Από μικρή τον άκουγα τον φιλάδελφο, ένα λεπτεπίλεπτο θάμνο σφηνωμένο σε μια γωνιά της μάντρας μας δίπλα σε μια άγρια τριανταφυλλιά. Η μάνα μου δεν τον αγαπούσε. Την εκνεύριζε νομίζω, της έπιανε πολύ τόπο αυτός ο φυλλοβόλος θάμνος ο ποτιστικός, που άνθιζε μια φορά το χρόνο…
Όμως μοσχοβολούσε και ταίριαζαν τόσο όμορφα τα παστέλ του χρώματα με το ροζ της άγριας τριανταφυλλίτσας μας! Ναι, τον Μάη άνθιζε, τον μήνα των ρόδων και των αρωμάτων.
Εκείνη την εποχή μπορεί να είχε κυκλοφορήσει ο Elton John το “Philadelphia Freedom”, αλλά εγώ δεν το είχα ακούσει, ούτε και για τον Πτολεμαίο Β΄ τον Φιλάδελφο γνώριζα πολλά πολλά. Ίσως κάτι λίγα για τους νεωτερισμούς, τις καινοτομίες, τους παπύρους του Αριστοτέλη, τη Βιβλιοθήκη. Και όσο σαγηνευτικό και να ήταν το θαύμα της Αλεξάνδρειας, εμένα το μυαλό μου για λόγους άγνωστους και συνειρμούς αλλόκοτους πήγαινε στον Phileas Fogg και στη διάφανη ομορφιά της Iνδής Aouda από τον Γύρο του κόσμου σε 80 ημέρες.
Μα θα μου πείτε πώς γίνεται; Ναι, κι όμως τέσσερα ίδια αρχικά γράμματα έφταναν για να με ταξιδέψουν μακριά… Ήταν και αυτή η μυρωδιά του που με ξετρέλαινε, κάτι μεταξύ γιασεμιού και λεμονανθού, που θα ταίριαζε με την εξωτική του σύντροφο και τις πολλές στρώσεις που φορούσε από διάφανα χρωματιστά σάρι.
Και όμως ο φιλάδελφος, που όντως πήρε το όνομα του από τον Πτολεμαίο τον Β΄, ο φιλάδελφος ή σύριγγα ή και λεμονανθός, όπως τον ονομάζουν στη Βόρεια Ελλάδα, είναι ενδημικό φυτό της Βόρειας Αμερικής, της Ασίας αλλά και της Ευρώπης. Λέγεται και ψευδολεμονανθός γιατί τα λουλούδια του άγριου κυρίως φιλάδελφου μοιάζουν με τα λουλούδια του λεμονανθού, αν και ανήκουν στην κατηγορία των αστεροειδών. Υπάρχουν πάνω από 60 ποικιλίες του.
Στην κεντρική Ευρώπη τον έφερε στη Βιέννη από την Ανατολή ο Ogier Ghiselin de Busbecq γύρω στα 1562. Δύο αιώνες σχεδόν αργότερα το ξαναβρίσκουμε στους κήπους του Bartram κατ’ εντολή του George Washington.
Την πιο διαδεδομένη και πιο ανθεκτική ποικιλία του όμως, αυτή της Philadelphus lemoinei “Belle Etoile” τη δημιούργησε υβριδικά ο Γάλλος Pierre Lemoine στα τέλη του 19ου ή στις αρχές του 20ού αιώνα με το πιο έντονο άρωμα, ναι, κι αυτό γαλλικό!
Έχουμε συνεπώς ένα όμορφο μυρωδάτο αστέρι στον κήπο μας, ένα αστέρι που φύεται παντού σχεδόν στον κόσμο, στον κόσμο του Phileas Fogg και της φίνας αλλά και ανθεκτικής φύσης του.
Οι θέσεις που προτιμά είναι οι ηλιόλουστες, αλλά αντέχει και σε ημισκιερά σημεία. Είναι είδος κατάλληλο και για καλλιέργεια σε γλάστρα αλλά και θαυμάσιο σε μικρούς κήπους σε συνδυασμό με αναρριχώμενες τριανταφυλλιές σε ανοιχτά χρώματα του ροζ και του κίτρινου.
Είναι σημαντικό να κλαδεύουμε τον φιλάδελφο δυό φορές τον χρόνο. Την πρώτη αμέσως μετά την ανθοφορία του και τη δεύτερη τον χειμώνα για να τον αραιώνουμε και να του δίνουμε το επιθυμητό σχήμα.
Και μπορεί το γαρ πολύ του Ιουλίου Βερν να γεννά παραφροσύνη και ονειροπολήσεις αλλά επειδή σαν μικρή εξερευνήτρια αρεσκόμουν στους πειραματισμούς, ένα θα σας πω: Βάλετε δυο-τρία φύλλα και ανθούς στις βρεγμένες παλάμες σας και οι σαπωνίτες που περιέχονται στα φύλλα του θα καθαρίσουν τα χέρια σας και θα ελαφρώσουν την ψυχή σας με το άρωμά τους… Και τότε ίσως θα μπορέσετε ν’ ακούσετε με πιο καθαρό μυαλό το πασίγνωστο δημοτικό τραγούδι:
Καλότυχα είναι τα βουνά
Ποτέ τους δε γερνάνε
Το καλοκαίρι πράσινα
Και το χειμώνα χιόνι.
Πότε να ‘ρθει η άνοιξη
Να ξανανθίσουν πάλι
Να βγάλουν φύλλα τα κλαδιά
Να πρασινίσουν πάλι.