Πάντα, όταν ακούμε τη λέξη καρκίνος, σκεφτόμαστε ότι θα συμβεί σε κάποιον άλλο. Το ξέρω, ακούγεται κλισέ, είναι μια φράση που συχνά λένε όσοι τελικά πέρασαν από την “άλλη πλευρά”, αλλά είναι αλήθεια.
Παρά το γεγονός ότι έχασα τη γιαγιά μου την Αντιγόνη το 1990 από καρκίνο του μαστού, που έκανε μεταστάσεις στα οστά και σε πολλά ζωτικά όργανα και η μητέρα μου χρειάστηκε να κάνει αφαίρεση όγκων και από τους δύο μαστούς μέσα σε διάστημα 15 ετών, πάντα έλεγα στον εαυτό μου ότι, όχι, εγώ δεν θα βρεθώ σε αυτή τη θέση. Έκανα πάντα, από τα 35 μου, τις μαστογραφίες μου και τα τεστ παπ και τους υπέρηχους μήτρας, αλλά όλο το υπόλοιπο διάστημα ήταν μακριά από το μυαλό μου.
Τον Σεπτέμβριο του 2022 ξεκίνησα να έχω αιμορραγία που σταμάτησε αλλά συνέχισε σε τακτική εμμηνόρροια. Και στο παρελθόν είχε συμβεί αυτό, είχε χρειαστεί να κάνω μια απόξεση στα 30 μου μάλιστα, αλλά συνέβαινε για λίγο και μετά σταματούσε και γνώριζα τα τελευταία 5 χρόνια ότι έχω έναν πολύποδα και δύο ινομυώματα που όμως ήταν μικρά και όχι ανησυχητικά. Πίστευα ότι ήταν ανωμαλίες της κλιμακτηρίου που είχε ξεκινήσει από το 2016 ή από τον πολύποδα. Ο υπέρηχος δεν έδειχνε να έχει αλλάξει κάτι στην κατάστασή μου αλλά ο γιατρός από τον Σεπτέμβριο επέμενε να κάνω ξανά απόξεση και αφαίρεση του πολύποδα για να γίνει και ιστολογική ώστε να έχουμε καλύτερη εικόνα. Είχα πάθει όμως αυτό που δυστυχώς παθαίνουν πολλοί άνθρωποι: άρνηση να αντιμετωπίσω το οτιδήποτε. Μέχρι τον Ιανουάριο είχα εμμηνόρροια ανά τρεις μέρες και κάπου εκεί κατάλαβα ότι δεν μπορώ πλέον να το αγνοώ.
Προχωρήσαμε σε απόξεση και υστεροσκόπηση για αφαίρεση του πολύποδα τον Φεβρουάριο. Λίγες μέρες μετά βγήκε η ιστολογική και ο γιατρός μου, μου είπε ότι έχω ενδομητρικές υπερπλασίες που μπορεί να εξελιχθούν σε κάτι κακό αν δεν κάνω ολική υστερεκτομή. Αυτό ήταν το πρώτο χαστούκι. Και δεν είχε να κάνει με το αν ήθελα στα 50 μου να κάνω παιδί. Αυτό ήταν κάτι που το είχα αποκλείσει καιρό πριν, έτσι κι αλλιώς. Είχε να κάνει με τον φόβο μου για οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση. Δεν ήθελα ρε παιδί μου να με ναρκώσουν πάλι, «αφήστε με ήσυχη», σκεφτόμουν έξαλλη. Με παρέπεμψε λοιπόν σε ογκολόγο μαιευτήρα με τον οποίο έκλεισα ραντεβού. Σε εκείνο το ραντεβού έφαγα το δεύτερο χαστούκι. Ο γιατρός επέμενε ότι πρέπει να γίνει η επέμβαση άμεσα, γιατί μπορεί να υπάρχει κάποιο μικρό “καρκινάκι”, όπως μου είπε, που δεν φαίνεται στις εξετάσεις και μου σύστησε να κάνω και μια αξονική τομογραφία για να δει μήπως φαίνεται κάτι. Θυμάμαι ότι έφυγα βράδυ από το ιατρείο του και έκλαιγα διασχίζοντας τη μποτιλιαρισμένη Βασιλίσσης Σοφίας ενώ έβρεχε καταρρακτωδώς. Εκείνη τη στιγμή σκέφτηκα για πρώτη φορά ότι ίσως ήδη έχω καρκίνο και δεν το ξέρω. Η αξονική ήταν καθαρή. Παρ’ όλα αυτά, μέσα μου ένιωθα ένα χάος.
