Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Δημιούργησε το «teens4greece», το πρώτο think tank εφήβων στην Ελλάδα. Εκπροσώπησε τη γενιά του στον ΟΗΕ, ως κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση για την επέτειο των 70 χρόνων της Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Σήμερα, είναι υποψήφιος για το «Διεθνές Βραβείο Ειρήνης για παιδιά 2019», μαζί με άλλα 136 αγόρια και κορίτσια από όλο τον κόσμο και, μάλιστα, αποτελεί τον πρώτο υποψήφιο από τη χώρα μας στην ιστορία του θεσμού.
Το συγκεκριμένο βραβείο απονέμεται σε νέους που αγωνίζονται υπέρ των δικαιωμάτων του παιδιού και, φέτος, ο νικητής θα ανακοινωθεί στις 30 Σεπτεμβρίου.
Ο 17χρονος Κωνσταντίνος Παπαχρήστου είναι μια ξεχωριστή περίπτωση εφήβου.
Έχοντας ασχοληθεί με τον εθελοντισμό και έχοντας πάρει ανοικτά θέση για τα σοβαρότερα προβλήματα στην Ελλάδα και διεθνώς (οικονομική κρίση, κλιματική αλλαγή, προσφυγικό ζήτημα, καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων), προτρέπει τους συνομηλίκους του να υψώσουν τη φωνή τους και να επιδιώξουν την αλλαγή, αλλά και τους ενήλικες να τους ακούσουν προσεκτικά και να τους υποστηρίξουν. Με αφορμή την υποψηφιότητά του για το φετινό «Διεθνές Βραβείο Ειρήνης για Παιδιά», μας μίλησε για την πορεία του μέχρι σήμερα, τη σημασία της συγκεκριμένης υποψηφιότητας για τον ίδιο και τη χώρα μας, τις δυσκολίες και τις προκλήσεις της γενιάς του, τα δικαιώματα των παιδιών από τη Γενεύη έως τη Ζάμπια εν έτει 2019.
Πριν από δύο χρόνια, δημιούργησες το «teens4greece», το πρώτο forum για εφήβους στην Ελλάδα, προσφέροντάς τους τη δυνατότητα να εκφράσουν τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς τους για μείζονα ζητήματα σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο και να προτείνουν λύσεις. Πώς προέκυψε η ιδέα; Ανήκω σε μια γενιά που έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την κρίση. Όταν, μάλιστα, προσπαθούμε να σχολιάσουμε όσα συμβαίνουν π.χ. μέσω των social media, αντιμετωπιζόμαστε με αρνητική στάση και λαμβάνουμε την απάντηση «είστε πολύ μικροί για να έχετε άποψη». Αρκετοί συνομήλικοί μου, όμως, έχουν πολύ αξιόλογες και καινοτόμες ιδέες, που, είτε δεν γίνονται ευρύτερα γνωστές, είτε δεν υπάρχει ο κατάλληλος «χώρος» για να εκφραστούν. Έτσι, αποφάσισα να δημιουργήσω ένα forum, που θα έδινε τη δυνατότητα να ακουστεί η φωνή των νέων, να αναπτυχθεί διάλογος μεταξύ τους και, κυρίως, να προταθούν λύσεις για τα υπάρχοντα προβλήματα. Διότι όλοι γνωρίζουμε ότι η χώρα μας διέρχεται από μια οξύτατη οικονομική κρίση ή ότι οι πρόσφυγες ζουν υπό άθλιες συνθήκες στα κέντρα κράτησης, αλλά τι μέτρα μπορούν να ληφθούν για τη βελτίωση της κατάστασης; Επίσης, στο «teens4greece» συμμετέχουν και μέντορες, δηλαδή αξιόλογοι Έλληνες που διαμένουν είτε στη χώρα μας είτε στο εξωτερικό και αποτελούν πρότυπα, έχοντας αποδείξει ότι, ακόμη και εν μέσω δυσμενών συνθηκών, μπορεί κανείς να επιτύχει σημαντικούς στόχους. Η κρίση έχει κινητοποιήσει τη γενιά μου να ενδιαφερθεί περισσότερο για τα προβλήματα της εποχής μας και το «teens4greece» αποτελεί τον κατάλληλο διαδικτυακό τόπο για να πάρει θέση απέναντι σε αυτά.
