Το Aikido of Athens dojo έχει μια ιδιαίτερα προσεγμένη αισθητική. Προθάλαμος για να κάτσεις, ένα μικρό κουζινάκι, χώρος για να βγάλεις τα παπούτσια σου. Όταν φτάνω εκεί, η Janet Clift έχει εξάσκηση με ένα μεικτό τμήμα αρχαρίων και προχωρημένων. Παρακολουθώ από τις γρίλιες με ενδιαφέρον. Η εξάσκηση τελειώνει και η Janet Clift Sensei, τεχνική διευθύντρια του Aikikai Ελλάδας και Sensei του dojo είναι έτοιμη να μου μιλήσει για το Aikido που γνώρισε στην εφηβεία της, την εξάσκηση στα dojo της Μεγάλης Βρετανίας των δεκαετιών του 1970 και 1980, την ζωή της στο Τόκυο και το Hombu Dojo (αρχηγείο του Aikido στην Ιαπωνία), την επιλογή της να εγκατασταθεί στην Αθήνα και τέλος την επικείμενη συμμετοχή της στο 12ο Σεμινάριο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Aikido.
Η πρώτη γνωριμία με το Aikido
Aikido είδα για πρώτη φορά στην ζωή μου όταν είχα μόλις αρχίσει το γυμνάσιο. Ήμουν 12 χρονών και ο καθηγητής της γυμναστικής μας ανακοίνωσε ότι θα γινόταν μια επίδειξη στο σχολείο. Εκείνη την εποχή με ενδιέφερε πάρα πολύ να κάνω Judo, ή Karate. Γενικότερα δηλαδή να ασχοληθώ με τις πολεμικές τέχνες. Είπα, λοιπόν, στην καλύτερή μου φίλη ότι θα ήθελα να πάμε στην επίδειξη. Πήγαμε μαζί και ξεκινήσαμε μαζί, και ακόμα οι δυο μας συνεχίζουμε. Θυμάμαι πόσο πολύ εντυπωσιάστηκα από την επίδειξη. Ήταν ένας εξαιρετικός δάσκαλος, ο Terry Ezra Sensei, και η επίδειξη με κέρδισε από την πρώτη στιγμή. Τώρα, τόσα χρόνια μετά αντιλαμβάνομαι ότι μας έδειχνε βασικές τεχνικές ασκήσεις, αλλά στα μάτια ενός εφήβου έμοιαζε κάτι το πολύ σπουδαίο. Το αγάπησα από την πρώτη στιγμή που το είδα. Στα μάτια μου, όλο αυτό το σύστημα κίνησης είχε ένα πραγματικό νόημα».
Το κυνήγησα κάπως για να αρχίσω. Μας είπαν ότι μετά την επίδειξη θα μας έβρισκαν μέσα από το σχολείο, αλλά για κάποιον λόγο αυτό δεν συνέβη. Είπα στην φίλη μου να πάμε εμείς σε αυτούς. Το dojo είχε μόλις ανοίξει και ήταν το πρώτο dojo που άνοιξε στην γενέτειρά μου το Chester. Βρήκαμε, λοιπόν που είναι, πήραμε τα ποδήλατά μας και πήγαμε.
Το Aikido της δεκαετίας του 1980 στην Βρετανία
Στο πρώτο μου dojo δεν ήταν δάσκαλος ο Terry Ezra Sensei που είχε κάνει την επίδειξη, αλλά ένας μαθητής του, ο Stephen Parr. Για να καταλάβουμε τις διαφορές τους πρέπει να ξέρουμε λίγο για την ιστορία του Aikido στη Μεγάλη Βρετανία.
Όταν μιλάμε για το Aikido της δεκαετίας του 1980 στην Βρετανία μιλάμε για την μετά Chiba Sensei εποχή. Ο Terry Ezra Sensei ήταν μαθητής του Chiba Sensei και έτσι ήταν αρκετά δυναμικός. Ο Chiba Sensei γύρισε στην Ιαπωνία το 1979 αλλά παρέμενε σημείο αναφοράς για όλους όσους είχαν προπονηθεί μαζί του. Είχε αφήσει στην θέση του ως καινούργιο τεχνικό διευθυντή της Βρετανικής Ομοσπονδίας Aikido, τον Kanetsuka Sensei. Είχε άλλο Aikido αυτός, πολύ μαλακό αλλά ταυτόχρονα πολύ δυνατό. Ο Stephen Parr Sensei είχε μεγάλη επιρροή από τον Kanetsuka Sensei και λιγότερο από την προηγούμενη γενιά δασκάλων.