Ο φόβος μου και η ανάγκη μου να φύγω μακριά από το πρόβλημα με έστειλαν σε ένα μακρινό ταξίδι στην Ταϊλάνδη (το οποίο είχα ήδη κλεισμένο και το είδα σαν μια διαφυγή από την πραγματικότητα πριν το χειρουργείο – εντελώς φυγόπονη δηλαδή, ας τα λέμε τα πράγματα με το όνομά τους), αλλά, τελικά, ούτε εκεί μπορούσα να ηρεμήσω ψυχολογικά και το χειρότερο ήταν ότι τις τελευταίες ημέρες ξεκίνησε μια ακατάσχετη αιμορραγία που όμοια δεν είχα βιώσει ξανά πριν, σε τέτοια ένταση και διάρκεια. Στις πτήσεις της επιστροφής ξυπνούσα κάθε μισή ώρα για να πάω στην τουαλέτα του αεροπλάνου με το άγχος μη γίνει στο κάθισμα σπλάτερ η κατάσταση και έχουμε άλλα. Γυρίζοντας στην Αθήνα, η αιμορραγία έγινε πιο ήπια και μία εβδομάδα μετά μπήκα για το προγραμματισμένο χειρουργείο. Ολική, ανοιχτή υστερεκτομή. Αφαίρεση μήτρας και ωοθηκών, δηλαδή, με ανοιχτή τομή, όχι λαπαροσκοπικά, λόγω των κιλών μου.
Πλέον ένιωθα την ανάγκη να “τελειώνω γρήγορα με όλο αυτό”, αλλά όλη εκείνη την εβδομάδα, και τα τελευταία λεπτά πριν κοιμηθώ στο κρεβάτι του χειρουργείου, βίωνα μέσα μου μια κατάσταση απόλυτου τρόμου. Τρόμο για το αν θα βρεθεί κάτι, για το αν σε περίπτωση που βρεθεί θα είναι μικρό ή μεγάλο, για το αν θα ξυπνήσω να δω ξανά τους αγαπημένους μου ανθρώπους, για το πόσο θα πονάω μετά και πόσο επίπονη θα είναι η αποθεραπεία, για το αν θα αλλάξει κάτι στη σεξουαλικότητά μου ως γυναίκα, για την τομή που θα είναι μεγάλη και ίσως αποκρουστική σε κάποιους, για το αν θα ξανανιώσω επιθυμητή, αν θα έχω αντοχές, αν όντως θα τελειώσει εδώ όλο αυτό, για, για για… δεν ξέρω αν έχει υπάρξει πιο αγχωτική περίοδος στη ζωή μου, ούτε τις φορές που έχω μείνει άνεργη δεν είχα πάθει τέτοιο πανικό.
Ξύπνησα. Η επέμβαση δεν ήταν ρουτίνας. Ήταν δύσκολη λόγω του λίπους στην κοιλιά μου και πήρε γύρω στις 4 ώρες. Άνοιξα τα μάτια μου και το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν ότι τέλειωσε το δύσκολο κομμάτι, είμαι ζωντανή, είμαι εδώ και όλα θα φτιάξουν. Τις πρώτες μέρες πονούσα πολύ. Ζήλευα τις κοπέλες που περνούσαν από το διπλανό κρεβάτι στο δίκλινο δωμάτιο και είχαν κάνει αντίστοιχη επέμβαση λαπαροσκοπικά. Έφευγαν σε μία μόλις ημέρα με ελάχιστο πόνο και χλαπάκιαζαν διάφορα φαγητά. Έστω και νοσοκομείου, δεν έχει σημασία. Εγώ έμεινα μέσα 5 νύχτες, από τη Δευτέρα το πρωί μέχρι το μεσημέρι του Σαββάτου. Ξέρετε πώς ένιωσα τη στιγμή που δάγκωσα την πρώτη μου φρυγανιά δύο μέρες μετά; Τουλάχιστον σαν τον Οβελίξ που καταβροχθίζει ένα αγριογούρουνο. Πέρα όμως από το θέμα του φαγητού, που δεν ήταν τίποτα μπροστά στον πόνο, θυμάμαι τη στιγμή που προσπάθησαν να με σηκώσουν από το κρεβάτι για να περπατήσω ότι ένιωσα πως θα λιποθυμήσω και από τον πόνο αλλά και από την εξάντληση και τον ίλιγγο. Αλλά σκέφτηκα ότι «τώρα είναι η στιγμή να μην το αφήσω να με παραλύσει, θα πατήσω στα πόδια μου» και το έκανα. Με μεγάλη δυσκολία μεν, αλλά γράπωσα τους ώμους της νοσοκόμας και σηκώθηκα. Κάθε μέρα ήταν και λίγο καλύτερα. Έκοβα βόλτες αργά-αργά στους διαδρόμους με τα μαλλιά σε ένα μπερδεμένο κουβάρι και τραγουδούσα «Μιλώ με τα βουνάαααα», ενώ οι νοσοκόμες μου έλεγαν «όλα τα λουλούδια για σένα, αστέρι είσαι». Α, ρε Ματούλα Ζαμάνη, που να ‘ξερες τι γλέντια κάναμε μαζί στους διαδρόμους του Ιασώ.
