Είναι κι οι δύο μικροσκοπικές, φοράνε σνίκερς και κατάμαυρα ρούχα. Η ποιήτρια και περφόρμερ Μάσα Αλιόχινα, από τα πιο γνωστά μέλη των Pussy Riot, η οποία έζησε την πικρή εμπειρία των ρωσικών φυλακών για το αδίκημα του χουλιγκανισμού λόγω της βωμολοχικής παράστασής τους Punk Prayer στο Καθεδρικό Ναό της Μόσχας το 2012, έχει τσαλακωμένο, ξεραμένο πρόσωπο από τις καταχρήσεις και την αϋπνία και είναι από την πρώτη ως την τελευταία λέξη της, αν και λακωνική, πιστή στις αρχές της πανκ φιλοσοφίας της. Είναι η πιο «άγρια» και πολιτικοποιημένη εκ των δύο. Καθυστερεί να κατεβεί απ΄το δωμάτιό της μισή ώρα. Αρχικά πιστεύω ότι θέλει να υπηρετεί το μύθο της πανκ ντίβας. Διαπιστώνω όταν εμφανίζεται ότι είναι ράκος από το jet lag –έχει μόλις έρθει από τις ΗΠΑ.«Εχω κοιμηθεί τρεις ώρες», εξηγεί. Της δίνω δυο depon που αμέσως καταπίνει. Δεν θέλει να φωτογραφηθεί.
Τελικά, μαζί με το έτερο μέλος των Pussy Riots, τη δημοσιογράφο και πρωτεργάτρια της Zona Prava (την ίδρυσε η κολλεκτίβα για την νομική υποστήριξη των κρατουμένων στις ρωσικές φυλακές) Σάσα Μπογκίνο , οδεύουν προς τα Προσφυγικά και φωτογραφίζονται χαλαρές με τσιγάρα. Η Σάσα έχει μόλις προσγειωθεί από τη Μόσχα, είναι ξεκούραστη, ορεξάτη, έχει ένα παιδικό, φωτεινό στιλπνό πρόσωπο και είναι λαλίστατη. Απόψε (24/3) τα δυο μέλη των Ρussy Riots, την διάσημης ρωσικής πανκ φεμινιστικής κολλεκτίβας, θα εμφανιστούν στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση όχι για μια έξαλλη performance–δυστυχώς- , όπως αυτή που μόλις παρουσίασε η Μάσα στις ΗΠΑ (μεταξύ άλλων, στη Νέα Υόρκη, στο Σιατλ, το Σαν Φρανσίσκο και το Λος ‘Αντζελες), αλλά για μια συζήτηση για τον ακτιβισμό, τις καλλιτεχνικές δράσεις τους και τη ρωσική κοινωνία.
«Όλοι οι Αμερικανοί που συνάντησα είναι εναντίον του Τραμπ», είναι η πρώτη φράση της Μάσα, η οποία δεν κρύβει τον ενθουσιασμό της και για το κλίμα στη χώρα και που η Τόμπι Βάιλ, η περίφημη drummer των Bikini kill πήγε να τη βρει. «Είναι πολύ σημαντικό για τη φεμινιστική μπάντα μας που ήρθε να μας δει. Οι Bikini Kill μάς έχουν εμπνεύσει».
Το αμερικανικό κοινό το χαρακτηρίζει «φανταστικό». «Ο κόσμος προσπαθεί να δει πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει ενωμένος στη νέα κατάσταση. Το θέμα δεν είναι αν είναι χειρότερος ο Πούτιν ή ο Τράμπ. Το βασικό πρόβλημα είναι παντού η αδιαφορία του κόσμου. Ο Τράμπ δεν εξελέγη επειδή έχει πολλούς υποστηρικτές αλλά γιατί οι θιασώτες της Δημοκρατίας δεν πήγαν να ψηφίσουν επειδή θεωρούν ότι η Δημοκρατία και η ελευθερία θα επιζούν για πάντα. Δεν βρίσκουν δηλαδή το λόγο να παλέψουν γι’αυτές. Αυτό είναι πρόβλημα».
«Φιλοσοφία μας είναι να μην είμαστε αδιάφορες και να μην φοβόμαστε».
«Δεν θα έλεγα –συνεχίζει- ότι ο Πούτιν είναι πιο επικίνδυνος από τον Τράμπ, αλλά ότι είναι προϊόν της KGB, που σκότωνε ανθρώπους για 100 χρόνια. Η Ρωσία είναι η μοναδική μεγάλη χώρα διεθνώς που οι μυστικές υπηρεσίες της είναι το κυρίαρχο κυβερνών κόμμα. Αυτό είναι ζήτημα. Ο Πούτιν δεν είναι ένα πρόσωπο απομονωμένο, αλλά το πρόσωπο αυτών των υπηρεσιών που θα έπρεπε να είχαν εξαφανιστεί».
