Μια συνέντευξη για την ιστορία της οικογένειας του, για την εξόντωση των Εβραίων και τη διάσωση πολλών Ελλήνων Εβραίων από το ΕΑΜ, για τον αντισημιτισμό πριν και μετά τον πόλεμο, για την εβραικότητα, το μεσσιανισμό και τη χειραφέτηση.
Στις 27 Ιανουαρίου του 1945 ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε το Άουσβιτς, στοιχειώνοντας μαζί ανεπίστρεπτα την ανθρωπότητα, αφού τράβηξε το πέπλο της -ενίοτε σκόπιμης κι ενίοτε ειλικρινούς – αγνόησης του συστηματικού, μεθοδευμένου, μαζικού εγκλήματος που διαπράχθηκε εκεί μέσα στο όνομα της φυλετικής καθαρότητας. Έτσι, η 27η του Γενάρη καθιερώθηκε ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα εκατομμύρια θύματα του Ολοκαυτώματος. Αυτός ο όρος έχει επικρατήσει αλλά στα εβραϊκά χρησιμοποιείται η λέξη Σοά (Shoah) που σημαίνει καταστροφή. Γιατί σ’ αυτούς τους χώρους καταστράφηκε το ανθρώπινο, όχι εκτός νεωτερικότητας αλλά ως το πιο νοσηρό κομμάτι από τα σπλάχνα της. Γι’ αυτό και η Μέρα Μνήμης δεν είναι ποτέ ακριβώς στραμμένη μόνο στο παρελθόν. Είναι μια διεργασία αναστοχασμού και επαγρύπνησης σ’ ένα συγκείμενο που ο αντισημιτισμός, ο ρατσισμός, ο μισαναπηρισμός, η ομοφοβία αναπλαισιώνουν και αναμορφώνουν τεχνικές βιοπολιτικής, παράγοντας ιεραρχήσεις και ταξινομήσεις που εξαιρούν από την έννοια του αξιοβίωτου πολλά άτομα. Ακόμα περισσότερο που στην ελληνική κοινωνία ξεκινήσαμε πολύ πρόσφατα να μιλάμε γι’ αυτό που συνέβη, για τη συντριπτική εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, για τις ρίζες του αντισημιτισμού που αναφύονται πριν από αυτόν και εκτείνονται ως τις μέρες μας ακόμα κι αν είναι καμουφλαρισμένες σε κυβερνητικά χαρτοφυλάκια, για το διαγενεακό τραύμα του Ολοκαυτώματος που συνθέτει τη σύγχρονη εβραικότητα.
Θα την κάνουμε αυτή τη συζήτηση μ’ έναν άνθρωπο που φέρει αυτό το τραύμα. Ο Σάββας Μιχαήλ (Σαμπετάι Μπενάκη Μάτσας) είναι γιατρός, συγγραφέας, μαρξιστής και μαζί ένας σπάνιος τύπος διανοούμενου που διατρέχει αδέκαστα και τρυφερά ταυτόχρονα βιβλικά, φιλοσοφικά, λογοτεχνικά κείμενα αναζητώντας την ουτοπία, χωρίς να λείπει ποτέ από το δρόμο, αντιλαμβανόμενος κάθε πράξη χειραφέτησης του ανθρώπου σαν ένα αμάγαλμα κοσμικής προσευχής και ποιητικής υπερβατικότητας.
Η 27η του Γενάρη αναπόφευκτα σκαλίζει τη μνήμη. Ποια ήταν η τύχη της δικής σας οικογένειας την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου; Ο πατέρας μου Μπενάκης Μάτσας ήταν από τα Γιάννενα, όπου ζούσε μια μεγάλη εβραϊκή κοινότητα, η οποία σχεδόν σύσσωμη οδηγήθηκε στο Άουσβιτς. Ένα μεγάλο κομμάτι της πατρικής μου οικογένειας χάθηκε στα στρατόπεδα του θανάτου. Οσοι σώθηκαν, σώθηκαν χάρη στο ΕΑΜ- ΕΛΑΣ. Η μητέρα μου, ήταν από την Κάλυμνο που τότε ακόμα τα Δωδεκάνησα τελούσαν υπό ιταλική κυριαρχία. Είχε έρθει στην Αθήνα να σπουδάσει. Ήταν εθελόντρια στον πόλεμο, όπου είχε επιστρατευτεί και ο πατέρας μου κι έτσι γνωρίστηκαν. Μετά, όμως, τα πράγματα ζόρισαν. Η μητέρα μου εντάχθηκε στο ΕΑΜ και συμμετείχε στην προσπάθεια διάσωσης Εβραίων, μεταξύ των οποίων και ο πατέρας μου. Τη συνέλαβαν γι’ αυτή της τη δράση, βασανίστηκε στη Μέρλιν, καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά επειδή ήταν Ιταλίδα υπήκοος, την παρέδωσαν στους Ιταλούς. Μετά την πτώση του Μουσολίνι, την απελευθέρωσαν οι αντάρτες.