Η επιστροφή στο σπίτι ήταν ένα δράμα. Πραγματικά πρώτη φορά στη ζωή μου αυτά τα 50 χρόνια, μέτρησα πόσες γαμημένες λακκούβες έχει η Αθήνα. Και πόσο επίπονο είναι για κάποιον που έχει εγχειριστεί στην κοιλιά να μπορέσει να αντέξει μέσα σε ένα αυτοκίνητο για πάνω από 50 μέτρα. Αναγκαζόμουν να σηκώνω με δυσκολία τη λεκάνη μου από το κάθισμα, κι έπρεπε να πηγαίνουμε με 30 για να μην ουρλιάζω από τον πόνο του τραντάγματος. Τις έχω μετρήσει όλες τις λακκούβες της Κυψέλης και των γύρω περιοχών, μία προς μία. Για να μην πω για τις γραμμές του τρένου σε διάφορα σημεία της Κωνσταντινουπόλεως. Μια συμβουλή θα δώσω σε όποιον έχει κάνει επέμβαση στην κοιλιά και πρέπει να πάει κάπου στην Αθήνα. Ποτέ μα ποτέ μην πας καλέ μου άνθρωπε από την Κωνσταντινουπόλεως και γενικώς μείνε σε λεωφόρους που έχουν ασφαλτοστρωθεί πρόσφατα και δεν έχουν μπαλώματα. Αλλιώς τη γάμησες, με το συμπάθειο. Ούτε όλα τα αντιφλεγμονώδη υπόθετα του κόσμου δεν θα σε βοηθήσουν. Ας όψεται ο μεγάλος περίπατος (που μόνο περίπατος δεν είναι και αυτός τόσα χρόνια).
Στο σπίτι, μη φανταστείτε ότι τα πράγματα ήταν καλύτερα. Δεν μπορούσα να κοιμηθώ στο πλάι, δεν μπορούσα να κοιμηθώ μπρούμυτα. Για έναν μήνα βασικά, κοιμόμουν ανάσκελα και μάλιστα “χτισμένη” με πολλά μαξιλάρια γύρω μου για να με κρατούν σταθερή και ένα βαρύ έπιπλο δίπλα στο κρεβάτι για να μπορώ να στηρίζομαι ώστε να σηκωθώ να πάω τουαλέτα ή να φτιάξω κάποιο σνακ να φάω. Ο γάτος μου ήθελε σώνει και ντε να πηδήξει στην κοιλιά μου και κάθε βράδυ είχα το άγχος μην ξυπνήσω το πρωί και τον βρω κρεμασμένο από τα ράμματα. Ευτυχώς το γλιτώσαμε αυτό. Η αποθεραπεία από μία τέτοια επέμβαση (σε περίπτωση που δεν το καταλάβατε) έχει έναν βαθμό δυσκολίας και καλό είναι να υπάρχει κάποιος στο σπίτι την πρώτη, μην πω και τη δεύτερη εβδομάδα.
Ήμουν αποφασισμένη, πάντως, να κάνω ό,τι μπορώ ώστε να μη μείνω καρφωμένη στο κρεβάτι και παρά τον πόνο προσπαθούσα και να περπατάω γύρω από το σπίτι μου και να πηγαίνω σε κάποιον φίλο. Έπρεπε να περπατάω για να βοηθήσω τα όργανα να επανέλθουν στη θέση τους και να λειτουργήσει ομαλά το έντερο που είχε αποκτήσει δική του βούληση και αρνιόταν να συνεργαστεί, με αποτέλεσμα να είμαι μόνιμα τουμπανιασμένη (κάτι που προκαλούσε μεγαλύτερο τράβηγμα στα ράμματα). Ακόμα, λοιπόν, η διατροφή μου ήταν νερόβραστη και μπλιαχ. Αλλά τι σημασία είχαν όλα αυτά; Σημασία είχε ότι είχε φύγει ένα δύσκολο κομμάτι από πάνω μου και δεν κινδύνευα πια από εμφάνιση καρκίνου. Η αίσθηση της ψυχολογικής ανακούφισης ήταν τεράστια.