Ποια είναι η φιλοσοφία της κολλεκτίβας τους; «Είμαστε πανκ και όταν λεω πανκ δεν εννοώ μόνο ως προς το μουσικό είδος των performance ή των βίντεό μας. Το πανκ είναι τρόπος ζωής», λέει χωρίς περιστροφές. «Φιλοσοφία μας είναι να μην είμαστε αδιάφορες και να μην φοβόμαστε».
Η ίδια όχι μόνο θα τολμήσει να φέρει την παράσταση και πανκ μανιφέστο της που μόλις έκανε τουρ στις ΗΠΑ και στην Μόσχα, αλλά θα δημοσιεύσει και στη γενέτειρά της το βιβλίο της Riot days, το οποίο εξαρχής είχε δρομολογηθεί να δημοσιευτεί στην Αμερική, στην Αγγλία και στη Γαλλία. «Δεν είναι τα απομνημονεύματά μου από την φυλακή, αλλά το μανιφέστο μου, ένα βιβλίο για την εσωτερική ελευθερία».
Η Σάσα Μπόγκινο, παίζοντας με το iphone στα χέρια της, προσπαθεί να φτιάξει το χάρτη της ρωσικής δημοσιογραφίας: «Έχουμε σοβαρά κρούσματα λογοκρισίας στη Μόσχα. Η ρωσική δημοσιογραφία είναι διχασμένη σε δυο ομάδες. H πρώτη και μεγαλύτερη είναι τα κρατικά media. Αν θέλεις να δουλέψεις σε αυτά, απολαμβάνεις όλα τα προνόμια. Η δεύτερη είναι τα ανεξάρτητα μέσα. Στη Μόσχα είναι αδύνατο να είσαι ανεξάρτητος δουλεύοντας σε κρατικό μέσο. Μπορούμε να κάνουμε ανεξάρτητη δημοσιογραφία αλλά μερικές φορές έχουμε προβλήματα γι’αυτό με την κυβέρνηση και τον Πούτιν».
Στη Ρωσία, μαθαίνω, υπάρχει το Ειδικό Κυβερνητικό Ινστιτούτο, ένας εξειδικευμένος οργανισμός που παρατηρεί τα media. «Παρακολουθεί ακτιβιστές, δημοσιογράφους και social media. Εάν δεν τους αρέσει κάτι που έγραψες θα έχεις προβλήματα».
Υπάρχει ρωσικός νόμος που απαγορεύει να χρησιμοποιηθεί σε δημοσίευμα η λέξη αυτοκτονία. «Δεν μας επιτρέπεται επίσης να περιγράψουμε τον τρόπο που ο αυτόχειρας έβαλε τέλος στη ζωή του. Θεωρείται ότι ενθαρρύνει σε αυτοκτονίες».
Όσοι το κάνανε λάβανε αμέσως μια εντολή να σβήσουνε την είδηση ή να αντικαταστήσουνε τη λέξη με κάποια άλλη, ή απειληθήκανε ότι θα τους κλείσουν ή ότι θα τους μηνύσουν. «Εμείς αποφασίσαμε κάθε φορά που θα αναφερόμαστε σε αυτοκτονία να αντικαθιστούμε τη λέξη με το όνομα του Ινστιτούτου που μας παρακολουθεί. Αν επίσης κάνουμε ρεπορτάζ για το ISIS και δεν γράψουμε “η οργάνωση είναι απαγορευμένη στη Ρωσία γιατί είναι τρομοκρατική” το Ινστιτούτο θα προσάψει στο συντάκτη προπαγάνδα υπέρ της τρομοκρατίας».
Στη Zona Prava καλύπτουν κατεξοχήν την κατάσταση στις ρωσικές φυλακές και στο πεδίο παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων. «Παρακολουθούμε όλες τις ειδήσεις για τους κρατούμενους στη χώρα. Είναι κάπως επικίνδυνο». Θέλει να μου δώσει ένα παράδειγμα. «Πριν από ένα χρόνο ακριβώς, στις 9 Μαρτίου, μια ομάδα δημοσιογράφων και ακτιβιστών από τη Μόσχα και από άλλες χώρες, ανάμεσά του και δικός μας συντάκτης, πραγματοποιούσαν μια δημοσιογραφική αποστολή στην Τσετσενία , στο πλαίσιο μιας έρευνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα σήμερα στη χώρα. Το μικρό λεωφορειάκι τους δέχτηκε επίθεση από μια ομάδα κουκουλοφόρων, που έβγαλαν τους πάντες έξω και τους τσάκισαν στο ξύλο. Στο τέλος του έβαλαν φωτιά κι αποχώρησαν. Δόξα τω Θεώ , κανείς δεν σκοτώθηκε. ‘Ο συνάδελφός μας που ήταν μαζί τους, κάλεσε στο news room της media zona και βρήκε εμένα, που ήταν η βάρδια μου. Είμαι 22 ετών. Όταν ξεκίνησα αυτή τη δουλειά στα 20 σκέφτηκα ότι υπάρχουν διάσημοι δημοσιογραφοι, ακτιβιστές και καλλιτέχνες, κανείς δεν με ξέρει, τίποτα δεν θα συμβεί σε μένα. Τη μέρα τη επιθεσης στην Τσετσενία συνειδητοποίησα ότι μπορεί να συμβεί οτιδήποτε και σε εμένα αφού δουλεύω με ακτιβιστές. Δεν αισθάνομαι όμως ότι κινδυνεύω καθημερινά».
