Αγγελική Παναγιώτου / FOSPHOTOs
Είναι μεσημέρι Κυριακής και οι ήσυχοι δρόμοι του Κεραμεικού έρχονται σε αντίθεση μ’ αυτό που συμβαίνει στο οικόπεδο του Δημόσιου Σήματος. Πέντε άνθρωποι έχουν στήσει ένα πτυσσόμενο τραπέζι, έχουν βάλει πάνω σακούλες με πατάτες και κρεμμύδια, μια κατσαρόλα καλυμμένη με αλουμινόχαρτο και μια πινακίδα που εξηγεί πως είναι για οικονομική ενίσχυση.
Πίσω τους βρίσκεται αναρτημένο ένα πανό που γράφει σε ελληνικά και αγγλικά ότι προσφέρεται δωρεάν φαγητό. Ένας συμπαθητικός κύριος με μούσι και καπέλο πασχίζει ν’ ανάψει το γκάζι για να μαγειρέψει στο μεγάλο καζάνι και φωνάζει διαρκώς τη Μαρία.
Είναι ο Κώστας Πολυχρονόπουλος, άνεργος από το 2009, όταν απολύθηκε από την εταιρεία στην οποία εργαζόταν επί 25 χρόνια. Τα τελευταία δύο χρόνια γυρίζει καθημερινά την Αθήνα, «και όχι μόνο» όπως λέει, και μαγειρεύει μαζί με τους εθελοντές, αλλά και όποιον περαστικό έχει διάθεση να βοηθήσει, για όλους. «Το φαγητό είναι για όλους, χωρίς διακρίσεις: άστεγοι, άνεργοι, μαύροι, κίτρινοι, Ρομά, Έλληνες, ξένοι».
Πέρασε μια μακρά περίοδο κατά την οποία δεν έβγαινε από το σπίτι και στη συνέχεια αποφάσισε να δράσει. Η αφορμή ήταν η εικόνα δύο παιδιών να μαλώνουν για το ποιος θα πάρει τελικά το σάπιο μήλο που ήταν πεταμένο στα σκουπίδια.
Παναγιώτης Τζάμαρος / FOSPHOTOS
Η κίνηση Κοινωνική Κουζίνα «Ο Άλλος Άνθρωπος», που ξεκίνησε το 2011, έχει βρει υποστηρικτές, αλλά και ανθρώπους που λαμβάνουν την βοήθεια που χρειάζονται.
«Απλώς, δίνω τη βοήθεια που δεν βρήκα εγώ», λέει ο Δημήτρης, άνεργος, εθελοντής στην Κοινωνική Κουζίνα, ο οποίος συμμετέχει από τον Ιούλιο σχεδόν καθημερινά στις δράσεις.
Οι ίδιοι δεν αρνούνται την ανιδιοτελή βοήθεια, όποιος θέλει να μπει στη διαδικασία της προετοιμασίας του φαγητού είναι ευπρόσδεκτος. Αν, λοιπόν, περνάς τυχαία από εκεί μπορεί να βρεθείς να καθαρίζεις κρεμμύδια και πατάτες για το φαγητό της ημέρας, μαζί με τους μόνιμους εθελοντές.
Παναγιώτης Τζάμαρος / FOSPHOTOS
«Κάθε μέρα έρχονται όλο και περισσότεροι εθελοντές» επισημαίνει ο Κώστας Πολυχρονόπουλος. «Κάθε μέρα αυξάνεται ο κόσμος που έρχεται να βοηθήσει, είτε με προσωπική εργασία, είτε με οικονομική ενίσχυση ή σε τρόφιμα. Ο καθένας με ό, τι μπορεί βάζει το δικό του λιθαράκι» προσθέτει η Μαρία που είναι εθελόντρια. «Όπου και να πάμε τελευταία γίνεται χαμός από κόσμο που έρχεται και βοηθάει, προσφέρει, κάθεται να φάει ένα πιάτο φαγητό μαζί μας και συζητάμε» συνεχίζει ο Κώστας Πολυχρονόπουλος.
Δυστυχώς, όπως τονίζει, σημειώνεται μεγάλη αύξηση όσων προσφεύγουν αναγκαστικά στα γεύματα. «Ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν ανάγκη από τέτοιες δράσεις σίγουρα αυξάνεται -και από οικογένειες πλέον. Βλέπεις οικογένειες με μικρά παιδιά να έρχονται, γιατί δεν έχουν άλλον τρόπο να ανταπεξέλθουν».
