«Με τη ρωσική εισβολή, η κατάσταση στην Ουκρανία μοιάζει περισσότερο με τη σοβιετική ή την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν», υπογραμμίζει στη συζήτηση που κάναμε με αφορμή το «μέτωπο» που άνοιξε αναπάντεχα κι αιμορραγεί περισσότερο από ένα μήνα επί ευρωπαϊκού εδάφους ο γαλλοβραζιλιάνος κοινωνιολόγος, φιλόσοφος και συνεργάτης του Νίκου Πουλαντζά, Μίκαελ Λεβί, διαβλέποντας στον ορίζοντα τον κίνδυνο «ενός καταστροφικού πυρηνικού ατυχήματος» και, παράλληλα, διαπιστώνοντας ότι ο «αντιρωσικός σοβινισμός βρίσκεται σε άνοδο», αντιστοίχως όπως και οι δυτικές ιμπεριαλιστικές ιδεολογίες.
«Το τάγμα AΖΟΦ είναι φασιστικό μόρφωμα, αλλά δεν κυβερνάει την Ουκρανία», προσθέτει, απαντώντας στο ρωσικό και φιλορωσικό επιχείρημα ότι η Μόσχα ξεκίνησε έναν πόλεμο για την αποναζικοποίηση της Ουκρανίας. «Υπάρχουν αρκετές, στο μεταξύ, φασιστικές ομάδες στη Ρωσία, και οι περισσότερες από αυτές υποστηρίζουν τον Πούτιν. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δεν έχει καμία σχέση με τον «αγώνα εναντίον των Ναζί». Αυτό δεν είναι παρά καθαρή πολεμική προπαγάνδα», συνοψίζει ο κορυφαίος διανοούμενος, διαφωνώντας με εκείνους που υποστηρίζουν ότι ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος μόλις ξεκινάει.
Καταρχάς, μπορούσε αυτός ο καταστροφικός πόλεμος να είχε αποφευχθεί, επειδή γράφονται πολλά, κύριε Λεβί; Πώς; Ναι, αν αμφότεροι, ΝΑΤΟ και Πούτιν, είχαν αποκηρύξει τις ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες, αυτός ο πόλεμος μπορεί να είχε αποφευχθεί.
Διαβάζουμε αναλύσεις, εκτιμήσεις. Ακούμε τις κορώνες και τα υβρεολόγια του αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν κατά του Βλαντιμίρ Πούτιν, τις φορτισμένες, νευρικές ομιλίες του ουκρανού προέδρου Ζελένσκι. Δεν διαφωτιζόμαστε ωστόσο για το ποιος είναι πραγματικά ο στόχος του ρώσου προέδρου και μέχρι πού μπορεί να φτάσει. Είναι ένας παρανοϊκός δικτάτορας, ένας άρρωστος άνθρωπος που η κρίση του έχει διαταραχθεί από τη φαρμακευτική αγωγή του, όπως κάποιοι αρθρογραφούν, ή ακολουθεί συγκεκριμένη στρατηγική, με στόχο τι; Να αναβιώσει μέρος από τη δόξα και το μέγεθος της τσαρικής -όχι της Σοβιετικής- Ρωσίας; Πότε θα σταματήσει την επίθεση εναντίον της Ουκρανίας; Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι παρανοϊκός, είναι ημιδικτάτορας και η συμπεριφορά του είναι ακανόνιστη και παράλογη. Στην αρχή, η στρατηγική του φαινόταν να είναι η «προστασία» των αυτόνομων ρωσόφωνων περιοχών του Ντόνετσκ, αλλά αυτό άλλαξε σε μια ιμπεριαλιστική, νεοτσαρική στρατηγική της Μεγάλης Ρωσίας για την κατάκτηση της Ουκρανίας. Η τελευταία αιτιολόγηση που έδωσε για την εισβολή είναι ότι «η Ουκρανία είναι μια τεχνητή οντότητα που δημιουργήθηκε από τον Λένιν και τους Μπολσεβίκους, και σκοπεύει να απαλλαγεί από αυτήν την επιβίωση της «κομμουνιστικής εποχής»!
Ζούμε, εκτιμάτε, τις πρώτες πράξεις ενός Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου, που θα είναι υβριδικός; Κάποιοι παραμένουν ουδέτεροι (Τουρκία, Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Σαουδική Ραβία, Αραβικά Εμιράτα); Μπορεί να είμαι πολύ αισιόδοξος, αλλά δεν πιστεύω ότι αυτή είναι η αρχή του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι ουδέτερες χώρες ενεργούν σύμφωνα με τους δικούς τους οικονομικούς και στρατηγικούς στόχους, οι οποίοι είναι πολύ διαφορετικοί για κάθε χώρα. Όλοι ακολουθούν τα καπιταλιστικά συμφέροντα.