«Ο Πούτιν είναι πιο επικίνδυνος από τον Τράμπ γιατί είναι έξυπνος. Ο Τραμπ είναι ένας ηλίθιος».
Δεν πιστεύει ότι ο Πούτιν είναι υπεύθυνος για την επίθεση. «Ο Καντίροφ είναι υπεύθυνος. Ακόμη κι οι αστυνομικοί στην Τσετσενία είναι τρομερά ισχυροί και κάνουν ό,τι θέλουν. Μπορούν να σε απαγάγουν επειδή δεν τους αρέσεις ή να πάρουν την περιουσία σου. Ο Πούτιν αφήνει άλλους, όπως ο Καντίροφ, να κάνουν ό,τι θέλουν».
Το ρεπορταζ των φυλακών γίνεται αναίμακτα; «Φυσικά και δεν αρέσει στην κυβέρνηση να κάνουμε ρεπορτάζ για την κατάσταση που επικρατεί στις φυλακές, γιατί είναι φρικτή. Οι ρωσικές φυλακές υποτίθεται ότι βοηθάνε τους ανθρώπους να ανακάμψουν, να επανενταχθούν στην κοινωνία, αλλά στην πραγματικότητα αυτό δεν λειτουργεί. Αυτό που κάνουν είναι να χρησιμοποιούν δωρεάν εργατικά χέρια γιατί οι κρατούμενοι εργάζονται σε εργοστάσια, χωρίς να πληρώνονται. Εντάξει, παίρνουν 2 δολάρια το μήνα!»
Χάρη σε ρεπορτάζ τους μπορεί πάντως να λέει σήμερα ότι «βοηθήσαμε σε κάποιους ανθρώπους να τους αποδοθεί δικαιοσύνη. Ειδικότητά μας είναι κάποιες οι υποθέσεις με πολιτικούς κρατουμενους δουλευουμε, κρατάμε πρακτικά της δίκης και τα δημοσιεύουμε».
Η κουβέντα επιστρέφει στο Ρώσο πρόεδρο. «Ο Πούτιν είναι πιο επικίνδυνος από τον Τράμπ γιατί είναι έξυπνος. Ο Τραμπ είναι ένας ηλίθιος. Παρακολουθώ στο twitter πολλούς διάσημους διεθνώς αμερικανούς ηθοποιούς και τραγουδιστές.Όλοι τους είναι εναντίον του Τράμπ και εκφράζουν την άποψή τους ελεύθερα».
Η κατάσταση στη Ρωσία είναι εντελώς διαφορετική. «Υπάρχουν κι άλλα γκρουπ και performers που ασκούν κριτική στον Πούτιν. Αλλά δεν είναι τόσο γνωστοί . Η πλειοψηφία της ρωσικής κοινωνίας υποστηρίζει ή λέει ότι τον υποστηρίζει γιατί φοβάται. Και όλοι οι διάσημοι ρώσοι ηθοποιοί ή μουσικοί τον Πούτιν υποστηρίζουν, τουλάχιστον αυτό λένε. Πολλοί δεν νοιάζονται. Είναι πλούσιοι, έχουν λεφτά να ταξιδεύουν, να αγοράζουν ό,τι θέλουν Επομένως, δεν τους ενδιαφέρει ποιος είναι ο πρόεδρος. Οποιοσδήποτε κι αν ήταν πρόεδρος θα τον υποστήριζαν. Κι εγώ είμαι συμφιλιωμένη που οι γονείς μου τον υποστηρίζουν».
Χαρακτηρίζει τον εαυτό της προνομιούχο. «Γεννήθηκα στη Μόσχα, από μια εύπορη οικογένεια, είμαι καλά μορφωμένη χάρη σε αυτή, αλλά διαβάζω τα νέα και βλέπω τι συμβαίνει στη χώρα μου. Διαβάζω και τα στατιστικά στοιχεία. Μια ηλικιωμένη γυναίκα δεν έχει λεφτά να αγοράσει φαγητό και το κλέβει και τρώει καταδίκη τριων χρόνων. Αυτό συμβαίνει στη Ρωσία καθημερινά. Υπάρχει φτώχεια στη χώρα».