Βαριέμαι και αποφεύγω τις προεκλογικές συνεντεύξεις υποψηφίων. Αυτή τη ζήτησα. Γιατί την Πάολα και στο πιο αποστειρωμένο μπουκάλι του κόσμου να την έκλεινες, θα έβρισκε τρόπο να βάλει ένα φανταχτερό κραγιόν και να φωνάξει στα καλιαρντά ότι το πιο σπουδαίο πράγμα στη ζωή είναι να διεκδικείς την επιθυμία σου.
Αιρετική, ευαίσθητη, αθυρόστομη, ανεπανάληπτα ερωτική και πάντα πολιτική, η Πάολα Ρεβενιώτη είναι μια από τις πιο πρωτοποριακές φυσιογνωμίες της queer ιστορίας της πόλης, πολύ πριν αυτός ο όρος καθιερωθεί στο σύγχρονο ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα. Αμφισβήτησε το ταμπού της βιολογίας και έδειξε ότι το φύλο είναι κάτι που επιτελούμε και βιώνουμε. Επανοικειοποιήθηκε τις – απαξιωμένες από την κοινωνική σεμνοτυφία- ταυτότητες της τρανς γυναίκας και της σεξεργάτριας ως εργαλεία χειραφέτησης.
Αρνήθηκε τη ντουλάπα ως μήτρα σεξουαλικής και έμφυλης καταπίεσης. Συνέδεσε την προσωπική της διαδρομή ελευθερίας με τους αγώνες μιας κοινότητας που βρίσκονταν ακόμα στα σπάργανα αλλά είχε μπουχτίσει με τις διδαχές και τη βία και αδημονούσε να λυτρωθεί. Συνομίλησε με εξαίσιες και καταραμένες συνάμα προσωπικότητες της ανορθόδοξης τέχνης, όπως ο Ταχτσής, η Γώγου, ο Παπαιωάννου, ο Μίσσιος. Ερωτεύτηκε και την ερωτεύτηκαν ως εκεί που δεν πάει. Και παρότι η ζωή της δεν ήταν τριανταφυλλένια, καθώς εμπεριείχε προσβολές, διώξεις και ζόρικες νύχτες στα κρατητήρια, είναι αξιοζήλευτη γιατί το απόσταγμα της παραμένει το πάθος και η ανάγκη για χαρά. Μας έμαθε ότι το πιο σημαντικό υγρό της ύπαρξης μας είναι η καύλα.
Η υποψηφιότητα της στις επερχόμενες εθνικές εκλογές στην Α’ Αθήνας με το ΜέΡΑ25 είναι από τις πιο ιντριγκαδόρικες εξελίξεις μιας αρκετά άνευρης και προβλέψιμης προεκλογικής περιόδου.
Το ενδεχόμενο μάλιστα να γίνει η πρώτη τρανς βουλεύτρια της ελληνικής Βουλής πέρα από ιστορικής σημασίας, θα δώσει μια διαφορετική πνοή σ’ αυτό το τόσο στεγανοποιημένο και αστεία σοβαροφανές κτίριο. Και μπορεί οι συνεντεύξεις των υποψηφίων να γίνονται συνήθως σε καλογυαλισμένα γραφεία, αυτή εδώ, όμως, έγινε σ’ ένα υπαίθριο καφέ στο σταθμό Λαρίσης ανάμεσα σε ταξιδιώτες, πρόσφυγες και ιδρωμένους σερβιτόρους με τον καυτό ήλιο πάνω από τα κεφάλια μας. Γιατί αυτή είναι με την Πάολα.
Έχει την αυθεντικότητα της.
Πάολα να ξεκινήσουμε από το γεγονός: Είσαι υποψήφια στην Α’ Περιφέρεια της Αθήνας με το ΜέΡΑ25. Τι συνέβη; Πως πήρες αυτή την απόφαση; Με πήραν τηλέφωνο από το ΜέΡΑ25 και μου ζήτησαν να είμαι υποψήφια. Τους είπα ότι θέλω λίγο χρόνο να το σκεφτώ. Δε θα δεχόμουν τόσο εύκολα. Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν ότι δε μου έθεσαν κανέναν όρο. Άρα, ήξεραν με ποιον άνθρωπο είχαν να κάνουν. Διαβάζοντας κι εγώ το πρόγραμμα τους, διαπίστωσα ότι συμφωνούσα σε πολλά πράγματα και ειδικά στα ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα παρατήρησα ότι ήταν πολύ ριζοσπαστικό. Όλα αυτά μου έδειξαν ότι υπήρχε μια ειλικρινής πρόθεση απέναντι μου. Δεν ήθελαν απλά να εργαλειοποιήσουν τη ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητα μου. Το συζήτησα με τον εαυτό μου, γιατί είναι μεγάλη έκθεση και το αποφάσισα. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να είμαι ο εαυτός μου, να αποδομήσω τα στερεότυπα για τα τρανς άτομα και παράλληλα να σεβαστώ τους ανθρώπους που μου έδειξαν απεριόριστη εμπιστοσύνη.