Σε αυτό τον πόλεμο οφείλουμε παρόλα αυτά να πάρουμε μέρος; Πρόκειται για ένα ηθικό ζήτημα το να μην κρατήσουμε στάση ουδετερότητας; Γιατί η ΕΕ εμφανίζεται αμοραλιστικά να τηρεί δυο μέτρα και δυο σταθμά. Παρότι εκπαραθύρωσε από το σύστημα swift τις ρωσικές τράπεζες και επέβαλε πρωτοφανείς κυρώσεις στη Μόσχα, εξακολουθεί να πραγματοποιεί συναλλαγές, και μάλιστα ακόμη κι ένα μήνα σχεδόν μετά την έναρξη του πολέμου, με τη Μόσχα, για το ρωσικό φυσικό αέριο, το οποίο εξακολουθεί όλο αυτό το διάστημα να αγοράζει. Είναι ενδεικτικό ότι από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία η ΕΕ πληρώνει στη Ρωσία κάθε μέρα 6 εκατομμύρια ευρώ. Πιστεύω ότι όλοι πρέπει να πάρουν το μέρος του ουκρανικού λαού που προσπαθεί να υπερασπιστεί τη χώρα του από την ξένη εισβολή, καθώς και την πλευρά του ρωσικού λαού που είναι αντίθετος σε αυτόν τον εγκληματικό επιθετικό πόλεμο. Τα κριτήρια για αυτό είναι και πολιτικά και ηθικά. Πολιτικά πιστεύω στη βάση της λενινιστικής αρχής του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης όλων των εθνών – ένα δικαίωμα που κατήγγειλε ο Πούτιν ως «μπολσεβίκικη εφεύρεση». Ηθικά, θα πρέπει να αντιταχθεί κανείς στη ρωσική εισβολή που περιλαμβάνει τους συστηματικούς βομβαρδισμούς των πόλεων, προκαλώντας μεγάλο αριθμό θυμάτων πολιτών, συμπεριλαμβανομένων παιδιών. Ως κομμουνιστής, τέλος, ελπίζω ότι κάποια μέρα οι λαοί της Ρωσίας και της Ευρώπης θα απαλλαγούν από τις καπιταλιστικές παρασιτικές τάξεις που κυβερνούν τις χώρες τους.
Ο πόλεμος αυτός πώς αναμένεται να αλλάξει, να ανατρέψει τις ισορροπίες γεωπολιτικά; Βλέπουμε νέες συμμαχίες, κυρώσεις, νέο προσφυγικό κύμα εντός της Ευρώπης, ακόμη και την πιθανότητα χρήσης πυρηνικών όπλων, ενώ ήδη είναι αισθητή η έλλειψη στοιχειωδών αγαθών ( σιτάρι, έλαια, ενέργεια). Υπάρχουν ήδη αναλυτές που προβλέπουν καταρχάς μεγάλες αναταραχές στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή ως αποτέλεσμα της εκτίναξης της τιμής του σιταριού, κάτι που συνέβη στην Αίγυπτο και την Τυνησία με την Ιντιφάντα του Ψωμιού. Οι συνέπειες θα εξαρτηθούν από τη διάρκεια αυτού του πόλεμου. Αν και υπάρχει ήδη μια αλλαγή στη γεωπολιτική κατάσταση.
Σε τι αναφέρεστε; Το ΝΑΤΟ, η στρατιωτική ιμπεριαλιστική μηχανή του Ατλαντικού, βρισκόταν σε κρίση. Ο γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν είχε πει το 2019 ότι το ΝΑΤΟ βρισκόταν «σε κατάσταση εγκεφαλικού θανάτου». Χάρη στον εγκληματικό πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ ανέκαμψε και είναι ισχυρότερο από ποτέ. Νέες χώρες, που ήταν ουδέτερες, θέλουν να ενταχθούν (η Σουηδία, η Φινλανδία κ.λπ.). Επίσης, γίνονται τεράστιες επενδύσεις στον επανεξοπλισμό, 100 δισεκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν για αυτό από τη Γερμανία. Χιλιάδες Αμερικανοί στρατιώτες «σταθμεύουν» στο μεταξύ στην Ευρώπη. Ο Πούτιν ανέστησε αυτό το τέρας! Ανέστησε το ΝΑΤΟ. Η κρίσιμη κατάσταση των προσφύγων, η πείνα στην Αφρική κ.λπ., μπορεί ασφαλώς να επιδεινωθεί εάν ο πόλεμος συνεχιστεί. Ας ελπίσουμε ότι θα επικρατήσει η ειρήνη πριν είναι πολύ αργά.
