Κουλάτος, μοδάτος, μπρατσάτος, χρυσαυγίτης
Κανονικά το ερώτημα θα έπρεπε να αφορά ολόκληρο τον τύπο. Εδώ, όμως, δίνεται μια απάντηση. Μην τα ξαναλέμε.
Το Πρώτο Θέμα, όμως, χτύπησε την Κυριακή με την φωτογραφία του ετοιμοθάνατου Παύλου Φύσσα. Το πρωτοσέλιδο συνόδευε ο τίτλος: “Δεν ξεχνώ τον φασισμό”. Πάνω από τη φωτογραφία οι γνωστές δωροεπιταγές. Ο πιο σωστός τίτλος για την εφημερίδα, βέβαια, θα ήταν: “Ουπς, τώρα μάθαμε ότι αυτά τα καλά παιδιά που είναι λίγο παραφουσκωμένα είναι τελικά φασίστες και σκοτώνουν κόσμο”.
Το Πρώτο Θέμα είναι η πρώτη σε κυκλοφορία ελληνική εφημερίδα από τη στιγμή που βγήκε. Μερικές φορές το ξεπέρασε η Καθημερινή επειδή απλά ο λαός ήθελε να διαβάσει το Γαστρονόμο. Πέτυχε γιατί μετέφερε την τηλεοπτική πραγματικότητα στις σελίδες μιας εφημερίδας. Τα θέματα του προοριζόντουσαν και προορίζονται για ανθρώπους που είτε δεν σκέφτονται είτε δεν θέλουν να σκεφτούν πολύ. Ασπάστηκε την ιδεολογία του εκδότη του: ΠΑΣΟΚ ή όπου φυσάει ο πολιτικός άνεμος, Ολυμπιακός, Έλληνας. Τώρα το πρώτο απλά δεν παίζει τόσο σημασία.
Υπηρέτησε με πάθος τη δημοσιογραφία της κλειδαρότρυπας. Ρεπορτάζ με το πως χαλάνε οι πλούσιοι τα λεφτά τους, η Μύκονος, ο κόσμος της τηλεόρασης, κανένα σκάνδαλο για εκεί που είχαμε πρόβλημα (βλ. επίθεση σε Γιώργο Παπακωνσταντίνου όταν ήταν Υπουργός Οικονομίας τη στιγμή που ο ΣΔΟΕ έκανε έλεγχο στον Θέμο Αναστασιάδη), κανένα αυθαίρετο βουλευτή ή υπουργού και πολύ κιτρίνισμα. Το Πρώτο Θέμα δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Ίδια θεματολογία έχει η Bild της Γερμανίας και η Sun της Αγγλίας.
Στην ουσία είναι η εφημερίδα που αντιπροσωπεύει, αναπαράγει και τρέφεται από το κακώς εννοούμενο lifestyle της εποχής. Μια εκδοχή του “Όλα” σε χαρτί. Ο Θέμος Αναστασιάδης κινείται τόσο καιρό στον αφρό επειδή απενοχοποίησε τα χαρακτηριστικά μιας μερίδας συμπολιτών μας. Αυτούς που είναι “λίγο λαμόγια“, που έχουν ένα αυθαίρετο, που τους αρέσει να κοιτάνε τι γίνεται στα ξένα σπίτια, που είναι αμόρφωτοι και είναι περήφανοι γι’ αυτό, που δεν ντρέπονται που τα σπάνε στα μπουζούκια, που όλα τα κακά της φυλής μπορούν να γίνουν οποιαδήποτε στιγμή προτερήματα. Ένα κοινό που θέλει να καταναλώνει μέσα από ένα σουπερμάρκετ junk προϊόντων που ενίοτε θα πετύχεις και κάτι καλό.