Με το Γιάνη Βαρουφάκη είχες κάποια σχέση; Τον γνώριζες; Τον συμπαθούσες; Τον συμπαθούσα και πριν τον γνωρίσω. Μου φαίνεται λαμπερός και χορτασμένος. Έχει μια προοδευτική άποψη για την κοινωνία και κυρίως δε βγάζει τη μιζέρια που βγάζουν συνήθως οι πολιτικοί. Δεν είχε ανάγκη από την πολιτική ο Βαρουφάκης. Είναι ωραίος, θα μπορούσε να διδάσκει σε διεθνή πανεπιστήμια, να βγάζει πολλά λεφτά. Το κάνει νομίζω από μια αίσθηση χρέους απέναντι τη χώρα που μεγάλωσε. Αυτό εμένα μου αποπνέει μια τιμιότητα και γι’ αυτό θεωρώ ότι πρέπει να μπει στη Βουλή.
Εσένα τι σε διακινεί και θες να μπλέξεις με τις εκλογές; Θες να ασχοληθείς και σε ένα πιο θεσμικό επίπεδο με τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα; Καταρχάς θεωρώ προχώρημα για την ελληνική κοινωνία το να υπάρχει μια ανοιχτά τρανς υποψήφια στις εκλογές. Από κει και πέρα, όμως, δε με ενδιαφέρουν μόνο τα ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα. Ξέρεις και τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα δεν είμαστε το ίδιο. Ίδια προνόμια έχω εγώ, ίδια ένας ζάμπλουτος γκεί; Εγώ είμαι ένα άτομο σαν τη συντριπτική πλειονότητα που έχω αγωνία να πληρώσω το νοίκι και το ρεύμα μου, που με ζώνει το άγχος αν αρρωστήσω και πάω στο νοσοκομείο ότι μπορεί να με ξεφτιλίσουν. Γιατί το έχω βιώσει. Ξέρω τι σημαίνει να μην είσαι προνομιούχος. Ζω σε μια γειτονιά με μετανάστες, πρόσφυγες, άνεργους και φτωχούς. Κυκλοφορώ στην Αθήνα και βλέπω την εξαθλίωση των τοξικοεξαρτημένων. Αυτούς τους ανθρώπους που θα έπρεπε να τους στηρίζει το κράτος, τους φέρεται σα σκουπίδια. Οπότε, με ενδιαφέρουν γενικά τα κοινωνικά δικαιώματα, το πώς θα ζούμε όλοι και όλες με αξιοπρέπεια.
«Στις δημόσιες υπηρεσίες έχω φάει προσβολές με το τσουβάλι. Πρέπει να είσαι τυχερή, να πέσεις σε καλό άνθρωπο, αν πέσεις σε στριμμένο, θα προσπαθήσει να σε μειώσει από τη θέση εξουσίας που έχει.»
Σε επηρέασε αυτή η δεκαετία λιτότητας; Βεβαίως, η κρίση μας επηρεάζει όλες. Σκέψου ότι ειδικά αν μιλάμε για τρανς γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, μιλάμε στην ουσία για άτομα που δεν είχαν πολλές επιλογές στη ζωή τους, που απορρίφθηκαν από τις οικογένειες τους, έζησαν στο δρόμο, ταλαιπωρήθηκαν πολύ κι έχουν φτάσει τώρα σε μια ηλικία που δεν έχουν καν τα στοιχειώδη.
Το Σύμφωνο Συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια και η αναγνώριση της ταυτότητας φύλου που ψηφίστηκαν την προηγούμενη τετραετία ήταν σημαντικά βήματα ισότητας; Εννοείται ότι ήταν κι άργησαν. Εγώ να σου πω προσωπικά ταυτότητα φύλου δεν πήγα να κάνω γιατί χρειαζόμουν 2500 ευρώ. Αν δεν είναι γεμάτο το ψυγείο σου τι να κάνεις; Χρειάζεται, όμως, ισότητα σε όλα, δηλαδή να θεσπιστούν τα δικαιώματα στο γάμο και στην τεκνοθεσία για τα ομόφυλα ζευγάρια.