Όσο περνά η ώρα έρχονται κι άλλοι γνώριμοι της δράσης, όλοι βοηθάνε, δεν έρχονται απλώς για το φαγητό. «Μ’ αρέσει η προσφορά από τον άνθρωπο στον άνθρωπο, γιατί όλοι είμαστε άνθρωποι κι έχουμε το ίδιο πρόβλημα, άλλος λιγότερο κι άλλος περισσότερο» λέει η Μαρία που βοηθά σε όλα. «Άλλος έχει πρόβλημα επιβίωσης, άλλος πρόβλημα στέγης. Όλοι έχουμε κάτι».
Η Μαρία είναι άνεργη και πρωτοέμαθε για την Κοινωνική Κουζίνα το καλοκαίρι του 2012, όταν είχε πάει στη δράση στο Σύνταγμα. «Μ’ άρεσε αυτή η επικοινωνία, που ο ένας μίλαγε, γνωριζόταν με τον άλλο, αλλά μετά το καλοκαίρι χαθήκαμε για ένα εξάμηνο και τους βρήκα τυχαία στην Κουμουνδούρου πάλι. Άρχισα σιγά-σιγά να πηγαίνω για φαγητό, γιατί δεν είμαι τελείως άστεγη -είχα ένα χώρο να κοιμάμαι μόνο- και πήγαινα και να βοηθήσω και να φάω. Έτσι συνεχίζεται μέχρι σήμερα».
Η διαφορά της Κοινωνικής Κουζίνας «Ο Άλλος Άνθρωπος» σε σχέση με αντίστοιχες δράσεις κρύβεται στην ουσία της, στην ισότητα των ανθρώπων. «Το σημαντικό και το ωραίο» λέει η Βάσω, εθελόντρια και οργανώτρια του «Άλλου Ανθρώπου» στην Σαλαμίνα, «είναι πως δεν πρόκειται για συσσίτιο, δηλαδή υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων οι οποίοι είναι εθελοντές -κάποιοι έχουν δουλειά, κάποιοι δεν έχουν, κάποιοι είναι στο δρόμο- κι όμως, καθημερινά μαγειρεύουν, αλλά δεν είναι συσσίτιο. Μαγειρεύουμε για να φάμε όλοι μαζί». Το ίδιο επισημαίνει και η Μαρία. «Δεν είναι ούτε συσσίτιο, ούτε φιλανθρωπία ούτε ελεημοσύνη, είναι η επικοινωνία, το να γίνουμε μια μεγάλη παρέα. Εδώ δεν υπάρχουν ταμπέλες, είμαστε όλοι μαζί, είμαστε όλοι άνθρωποι, μια γροθιά. Ο καθένας βοηθάει σε κάτι, αυτός είναι ο στόχος, να είμαστε όλοι μαζί».
Αγγελική Παναγιώτου / FOSPHOTOS
Σκοπός της δράσης είναι «να ενώσει όλο τον κόσμο» λέει χαρακτηριστικά ο Δημήτρης.
Μέσα από τέτοιες κινήσεις, όμως, εμφανίζονται και κάποιοι που θέλουν να έχουν όφελος. «Πάντα υπάρχει πρόθεση να εκμεταλλευτούν πολιτικά τη δράση της Κοινωνικής Κουζίνας», εξηγεί ο Κώστας Πολυχρονόπουλος. «Και από πολιτικούς φορείς και από μεμονωμένους ανθρώπους που θέλουν να το εκμεταλλευτούν. Έχουν έρθει και σ’ εμάς και φυσικά, έχουν φύγει. Μόλις τους καταλάβαμε, τους απομονώσαμε». Διευκρινίζει, ωστόσο, πως «δεν στερούμε τη δυνατότητα σε κανέναν να έρθει να φάει ένα πιάτο φαΐ, στερούμε όμως τη δυνατότητα να ενσωματωθεί στην ομάδα για να την εκμεταλλευτεί για προσωπικό ή κομματικό όφελος».
