Παρίσι, 07/06/2015
Ο παππούς πάντα ενδιαφερόταν για τις εξελίξεις. Πάντα με άποψη για όλα τα γεγονότα και με ιδιαίτερη κρίση για τα πολιτικά ακόμα και λίγο πριν μας αφήσει, πριν μερικούς μήνες, στα 94 του χρόνια. Σχεδόν ένας αιώνας γεγονότων τα οποία είχε δει, βιώσει και αποτυπώσει στη μνήμη του με λεπτομέρεια. Καμία σχέση με την πολιτική… καμία σχέση με ακριβές σπουδές, καμία σχέση με σπουδές γενικά. Απλά έντονο ενδιαφέρον, συμμετοχή στα κοινά και κριτική σκέψη με πολλά γιατί.
Δεν πρόλαβα να τον δω πριν φύγει. Είμαι στο εξωτερικό, μαζί με μερικές εκατοντάδες χιλιάδες φίλους μου. Δε λέω, καλά πηγαίνουν τα πράγματα εδώ, συγκριτικά πάντα με την Ελλάδα, αλλά όχι κι εύκολα. Προλαβαίνεις να παρακολουθήσεις τα τεκταινόμενα και να εκφέρεις γνώμη μεμονωμένα, αλλά δε φαίνεται να υπάρχει καμία σημαντική συλλογική προσπάθεια.
Γι’αυτό μάλλον ο παππούς αποφάσισε να κάνει μια επίσκεψη σήμερα το πρωί. Τι περίεργο όνειρο… Ήθελε να με δεί; Ή μάλλον ήθελα πολύ να τον δω εγώ; Περίπλοκες ερωτήσεις για να απαντηθούν αυτές. Πάντως φαίνεται ότι ακόμη και από εκεί, μακριά, παρακολουθεί τις εξελίξεις.
«Πραξικόπημα γίνεται!», μου είπε και έφυγε βιαστικά. Ξύπνησα. Δεν είμαι σίγουρος αν το σημερινό ξύπνημα είναι μόνο κυριολεκτικό. Ελπίζω να είναι και μεταφορικό. Άρχισα να σκέφτομαι και να ψάχνω στο ίντερνετ για εξηγήσεις. Διάβασα αρκετά, πολλές ασυναρτησίες, πολλά κείμενα και θέσεις με επιστημονικό υπόβαθρο, πολλές απόψεις χωρίς επιχειρήματα και χωρίς τροφή για σκέψη, και τελικά κατέληξα σε μια συνέντευξη του Στέλιου Κούλογλου που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, και σε ένα άρθρο του ίδιου στη Le Μonde Diplomatique. Δεν κάνω διαφήμιση στον άνθρωπο και δεν ταυτίζομαι απαραίτητα με τις απόψεις του. Δεν τον έχω καν δει ποτέ στη ζωή μου. Μεταξύ άλλων όμως μιλούσε για ένα «πραξικόπημα» το οποίο το χαρακτήριζε «σιωπηλό».
Τώρα δεν ξέρω αν αυτή η σύνδεση με το όνειρο είναι σημαδιακή ή αν έχω υπερφυσικές ικανότητες και δεν το γνωρίζω, πάντως με απασχολεί πολύ η κατάσταση με το ελληνικό ζήτημα, όπως τους περισσότερους που βρίσκονται στο εξωτερικό για τον έναν ή τον άλλο λόγο. Όπως και στην αρχή της κρίσης, έτσι και τώρα, σε μια άλλη ιστορική συγκυρία, χρειάζεται ξανά να εξηγήσεις σε μερικούς για την κατάσταση στην Ελλάδα.