Ο πυρηνικός κίνδυνος υφίσταται; Δεν πιστεύω στην πιθανότητα ενός πυρηνικού πολέμου, αλλά, αν συνεχιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, υπάρχει ο κίνδυνος ενός καταστροφικού πυρηνικού ατυχήματος.
Θα μπορούσε να αποτελέσει λύση στο σημερινό αδιέξοδο το δημοψήφισμα που εξήγγειλε ο πρόεδρος Ζελένσκι και ακόμη κι η Μόσχα χαιρέτησε θετικά; Ή εγκυμονεί ο κίνδυνος να βαθύνει την κρίση, να ενταθεί η πόλωση, να παραταθεί ο πόλεμος; Ένα δημοψήφισμα θα μπορούσε να είναι μια θετική λύση. Είναι πάντα καλύτερο να αφήνουμε τους ίδιους τους ανθρώπους να αποφασίζουν τι θέλουν.
Εκατέρωθεν εθνικισμοί και μίση, κακομεταχείριση (ρωσόφωνων) μειονοτήτων, και η αίσθηση ότι πρόκειται για έναν σχεδόν εμφύλιο σπαραγμό είναι στοιχεία που μπορούν κι ανακαλούν σήμερα στην αιμορραγούσα Ουκρανία τον πόλεμο στη πρώην Γιουγκοσλαβία; Όσο η σύγκρουση περιοριζόταν σε μια εσωτερική διένεξη μεταξύ των αυτόνομων δημοκρατιών του Ντονέτσκ και της ουκρανικής κυβέρνησης, ήταν συγκρίσιμη με τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας. Τώρα, με τη ρωσική εισβολή, η κατάσταση στην Ουκρανία μοιάζει περισσότερο με τη σοβιετική ή την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν. Οι φιλοδυτικές κυβερνήσεις της Ουκρανίας κακομεταχειρίστηκαν τις ρωσόφωνες μειονότητες και οδήγησαν στην απόσχιση των περιοχών του Ντόνετσκ. Όσο η Ρωσία υποστήριζε αυτούς τους πληθυσμούς, υπήρχε κάποιος ορθολογισμός στην πολιτική της. Αλλά η εισβολή στην Ουκρανία είναι ένα καθαρό νέο-τσαρικό ιμπεριαλιστικό εγχείρημα.
Ζούμε έναν αβυσσαλέο απαράμιλλο πόλεμο προπαγάνδας και από τα δύο στρατόπεδα (Ρωσία εναντίον ΗΠΑ/ΕΕ). Πιστεύετε ότι στην Ουκρανία, ζούμε κατουσίαν την τελευταία πράξη ή την αναβίωση του Ψυχρού Πολέμου; Είναι ιδεολογική η σύγκρουση που μαίνεται στο υπόβαθρό της; Όπως πάντα, σε τέτοιες συνθήκες, υπάρχει ένας πόλεμος προπαγάνδας κι η κάθε πλευρά κατηγορεί την άλλη. Φυσικά, το ΝΑΤΟ είναι μια επιθετική ιμπεριαλιστική μηχανή και η επεκτατική στρατηγική του στην Ανατολική Ευρώπη θεωρήθηκε νόμιμα ως απειλή από τη Ρωσία. Ωστόσο, η κατάσταση είναι διαφορετική από τον Ψυχρό Πόλεμο.
Δηλαδή; Ενώ η ΕΣΣΔ προσποιήθηκε ότι αντιπροσώπευε κάποια παγκόσμια αξία, όσο παραμορφωμένη κι αν ήταν (με τον Σοσιαλισμό), η Ρωσία του Πούτιν είναι μια καπιταλιστική ιμπεριαλιστική δύναμη, όπως οι άλλες.