Ο Θέμος Αναστασιάδης ποτέ δεν τα έκρυψε όλα αυτά. Εξέφραζε έναν ντεμέκ ελληνικό πατριωτισμό με κάποια ψήγματα ψευτοσοσιαλιστικού προοδευτισμού: στοιχεία που γεμίζουν με αυταπάτες τα χαμηλά οικονομικά στρώματα της κοινωνίας και που θεωρεί πως για τα κακά του τόπου ευθύνονται οι Αλβανοί, οι Πακιστανοί, οι υπόλοιποι μετανάστες και όποιος πολιτικός και σύμβουλος δεν μας κάνει κέφι. Προσθέστε σε όλα αυτά και λίγο γυμνό και το φτιάξατε το χαρμάνι. Ασφαλώς ποτέ δεν έδωσε εντολή για ξυλοδαρμούς αλλά με κάθε ευκαιρία τους έδειχνε και τους “έδινε”. Για παράδειγμα σε προηγούμενη έκδοση το ανάλογο “Δεν ξεχνώ τον Φασισμό”, στο κεντρικό χτύπημα ήταν το “δράμα” μιας Ελληνίδας που δούλευε για 3€ την ώρα σε φάμπρικα Πακιστανών. Ο πόνος του Έλληνα σε πρώτο πλάνο πάντα. Όπως και ο θάνατος του. Ένας άλλου τύπου “αυριανισμός”, σε μια εντελώς διαφορετική εποχή.
Ας επιστρέψουμε, όμως, στο αρχικό μας ερώτημα. Με την εμφάνιση της κρίσης, πολλοί έσπευσαν να διατυμπανίσουν το “τέλος του lifestyle” όπως το ξέραμε. Κεντρικά πρόσωπα ήταν ο Πέτρος Κωστόπουλος και ο Αντώνης Λυμπέρης. Το πρόωρο τέλος των εταιρικών τους δραστηριοτήτων ήρθε να επιβεβαιώσει κάτι που τελικά είναι μύθος: Και οι δύο συνεχίζουν να είναι στο προσκήνιο με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο και μια χαρά το βγάζουν το χαρτζιλίκι τους. Το Πρώτο Θέμα συμμετέχοντας σε αυτόν τον θρήνο έβρισκε συνέχεια διάφορα θύματα να “θάψει”. Λάκης Γαβαλάς και άλλοι συμμετείχαν στον τρελό χορό του τέλους. Πόσο σκοτάδι, όμως, πια;
Ώσπου να έρθει το θαύμα: η Χρυσή Αυγή. Στις Περιφερειακές Εκλογές του 2011 μπαίνει ο Μιχαλολιάκος στο Δήμο Αθηναίων και στις Βουλευτικές Εκλογές του 2012 παίρνει ένα ποσοστό κοντά στο 6% και εισέρχεται στο κοινοβούλιο. Το “εγέρθητι” είναι γεγονός. Οι δημοκρατικοί πολίτες τρομάζουν. Τα media τρελαίνονται και δεν ξέρουν αν πρέπει να δώσουν αρκετή κάλυψη ή όχι. Το ερώτημα πλανάται: η Χ.Α. μπήκε στη Βουλή επειδή τα Μέσα αδιαφόρησαν; Μήπως τώρα πρέπει να κάνουν το αντίθετο;
Κουλάτος, μοδάτος, μπρατσάτος, χρυσαυγίτης
Χωρίς περιστροφές. Τα Μέσα πρέπει να ενημερώνουν, να εκπαιδεύουν αλλά και να πουλάνε για να επιβιώσουν. Το Πρώτο Θέμα βασίζεται κυρίως στο τρίτο. Το “νεκρό lifestyle” σταμάτησε να πουλάει και ξεκίνησε αυτό των Χρυσαυγιτών. Δυνατά παιδιά, που πάνε κατασκήνωση, πιστεύουν στην Ελλάδα, ρίχνουν γκόμενες, είναι όλη μέρα στο γυμναστήριο, δεν μασάνε τα λόγια τους, έχουν συγκροτήματα, ξέρουν καράτε, ρίχνουν χαστούκια σε πανελλήνια μετάδοση, είναι αντισυστημικά, προσφέρουν προστασία, κρύβουν μια κοινωνικοπολιτική αλλά και ψυχολογική ανωμαλία. Αυτή η ανωμαλία είναι που μας τραβάει γιατί εκτός από το σκοταδισμό μπορείς και να γελάσεις μαζί της, να βγάλεις ένα ανέκδοτο.