Από τα γεγονότα που μας συγκλόνισαν περισσότερο ήταν η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου, τον οποίο και συ γνώριζες προσωπικά. Αυτή η δολοφονία ήταν μια οδυνηρή υπενθύμιση ότι έχουμε πολύ δρόμο ακόμα να διανύσουμε για να καταπολεμηθούν ο ρατσισμός και οι διακρίσεις; Η δολοφονία του Ζακ ήταν η απόλυτη βαρβαρότητα. Ένας άνθρωπος δολοφονήθηκε φριχτά στο κέντρο της Αθήνας. Είναι δυνατόν να χτυπάνε κάποιον στη μέση του δρόμου και να μη τους εμποδίσουν, να μη το σταματήσουν αυτό; Κι η Αστυνομία που υποτίθεται ότι προστατεύει τον πολίτη, πήγε για να συνεχίσει το έργο. Προφανώς υπάρχει ρατσισμός και κοινωνική υποκρισία. Το βλέπεις σε μικρά καθημερινά πράγματα. Εμένα για παράδειγμα με είχαν καλέσει πριν κάποιες μέρες στο Patras Pride να μιλήσω σε μια εκδήλωση. Δεν πήρα το αμάξι γιατί είχε κάποιο πρόβλημα. Αποφάσισα να πάρω μαζί και τη σκυλίτσα μου, επειδή δεν ήθελα να την αφήσω μόνη της την κακομοίρα. Μας βγάλανε, λοιπόν, κανονικά εισιτήρια από Αθήνα κι όταν φτάσαμε στο Κιάτο, ο οδηγός του λεωφορείου δεν ήθελε να μας επιβιβάσει. Καταλαβαίνεις τώρα; Αυτός ο ελεεινός τύπος ήθελε ντάλα μεσημέρι να αφήσει μια γυναίκα στην ηλικία μου και με καρδιακά προβλήματα στη μέση του πουθενά. Αν δε διαμαρτυρόμασταν έντονα, θα μας άφηνε. Σε έναν «καθωσπρέπει» άνδρα, δε θα το έκανε ποτέ αυτό. Στις δημόσιες υπηρεσίες έχω φάει προσβολές με το τσουβάλι. Πρέπει να είσαι τυχερή, να πέσεις σε καλό άνθρωπο, αν πέσεις σε στριμμένο, θα προσπαθήσει να σε μειώσει από τη θέση εξουσίας που έχει. Ενώ – για παράδειγμα – βλέπει ότι είμαι γυναίκα, θα φωνάξει «κύριε», μόνο και μόνο για να σου κάνει δύσκολη την καθημερινότητα. Εμένα, βέβαια, δε με αγγίζουν πολύ αυτά. Μάλλον γιατί έχω μεγαλώσει με αυτή τη διάκριση κι επειδή ήθελα πάντα να είμαι αισιόδοξη, ρίχνω μια μούντζα και δεν τα παίρνω σοβαρά. Φαντάσου, όμως, ανθρώπους που δεν έχουν τις ίδιες άμυνες να αντιμετωπίζουν τέτοιες συμπεριφορές. Είναι αθλιότητα.
Είναι σαφές από τη δράση σου τόσα χρόνια ότι είσαι κοντά στην αριστερά. Νιώθεις ότι ανήκεις σε αυτόν τον πολιτικό χώρο; Φυσικά και είμαι αριστερή. Δε θα μπορούσα να είμαι κάτι άλλο. Έτσι μεγάλωσα και δεν πρόκειται να αλλάξω. Αν θες να υπάρχεις αρμονικά σε αυτό τον κόσμο, δε γίνεται να μη σε νοιάζει ο πιο αδύναμος από σένα.
Η αριστερά σου έχει ανταποδώσει αυτή τη στήριξη; Σε πολιτικό επίπεδο δε θα το λεγα. Είδαμε πως μου φέρθηκαν. Μη μιλήσω παραπάνω. Κοινωνικά, όμως, αριστεροί και αναρχικοί άνθρωπο στήριξαν τους αγώνες μας.
