Τέτοια εποχή πέρυσι, θυμάμαι χαρακτηριστικά να στέλνω το μήνυμα «δεν πάει άλλο, πρέπει να σταματήσω να διαβάζω ειδήσεις». Ήταν εκείνη η περίοδος της καραντίνας που τα Σαββατοκύριακα η απαγόρευση κυκλοφορίας ξεκινούσε από τις 18:00, όλοι ήμασταν εξουθενωμένοι, πολλοί εξοργισμένοι, εγώ περισσότερο ήμουν μουδιασμένος, και έμπαινα εναλλάξ (και διαρκώς) σε 3-4 ειδησεογραφικά σάιτ και έκανα scroll διαβάζοντας τα νέα του covid. Πόσα κρούσματα, πόσοι νεκροί, πόσοι διασωληνωμένοι – έπεσαν; ανέβηκαν; έμειναν σταθεροί; Τα λύματα τι δείχνουν, στην Αγγλία τι γίνεται, στην Ιταλία τι γίνεται, στη Γαλλία, τις Η.Π.Α, τη Γερμανία.
Το κόκκινο φωτάκι δίπλα από το “Live: Covid” της Guardian θα με στοιχειώνει για χρόνια.
Οι ειδήσεις δεν βοηθούσαν, αντιθέτως προσέθεταν στο άγχος και τη στενοχώρια και κάθε μέρα ένιωθα χειρότερα, επειδή γνώριζα πως δεν μπορούσα να σταματήσω. Κάθε μέρα ήταν, στο τέλος της, μια προσθήκη ακόμα στα πανδημικά στατιστικά, και κάθε μέρα, κάποια στιγμή ασυναίσθητα, θα (ξανα)έμπαινα να διαβάσω τι είχε συμβεί τα τελευταία 4 λεπτά – κυριολεκτικά – και θα ερχόταν τότε η συνειδητοποίηση του τι έκανα, για να με βυθίσει σε μια βουβή αδράνεια.
Μετά, κάποια στιγμή, σταμάτησα. Δεν άντεχα άλλο, υποθέτω, και το πράγμα έφτασε στο άλλο του άκρο: Σταμάτησε να με ενδιαφέρει. Δεν ήθελα να ακούσω, δεν με ένοιαζε, είχε τελείωσε για μένα ο κορωνοϊός. Ένα μήνα μετά όμως ξεκίνησε ο πόλεμος.
Θα μπορούσα να προσθέσω πολλά εδώ, διάφορα για τη γενιά στην οποία ανήκω, τους μεταιχμιακούς Millennials και τους gen Z, που έχουμε ζήσει, από τα εφηβικά μας χρόνια μέχρι σήμερα, 2-3 οικονομικές καταστροφές, μια πανδημία, τα πρώτα σκιρτήματα της οικολογικής κρίσης και τώρα έναν πόλεμο πασπαλισμένο με απειλές για τρίτους παγκόσμιους και πυρηνικά, ξέρω πως δεν είμαστε και τόσο καλά, η ψυχική μας υγεία τουλάχιστον το ξέρει, αλλά δεν υπάρχει λόγος να το αναλύσουμε εδώ όλο αυτό.
24 Φεβρουαρίου, με το που ανοίγω τα μάτια μου, μήνυμα στο κινητό: «παιδιά, ώρα να κλείσετε το φυσικό αέριο στην πολυκατοικία γιατί δεν θα τον πιστεύετε τον λογαριασμό που θα σας έρθει». Σκέφτομαι, μάλλον θα έγινε εισβολή. Ένα εκατομμύριο ηλεκτρικές εκκενώσεις πυροδοτούν τις συνάψεις στο κεφάλι μου καθώς τα δάχτυλά μου βαρούν υπνωτισμένα τα πρώτα γράμματα στο Ίντερνετ, και ξέρω ότι ήδη έχω κυλήσει ξανά. “Live: Russia Invades Ukraine”.
Ξανακύλησα με περίσσεια αυτοκαταστροφική διάθεση. Κάθε λεπτό, τι συνέβη, τι είπε ο Ζελένσκι, πού πέφτουν οβίδες, βαράνε αμάχους, έτσι δεν είναι;
«Το κόκκινο φωτάκι δίπλα από το “Live: Covid” της Guardian θα με στοιχειώνει για χρόνια».
Το πρόβλημα ήταν ότι κάθε πιθανή εξέλιξη θα δικαιολογούσε την εμμονή μου. Είτε έμπαινα μετά από 2 λεπτά και διάβαζα «ο Πούτιν πάτησε το κουμπί», ή «οι Ρώσοι παραδίνονται τραγουδώντας Κουμπαγιά», είτε έτρεχα στο καταφύγιο, είτε χόρευα τον «Ύμνο στη Χαρά», την ίδια επιβράβευση θα έπαιρνε ο εθισμός – και ο εαυτός μου.
Μέχρι που, στο subreddit r/worldnews (διαβάζοντας ξανά ειδήσεις), διάβασα ένα σχόλιο που έγραφε «μόλις έμαθα πως υπάρχει όρος για αυτό που κάνω εδώ μέσα, και λέγεται doomscrolling». Ψάχνοντας στο Google, διάβασα: Doomscrolling είναι όταν κανείς σπαταλάει υπερβολική ποσότητα χρόνου στην οθόνη καταναλώνοντας αρνητικές ειδήσεις. Ο όρος τις τελευταίες μέρες είχε γίνει viral.
Πιο δημοφιλής ερώτηση στο Google: Γιατί κάνω doomscrolling;
Απάντηση: Οι άνθρωποι κάνουν doomscrolling για διάφορους λόγους. Ένας εξ αυτών είναι η αίσθηση του ελέγχου που τους δίνει, μέσα σε ένα κόσμο ο οποίος μοιάζει να βρίσκεται διαρκώς εκτός ελέγχου.
Πρώτον, είναι ωραίο να ξέρεις πως δεν είσαι μόνος. Σε περίπτωση, λοιπόν, που κι εσείς είστε doomscrollers, ούτε εσείς είστε μόνοι. Δεύτερον, δεν θα πω ότι έχω σταματήσει το doomscrolling, θα έλεγα ψέματα, θα πω όμως ότι από τη στιγμή που έγινε η διάγνωση αυτό ελαττώθηκε σε εντυπωσιακό βαθμό.
Νομίζω ότι ο κόσμος πράγματι βρίσκεται εκτός ελέγχου και όλοι εμείς, οι τυχεροί, που πηγαίνουμε για έναν καφέ και απολαμβάνουμε τον πρώτο ανοιξιάτικο ήλιο, χωρίς να μας γαζώνουν σφαίρες στις γειτονιές μας, τρομάζουμε με το πόσο υπό έλεγχο συνεχίζει να μοιάζει. Πώς θα το καταλάβουμε όταν τα πράγματα θα έχουν πράγματι ξεφύγει εντελώς;
Δεν υπάρχουν πολλά πράγματα πιο μάταια από το doomscrolling και το ψυχολογικό βάρος που το συνοδεύει. Με μια ματαιότητα, πάντως, πιο περήφανη, μπορείς μια φορά να πεις: όλα θα πάνε καλά. Λογικά θα πεις ψέματα, όχι ότι μπορείς να ξεχωρίσεις με βεβαιότητα τι ακριβώς είναι αλήθεια πια, ούτως η άλλως… όμως σου αξίζει μια καλύτερη άνοιξη.