Αυτή είναι μια πτυχή που δεν έχει αναλυθεί επαρκώς στο δημόσιο λόγο και την ιστοριογραφία, δηλαδή η σχέση του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ με τις εβραϊκές κοινότητες κατά την περίοδο της ναζιστικής κατοχής. Μα ναι, το συντριπτικό ποσοστό των Εβραίων που σώθηκαν ήταν χάρη στο ΕΑΜ. Υπάρχει μια γνωστή ιστορία με τον τότε ραββίνο της Αθήνας Ελιάου Μπαρζιλάι, που πρόλαβα να τον γνωρίσω κι επρόκειτο για έναν πολύ σοφό άνθρωπο. Οι Γερμανοί του ζήτησαν τις διευθύνσεις των Εβραίων της Αθήνας και τους είπε πως θα απαντήσει το βράδυ. Εκείνος σε συνεργασία με το ΕΑΜ και τους Εβραίους αντάρτες ειδοποίησαν τον κόσμο να κρυφτεί και να φύγει, κατέστρεψαν αρχεία και όταν ήρθε το βράδυ ο Μπαρζιλάι δεν ήταν εδώ. Ήταν ήδη στο βουνό με τον Άρη. Οι Έλληνες Εβραίοι γενικά είχαν σημαντικό ρόλο στην Αντίσταση. Τα επίσημα στοιχεία λένε ότι ο ΕΛΑΣ είχε 1000 μέλη, ήταν πολλοί περισσότεροι στην πραγματικότητα. Έκρυβαν την πολιτικοποίηση τους εξαιτίας του αντικομμουνιστικού διωγμού που επικράτησε αργότερα που σε συνδυασμό με τον αντισημιτισμό δημιουργούσε ένα δηλητηριώδες κράμα. Αν ήσουν Εβραίος κι αριστερός την είχες πατήσει. Εγώ χρειάστηκε να φτάσω τα 70 για να δω φωτογραφία του συγγενή μου Ιωσήφ Μάτσα με τα’ αντάρτικα. Τον ήξερα μόνο ως έναν φωτισμένο άνθρωπο της περιφέρειας. Ο άλλος που δεν πρόλαβα να τον γνωρίσω ήταν ο ξάδερφος του πατέρα μου Μωυσής Μάτσας, ένα εργατόπαιδο και μέλος της ΕΠΟΝ. Όταν οι Γερμανοί τους μετέφεραν από την Ήπειρο στη Θεσσαλία με σκοπό να τους οδηγήσουν στα στρατόπεδα, χτύπησε έναν φρουρό, δραπέτευσε κι ανέβηκε στο βουνό, αρχικά στον ΕΛΑΣ και μετά στον ΔΣΕ. Στο μετεμφυλιακό καθεστώς έφυγε για να γλιτώσει τα στρατοδικεία και πήγε στη Χαιφα. Ο Μωυσής Μάτσας ήταν μπροστά όταν ο Κουρτ Γιόζεφ Βάλντχαϊμ επέβλεπε τις επιχειρήσεις εκκαθάρισης των Εβραίων στα Γιάννενα, ο άνθρωπος δηλαδή που μετέπειτα έγινε καγκελάριος της Αυστρίας και για ένα διάστημα γενικός γραμματέας του ΟΗΕ. Όταν αναψηλαφίστηκε η υπόθεση του Βάλντχαϊμ κι έγινε προσπάθεια να οδηγηθεί σε δίκη, ο Μωυσής Μάτσας προτάθηκε ως μάρτυρας κατηγορίας. Το θέμα το θάψανε τελικά αλλά εγώ έχω το φάκελο. Για να κλείσω την παρένθεση, το ΕΑΜ όντως έσωσε Εβραίους, κάποιοι άλλοι που παρουσιάστηκαν ως σωτήρες όπως ο Άγγελος Έβερτ και ο Δαμασκηνός, μου εγείρουν σοβαρά ερωτηματικά. Θεωρώ ότι εξωραΐστηκε ο ρόλος τους.