Από την ημέρα που γύρισα σπίτι, ένιωσα την ανάγκη να επικοινωνήσω όλο αυτό που συνέβη στη ζωή μου, για πολλούς λόγους. Αρχικά ήμουν τόσο χαρούμενη όταν ξεπέρασα το δύσκολο αυτό στάδιο, που ήθελα να πω και σε άλλες γυναίκες οι οποίες μπορεί να είχαν αντίστοιχο φόβο, ότι η λύτρωση που θα νιώσουν μετά, είναι μεγαλύτερη από κάθε φόβο. Πάντα ένιωθα την ανάγκη να βοηθάω εμπειρικά και δεν σταμάτησα ούτε σε αυτή τη φάση. Επίσης ήμουν μόνη μου στο σπίτι και είχα ανάγκη από επικοινωνία όλες τις ώρες που δεν κοιμόμουν. Και κάπου εκεί έπαθα ένα μεγάλο σοκ γιατί τα μηνύματα που άρχισα να παίρνω στα σόσιαλ ήταν αμέτρητα και όλα από γυναίκες που είτε είχαν κάνει πρόσφατα, ή μικρότερες, υστερεκτομή, είτε έπρεπε να κάνουν και ήθελαν συμβουλές, κουράγιο ή κάποιο πρόσωπο που καταλαβαίνει τι περνούν και απλά θα είναι εκεί να τις ακούσει χωρίς να κρίνει. Γιατί (και εδώ είναι το ακόμα πιο σοκαριστικό), οι περισσότερες ντρέπονται γι’ αυτό. Ντρέπονται γιατί μπορεί σε μία παρέα που θα το αναφέρουν να τις κοιτούν “σαν ούφο” όπως πολλές μου είπαν, γιατί οι αντιδράσεις συχνά είναι σαν να μην είναι πια γυναίκες (τι πάει να πει δεν είναι πια γυναίκες;), σαν να είναι κάτι απροσδιόριστο και μη λειτουργικό.
Κάποιες από τις γυναίκες που μου έστειλαν μηνύματα το είχαν περάσει πολύ δύσκολα επειδή μπήκαν απευθείας στην εμμηνόπαυση και αντιμετώπισαν βαριά κατάθλιψη την οποία κατάφεραν να ξεπεράσουν μετά από χρόνια με φάρμακα. Πολλές μου έδιναν κουράγιο και μου έλεγαν ότι κάθε μέρα θα είμαι και καλύτερα και θα δω ότι έχει αλλάξει η ζωή μου προς το καλύτερο.
Το θέμα είναι πως συνειδητοποίησα ότι πλέον η υστερεκτομή είναι μια πολύ πιο συχνή διαδικασία απ’ ό,τι νόμιζα. Σε διάφορες ηλικίες. Πήρα μηνύματα από 26 χρονών κορίτσι, από 33 χρονών, από γυναίκες στα 40+, στην ηλικία μου αλλά και μεγαλύτερες. Κάποιες την έκαναν προληπτικά, κάποιες γιατί είχαν κακοήθη όγκο και χρειάστηκε να κάνουν και χημειοθεραπείες. Μέχρι εκείνη τη στιγμή πίστευα ότι εγώ την είχα κάνει προληπτικά, αφού και ο γιατρός, μετά την επέμβαση, μου είπε ότι φαινόταν καλή η κατάσταση – αν και η βιοψία θα μας πει με σιγουριά. Αυτό το τελευταίο σκέλος το αγνοούσε επιδεικτικά ο εγκέφαλός μου. Σκεφτόμουν μόνο θετικά, ότι δεν πρόκειται να βρεθεί κάτι.