Σύμφωνα με το φιλορωσικό στρατόπεδο, ο πόλεμος αυτός γίνεται κατά των φασιστικών ταγμάτων στην Ουκρανία. Η Ουκρανία είχε ναζιστικό παρελθόν, ασφαλώς. Αλλά οι φασιστικοί πολιτικοί σχηματισμοί στην Ουκρανία σήμερα είναι οριακοί: στις τελευταίες εκλογές συγκέντρωσαν μόνο το 3% των ψήφων. Ο Ζελένσκι είναι Εβραίος και αναφέρεται περήφανα στον παππού του που πολέμησε στον Κόκκινο Στρατό ενάντια στην τότε ναζιστική εισβολή. Το δε τάγμα AΖΟΦ είναι όντως φασιστικό μόρφωμα, αλλά δεν κυβερνά την Ουκρανία. Στο μεταξύ, υπάρχουν αρκετές φασιστικές ομάδες στη Ρωσία, και οι περισσότερες από αυτές υποστηρίζουν τον Πούτιν. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δεν έχει καμία σχέση με τον «αγώνα εναντίον των Ναζί». Αυτό δεν είναι παρά καθαρή πολεμική προπαγάνδα.
Ο πρόεδρος Μπάιντεν κερδίζει πράγματι και σε δημοτικότητα μέσω της Ουκρανίας, μετά το φιάσκο των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν; Πράγματι, η δημοτικότητα του Μπάιντεν έχει αυξηθεί χάρη στον Πούτιν και το ΝΑΤΟ, που, όπως είπα και προηγουμένως, έχει γίνει ισχυρότερο από ποτέ, χάρη στον Πούτιν.
Ποιοι ωφελούνται από τον πόλεμο στην Ουκρανία; Η Κίνα θα είναι ο μεγάλος νικητής μακροπρόθεσμα; Νομίζω κανένας δεν επωφελείται από αυτόν τον πόλεμο, εκτός από το ΝΑΤΟ.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι πάντως ο πρώτος πόλεμος με τόσο ακαριαίες κυρώσεις κατά του επιτιθέμενου. Αυτή είναι πράγματι μια νέα εξέλιξη, αλλά δεν μπορεί κανείς να «προβλέψει» αν θα γίνει κανόνας.
Στο πλαίσιο των κυρώσεων η Ε.Ε απαγόρευσε τα ρωσικά ΜΜΕ στα εδάφη των χωρών της Ε.Ε. Δεν αυτοϋπονομεύεται η Ευρώπη, ο εγγυητής των δημοκρατικών αξιών όπως η ελευθερία της έκφρασης και του Τύπου (της διακήρυξης κατά βάση του Βολταίρου «Διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες»), υιοθετώντας τις τακτικές εκείνων που έχει απέναντί της και πολεμάει (Πούτιν, Ερντογάν, Όρμπαν); Η ευρωπαϊκή απαγόρευση στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης είναι καταδικαστέα, όπως και η ρωσική απαγόρευση στα δυτικά μέσα ενημέρωσης. Αλλά ο Πούτιν απαγορεύει επίσης κάθε εσωτερική διαφωνία, αναγκάζοντας τα αντιπολιτευόμενα μέσα να φιμωθούν.
Στη νέα πολιτική τάξη που «χτίζεται» στην Ευρώπη μέσω αυτού του νέου πολέμου η ιδεολογία θα έχει πλέον ρόλο, κύριε Λεβί; Ο αντιρωσικός σοβινισμός βρίσκεται σε άνοδο, όπως και οι δυτικές ιμπεριαλιστικές ιδεολογίες. Το πόσο θα διαρκέσει αυτό εξαρτάται από το πόσο θα συνεχιστεί ο πόλεμος.
Είναι δικαιολογημένο το μποϊκοτάζ Ρώσων καλλιτεχνών, αθλητών, επιστημόνων, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, όπως η αφαίρεση του ονόματος του Γκαγκάριν από το Space Foundation, λ.χ.; Μπορεί αυτό το πογκρόμ σε οτιδήποτε ρωσικό (όπως η ακύρωση συμποσίου για τον Ντοστογιέφκι στην Ιταλία, η απαγόρευση ρώσων συνθετών στην Πολωνία, η εκδίωξη του Τσαϊκόφσκι από την Κροατία) να είναι η απάντηση στον πόλεμο που ξεκίνησε το Κρεμλίνο; Φυσικά και όχι ! Αυτό είναι σκέτη βλακεία και χυδαίος σοβινισμός. Ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη ότι ανάμεσα στους Ρώσους καλλιτέχνες και επιστήμονες υπάρχουν πολλοί αντίπαλοι του Πούτιν, που αντιτίθενται στον πόλεμο στην Ουκρανία.