Αποκαταστάθηκε η αδικία στους ανθρώπους που διασώθηκαν, έστω μεταπολεμικά; Θα σας απαντήσω με δύο παραδείγματα προσωπικά και αρκούντως εύληπτα. Ο πατέρας μου ήταν πολύ καλός γιατρός. Κάποια στιγμή άνοιξε η έδρα ακτινολογίας στα Γιάννενα. Ήθελε και λόγω καταγωγής να προσπαθήσει να την πάρει, διέθετε και με το παραπάνω τα προσόντα. Τότε πριν καταθέσεις τα χαρτιά σου στο Πανεπιστήμιο έπρεπε να περάσεις από τον τοπάρχη, δηλαδή από τον Ευάγγελο Αβέρωφ. Αν σου έδινε άδεια μπορούσες να καταθέσεις τα χαρτιά σου. Πήγε ο πατέρας μου, τον κοιτάει ο πνευματικός πατέρας του Σαμαρά και του λέει «Κύριε Μάτσα, εσείς εβραίος δεν είστε;», Ναι απαντάει ο πατέρας μου και τον έδιωξε. Αυτή ήταν η στάση το 1962. Κάτι άλλο που θυμάμαι έντονα ήταν προς το τέλος του εμφυλίου. Υπήρχε ένα δημόσιο εβραϊκό σχολείο στο Θησείο. Ο πρώτος δάσκαλος μας πέθανε από την πείνα. Η μόνη που του πήγαινε φαγητό ήταν η καθαρίστρια η Ελβίρα που την έχω και στο βιβλίο μου, η οποία επέζησε από το Άουσβιτς. Ήταν καπνεργάτρια στην Καβάλα, μόλις είχε παντρευτεί και ήταν έγκυος όταν τους πήραν οι Γερμανοί, τους πήγαν πρώτα στη Θεσσαλονίκη, τους χώρισαν με τον άνδρα της και τους πήγαν στα στρατόπεδα. Ο Μένγκελε της έβγαλε το παιδί από την κοιλιά χωρίς αναισθησία, υπέστη φριχτά πειράματα. Η μόνη δουλειά που βρήκε όταν γύρισε ήταν καθαρίστρια. Αυτή, λοιπόν, που δεν είχε ένα φράγκο, φρόντιζε το δάσκαλο. Κάποια στιγμή απολύθηκε. Πέθανε στο γηροκομείο της Θεσσαλονίκης, το μόνο καταφύγιο για τους παλιούς Εβραίους.
Θεωρείτε ότι το Ολοκαύτωμα ως συμβάν (με την χρήση του όρου κατά τον Αλαιν Μπαντιού) προξενεί ένα διαγενεακό τραύμα; Επιδρά και στους απογόνους των επιζώτων;: Φυσικά. Ζούμε όλοι κάτω από τη σκιά του Άουσβιτς ανεξάρτητα από την πορεία που παίρνει ο καθένας. Θέλω να κάνω μια επισήμανση εδώ: Έχει επικρατήσει ο όρος Ολοκαύτωμα, ο οποίος είναι λαθεμένος κατά τη γνώμη μου. Οι Εβραίοι χρησιμοποιούμε τη λέξη Σοα (Shoah) που στα εβραϊκά θα πει καταστροφή. Το ολοκαύτωμα είναι μια ιερή τελετουργία. Αυτό που συνέβη στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν τελείως ανίερο. Δεν υπήρχε καμία τελετουργία στη βιομηχανική εξόντωση εκατομμυρίων ανθρώπων, Εβραίων, Ρομά, ομοφυλόφιλων. Τη δεκαετία του 1950 δε συζητιόταν πολύ το θέμα της εξόντωσης. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι το λογοτεχνικό αριστούργημα – μαρτυρία «Αν αυτό είναι άνθρωπος» του Πρίμο Λέβι απορρίφθηκε στην αρχή από τον εκδότη και δημοσιεύτηκε με πολλές δυσκολίες. Από τη μια ο κόσμος με όλες τις πληγές του πολέμου ήθελε να ξεφύγει από αυτό, από την άλλη υπήρχε μα συστηματική προσπάθεια απόκρυψης της καταστροφής, καθώς πολλοί από τους Συμμάχους την ήξεραν και δεν έκαναν τίποτα. Το εβραϊκό πρόβλημα ήρθε στην επιφάνεια τη δεκαετία του 1960, όχι μόνο με τη δίκη του Αιχμαν αλλά κυρίως μετά τον πόλεμο των έξι ήμερων του 1967, όπου για γεωπολιτικούς λόγους τέθηκε το ζήτημα της εξόντωσης και επιχειρήθηκε η εργαλειοποίηση του για πολιτικούς λόγους από τη σκοπιά της ιμπεριαλιστικής δύσης.
