Για τον Γιάννη Στουρνάρα θα μπορούσαν να ειπωθούν πολλά. Κατά πάσα πιθανότητα η συντριπτική πλειονότητα των σχολίων, υπό το βάρος της συγκυρίας, αν μη τι άλλο δεν θα είχε κολακευτικό χαρακτήρα. Εν τούτοις, το πιο βαρύ πλήγμα που θα μπορούσε να υποστεί o υπουργός Οικονομικών προέκυψε ως αποτέλεσμα… αυτοτραυματισμού. Όταν την περασμένη εβδομάδα, μιλώντας στη Βουλή, διαπίστωνε ότι «[το μνημόνιο] είτε μας αρέσει είτε όχι, είναι το μοναδικό κείμενο πολιτικής που έθεσε συγκεκριμένους στόχους δεσμευτικούς για το σύνολο του ελληνικού κράτους», κατά κάποιο τρόπο περιέγραφε το (και) προσωπικό του failure story.
Ομολογία αποτυχίας
Έστω κι αν έδειχνε να μην το αντιλαμβάνεται, ο «τσάρος» της ελληνικής οικονομίας έστρεψε το πιο «φαρμακερό βέλος» της «φαρέτρας» του εναντίον της ίδιας της επιστημονικής και πολιτικής υπόστασής του. Παρότι σκοπός της παραδοχής του περί τη μοναδικότητα του Μνημονίου ήταν η υπεράσπιση των σημερινών πολιτικών επιλογών του, το αποτέλεσμα έμοιαζε περισσότερο με αυτοπυροβολισμό. Η αλήθεια είναι ότι η παραπάνω παραδοχή πέρασε μάλλον στα «ψιλά». Μάλιστα η κριτική που κατά βάση ασκήθηκε στα λεγόμενα του κορυφαίου κυβερνητικού στελέχους είχε να κάνει με την «ομολογία πίστης» στο Μνημόνιο. Λαμβάνοντας όμως ως δεδομένο ότι όποιος πίστευε κάτι διαφορετικό ως τώρα μάλλον ζούσε σε αδικαιολόγητη πλάνη απερίγραπτων διαστάσεων, το πλέον ενδιαφέρον σημείο αυτής της κουραστικής ανάγνωσης από κειμένου, στην οποία γι’ άλλη μια φορά επιδόθηκε ο Γιάννης Στουρνάρας, δεν είναι άλλο από την αυθόρμητη αναγνώριση της πολύχρονης παρουσίας του στα δημόσια πράγματα ως… περιττής.
Τρεις δεκαετίες… ειδικών (δημόσιων) αποστολών
Η αλήθεια είναι ότι το βιογραφικό του υπουργού Οικονομικών είναι εντυπωσιακό. Σπουδές υψηλού επιπέδου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και άσκηση ερευνητικών και διδακτικών καθηκόντων στη «Μέκκα» του ακαδημαϊκού χώρου αποτελούν ενδεχομένως το όνειρο κάθε φέρελπι φοιτητή οικονομικών σπουδών. Από εκεί και πέρα, ακόμη πιο εντυπωσιακή των ακαδημαϊκών προσόντων του Γιάννη Στουρνάρα είναι η υπερεικοσαετής θητεία του σε νευραλγικές θέσεις της ελληνικής οικονομίας. Όπως προκύπτει από την επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου του οποίου προΐσταται πολιτικά, ειδικός σύμβουλος του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών σε θέματα Δημοσίων Επιχειρήσεων και Εισοδηματικής Πολιτικής (1986-1989), ειδικός σύμβουλος της Τραπέζης της Ελλάδος σε θέματα Νομισματικής Πολιτικής (1989-1994), πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών (1994-2000), κι ως εκ τούτου συμμέτοχος στο σχεδιασμό της μακροοικονομικής και διαρθρωτικής πολιτικής, εκπροσωπώντας το Υπουργείο στη Νομισματική Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακόμη, ο ίδιος έλαβε μέρος στις διαπραγματεύσεις για τη συμμετοχή της Ελλάδας στην ΟΝΕ, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για τις ετήσιες διαβουλεύσεις με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον ΟΟΣΑ.
Παράλληλα, ο Γιάννης Στουρνάρας ανάμεσα στο 1994 και το 1997 ήταν Αντιπρόεδρος της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου, ενώ μεταξύ 1998 και 2000 ήταν μέλος του Δ.Σ. του Οργανισμού Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους. Το 2000 βρέθηκε στο «τιμόνι» της Εμπορικής Τράπεζας, ως Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος, καθώς και ως Αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών. Η τριετία 2005-2008 τον βρήκε στη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στην ΚΑΠΠΑ Χρηματιστηριακή. Πριν από την ανάληψη των πρώτων υπουργικών καθηκόντων του, στο πλαίσιο της υπηρεσιακής κυβέρνησης Πικραμμένου (2012), διατελούσε και Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών.
