούλες και χαχα. Μπορώ και καλύτερα;