Η καθυστερημένη ανάδειξη της φρίκης σχετίζεται και με το σοκ ή ακόμα και τη ντροπή που κουβαλούσαν οι επιζώντες; Οι άνθρωποι επέστρεψαν τραυματισμένοι βαρύτατα. Είδαν τη φρίκη, όπως δεν την έχει δει κανένας άλλος. Έφυγαν από το θάνατο χωρίς να γυρίσουν στη ζωή. Οι συνεργάτες των γερμανών μας κυβέρνησαν για πολλά χρόνια, οι περιουσίες τους λεηλατήθηκαν, δεν ήταν καλοδεχούμενοι οι επιζήσαντες. Επέστρεφαν σ’ ένα αντισημιτικό περιβάλλον. Πολλές φορές τους έβαζαν εμπόδια στην επιστροφή στους τόπους καταγωγής τους και τους κατηύθυναν αναγκαστικά στην Παλαιστίνη. Η εμπειρία του μαζικού, ανώνυμου, βιομηχανικού θανάτου που έζησαν, ο πάγος που αντιμετώπιζαν γυρίζοντας πίσω, η τεράστια αδικία είχαν υποστεί οδήγησε αρκετούς στην αυτοκτονία, όπως ο ίδιος ο Πρίμο Λέβι. Υπάρχουν πολλές ιστορίες επιζώντων που δε μπόρεσαν να απελευθερωθούν από τη μνήμη του εκμηδενισμού, από την τραγωδία που το ανθρώπινο είχε κυριολεκτικά καταστραφεί από ανθρώπους.
Ωστόσο, η Σοά ήταν η κορύφωση μια συστηματικής στρατηγικής αντισημιτισμού, τόσο στην Ελλάδα – θυμίζω ενδεικτικά τον εμπρησμό του συνοικισμού Κάμπελ- όσο και πανευρωπαϊκά. Ποια είναι η ιστορική πηγή του αντισημιτισμού και πότε την ανιχνεύετε; Γιατί οι Εβραίοι κυνηγήθηκαν και κυνηγιούνται διαχρονικά; Πρέπει να κάνουμε διάκριση ανάμεσα στο μοντέρνο αντισημιτισμό που παίρνει την κορύφωση του με το Άουσβιτς και δεν τελειώνει με το Άουσβιτς και την παλιά προνεωτερική χριστιανική ιουδαιοφοβία που κωδικοποιείται στο «οι θεοκτόνοι Εβραίοι». Αν και δεν υπάρχουν σινικά τείχη ανάμεσα στα δύο, θα δεις τη θρησκευτική προκατάληψη κατά των Εβραίων να συνδέεται με το μίσος. Η τομή καθόλου τυχαία για μένα γίνεται με τη γέννηση της αστικής νεωτερικότητας. Ήδη από το 15ο αιώνα όταν εμφανίζονται οι κανόνες της καθαρότητας του αίματος στην Ιβηρική και θα οδηγήσουν στην πρώτη μεγάλη καταστροφή κατά των Εβραίων επί Φερδινάνδου και Ισαβέλλας, της εκδίωξης των σεφαραδιτών Εβραίων. Ο βιολογικισμός που δεν έχει καμία επιστημονική βάση, είναι η αφετηρία του καπιταλιστικού κόσμου και εγκαθιδρύεται νομικά με αυτούς τους κανόνες. Οι πυρές της Ιεράς Εξέτασης θα είναι το πρόπλασμα για τους νόμους της Νυρεμβέργης στον 20ο αιώνα. Η αστική εξουσία είναι πάντα βιοεξουσία, πρέπει να κυριαρχήσει όχι απλώς στο χρόνο εργασίας σου αλλά σε όλες τις πλευρές