Στη συνέχεια, το «teens4greece» βραβεύτηκε από το «Χαμόγελο του Παιδιού» και εσύ επιλέχθηκες ως μέλος του Συμβουλίου Παιδιών του ευρωπαϊκού οργανισμού Eurochild, με 13 παιδιά από την Ευρώπη και διετή θητεία. Πώς ήταν εκείνο το πρώτο «άνοιγμα» στο εξωτερικό και η εκπροσώπηση της Ελλάδας σε αυτό; Στο εν λόγω συμβούλιο, όσοι συμμετείχαμε παρουσιάσαμε τα προβλήματα και τις δυσκολίες που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα παιδιά στις χώρες μας. Στόχος ήταν να παρουσιαστούν οι ανησυχίες και οι προτάσεις μας, ώστε, στη συνέχεια, να ληφθούν οι κατάλληλες αποφάσεις. Ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία για μένα, καθώς είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω τις διαφορές, αλλά και τις ομοιότητες μεταξύ των χωρών ως προς την πολιτική κατάσταση, το βιοτικό επίπεδο των πολιτών, τις πρωτοβουλίες που λαμβάνονταν, τις δυσκολίες που έπρεπε να ξεπεραστούν. Για παράδειγμα, σε ορισμένες (όπως στη Σκωτία και την Κύπρο) έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στη συμμετοχή των νέων στη λήψη των αποφάσεων, ενώ σε άλλες όχι. Στη διάρκεια της θητείας μας, συναντήσαμε και κάποια πολιτικά πρόσωπα (ευρωβουλευτές, πρώην προέδρους κρατών κτλ) και συζητήσαμε μαζί τους, κάτι που φαίνεται να ενισχύει το ρόλο της γενιάς μου στα κοινά.
Έπειτα, ένας άλλος οργανισμός, το «Child Rights Connect», σε επέλεξε ως σύμβουλο για τα Δικαιώματα του Παιδιού και, το Σεπτέμβριο του 2018, σε κάλεσε να παρουσιάσεις στον ΟΗΕ το «teens4greece». Πώς ήταν η απήχηση του forum εκτός ελληνικών συνόρων; Ήταν ιδιαίτερα θετική. Παρότι υπάρχουν πολλά forum σε άλλες χώρες, δεν είχε δημιουργηθεί κάποιο που να απευθύνεται αποκλειστικά σε εφήβους. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τον Μάξγουελ από τη Ζάμπια και την Καμίλα από το Περού, δύο παιδιά με τα οποία γίναμε φίλοι, που μου είπαν ότι τους άρεσε πολύ η ιδέα. Μάλιστα, ο Μάξγουελ θέλησε να υλοποιήσει κάτι αντίστοιχο και στη δική του χώρα και άρχισε να ετοιμάζει το «teens4zambia». Επίσης, πολλά παιδιά από την Κύπρο εγγράφτηκαν ως μέλη. Η ανταπόκριση του «teens4greece» στο εξωτερικό είχε, ως αποτέλεσμα, να προσκληθώ για μία ακόμη ομιλία το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς.
To Δεκέμβριο του 2018, λοιπόν, βρέθηκες ξανά στον ΟΗΕ στη Γενεύη, ως κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση για την επέτειο των 70 χρόνων της Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ποιο ήταν το περιεχόμενο της ομιλίας σου και τι αποκόμισες από την εμπειρία της συμμετοχής σου εκεί; Σε εκείνη την ομιλία, επεσήμανα κυρίως το γεγονός ότι, στις μέρες μας, έχουμε χάσει κατά πολύ το ενδιαφέρον προς τον συνάνθρωπό μας. Διότι, παρότι έχει συντελεστεί ραγδαία επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος, δεν είμαι βέβαιος αν πράγματι προοδεύουμε όταν πολλά παιδιά ανά τον κόσμο εξακολουθούν να χάνουν τη ζωή τους από πολέμους, ασθένειες, υποσιτισμό. Έχουμε γίνει καλοί επιστήμονες, αλλά παραμένουμε άνθρωποι με αξίες; Η έννοια του ήθους, λοιπόν, είναι εκείνη στην οποία χρειάζεται να επικεντρώσουμε την προσοχή μας.