Σήμερα γιατί είναι πιο εύκολο να έρθει κάποιος στα υπαίθρια γεύματα σε σχέση με τον πρώτο καιρό; «Οι άνθρωποι έρχονται πια πιο εύκολα, γιατί έχουν ξεπεράσει τη ντροπή, έχουν ξεπεράσει και το φόβο για το ποιοι ήμασταν. Κατάλαβαν ότι δεν είμαστε από κανέναν πολιτικό, ή κομματικό καλύτερα, φορέα, -γιατί κι αυτό που κάνουμε είναι πολιτική πράξη» εξηγεί. «Μπορεί να μην είναι κομματικοποιημένη, αλλά είναι πολιτική πράξη και θέλουμε να δείξουμε κι εμείς την αντίδρασή μας σ’ αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα. Όχι τώρα, ανέκαθεν συνέβαιναν. Πάντα υπήρχαν οι λίγοι που πλούτιζαν εις βάρος των πολλών. Πάντα ήταν οι λίγοι που παίρνανε αυτά που άξιζαν οι πολλοί, οπότε είναι το ίδιο πράγμα».
Αγγελική Παναγιώτου / FOSPHOTOS
Η επιλογή να παραμείνει η δράση ανεξάρτητη από κόμματα και φορείς είναι συνειδητή και παρόλο που θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι κάτι τέτοιο δημιούργησε δυσκολίες, ο ίδιος υποστηρίζει το αντίθετο. «Το να πραγματοποιηθούν τα γεύματα είναι εύκολο. Εμείς στηριζόμαστε αποκλειστικά και μόνο στην αλληλεγγύη των ανθρώπων, των απλών ανθρώπων. Για μας απλός άνθρωπος είναι ένας άστεγος, απλός άνθρωπος είναι κι ένας επιχειρηματίας αρκεί να μην θέλει να προβάλλει την επιχείρησή του. Έτσι όπως έρχεται ένας εργαζόμενος με το μεροκάματό του και φέρνει από το υστέρημά του, έτσι δεχόμαστε κι από έναν επιχειρηματία που έρχεται μόνο με το όνομά του, όχι ως επιχείρηση, και φέρνει τα τρόφιμα. Έτσι ξεκίνησε η κουζίνα και έτσι συνεχίζει. Ευτυχώς, είμαστε μια χαρά ακόμα».
Συμμετέχοντας στην Κοινωνική Κουζίνα συνειδητοποιείς πως το να καταφέρουν οι άνθρωποι να βρεθούν επί της ουσίας μαζί είναι ευκολότερο απ’ όσο μοιάζει και κυρίως, εκεί που δεν μπορείς να φανταστείς.
Αγγελική Παναγιώτου / FOSPHOTOS
Η Βάσω πιστεύει ότι το σημαντικότερο κέρδος της είναι «ότι γνώρισα κι επικοινώνησα με ανθρώπους που, αν δεν μου δινόταν αυτή η ευκαιρία, ουδέποτε θα γύριζα το κεφάλι μου να δω, γιατί κάποιοι άνθρωποι, είτε από μόνοι τους είτε το σύστημα τους πετάει, βρίσκονται στο περιθώριο. Αν, όμως, καθίσεις και μιλήσεις μαζί τους είναι ενδιαφέροντες, μορφωμένοι, που μπορεί για κάποιο λόγο να βγήκαν στο δρόμο –ως χρήστες ή οτιδήποτε. Κι αυτό είναι το πιο ωραίο». Για τη Μαρία το μείζον είναι «η επικοινωνία, το να γεμίζει ο ένας τα κενά του άλλου».
Όσο η ώρα περνά και ο Κώστας Πολυχρονόπουλος ρυθμίζει τις λεπτομέρειες για τα επόμενα δύο γεύματα που έχουν να ετοιμάσουν την ίδια μέρα, γεννάται η απορία τι κερδίζει από όλο αυτό. «Αγάπη! Πολλή αγάπη και δεν υπάρχει μεγαλύτερος πλούτος από αυτό».
Αγγελική Παναγιώτου / FOSPHOTOS
Αρκεί, ωστόσο, για να εξαλείψει την προσωπική ματαίωση; «Σίγουρα τώρα είμαι πιο γεμάτος κι ας είμαι και άνεργος. Είμαι περισσότερο άνθρωπος. Παίζει σπουδαίο ρόλο. Έλεγαν παλιά ότι κάτι κρύβεται μέσα μας. Εγώ κατάλαβα ότι μέσα μας κρύβεται ένας άλλος άνθρωπος ο οποίος είναι πάντα ελεύθερος κι είναι και πιο δυνατός απ’ όλους. Κρύβεται σε όλους. Αυτό είναι η αλληλεγγύη».
Κι έτσι αθόρυβα, αλλά βιαστικά, πήρε το καζάνι για τον επόμενο «μαγειρικό» προορισμό, το Θησείο.