της ζωής. Μια ομάδα δαιμονοποιείται και γίνεται ο αποδιοπομπαίος τράγος για να αποπροσανατολισει τα στρώματα που δεινοπαθούν. Φταίει ο Εβραίος, ο πρόσφυγας, ο Ρομά. Ο μισογυνισμός, ο ρατσισμός, ο αντισημιτισμός είναι δομικά στοιχεία. Διαχέονται παντού. Δεν είμαστε ίσοι μπροστά στην αρρώστια, μπροστά στο θάνατο. Δες με την πανδημία πόσο έχουν πληγεί οι μαύροι στις ΗΠΑ. Αν ερχόταν σήμερα ο Χριστός οι κρατούντες θα τον σταύρωναν 10 φορές, όχι μια, γιατί το πορτοφόλι τους προσκυνούν. Υποτίθεται ότι ζούμε σε μια εκκοσμικευμένη κοινωνία, έστω κι αν σε κράτη όπως τα δικά μας δεν έχει γίνει ο διαχωρισμός. Η θρησκεία, όμως, χρησιμοποιείται κάθε φορά σαν πολιτική διασποράς μυθευμάτων.
Από την άλλη, η εβραικότητα που εκείνη την εποχή δεν ήταν συνυφασμένη μ’ ένα έθνος – κράτος, πολεμήθηκε ακριβώς εξαιτίας της ανοιχτότητας που προσέφερε ως δυνατότητα σκέψης στους ανθρώπους; Μετά την καταστροφή του δεύτερου Ναού το 70 μΧ από τους Ρωμαίους και τη διάλυση της τελευταίας κρατικής οντότητας, συντελέστηκε η απόλυτη διασπορά. Είχε λεχθεί τότε ότι η μόνη πατρίδα του Εβραίου είναι το βιβλίο και δεν εννοούμε μόνο τη Βίβλο. Όπως θα πει ένας που θα τον αφορίσουν και οι Εβραίοι και οι χριστιανοί, ο μεγάλος Σπινόζα, χωρίς τον οποίο δεν υπάρχει μοντέρνα φιλοσοφία, οι εβραίοι επιβίωσαν λόγω του μίσους των άλλων απέναντι τους. Έπρεπε να ζήσεις. Από αυτή την άποψη, η βιβλική παράδοση στην περίπτωση των Εβραίων συνδέονταν πάντα με μια στρατηγική επιβίωσης. Σαν λαότητα, που διαχωρίζεται εννοιολογικά από το έθνος ξεκίνησαν τη νομαδική τους περιπλάνηση. Ήταν ξένοι από τις απαρχές της ταξικής ιστορίας. Αυτό τους έδινε ένα αβαντάζ, να έχουν έναν ορίζοντα οικουμενικό. Κι ας θυμηθούμε εδώ τον Εβραίο Φρουντ που έλεγε ότι δεν πάει στη συναγωγή, δε μιλάει εβραϊκά, ότι αν τον ψάξεις δε θα βρεις τίποτα εβραϊκό πάνω του και μάλλον αυτό ήταν το πιο εβραϊκό απ’ όλα. Η ιδιαιτερότητα της εβραικότητας είναι η οικουμενικότητα της. Αυτό υπάρχει και στη βιβλική της παράδοση. Δεν είναι τυχαίο ότι τόσοι Εβραίοι πήραν μέρος σε κάθε είδους χειραφετητικά κινήματα και πάντα μας υποπτεύονται ως εβραιομπολσεβίκους έστω κι αν μας κατηγορούν για εβραιοκαπιταλιστές. Υπήρχε μια ολόκληρη ιστορική περίοδος που οι εβραίοι δεν ήταν έμποροι και τοκογλύφοι. Καθόλου τυχαία τους υποχρέωσαν να γίνουν οι