Σαφώς, το γεγονός ότι κλήθηκα να μιλήσω σε έναν τόσο μεγάλο οργανισμό εκ μέρους παιδιών που δεν έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν, αποτέλεσε μια τεράστια ευθύνη για μένα, αλλά και μια ευκαιρία η φωνή τους να ακουστεί μέσω της δικής μου. Να ακουστεί, δηλαδή, η φωνή του παιδιού που ζει σε συνθήκες δυστυχίας, του παιδιού που έχει χάσει την αθωότητά του, του παιδιού που δεν μεγαλώνει με όσα καθένα θα έπρεπε να διαθέτει. Είναι εξαιρετικά σημαντικό όλες αυτές οι φωνές να ακούγονται στον ΟΗΕ, προκειμένου η υπάρχουσα κατάσταση να αλλάξει.
Το γεγονός ότι κλήθηκα να μιλήσω σε έναν τόσο μεγάλο οργανισμό, τον ΟΗΕ, εκ μέρους παιδιών που δεν έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν, αποτέλεσε μια τεράστια ευθύνη για μένα, αλλά και μια ευκαιρία η φωνή τους να ακουστεί μέσω της δικής μου.
Παράλληλα, μέσω αυτής της εμπειρίας, διαπίστωσα πόσο δεδομένα θεωρούμε ορισμένα πράγματα στις ανεπτυγμένες χώρες, ενώ για άλλους δεν είναι. Για παράδειγμα, κάποια παιδιά αναφερθήκαμε στην ανάγκη περαιτέρω συμμετοχής μας στη λήψη αποφάσεων και άλλα μίλησαν για την ανάγκη πρόσβασης σε τρόφιμα, πόσιμο νερό, περιβάλλον στοιχειώδους ασφάλειας. Τα δικά μας προβλήματα φαντάζουν μηδαμινά μπροστά στα δικά τους. Επίσης, γνώρισα ένα παιδί από την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία που έχει μεγαλώσει επί δεκατέσσερα χρόνια σε συνθήκες εμφυλίου πολέμου. Δεν έχει ζήσει, δηλαδή, σχεδόν καθόλου σε περίοδο ειρήνης. Μετά την εκδήλωση του ΟΗΕ, διατηρήσαμε επικοινωνία μέσω ίντερνετ, αλλά μια μέρα ξέσπασε μάχη στο κέντρο της πόλης του, η σύνδεση διακόπηκε και η συνομιλία ήταν πλέον αδύνατη. Αυτές είναι εμπειρίες πρωτόγνωρες για εμάς. Αν δεν τις έχει βιώσει κανείς, δεν μπορεί να τις αντιληφθεί. Και αν τις έχει βιώσει, αλλάζουν εντελώς τις πεποιθήσεις του επάνω σε διάφορα ζητήματα.
Σήμερα, είσαι υποψήφιος για το «Διεθνές Βραβείο Ειρήνης για Παιδιά 2019» μαζί με άλλα 136 αγόρια και κορίτσια από διάφορες γωνιές του κόσμου. Πώς προέκυψε αυτή η υποψηφιότητα και τι σημαίνει για εσένα, δεδομένου μάλιστα ότι είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού που ένας Έλληνας προτείνεται για το εν λόγω βραβείο; Για το βραβείο προτάθηκα από το Eurochild. Πρόκειται για μια μεγάλη τιμή και επιβράβευση για εμένα, αλλά και μια πρόκληση να συνεχίσω τη δράση μου. Ο Peter Economides, σε μια συζήτηση που είχα μαζί του, μου είχε πει: «Αν έστω και ένα παιδί αντλήσει έμπνευση από τις ομιλίες σου ώστε να αλλάξει τη ζωή του προς το καλύτερο, θα αποτελεί μεγάλη επιτυχία». Σε περίπτωση, λοιπόν, που η υποψηφιότητά μου συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση, θα είναι ακόμη πιο σημαντική. Επίσης, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως κίνητρο για άλλους νέους από την Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο που αγωνίζονται για ουσιώδη ζητήματα να συνεχίσουν την προσπάθεια και να την προβάλουν σε μεγαλύτερο βαθμό. Διότι εγώ ήμουν τυχερός που η δράση μου γνωστοποιήθηκε, αλλά ορισμένοι συνομήλικοί μου, παρότι ενδεχομένως έχουν καταφέρει πιο αξιόλογα πράγματα από εμένα, δεν έχουν λάβει την προσοχή που τους αξίζει έως τώρα.
