Είναι απόλαυση να παρακολουθείς διαλέξεις αναγνωρισμένων αρχιτεκτόνων. Ειδικά, όταν προσπαθούν να παρουσιάσουν σε ένα σχετικά αδαές κοινό το σχέδιό τους για μια καινοτόμο ανάπλαση, όταν προσπαθούν να πιτσάρουν Μεγάλες Ιδέες με το όραμα να ξεχειλίζει από τα μάτια και τα λόγια τους. Ο Αλφρέδο Μπρίλεμπουργκ στο βήμα του λανσαρίσματος της πλατφόρμας ReActivate Athens που φιλοδοξεί να μαζέψει 101 ιδέες για τη ριζική μετάλλαξη του κέντρου της Αθήνας (μια πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση με την υποστήριξη του Δήμου Αθηναίων και των Σταθερών Συγκοινωνιών) ήταν ο ορισμός της παραπάνω περίπτωσης. Πολυβραβευμένος αρχιτέκτονας, καθηγητής στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης κι εγκέφαλος του Urban Think Tank, μιας επιστημονικής ομάδας που ειδικεύεται στη δημιουργική αντιμετώπιση δύσκολων αστικών καταστάσεων που προέκυψαν σε εξίσου χαοτικές πόλεις όπως το Καράκας ή το Σάο Πάολο. Στα εγκαίνια του εργαστηρίου του ReActivate (Αθηνάς 67 & Λυκούργου) την Δευτέρα που μας πέρασε, μίλησε με φωνή που θύμιζε Γούντι Άλεν για το σύγχρονο ρόλο του αρχιτέκτονα ως «κόλλα των πόλεων του 21ου αιώνα». Για το ρόλο του ως «διευκολυντής, διαμεσολαβητής, παραγωγός και όχι μόνο τεχνικός αναμορφωτής του αστικού τοπίου». Σχεδίασε στον μαυροπίνακα την πόλη ως το τυπικό ινδικό γεύμα «τάλι», πρότεινε «κάθετες και όχι μόνο οριζόντιες λύσεις», καθησύχασε τονίζοντας ότι «ο βίαιος εξευγενισμός δεν είναι μονόδρομος», τόνισε την ανάγκη «να ονειρευόμαστε περισσότερο για να μην παραδώσουμε παγωμένες πόλεις στα παιδιά μας» και δεν απέφυγε να χρησιμοποιήσει συγκεκριμένα παραδείγματα για τον τρόπο που αντιμετώπισαν άλλες ευρωπαϊκές πόλεις προβλήματα παρόμοια με τα αθηναϊκά (Άμστερνταμ – πορνεία, Ζυρίχη – ναρκωτικά). Σε μια αποστροφή του με έκανε να θέλω να χειροκροτήσω (δεν το έκανα) λέγοντας «τι να κάνουμε, κάποια στιγμή πρέπει η αριστερά να καταλάβει ότι ορισμένα πράγματα ρυθμίζονται καλύτερα από την αγορά και η δεξιά να κατανοήσει ότι κάποια άλλα πράγματα δε γίνονται χωρίς το κράτος». Με δυο λόγια, ήταν απόλυτα πειστικός (όχι ότι χρειαζόταν αν διαβάσει κανείς το βιογραφικό του) ότι είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για αυτό το – παράλληλο με το ReThink Athens – πρόγραμμα.
Ο Φερνάντο Σάντος δεν είναι ανάλογα λαμπερός. Ούτε ο ίδιος, ούτε το ποδόσφαιρο που (η ελληνική θητεία του τον έκανε να) πρεσβεύει. Η μοναδική φορά που τον έχω δει να χαμογελά είναι στην παραπάνω φωτογραφία. Προφανώς παίζει ρόλο κι ο συμπρωταγωνιστής του, αλλά σίγουρα αποπνέει και την ανακούφιση της εκτέλεσης μιας αποστολής. Στον τηλεοπτικό φακό δεν τα κατάφερε να δείξει χαρούμενος, όμως η εικόνα της συγκίνησής του στη συνέντευξη αμέσως μετά το ματς ήταν απείρως πιο πολύτιμη (ακόμα και σε πατριωτικούς όρους) από τις κούφιες κορώνες που αντάλλασσαν Σακελλαρόπουλος – Σαββόπουλος. Όταν τον έφερε ο Μάκης Ψωμιάδης το 2002 στην Ελλάδα, οι έλληνες δημοσιογράφοι τον βάφτισαν «καρπουζά από το Εστορίλ», εκείνος μπορεί και να πίστευε περισσότερο στο ποδόσφαιρο της πρωτοβουλίας, αλλά δεν άργησε να καταλάβει ότι στη νοοτροπία (και στο περιορισμένο ταλέντο) του έλληνα ποδοσφαιριστή ταιριάζει το 1-0. Και το έκανε επιστήμη, με αποκορύφωμα τη θητεία του στον ΠΑΟΚ. Τα πλήθη δεν συνταράσσονται με το θέαμα των ομάδων του, αλλά η δουλειά γίνεται. Όπως έγινε και χθες. Επαγγελματικά και τακτοποιημένα. Ακριβώς όπως παρέλαβε από τον θρυλικό προκάτοχό του.