διαχειριστές εμπορικών σχέσεων. Το γκέτο είναι δημιούργημα του καπιταλισμού, όχι του μεσαίωνα. Στη Βενετία έγινε το πρώτο γκέτο, στη γαληνοτάτη πολιτεία των εμπόρων της Βενετίας. Καθώς έχεις τη μετάβαση από τον καθολικό μεσαίωνα στη νεωτερικότητα, η τοκογλυφία ήταν αμαρτία, οπότε υποχρέωσαν τους Εβραίους να τους δανείζουν ή αλλιώς να φύγουν όπως έφυγαν από την Ισπανία. Αυτό δε σημαίνει ότι οι Εβραίοι είναι ένας λαός εμπόρων χρηματιστών. Στη γέννηση του σοσιαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα έπαιξαν κεντρικό ρόλο οι Εβραίοι. Χωρίς τον Αβρααμ Μπεναρόγια και τη Φεντερασιόν δε θα είχε γίνει η προεργασία για το ΣΕΚΕ μετέπειτα ΚΚΕ. Φυσικά έπαιξαν ρόλο και στην Οκτωβριανή Επανάσταση. Μας μιλάνε για τον Σόρος. Ξεχνούν πως ο Μαρξ, ο Τροτσκι, η Ρόζα, η πλειοψηφία του Πολιτικού Γραφείου των μπολσεβίκων ήταν Εβραίοι. Αν ήταν βολεμένοι για ποιο λόγο να πάρουν το μέρος των καταπιεσμένων και να πληρώσουν το τίμημα;
Στο διανοητικό σας σύμπαν υπάρχουν παραλληλίες μεταξύ μεσσιανισμού και χειραφέτησης; Διόλου τυχαία η έννοια του μεσσιανισμού, γεννιέται στους Εβραίους και είναι δεμένη με τον αβρααμικό μονοθεισμό. Λέει στη Βίβλο ο Θεός στον Αβραάμ «με σένα να ευλογηθούν όλα τα γένη των ανθρώπων». Σε όλες τις προνεωτερικές κοινωνίες υπάρχει μια κυκλική αντίληψη του χρόνου, μια αντίληψη αιώνιας επιστροφής του ιδίου πράγματος. Αυτός ο νομαδικός λαός ξαφνικά υποστηρίζει ότι δε θα είναι κύκλος η ιστορία των ανθρώπων, θα υπάρξει μια ρήξη, θα έρθει ένας λυτρωτής. Το νόημα της μυθικής αφήγησης της Εξόδου είναι ότι θα φύγουμε από τον οίκο της δουλείας για να πάμε στην ελευθερία. Φεύγουν 600.000 μαζί με το Μωυσή από το φαραωνικό τυρρανικό καθεστώς με προοπτική την απελευθέρωση, με προοπτική, αυτό που θα πει αργότερα ο Μαρξ, την καθολική ανθρώπινη χειραφέτηση. Είμαι μαρξιστής και η ιδιαιτερότητα μου είναι ότι έχω επίγνωση των βιβλικών ριζών του μαρξισμού. Δυστυχώς ένας πολύ μεγάλος φιλόσοφος που συνεργάστηκε με τους ναζί, ο Χαιντεγκερ, γράφει ότι ο μαρξισμός είναι εκκοσμικευμένος μεσσιανισμός. Οι ιδέες δεν πέφτουν από τον ουρανό, ούτε βγαίνουν από την κόλαση, βγαίνουν από αυτήν εδώ τη Γη, επηρεάζονται από τις μεταμορφώσεις της. Στον καπιταλισμό οι Εβραίοι γίνονται στόχος από τον Ντρειφους μέχρι την Αλεξάντρια Οκασιο Κορτές που είναι πορτορικανή Εβραία.
