Το καλοκαίρι πριν μετακομίσω στο Λονδίνο, πριν δεκατρία χρόνια, η φίλη μου η Σοφία, σοφά μου συνέστησε να διαβάσω το Τι Ωραίο Πλιάτσικο του Τζόναθαν Κόου και το Αλλάζοντας θέσεις του Ντέιβιντ Λοτζ. Τους αγάπησα και τους δύο, αλλά όχι εξίσου. Γι’ αυτό διάβασα ακόμα πέντε βιβλία του πρώτου και μόνο δύο επιπλέον, του δεύτερου.
Και τα δύο βιβλία διαδραματίζονται στην Μεγάλη Βρετανία. Το Τι ωραίο Πλιάτσικο, με μαεστρία αστυνομικού μυθιστορήματος και πολιτικού θρίλερ καταφέρνει να ξεδιπλώσει με τρόπο που κόβει την ανάσα τη διαπλοκή της οικονομικής, πολιτικής και πνευματικής ελίτ μίας χώρας που στο φαντασιακό των ημεδαπών «μεταρρυθμιστών» αποτελεί την –ευρωπαϊκή- Μέκκα της διαφάνειας, του ελεύθερου εμπορίου και της εύρυθμης λειτουργίας του κρατικού μηχανισμού. Το πρότυπο του ανεπτυγμένου κόσμου στη γηραιά ήπειρο η γηραιά αλβιόνα… Στο φαντασιακό πάντα. Μισό μυθιστόρημα να έχεις διαβάσει, αντιλαμβάνεσαι πως η διαπλοκή αποτελεί συστατικό στοιχείο του καπιταλισμού. Το «Αλλάζοντας θέσεις», που εκτυλίσσεται στον χώρο βρετανικής (και εν μέρει αμερικανικής) ακαδημαϊκής κοινότητας, συμπτωματικά επίσης καταδεικνύει –ανάμεσα στα άλλα- μία άβολη αλήθεια, που επικρατεί σε κάθε κοινότητα, τις συμφωνίες που καθορίζονται κάτω από το τραπέζι και επιβάλλονται δημόσια με την επίκληση εντελώς άσχετων με τους πραγματικούς λόγους.
Ήδη από την εμπειρία μου στο Λονδίνο, τρέφω, όπως κάθε μη παραπλανημένος, σχεδόν μηδενικές αυταπάτες για τις περίφημες έννοιες «αξιοκρατία» και «διαφάνεια» που διατυμπανίζονται από τους ίδιους που συνήθως καταργούν με ευκολία και ύπουλα τους όρους του fair play που διαλαλούν. Πλέον όμως, έχοντας επαναπατριστεί και μάλιστα ως κάτοικος Αθηνών, μόνο να καγχάζω μπορώ παρακολουθώντας από κοντά πια το θέατρο σκιών που έχει στηθεί με τους αφανείς συσχετισμούς και τις άρρητες συμφωνίες που επηρεάζουν καταλυτικά τις δημόσιες θέσεις.
Είναι γκόμενος της συνάδελφου του θείου του αφεντικού. Άρα είναι δικός μας. Άρα μη γράψεις κάτι αρνητικό. Είναι χρηματοδότης της εκδήλωσης του ξαδέλφου του προϊσταμένου. Άρα μη γράψεις κάτι αρνητικό. Είναι στην επιτροπή που διαχειρίζεται το κατιτίς. Άρα μη γράψεις κάτι αρνητικό. Όπου αρνητικό λογίζεται ακόμα και η καλοπροαίρετη κριτική. Πας μη διθύραμβος, αρνητικόν εστί.
Μόνο που τελικά, είμαστε πολύ μικρό χωριό, παιδάκια. Πολύ μικρό, και οι ζωούλες μας, η ιδιωτικότητά μας είναι διάτρητη. Είναι μια σταλίτσα και το Κολωνάκι. Πού να κρυφτείς δηλαδή να μη δουν πως συνεστιάζεις με τον παράγοντα για τον οποίο θα αναγκαστείς να εκφραστείς με εγκωμιαστικά λογάκια, όταν παραστεί η ανάγκη. Μην κοροϊδευόμαστε τουλάχιστον υποδυόμενοι τους αντικειμενικούς δημοσιολογούντες. Η αντικειμενικότητα και η ευθυκρισία έχουν ένα κόστος που από ό,τι φαίνεται ελάχιστοι μπορούν να αντέξουν.