Όταν πήγα να μου βγάλει ο γιατρός τα πρώτα ράμματα, είχαν βγει και τα αποτελέσματα της βιοψίας. Είχα έναν πάρα-πάρα πολύ μικρό καρκίνο, stage 1. Αυτό ήταν και το τρίτο χαστούκι. Το οποίο με έκανε να βγω πάλι στη -ηλιόλουστη αυτή τη φορά- Βασιλίσσης Σοφίας με τη μητέρα μου δίπλα μου, σε κατάσταση αφασίας. Τη στιγμή που κατάλαβα τι είχε συμβεί και έβαλα τα κλάματα, συνέβη κάτι ακραία κινηματογραφικό. Ένα άγνωστο κορίτσι που περνούσε δίπλα μου και με γνώριζε μέσα από τα media, με ακούμπησε στον ώμο και μου είπε: «Θέλω να σου πω ότι σε θαυμάζω πάρα πολύ για τον τρόπο που το έχεις χειριστεί όλο αυτό και να σου ευχηθώ να είναι όλα περαστικά». Αυτό το κορίτσι ήταν σαν να με ταρακούνησε εκείνη την ώρα, σαν να βρέθηκε εκεί για να μου υπενθυμίσει αυτό που για λίγο είχα ξεχάσει, ότι χάρη στην επιμονή των γιατρών και τη σωστή πρόληψη (παρ’ ότι δεν φαινόταν τίποτα στις εξετάσεις), κατάφερα όχι μόνο να αφαιρέσω τον καρκίνο σε πολύ πρώιμο στάδιο, αλλά και να μη χρειαστεί καν να κάνω χημειοθεραπείες.
Στις 8 Ιουλίου έκλεισα δύο μήνες από την ημέρα που υποβλήθηκα σε υστερεκτομή. Στο τέλος της τρίτης κιόλας εβδομάδας, ξεκίνησαν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Εξάψεις, ίλιγγος, δυσφορία, κατάπτωση, διαταραχή ύπνου και και ξηρασία του κόλπου. Δεν άφησα ούτε μία μέρα να περάσει, μίλησα με τον γυναικολόγο και αμέσως ξεκίνησα να παίρνω φυτικά χάπια για την εμμηνόπαυση και ειδικό λιπαντικό για τον κόλπο. Από την επόμενη κιόλας μέρα είδα τα συμπτώματα να ηρεμούν.
Πλέον περπατάω πάρα πολύ χωρίς να κουράζομαι ιδιαίτερα, για την ακρίβεια μπορώ και περπατάω πολύ περισσότερο από ότι πριν κάνω την επέμβαση, στέκομαι όρθια περισσότερη ώρα χωρίς να πονάει η μέση μου και όχι, δεν έχω χάσει τη σεξουαλική μου όρεξη, ούτε τους οργασμούς μου όπως πολλοί αναρωτιούνται. Σίγουρα σε αυτό έχει βοηθήσει και το ψυχολογικό κομμάτι, αφού έχω βάλει τον εαυτό μου σε mode ότι αφού κατάφερα να ξεπεράσω όλο αυτό, μπορώ να καταφέρω πολλά. Και πάνω απ’ όλα, να μη χάσω τον εαυτό μου και τη διάθεσή μου.
Δεν θα πω ότι δεν υπάρχουν απογεύματα που απλώς θέλω να κοιμηθώ ένα τρίωρο, ειδικά τον πρώτο μήνα αυτό συνέβαινε κάθε μέρα. Δεν θα πω επίσης ότι δεν υπάρχουν στιγμές που σκέφτομαι πόσο λιγότερο θα είχα φοβηθεί, και εγώ, αλλά και η οικογένειά μου και οι κοντινοί μου άνθρωποι, αν ήμουν αδύνατη και είχα κάνει την επέμβαση λαπαροσκοπικά. Και φυσικά δεν θα πω ότι δεν υπάρχουν στιγμές που δεν μπορώ να πιστέψω ότι όλο αυτό έχει όντως συμβεί και έχει τελειώσει. Ότι το άφησα πίσω μου. Αλλά έχει συμβεί. Και έχει τελειώσει. Υπάρχει αυτή η τεράστια κάθετη τομή στην κοιλιά μου που θα μου το θυμίζει όσο ζω. Αλλά, έχω επιλέξει να κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να ζήσω όσο πιο καλά μπορώ μέχρι όποτε. Και, έτσι, ναι μεν τις ακούω τις σκέψεις αυτές αλλά μετά τους λέω να πάνε στο καλό και να με αφήσουν ήσυχη.
Να τις αγαπάτε τις γυναίκες που έχουν αποχωριστεί τη μήτρα τους γιατί κρύβουν μέσα τους τεράστια δύναμη. Και δεν είναι λιγότερο θηλυκές εξαιτίας αυτού του αποχωρισμού. Άλλοι είναι οι αποχωρισμοί που πονάνε πραγματικά και μπορεί να κάνουν μια γυναίκα να μαραζώσει, γι’ αυτό να είστε πάντα δίπλα τους. Και, κορίτσια, να θυμάστε πάντα ότι οποιοδήποτε καμπανάκι χτυπήσει πρέπει να το ακούσετε. Μην αγνοείτε την πρόληψη. Μη φοβάστε την πρόληψη. Αν την εμπιστευτείτε, μόνο σε καλό θα σας βγει.