Ανησυχούμε για την ψήφο του λαού. Σοφή; Ή μήπως την παρασύρει η γοητεία μιντιακών προσωπικοτήτων; Και οι δεύτερες είναι γεγονός ότι σαρώνουν σε σταυρούς. Ποιους στέλνουμε στην Ευρωβουλή; Με ποια κριτήρια τους επιλέξαμε; Ποιους θεωρούμε ικανούς να διαχειριστούν τα σοβαρότατα ζητήματα της αυτοδιοίκησης; Είναι αρκετή η φωτογένεια, το ταλέντο στη σκηνή, η τηλεοπτική δημοφιλία, η ποδοσφαιρική λαμπρή σταδιοδρομία;
Ας δούμε κατάματα την πραγματικότητα και χωρίς υποκρισίες. Είναι κοινός τόπος ότι η χώρα μας αποτελεί εξέχον παράδειγμα τηλεοπτικής δημοκρατίας. Θυμίζουμε τι ακριβώς σημαίνει αυτό:
– Σημαίνει την κυριαρχία των όρων της τηλεόρασης στη δημόσια ζωή.
– Σημαίνει την ψευδαίσθηση της επίλυσης προβλημάτων στο τηλεοπτικό εδώ και τώρα.
– Σημαίνει την ανάδειξη- και συμβολοποίηση- προσώπων, που έχουν το ταλέντο ή και την εκπαίδευση να χαϊδεύουν τους λαϊκούς καημούς, έχουν φωτογένεια και αποτελούν σύμβολα μιας λαϊκής αφήγησης περί μεγαλείου της χώρας, δηλαδή ενός λαού με ιδιόμορφη και ανυπότακτη συμπεριφορά, η οποία παρά τις διαρκείς δυσκολίες και τις ελλείψεις ενός δυσλειτουργικού κράτους παράγει ήρωες.
Κάπως έτσι έχουμε πορευτεί επι μακρόν, αντικαθιστώντας με συμβολικές προσωπικότητες τα πραγματικά μεγάλα κενά στη λειτουργία ολόκληρου του εγχώριου συστήματος από την κυβέρνηση και τα κόμματα ως τις τέχνες και τα γράμματα, από το πεδίο των μίντια ως αυτό του αθλητισμού αλλά και της σοοουμπίζνες. Ένα απλό παράδειγμα είναι το πεδίο του ποδοσφαίρου, το οποίο τροφοδότησε με επιτυχία ψηφοδέλτια. Μήπως εξυγιάνθηκε ποτέ; Μήπως δίπλα στις αποσπασματικές και κατ΄εξαίρεση επιτυχίες δεν έχει απολαύσει το φιλοθεάμον και ποδοσφαιρόφιλο πλήθος αλλεπάλληλες αποκαλύψεις σκανδάλων; Αποκαλύψεις οι οποίες, εκτός από το να τροφοδοτούν κατά διαστήματα τον δημόσιο διάλογο με σκανδαλιστικά κουτσομπολιά και απολαυστικά, θριλερικά αναγνώσματα, κάθε άλλο παρά σε αναδιάρθρωση, αναμόρφωση και εξυγίανση του τοπίου οδήγησαν. Ούτε καν ο χουλιγκανισμός και η βία στα γήπεδα δεν έχει αντιμετωπιστεί από ένα οργανωμένο και αποφασισμένο κράτος. Γι αυτό και οι Ζαγοράκηδες, πρωταγωνιστές σε κατ΄εξαίρεση στιγμές εθνικού ποδοσφαιρικού μεγαλείου, γίνονται οι μύθοι στη θέση της πραγματικότητας. Πρόκειται για την μεγαλειώδη κυριαρχία των ψευδαισθήσεων. Αλίμονο, έλεγε ο Μπρεχτ, στη χώρα που έχει ανάγκη από ήρωες.