Ωστόσο, ο αντισημιτισμός δεν ανήκει στο παρελθόν. Είναι ενεργός στην ελληνική κοινωνία κι εσείς προσωπικά είχατε μηνυθεί από τη Χρυσή Αυγή και ευτυχώς αθωωθήκατε. Ο αντισημιτισμός υπάρχει εδώ. Η ετερότητα, ο Άλλος πολεμιούνται, στο χώρο του άλλου θα ανήκει πάντα ο Εβραίος, όσο αφομοιωμένοι κι αν νομίζουν ότι είναι κάποιοι Εβραίοι. Δεν ξεχνώ ότι η Χρυσή Αυγή μου έκανε μήνυση το 2013 και κάθισα στο δικαστήριο και ότι ανάμεσα στις κατηγορίες ήταν πως συνωμοτώ για τη δημιουργία εβραιομπολσεβίκικου καθεστώτος. Οκ αυτοί είπαν αυτά που είπαν αλλά γιατί οι αρχές δεν έβαλαν στο αρχείο αυτές τις γελοίες κατηγορίες; Σήμερα παρατηρούμε όλοι οι διαφημιστές των βιβλίων του Πλεύρη, όλοι τσεκουροφόροι να έχουν υψηλά αξιώματα στην παρούσα κυβέρνηση και να αποποιούνται δήθεν τον αντισημιτισμό. Εμένα μου θυμίζουν εκείνους που λένε ότι είναι ενάντια στους Εβραίους και υπέρ του Ισραήλ. Είναι κραυγαλέα η υποκρισία τους και η πολιτική σκοπιμότητα. Για μένα βεβηλώνουν το Άουσβιτς όταν ορισμένοι από αυτούς, σαν τον Άδωνη, πάνε εκεί. Στην απολογία μου στη δίκη ανέφερα μια φράση του Λεβινάς, ότι ο φασισμός δεν είναι απλώς ένα αντιδραστικό ρεύμα, είναι μια τάση που γεννιέται για την καταστροφή του ανθρώπινου μέσα στον άνθρωπο. Ο Μαρξ λέει ότι η ρίζα του ανθρώπου είναι μέσα στον άνθρωπο. Ας αναλογιστούμε τι είναι αυτό που ξεχωρίζει τον άνθρωπο. Ότι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο και αλλάζοντας τον κόσμο να αλλάξει τον εαυτό του. Δεν έχει μια βιολογική προσαρμογή αλλά μια κοινωνική Ένα ζώο στα ερωτήματα της φύσης θα δίνει την ίδια απάντηση και μάλιστα καταπληκτική πχ οι μέλισσες που φτιάχνουν την κυψέλη. Κανένας αρχιτέκτονας δε μπορεί να φτιάξει αυτή την τελειότητα αλλά θα κάνουν πάντα αυτή την τελειότητα. Οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν κάτι διαφορετικό, κάτι παραπάνω. Ο φασισμός είναι η συστηματική καταστροφή αυτής της δυνατότητας. Κεντρική του ιδέα ότι οι Εβραίοι είναι υπάνθρωποι, το ίδιο οι Ρομά. Στο ιεραρχικό σύστημα των ναζί στο κέντρο βρίσκονταν οι Αρειοι – και φιλελεύθεροι τα έλεγαν αυτά, ο Βέμπερ έλεγε ότι ο Σενεγαλέζος δεν είναι το ίδιο με τον ευρωπαίο. Σ’ αυτό το σύστημα οι Εβραίοι δεν ταξινομούνται καν ως άνθρωποι. Ο Χαιντεγκερ θα πει ότι είναι χωρίς κόσμος. Ο άνθρωπος έχει έναν κόσμο, είναι κοσμοπλάστης, κατά τον Χαιντεγκερ τα ζώα είναι φτωχά σε κόσμο αλλά οι εβραίοι χειρότεροι, είναι σαν τις πέτρες που δεν έχουν κόσμο κι επειδή δεν έχουν ρίζα θέλουν να κόψουν τις ρίζες που είναι στο έδαφος, σε μια συνέχεια αίματος και συγγένειας. Αυτό που πρέπει να χτυπηθεί είναι ο φασισμός σε όλες του τις εκφάνσεις.
Τέτοιες στρατηγικές απανθρωποίησης αναβιώνουν σήμερα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης προσφύγων και μεταναστών; Το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης ιστορικά έγινε στη Νότιο Αφρική στον πόλεμο των Μπόερς – αρχή του ιμπεριαλισμού που λέμε εμείς οι μαρξιστές. Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχαμε στρατόπεδα συγκέντρωσης και στρατόπεδα εξόντωσης. Το Αουσβιτς ήταν στρατόπεδο εξόντωσης. Μπήκε ο Κόκκινος Στρατός και τους απελευθέρωσε το Γενάρη του 45 και στα τέλη της ίδιας κιόλας χρονιάς οι Εγγλέζοι φτιάχνουν στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Μαλαισία για να κρατήσουν την αποικία τους εκεί. Στις μέρες μας έχουμε στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξαθλίωσης για μετανάστες. Με την ίδια πάλι νοοτροπία, ότι οι ξεριζωμένοι θα μας κόψουν τη ρίζα. Πάντα υπήρχαν μεταναστευτικά ρεύματα στην ιστορία. Τώρα έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γιατί στον παγκόσμιο Βορρά υπάρχει κρίση, γι’ αυτό χτίζουν τείχη και η χρεωκοπημένη Ελλάδα παίζει το χωροφύλακα. Οι δημαγωγικές ιδέες που δε λογίζουν τους πρόσφυγες για ανθρώπους μπορούν να έχουν θανατηφόρα ισχύ, καθώς επιδρούν σε πληθυσμούς με αστάθεια, όπως συνέβη μετά το Κραχ του 1929.