Έχοντας ασχοληθεί με την προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, ποια εντύπωση έχεις σχηματίσει επάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα μέχρι στιγμής; Έχουν γίνει βήματα προόδου; Σαφώς έχουν γίνει σημαντικά βήματα. Το καλοκαίρι, συμμετείχα ως ομιλητής σε μια συζήτηση σε πάνελ που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Μεταξύ των συμμετεχόντων, βρισκόταν ο Jean Zermatten, ένας από τους ανθρώπους που συνέταξαν τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού τo 1989, η οποία έχει επικυρωθεί από 196 χώρες. Κάποια στιγμή, λοιπόν, μου είπε: «Τώρα που καθόμαστε μαζί εδώ, συνειδητοποιώ πόσο σημαντικό ήταν εκείνο το έγγραφο και πόση πρόοδος έχει συντελεστεί από τότε». Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη παιδιά που εξαναγκάζονται να παντρευτούν από πολύ μικρή ηλικία, παιδιά που έχουν πέσει θύματα βιασμού, παιδιά που συμμετέχουν σε πολέμους, παιδιά που δεν ζουν ποτέ παιδική ηλικία. Έχουμε, λοιπόν, πολύ δρόμο μπροστά μας.
«Αρκετοί συνομήλικοί μου, όμως, έχουν πολύ αξιόλογες και καινοτόμες ιδέες, που, είτε δεν γίνονται ευρύτερα γνωστές, είτε δεν υπάρχει ο κατάλληλος «χώρος» για να εκφραστούν.»
Θεωρείς ότι οι πολιτικοί και οι φορείς λήψης αποφάσεων έχουν αρχίσει να λαμβάνουν υπόψη τους τη γνώμη των νέων σε μεγαλύτερο βαθμό; Νομίζω πως σταδιακά αυτό επιτυγχάνεται. Όπως το γυναικείο φύλο και οι εθνικές μειονότητες διεκδίκησαν και κατέκτησαν αρκετά δικαιώματα στο παρελθόν, τώρα έχει έρθει η σειρά των εφήβων και των παιδιών. Το σημαντικό δεν είναι μόνο οι νέοι να εκφράζουν τη γνώμη τους, αλλά και οι ενήλικες να ακούν προσεκτικά. Χρειάζεται να χτιστεί μια γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ τους. Παρατηρώ, πάντως, ότι σε αρκετές χώρες η συμμετοχή των νεότερων γενεών στη λήψη αποφάσεων κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος.
Έχοντας έρθει σε επαφή με πολλούς συνομηλίκους σου στην Ελλάδα και το εξωτερικό, πώς θα περιέγραφες τη γενιά σου; Σαφώς, έχουμε σκληραγωγηθεί από την κρίση. Παρότι κάποιοι έφηβοι διακατέχονται από απαισιοδοξία και στεναχώρια λόγω των περιορισμένων ευκαιριών και του αβέβαιου μέλλοντος, άλλοι παραμένουν αισιόδοξοι και επιθυμούν την αλλαγή. Ωστόσο, η κρίση στην Ελλάδα δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά κυρίως κρίση ταυτότητας και αξιών. Αυτό που χρειάζεται, λοιπόν, είναι να επαναπροσδιορίσουμε την ταυτότητα και τις αξίες μας. Όπως έχει επισημάνει και ο Peter Economides στην ομιλία του με τίτλο «Rebranding Greece», οι Έλληνες πρέπει να παραμερίσουμε την εικόνα του Ζορμπά. Να μην παρουσιαζόμαστε, δηλαδή, σαν ένας λαός που μόνο διασκεδάζει, αλλά και εργάζεται, καινοτομεί, ασχολείται με το επιχειρείν, δημιουργεί θετικές εντυπώσεις προς το εξωτερικό.
Θεωρείς ότι οι συνομήλικοί σου ενδιαφέρονται επαρκώς για τα σοβαρά προβλήματα που υπάρχουν σήμερα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο; Κατά τη γνώμη μου, περισσότεροι θα ενδιαφέρονταν και θα αναλάμβαναν ενεργό δράση αν υπήρχαν οι κατάλληλες ευκαιρίες. Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχουν πολλοί φορείς και δίαυλοι επικοινωνίας που να επιτρέπουν στους νέους να εκφραστούν και να ασχοληθούν με τα κοινά. Επίσης, αποστασιοποίηση και αδιαφορία παρατηρείται και στους ενήλικες. Θυμηθείτε το ποσοστό αποχής στις τελευταίες εθνικές εκλογές και ευρωεκλογές, καθώς και την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι «όλοι οι πολιτικοί είναι απατεώνες». Είναι απαραίτητο, λοιπόν, οι νέοι να υιοθετήσουν μια διαφορετική στάση απέναντι σε αυτά τα ζητήματα.