Απ όλα όσα βίωσες σε μια θυελλώδη ζωή, τι σε πλήγωσε περισσότερο; Δεν άφηνα τον εαυτό μου να πληγώνεται. Ήμουν ρεαλίστρια. Έλεγα μέσα μου ότι αφού μπήκα στο χορό, θα χορέψω. Και χόρεψα όμορφα, όχι μίζερα. Ερωτεύτηκα, ταξίδεψα, αγαπήθηκα, έκανα πράγματα που δεν κάνει οποιοσδήποτε. Δεν έζησα ποτέ στα κρυφά. Ήμουν πάντα η Πάολα. Ένιωθα ότι είμαι καλύτερα από όλους αυτούς τους μαλάκες που με βρίζουν.
«Γενικά νιώθω περήφανη τον τελευταίο καιρό, γιατί με σταματάνε νέα παιδιά, με χαιρετούν, με ρωτάνε, με αγκαλιάζουν. Δεν πετάω στα σύννεφα. Θέλω να περνάω καλά, να μου περισσεύει κάνα φράγκο, να πηγαίνω καμία εκδρομούλα.»
Αν εκλεγείς, θα είσαι το πρώτο ανοιχτά ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο στην ελληνική Βουλή. Θα είναι και μια δικαίωση της πορείας σου μέχρι τώρα; Πρώτα απ’ όλα είναι ιστορικής σημασίας να βρεθεί μια τρανς στη Βουλή. Δείχνει θεσμικά την ορατότητα. Θα ρωτήσει ο πιτσιρικάς και η μαμά θα πρέπει να απαντήσει. Εννοείται ότι θα είναι και μια προσωπική ικανοποίηση. Γενικά νιώθω περήφανη τον τελευταίο καιρό, γιατί με σταματάνε νέα παιδιά, με χαιρετούν, με ρωτάνε, με αγκαλιάζουν. Δεν πετάω στα σύννεφα. Θέλω να περνάω καλά, να μου περισσεύει κάνα φράγκο, να πηγαίνω καμία εκδρομούλα. Αυτά με αγχώνουν περισσότερο από τις δόξες.
Πως σου φαίνεται η ελληνική Βουλή; Υποκριτική και βαρετή είναι. Ε, θα το υποστώ κι αυτό, αν βγω. Έχω μάθει να συνυπάρχω με καθίκια και με αγίους. Θα τα καταφέρω.
Η υποκρισία που ανάφερες διαπερνά όλα τα επίπεδα της Βουλής, από την αισθητική μέχρι το λόγο. Εσύ θα πας όπως είσαι; Ναι, με το δικό μου τρόπο. Δε θα μεταμφιεστώ. Δε θα κοροϊδέψω ούτε τον εαυτό μου, ούτε τον κόσμο. Και χασικλού είμαι, και τεκνατζού είμαι και όλα τα έχω. Είμαι, επίσης και υπεύθυνο άτομο. Θα πάω – αν πάω – για να δουλέψω και θα έχω γύρω μου ανθρώπους εκπαιδευμένους να με συμβουλέψουν. Δε θα κάνω την έξυπνη.
Στις συνομιλίες σου με το ΜέΡΑ25 έχεις διασφαλίσει την ελευθερία να εκφράζεσαι αν διαφωνήσεις κάπου; Ναι, ήταν ξεκάθαρα αυτά τα πράγματα. Αλλά να σου πω κάτι, αν διαφωνούσα ριζικά, δε θα πήγαινα εκεί. Δεν ήταν βόλεμα αυτή η επιλογή.
Μπορεί να μη διαφωνήσεις κεντρικά αλλά με επιμέρους ζητήματα ή με άλλους υποψήφιους. Ας πούμε ο Στάθης Σταυρόπουλος που είναι επίσης υποψήφιος με το ΜέΡΑ25, έχει κατά καιρούς συντηρητικές θέσεις και πρόσφατα έκανε ένα επιθετικό σχόλιο για την Κωνσταντίνα Κούνεβα. Το θυμάμαι κι ήταν απαράδεκτο. Μη νομίζεις ότι επειδή είμαστε στο ίδιο ψηφοδέλτιο δε θα το πω. Θα κουβεντιάσω μαζί του και θα επιδιώξω να του αλλάξω άποψη. Δεν είμαι τόσο άγρια στη διαφορετική άποψη. Εκεί που είμαι ανελέητη είναι στα φασισμό και το ρατσισμό. Ακόμα και με έναν φιλελεύθερο δεξιό θα βρω να πω μια κουβέντα βρε παιδί μου. Έναν φασίστα μόνο στο διάολο μπορώ να τον στείλω.