Ο αντισημιτισμός είναι μια ιδεολογία σύμφυτη με τον ακροδεξιό χώρο, παρ’ όλα αυτά ανιχνεύονται σπέρματα του και σε τμήματα της ελληνικής αριστεράς στο βωμό της ταύτισης της φιλοπολεμικής πολιτικής της κυβέρνησης του Ισραήλ με την εβραικότητα; Σε αντίθεση με εαμική παράδοση, υπάρχει αντισημιτισμός στην ελληνική αριστερά, σε τμήματα της τουλάχιστον. Αναμφισβήτητα είναι πρόβλημα η πολιτική για την Παλαιστίνη αλλά είναι άστοχη η γενίκευση ότι οι Εβραίοι φταίνε για την πολιτική του Νετανιάχου. Χωρίς δικαιοσύνη δε θα υπάρξει ειρήνη και δικαιοσύνη δε γίνεται χωρίς εκπλήρωση αιτημάτων παλαιστινιακού λαού. Το όνειρο βέβαια θα ήταν οι Άραβες και οι Εβραίοι να μπορούν να συνυπάρχουν, όπως ιστορικά συνυπήρξαν και φτιάξαν πολιτισμό μαζί. Εγώ είμαι φίλος των Παλαιστινίων κι έχω κατηγορηθεί γι’ αυτό. Ο Νετανιάχου είναι ο χειρότερος εχθρός των Εβραίων, μας έχει αποξενώσει από τον αραβικομουσουλμανικό κόσμο που παλιότερα μας έδινε καταφύγιο, όταν διωκόμασταν από τη χριστιανική δύση. Έχω βρεθεί σε διαδηλώσεις υπέρ των παλαιστινίων που ορισμένοι αριστεροί δεν έκαναν διάκριση μεταξύ σιωνισμού και εβραικότητας. Αυτές είναι δομικές και γνωσιολογικές αδυναμίες. Η αριστερά δεν έχει αποχειραφετηθεί εντελώς από τον εθνικισμό, γιατί πιστεύει ότι η επιστροφή στην εθνοκεντρική ανάπτυξη είναι η απάντηση στην παγκοσμιοποίηση. Υπάρχει έλλειμμα ριζοσπαστικής θεωρίας. Προσπαθούμε με παλιά σχήματα να εξηγήσουμε καινούργιες καταστάσεις. Σε καμία περίπτωση δε λέω να αγνοήσουμε την πνευματική και πολιτική κληρονομιά, δεν προχωράς με αμνησία στο μέλλον αλλά δεν αρκεί η αναμόχλευση των παλιών θεωριών. Έχουμε ανοιχτούς λογαριασμούς με το κακό αλλά ας μη ξεχνάμε ότι για ανθρώπους όπως εγώ, δεν έχει κλείσει ο κύκλος που άνοιξε τον Οκτώβρη του 1917 στη Ρωσία. Και κλείνοντας θα ήθελα να πω ότι κατά τη γνώμη μου δεν πρέπει να τιμούμε μόνο την 27η του Γενάρη αλλά και την 7η του Οκτώβρη, την εξέγερση των Ζοντερκομάντο στο Άουσβιτς, όπου συμμετείχαν και πολλοί Έλληνες Εβραίοι και κατόρθωσαν να ανατινάξουν ένα από τα πέντε κρεματόρια και μαζί να αποδείξουν ότι η φλόγα της εξέγερσης μπορεί να ανάψει ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες του χαμού. Δεν έχει κλείσει ούτε ο κύκλος της χειραφέτησης, ούτε ο κύκλος της βαρβαρότητας που το ναδίρ του στον 20ο αιώνα ήταν το Άουσβιτς.