Υπάρχουν και έφηβοι στις μέρες μας, οι οποίοι πρωτοπορούν όσον αφορά την ενημέρωση και την κινητοποίηση των συνομηλίκων τους (η Γκρέτα Τούνμπεργκ για την κλιματική αλλαγή, η Μαλάλα για το δικαίωμα των κοριτσιών στην εκπαίδευση κτλ). Ποια είναι η γνώμη σου για τη δράση τους; Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν τέτοιοι νέοι, ειδικά αν καταφέρνουν να κερδίσουν το ενδιαφέρον και να αφυπνίσουν συνειδήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Διότι, ως έφηβοι, με άλλο τρόπο βλέπουμε έναν 45χρονο πολιτικό να επισημαίνει τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής και με άλλο τρόπο ένα 16χρονο κορίτσι. Στη δεύτερη περίπτωση, νιώθουμε μεγαλύτερη ταύτιση και οικειότητα, καθώς και μεγαλύτερη προθυμία να ακολουθήσουμε το παράδειγμά του. Η Μαλάλα, μάλιστα, είχε πολύ τολμηρή και επαναστατική δράση στη χώρα της και γι’ αυτό θα μείνει στην Ιστορία. Μακάρι να υπάρξουν κι άλλοι τέτοιοι νέοι. Βέβαια, είναι εξαιρετικά δύσκολο να έχει κανείς, είτε ενήλικος είτε παιδί, παγκόσμια απήχηση. Λίγοι το καταφέρνουν, αλλά, τελικά, είναι εκείνοι που αλλάζουν τον κόσμο.
Με ποιο τρόπο οι συνομήλικοί σου θα μπορούσαν να διαμορφώσουν ένα καλύτερο μέλλον; Τι συμβουλή θα τους έδινες; Ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία είναι η «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη, όπου εμπεριέχεται η φράση «να αγαπάς την ευθύνη». Αυτό, λοιπόν, θα τους συμβούλευα. Να αναλάβουν την ευθύνη να βελτιώσουν την υπάρχουσα κατάσταση. Τα δικά μας παιδιά δεν πρέπει να ζήσουν σε συνθήκες χειρότερες από αυτές στις οποίες ζούμε εμείς. Η ανηθικότητα, η έλλειψη ανθρωπιάς, οι ακραίες ανισότητες πρέπει να εκλείψουν. Επίσης, θα τους συμβούλευα να μη φοβούνται να εκφραστούν. Η φωνή τους έχει δύναμη και υπάρχουν ενήλικες που είναι πρόθυμοι να την ακούσουν. Τα σημαντικότερα κινήματα και επαναστάσεις στην Ιστορία ξεκίνησαν από νέους. Ας μη φοβόμαστε, λοιπόν, να μιλήσουμε ανοιχτά για ό,τι μας απασχολεί και να επιδιώξουμε την αλλαγή.
Αυτή την περίοδο, ξεκινάς τις σπουδές σου στον τομέα των πολιτικών επιστημών και των διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Γουόρικ στην Αγγλία. Ποιοι είναι οι στόχοι σου για το «teens4greece» μέσα στα επόμενα χρόνια; Θα ήθελα να αποτελέσει ένα κανάλι επικοινωνίας ανάμεσα στους πολιτικούς και τους εφήβους. Για παράδειγμα, οι έφηβοι να εκφράζουν τις απόψεις του σχετικά με το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας ή για άλλα ζητήματα και να καταθέτουν προτάσεις βελτίωσης, ενώ οι πολιτικοί να το επισκέπτονται και να το συμβουλεύονται προτού προβούν σε οποιαδήποτε νομοθετική αλλαγή. Επίσης, θα ήθελα να εξελιχθεί σε ένα παγκόσμιο πρότζεκτ, προσελκύοντας μέλη από όλες τις χώρες, τα οποία να συμμετέχουν στο διάλογο επάνω στα μείζονα ζητήματα της εποχής μας.