Το ιδανικό σενάριο είναι να μπει το ΜέΡΑ25 στη Βουλή και να μείνει εκτός η Χρυσή Αυγή; Εμένα δε μου φτάνει αυτό. Θέλω να τους δω στη φυλακή. Έκαναν εγκλήματα. Δε γίνεται τόσα χρόνια μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο να υπάρχουν άνθρωποι που τους πληρώνει ο λαός για να έχουν αυτές τις απόψεις.
Έχεις δεχτεί κι εσύ απειλές από φασίστες; Με έχουν απειλήσει δημόσια. Τους αποφεύγω. Δεν πάω στο στόμα του λιονταριού που ξέρω ότι θέλει να με φάει. Ούτε να τους βλέπω δε θέλω.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι πιθανότατα η επόμενη κυβέρνηση θα είναι της Νέας Δημοκρατίας. Σε τρομάζει αυτό το ενδεχόμενο; Εντελώς. Αυτοί δεν είναι φιλελεύθεροι δεξιοί, είναι ακροδεξιοί. Τι να εμπιστευτείς, το Βορίδη ή τον Γεωργιάδη; Είναι επικίνδυνοι τραμπούκοι που έχουν λυσσάξει γιατί έχασαν τις καρέκλες τους. Είμαι σίγουρη ότι η πολιτική τους θα είναι εκδικητική. Επίσης, είναι δυνατόν να μας διαφεντεύουν οικογένειες; Ξανά Μητσοτάκηδες, και στο δήμο και στην κυβέρνηση. Με ενοχλεί πολύ ο νεποτισμός.
Η Πάολα με τη δημοσιογράφο Μαρία Λούκα.
Πες μου κάποια πράγματα που είναι προτεραιότητες για σένα, τις πρώτες παρεμβάσεις και ερωτήσεις που θα κάνεις αν εκλεγείς; Κοίτα δε μπορώ να σώσω τον κόσμο. Θα σου πω κάποια πράγματα που θεωρώ σημαντικά για την Αθήνα. Αυτό που μας καίει όλους είναι τα ενοίκια. Δε γίνεται όλο το κέντρο να έχει μετατραπεί σε airbnb, να δίνονται όλα τα σπίτια σε τουρίστες και οι κάτοικοι να πρέπει να πάνε στα Μέγαρα για να βρουν σπίτι. Πρέπει να μπει ένα πλαφόν στα ενοίκια και να οριστεί ένα ποσοστό διαμερισμάτων που θα νοικιάζεται από κατοίκους. Έπειτα, αυτή η πόλη είναι πολυπολιτισμική. Ζουν εδώ άνθρωποι πολλά χρόνια που δουλεύουν και πληρώνουν φόρους αλλά δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα. Ας πούμε δεν έχουν δικαίωμα ψήφου. Πρέπει να διορθωθεί. Είναι αδικία. Οι πρόσφυγες που έχουν έρθει τώρα, υποφέρουν. Δεν έφτασαν εδώ για να δουν τα μούτρα μας. Κυνηγημένοι είναι από τον πόλεμο και τη φτώχεια. Κι η φτώχεια πόλεμος είναι. Πρέπει να τους προσφέρουμε ό,τι μπορούμε και να τους διευκολύνουμε να φτάσουν στον προορισμό τους. Για τα ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα, θα θέσω αυτά που αναφέραμε και νωρίτερα για το γάμο και την τεκνοθεσία. Πέρα από αυτά θα προτείνω να θεσπιστούν υποχρεωτικά σεμινάρια για τη δημόσια διοίκηση. Να αποκτήσουν γνώση και ευαισθησία, ώστε να μη τσαλακώνουν προσωπικότητες. Για τα νέα τρανς παιδιά πρέπει να καλύπτονται δωρεάν όλα τα έξοδα που χρειάζονται για τη μετάβαση. Κι ένα πράγμα που είναι τραγική έλλειψη και πρέπει να δρομολογηθεί άμεσα, είναι να φτιαχτούν ξενώνες για τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά που τα διώχνουν ή τα κακοποιούν οι οικογένειες τους. Βασικά θέλω όποιος δεν έχει που να απευθυνθεί να ξέρει ότι μπορεί να χτυπήσει την πόρτα του γραφείου μου, ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει τη δική μου φωνή. Ξέρω πως είναι να μην έχεις φωνή να πεις το δίκιο σου. Την εμπειρία μου θα κουβαλήσω εκεί μέσα.
Κι αν δεν εκλεγείς; Ε, μη σκεφτόμαστε αρνητικά.