Σπαταλημένα χρόνια (και χρήματα)
Με λίγα λόγια, ο περί ου ο λόγος από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 έχει επιτύχει να βρίσκεται αδιάλειπτα σε θέσεις-«κλειδιά» για τη χάραξη της οικονομικής πολιτικής της χώρας, πότε με τον έναν και πότε με τον άλλον τρόπο. Εύλογα κάποιος θα υπέθετε ότι ο υπουργός Οικονομικών είναι ένας άνθρωπος που ναι μεν δεν κατόρθωσε το περίφημο «αν γινόμουν πρωθυπουργός για μία ημέρα θ’ άλλαζα τα πάντα», αλλά σίγουρα για σειρά πολλών ετών διατηρεί όχι μόνο αμείωτη μα και αυξανόμενη τη δυνατότητα να συμβάλει στη χάραξη καίριων πολιτικών οικονομικού χαρακτήρα. Η υπόθεση αυτή όμως δεν θα ήταν ακριβής, καθότι, όπως φαίνεται από τα όσα ο ίδιος ο Γιάννης Στουρνάρας υποστήριξε την Παρασκευή στην αίθουσα της Βουλής «μια από τις οδυνηρές πραγματικότητες της μεταπολίτευσης ήταν το γεγονός ότι δεν καταρτίστηκαν σοβαρά και μακρόπνοα αναπτυξιακά σχέδια για την οικονομία και το κράτος». Με άλλη διατύπωση, ο επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης αβίαστα και με ευκρίνεια παραδέχθηκε ότι σπατάλησε σχεδόν τριάντα χρόνια δίχως να κατορθώσει το αυτονόητο… να συνεισφέρει δηλαδή, είτε ως κορυφαίος τεχνοκράτης είτε ως ημι-πολιτικό πρόσωπο, στη χάραξη ενός μακράς πνοής και αναπτυξιακής διάστασης σχεδίου για το κράτος και την οικονομία.
Δεν τα καταφέραμε αλλά είμαστε οι κατάλληλοι
Υπό κανονικές συνθήκες, τέτοια διαπίστωση θα ακολουθούταν ίσως από ένα «ευχαριστώ» στο τέλος της ομιλίας του Υπουργού, έναν αποχαιρετισμό προς συνεργάτες, βουλευτές και εταίρους στην κυβέρνηση, καθώς και μία παραίτηση στο τέλος της ημέρας. Αυτή θα ήταν η αναμενόμενη κίνηση για κάποιον που δίχως καμία εξωτερική πίεση δέχεται ότι για κοντά τρεις δεκαετίες, παρότι μισθοδοτούμενος από το ελληνικό Δημόσιο, είτε ως καθηγητής είτε ως τεχνοκράτης σύμβουλος, ακόμα και ως ημι-πολιτικό πρόσωπο, δηλαδή επικεφαλής της τότε όχι ιδιωτικής ακόμα Εμπορικής Τράπεζας, συμμετείχε σε διεργασίες ή ηγούταν αυτών, που επί της ουσίας αδυνατούσαν να καταλήξουν σ’ έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό για τη χώρα.
Δίχως καν να θίγουμε πιο… βαθιά θέματα, αν δηλαδή ο Γιάννης Στουρνάρας αναγνωρίζει εαυτόν ως συστατικό μέρος του υπερτροφικού και σπάταλου κατά τον ίδιον δημόσιου τομέα, ή αν οι πλήρως αποτυχημένες προβλέψεις του στη διάρκεια της θητείας του στον ΙΟΒΕ αποτέλεσαν το «εισιτήριο» για την προαγωγή του σε υπουργό, σ’ έναν κόσμο που ο δημόσιος λόγος εξακολουθεί να έχει κάποια στοιχειώδη βαρύτητα, στο υπουργείο Οικονομικών το Σαββατοκύριακο μία θέση θα έπρεπε να είναι κενή. Σχετική εξέλιξη προφανώς δεν υπήρξε, όπως βέβαια κανείς από το πολιτικό προσωπικό της κυβερνητικής παράταξης, παράγοντες του οποίου έχουν αναλάβει πολλάκις υπουργικά καθήκοντα, θέσεις στη δημόσια διοίκηση κλπ, δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να διατυπώσει μία διαφορετική ερμηνεία για τον παρελθόν.
Εσείς, εσείς, οι μόνοι ασυνεπείς
Είτε ως θλιβερή αλήθεια είτε ως έσχατο μέσο υπεράσπισης των μνημονιακών πολιτικών, τα κυβερνητικά στελέχη, με πρώτο και καλύτερο τον υπουργό Οικονομικών ομολόγησαν την πλήρη ανικανότητά τους να είναι κάτι άλλο πέρα από μεταφραστές σχεδίων πολιτικής που εκπονούν άλλοι. Η αυτοκριτική δε διάθεσή τους είναι τόση όση κι όλων εκείνων των για δεκαετίες παραγόντων του δημόσιου βίου που όταν (αναγκαζόμενοι) εγκαταλείπουν τους υπουργικούς θώκους ή τις όποιες θέσεις ευθύνης, δημοσιεύουν κείμενα-εκκλήσεις για την… ανανέωση της πολιτικής στη χώρα. Προφανώς, ως άλλος άμοιρος ευθυνών, ο Γιάννης Στουρνάρας αν δεν ήταν υπουργός κάποιο κείμενο «58» θα συνυπέγραφε, ζητώντας ν’ αναλάβουμε, όλοι οι υπόλοιποι, τις ευθύνες μας και ν’ αλλάξουμε ρότα. Άλλωστε στο ερώτημα «στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε» η απάντηση είναι δεδομένη.