Το 2009 άκουγε κανείς τα γνωστά στερεοτυπικά και φιλάνθρωπα, ότι οι περισσότεροι Έλληνες είναι τεμπέληδες και παίρνουν αυτό που τους αξίζει. Μετά από μια διετία άλλαζαν γνώμη βλέποντας ότι πρόκειται κυρίως για ένα τραπεζικό πρόβλημα χωρίς γεωγραφικά και κοινωνικά σύνορα που μπορεί και επηρεάζει την τσέπη όλων. Τώρα πάλι ξαφνικά μπορεί να ακούσεις φίλους, πολίτες άλλων χωρών ότι δεν θέλουν να πάνε διακοπές στην Ελλάδα γιατί η χώρα έχει αριστερή κυβέρνηση. Λέτε αυτό το τελευταίο να συμβαίνει επειδή δεν ακούμε πια στα ΜΜΕ για ‘‘success story’’, το οποίο ήταν πιθανώς ένας πολύ βολικός τρόπος για διάφορα πολιτικά πρόσωπα να αποδείξουν ότι διαχειρίζονται σωστά την κρίση;
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να ξεκινήσεις από τα βασικά, αναλύοντας το γεγονός ότι τα περισσότερα ΜΜΕ παρουσιάζουν τα πράγματα μετά από πολύ διεξοδικό και διαδοχικό φιλτράρισμα και καθοδήγηση. Έπειτα, έρχεται το οικονομικό σκέλος όπου πρέπει να συζητήσεις προβάλλοντας τα γνωστά πλέον επιχειρήματα για τα τραπεζικά οφέλη και τα γεωγραφικά συμφέροντα. Και τέλος, προσπαθείς να αποδείξεις ότι το πρόβλημα είναι πλέον πραγματικά πολιτικό.
Από την αρχή της διαπραγμάτευσης, δε θα περίμενε κανείς να είναι εύκολο να αλλάξουν γνώμη όσοι υποστήριζαν τα μέτρα λιτότητας ως λύση. Όπως φαίνεται, όσες επιστημονικές αποδείξεις με οικονομικό και κοινωνικό υπόβαθρο και να υπάρχουν, όσα επιχειρήματα που βασίζονται στην απλή λογική και να προβληθούν, χρειάζεται πολιτική τόλμη, υπευθυνότητα και ακεραιότητα για να αλλάξει κανείς πολιτική στάση.
Δυστυχώς οι πολιτικοί καριέρας όπως οι περισσότεροι από εκείνους στους οποίους έχουμε επιτρέψει να βρίσκονται στα πράγματα και να κινούν τα νήματα, δεν θα μπορούσαν να παραδεχτούν ότι έκαναν λάθος και με αξιοπρέπεια να αλλάξουν οπτική γωνία. Αυτό, λοιπόν, που συμφέρει τέτοιου είδους πολιτικά πρόσωπα είναι η ανατροπή του αντίθετου με πραξικοπηματικούς τρόπους. Έτσι στην περίπτωση της Ελλάδας η ανατροπή της κυβέρνησης, είτε αναγκάζοντάς με εκβιαστικά μέτρα να αλλάξει το πρόγραμμά της και την πολιτική της, είτε επιβάλλοντας μέτρα που παραλύουν την οικονομία, θα ήταν όπως φαίνεται ένας αποτελεσματικός τρόπος για να μην παραδεχτούν κάποιοι ότι οι αποφάσεις και οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της κρίσης μέχρι σήμερα είναι ανεπαρκείς, εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα και δρούν κατά του κοινωνικού συνόλου.
Δεν ξέρω τι θα γίνει και ποια θα είναι η λύση. Νομίζω ότι η κατάσταση τους τελευταίους μήνες δημιούργησε στους περισσότερους ένα συνδυασμό ανησυχίας ταυτόχρονα με ένα αίσθημα επανάκτησης της αξιοπρέπειας από το γεγονός ότι το πραγματικό πρόβλημα της Ελλάδας αναδείχθηκε πιο ξεκάθαρα και υπό διαφορετικές βάσεις. Φαίνεται, ωστόσο, ότι ακόμα πάσχουμε από απώλεια συλλογικότητας και πως όλοι αυτοί οι περίεργοι πολιτικοί χειρισμοί, οι αδιάλλακτες στάσεις και η αδιαφορία πολλών εταίρων για το παρόν και το μέλλον μιας χώρας δεν αντικατοπτρίζει τις βασικές αρχές του Ευρωπαϊκού Οικοδομήματος και… «ανασταίνουν και νεκρούς».
Μάλλον κάτι ξέρει ο παππούς μετά από τόσες ιστορικές εμπειρίες τα τελευταία 100 χρόνια…