Ως εκ τούτου ας αναρωτηθούμε προς ποιόν στρέφεται το καταγγελτικό ύφος των σχολίων για τα αποτελέσματα της σταυροδοσίας. Προς τους ψηφοφόρους; Άραγε ευθύνονται για μειωμένη ή στρεβλή κρίση; Πώς μπορούν να επιλέξουν τους άριστους; Ποια διαδικασία τους αναδεικνύει; Ναι, μας αρέσει να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, το οποίο έχει πάθει αγκύλωση δείχνοντας μονίμως τον Άρη, σαν να έρχονται από εκεί τα δεινά του τόπου. Κάτι σαν μολυσματική ακτινοβολία ή ψεκασμός αγνώστων και σκοτεινών δυνάμεων.
Ας αντιμετωπίσουμε με ειλικρίνεια την κρίση αξιών μιας χώρας στην οποία το πελατειακό σύστημα, η οικογενειοκρατία και ο τηλελαϊκισμός δεν ευνόησε ποτέ την καθιέρωση πραγματικών κριτηρίων με βάση τα οποία να αναδεικνύονται ικανά στελέχη παντού.
Ας είμαστε σοβαροί. Σε μια χώρα που ουδέποτε ευδοκίμησαν διαδικασίες αξιοκρατικής προβολής και προόδου των ικανών και μορφωμένων σε οποιουσδήποτε ιδιωτικούς, δημόσιους, κομματικούς χώρους, σε μια χώρα όπου το «μπάρμπας στην Κορώνη» συμπληρώθηκε εδώ και τρεις σχεδόν δεκαετίες με το σταριλίκι στην τηλεόραση, πώς θα αναδειχθεί το νέο και ικανό;
Ναι, μπορεί να ασφυκτιούν οι ψηφοφόροι και να καταγγέλλουν το «παλιό» και «φθαρμένο». Ας πούμε ότι αυτό είναι το μήνυμα της σταυροδοσίας τους. Διψούν για το «νέο». Ψηφίζουν ό,τι μοιάζει καινούργιο ή «άφθαρτο», ναι τους μπερδεύει η τηλεοπτική λάμψη. Αλλά τα μοναδικά κριτήρια που έχουν δεν είναι άλλα από αυτά τα οποία διαμόρφωσε το κυρίαρχο μιντιακοπολιτικό σύστημα: φωτογενείς, νέοι σε ηλικία, σταρ της τηλεόρασης, τρόφιμοι των πάνελων απ΄οπου καταγγέλλουν το «σύστημα» αποτελώντας ταυτοχρόνως. αναπόσπαστο μέρος του
Μπορεί η κοινωνία να έχει προχωρήσει, να υπάρχουν νέες δυνάμεις οι οποίες αναπτύσσονται και αναζητούν διέξοδο και πολιτική έκφραση, αλλά τα κόμματα παραμένουν προσκολλημένα στις ίδιες μεθόδους που τα αναπαράγουν με το πείσμα ετοιμοθάνατου που αγκιστρώνεται από την μάσκα οξυγόνου του. Κι ας χάνουν την επαφή τους με την κοινωνία.
Ας μιλήσουμε, λοιπόν, για το πραγματικό πρόβλημα. Δεν φταίνε ούτε οι ψηφοφόροι, ούτε οι μιντιακές προσωπικότητες από μόνοι τους. Ας αντιμετωπίσουμε με ειλικρίνεια την κρίση αξιών μιας χώρας στην οποία το πελατειακό σύστημα, η οικογενειοκρατία και ο τηλελαϊκισμός δεν ευνόησε ποτέ την καθιέρωση πραγματικών κριτηρίων με βάση τα οποία να αναδεικνύονται ικανά στελέχη παντού. Ναι, η κατάρρευση του παλιού κρατάει πολύ. Ναι, η αναζήτηση του καινούργιου είναι ακόμη έρμαιο της εθνικής μυθολογίας που διαμόρφωσε το μιντιακό παραλήρημα μιας τριακονταετίας. Η αλλαγή θα ξεκινήσει όταν τολμήσουμε να αντιμετωπίσουμε τους εαυτούς μας.