Αυτή η προσαρμογή του Φερνάντο Σάντος μοιάζει με τοίχο για τους Αλφρέδο Μπρίλεμπουργκ του μάταιου τούτου κόσμου που καλούνται να συγκρουστούν με την ελληνική πραγματικότητα σε μια ομολογουμένως δύσκολη περίοδο. Πέρα από την παραδοσιακή «δυσπιστία της μακέτας», ο συμπαθέστατος Αλφρέδο και η ομάδα του γρηγορα θα καταλάβουν που έχουν έρθει. Γιατί ακόμα δεν το έχουν συνειδητοποιήσει. Σε μια πόλη που είναι πολύ πιθανό να μην έχει τον ίδιο δήμαρχο σε λίγους μήνες και που η έννοια της προγραμματικής συνέχειας είναι παντελώς άγνωστη στα κοινά της. Σε μια πόλη που ο τωρινός δήμαρχός της, Γιώργος Καμίνης, στην προσπάθειά του να επιβάλλει την τάξη με τη δημοτική αστυνομία αργόσχολων που παρέλαβε, είχε για μεγαλύτερο αντίπαλο τον προηγούμενο υπουργό δημόσιας τάξης, Χρήστο Παπουτσή, που τον υπονόμευε επιχειρησιακά. Και που ο τωρινός υπουργός, Νίκος Δένδιας, θα είναι ίσως ο διάδοχός του σε λίγα τέρμινα. Σε μια πόλη που το ζήτημα της καθαριότητάς της λύνεται με τραμπουκισμούς και γίνεται πεδίο εφαρμογής της «θεωρίας των δύο άκρων». Σε μια πόλη που ακόμα κι εμείς οι κάτοικοί της, δεν την αγαπάμε όσο κι αν διατεινόμαστε το αντίθετο π.χ. μπορεί να σκοτωνόμαστε για το αν θα είναι ανοιχτά τα μαγαζιά τις Κυριακές αλλά με 25 βαθμούς θερμοκρασία στην καρδιά του φθινοπώρου, παίρνουμε την αμαξάρα για να κατέβουμε στο κέντρο να πιούμε καφέ. Του το εξήγησε στην προχθεσινή παρουσίαση με το μανιφαιστειώδη τρόπο του ο Γιάννης Καρλόπουλος, προκαλώντας του μεγάλο ενδιάφερον. Σε μια πόλη, επίσης, που, με προφορική άδεια/ευθύνη του δημάρχου, πρωτοβουλίες πολιτών όπως οι Atenistas περνάνε στην επόμενη πίστα παρεμβατικότητας βάφοντας πολύχρωμα τα σκαλάκια της χειμαζόμενης οδού Μαρασλή και συναντώντας απολαυστικά σηκωμένες μύτες από τους κατοίκους της. Και τέλος σε μια χώρα που οποιαδήποτε προσπάθεια οριζόντιου πολιτικού και κοινωνικού συντονισμού για τη διαχείριση του δημόσιου χώρου καταλήγει σε φιάσκο. Λέγοντας φιάσκο θυμήθηκα τον Ασεμπίγιο και το Ελληνικό (να πέσει η κονσέρβα με τα προηχογραφημένα γέλια, παρακαλώ).
Για να παραφράσουμε τη φράση που σκηνοθετεί το μποέμικο ριάλιτι του ΣΥΡΙΖΑ που μας κόβει την ανάσα τα τελευταία 24ωρα, «Ειμαστε Όλοι Μπρίλεμπουργκ». Ειμαστε προφανώς στο πλευρό του. Και ως Popaganda θα καταθέσουμε το μερίδιό μας στις 101 ιδέες. Αλλά, αν δε θέλουμε να χάσουμε τον δικό μας και τον δικό του(ς) χρόνο θα πρέπει να του κλείσουμε ένα ραντεβού με τον Πορτογάλο κόουτς. Για να του εξηγήσει που και με ποιους έμπλεξε. Αλλιώς, η απόπειρά του θα μοιάζει με την αυθόρμητη ενέργειά του να καλέσει τη Δευτέρα μουσικούς του δρόμου να βαλουν το κερασάκι στην τούρτα της παρουσίασης. Το στιγμιότυπο έμοιαζε βγαλμένο από ταινία του Φατίχ Ακίν, εκείνος το καταδιασκέδασε χορεύοντας στους ρυθμούς του κλαρίνου. Μόνο που όταν πέρασε το δεκάλεπτο, οι συμπαθείς τσιγγάνοι ρωτούσαν από πού πληρώνονται…