Εκεί βασίστηκε και ο Θέμος Αναστασιάδης. Μας έβαλε στον κόσμο τους. Μας έκανε να τους συνηθίσουμε. Μας έκανε να πιστέψουμε ότι είναι κανονικοί άνθρωποι. Μας έκανε να πιστέψουμε πως πιθανότατα δεν είναι απειλή αλλά ένας ενδιαφέρον τρόπος ζωής. Παράξενος, κάπως επιθετικός, αλλά ενδιαφέρον που αποκτά κοινό, που έχει μια δυναμική. Και κατανάλωση από όλους. Από αυτούς που το θαυμάζουν και από αυτούς που το σιχαίνονται. Όλοι θέλουμε να δούμε τι συμβαίνει μέσα στην καρδιά του τέρατος και το Πρώτο Θέμα μας έδωσε την ευκαιρία συνδυάζοντας τα ρεπορτάζ με μια εθνικοπατριωτική ιδεολογία και μια παραδοχή πως όλο το σύστημα που κυβέρνησε μέχρι τώρα είναι σάπιο. Και η Χρυσή Αυγή μπορεί να είναι είναι τελικά δολοφόνοι αλλά δεν είναι “σάπιοι”. Δεν το έκανε μόνο ο Αναστασιάδης. Το έκαναν και άλλοι. Αυτός είναι όμως που το έκανε trend. Αυτός έπεισε μια μερίδα του πληθυσμού πως “είναι αλλιώς να είσαι Χρυσή Αυγή”. Μπορείς να βρεις δουλειά, γκόμενα, φαΐ, προστασία για τη γιαγιά σου. Όλα αυτά τη στιγμή που κάποιοι άλλοι βρίσκουν το θάνατο.
Ας δεχτούμε πως ο Θέμος Αναστασιάδης και η εφημερίδα του κάνουν τα πάντα για να ξεπουλήσουν. Ας δεχτούμε πως αυτό συμβαίνει σε ένα κόσμο που η ηθική και ο τύπος είναι δύο έννοιες που δύσκολα συμβαδίζουν. Αλλά επειδή δεν είμαστε όλοι κουτοί, θα δεχτούμε πως το Πρώτο Θέμα ήταν, είναι και θα είναι ο πομπός μιας εθνικοπατριωτικής ιδεολογίας, ενός lifestyle πολιτισμού που ευνόησε και θα ευνοεί τέτοια μορφώματα.
Ασφαλώς και θα συνεχίσει να υπάρχει και θα συνεχίσει να πουλάει αλλά ας μας κάνουν κάποια στιγμή τη χάρη και να μην κρύβονται πίσω από το δάχτυλο τους. Όπως έκανε η εφημερίδα Δημοκρατία που στην κυριακάτικη έκδοση της, η μόνη αναφορά στο περιστατικό, ήταν η αγωνία της για τον αντιτρομοκρατικό νόμο και πως αυτός θα επηρεάσει την ζωή των βουλευτών της Χρυσής Αυγής.
Ελπίζω πως “όσοι δεν ξεχνάμε τον φασισμό”, να μην ξεχνάμε και το ρόλο της συγκεκριμένης εφημερίδας στην ανάπτυξη του πιο επικίνδυνου μορφώματος που έχει συναντήσει ποτέ η χώρα από τη δικτατορία των Συνταγματαρχών και έπειτα.
Αύριο: Φταίνε τα πολιτικά κόμματα για την άνοδο της Χρυσής Αυγής;