Το Aikido ανά τους λαούς και η σημασία του δασκάλου
Κάθε λαός κάνει ένα διαφορετικό Aikido, ή αν θες διαμορφώνει με τις πολιτιστικές του ιδιαιτερότητες την ατμόσφαιρα του dojo και επομένως της εξάσκησης. Πολλές φορές διαφοροποιείται το τι αρέσει στους ανθρώπους ανά χώρα, το τι θα ανεχτούν. Έτσι, φτιάχνεται σε κάθε περίσταση και σε κάθε χώρα ένα ξεχωριστό σύστημα Aikido. Είναι πολύ φυσικό να συμβαίνει αυτό. Το Aikido φέρνει μαζί του τα δικά του πράγματα, την δική του κληρονομιά, αλλά ταυτόχρονα βρίσκει κιόλας. Όμως, νομίζω ότι τον σημαντικότερο ρόλο τον παίζει ο δάσκαλος. Εκείνος προσελκύει τους μαθητές, περισσότερο απ’ ότι οι μαθητές καθορίζουν ή επηρεάζουν το πώς θα είναι το Aikido. Θέλω να πω ότι ο δάσκαλος έχει πολύ μεγάλη ευθύνη για την μορφή που θα πάρει το Aikido. Και αυτό είναι κάτι που επί της ουσίας ξεπερνά τις εθνικές-πολιτιστικές διαφορές.
Ακόμα και ο διαχωρισμός «σωματικό» ή «πνευματικό» Aikido είναι κάτι που επαφίεται στον δάσκαλο. Πολλές φορές αυτά πάνε μαζί, άλλες φορές είναι τελείως ξεχωριστά. Όλα αυτά ενδεχομένως να είναι ικανά να δημιουργήσουν μια σειρά από παρεξηγήσεις. Προσπαθούμε εμείς στο Αϊκικάι Ελλάδος, λοιπόν, να αφήσουμε στον καθένα να βρίσκει δικές του φιλοσοφικές ή/και πνευματικές έννοιες στην εξάσκησή του. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί να μην παίζουμε το ρόλο του πνευματικού.
Στο Hombu Dojo με την πρώτη γενιά των μεταπολεμικών δασκάλων, στην Καλιφόρνια με τον Chiba Sensei
Στην αρχή του 1987 ταξίδεψα στην Ιαπωνία. Ήδη από το 1986 είχα πάει να ζήσω στο Λονδίνο και να εξασκούμαι με τον Kanetsuka Sensei. Μετά λοιπόν από ένα χρόνο στο Λονδίνο, έφυγα για το Τόκυο. Χωρίς καθόλου λεφτά, χωρίς κανένα σχέδιο εκτός από το να κάνω προπόνηση στο Hombu Dojo. Εκείνο τον καιρό είχα δύο φίλους που έμεναν στην Ιαπωνία, οι οποίοι μου παραχώρησαν το πάτωμα της κουζίνας τους για να κοιμάμαι. Πήγα, λοιπόν, να μείνω εκεί και παράλληλα με την εξάσκηση έκανα και μαθήματα αγγλικών για να έχω ένα εισόδημα. Ήταν σχετικά εύκολο να βρεις δουλειά σαν δασκάλα αγγλικών στην Ιαπωνία τότε. Η εμπειρία της εξάσκησης στο Hombu Dojo ήταν μοναδική. Με όλους τους απευθείας μαθητές του ιδρυτή του Aikido, Morihei Ueshiba. Μιλάμε για μια χρυσή εποχή του Aikido, κάτι που συνειδητοποίησα εκ των υστέρων.
Συνολικά έμεινα στο Τόκυο τριάμισι χρόνια και μετά έφυγα απευθείας για την Καλιφόρνια για να εξασκηθώ με τον Chiba Sensei. Δεν ήθελα να πάω πίσω στην Βρετανία και να χάσω έτσι την δυνατότητα να εξασκούμαι σε καθημερινή βάση. Ένας από τους μαθητές στο Hombu Dojo ήταν μαθητής του Chiba Sensei και εκείνος με σύστησε. Η αλήθεια είναι ότι είχα ήδη εξασκηθεί μαζί με τον Chiba Sensei όταν ήμουν 17 χρονών και είχα πάει στην Αμερική για προπόνηση στο dojo του. Έτσι, αποφάσισα να πάω στην Καλιφόρνια. Τις πρώτες εβδομάδες έμεινα μέσα στο dojo. Συνολικά έμεινα στο San Diego για 2,5 χρόνια.
Το ξεκίνημα της διδασκαλίας και η Αθήνα
Είχα κάποια εμπειρία διδασκαλίας από το dojo του Chiba sensei στο San Diego, όπου δίδασκα πρωινά μαθήματα, αλλά ξεκίνησα να διδάσκω για πρώτη φορά σε δικό μου dojo το 1993 στο Chester, εκεί απ’ όπου ξεκίνησα και εγώ. Επέστρεψα γιατί ο πατέρας μου αρρώστησε σοβαρά. Ήταν πράγματι μια δύσκολη περίοδος μετάβασης. Ξαφνικά να βρίσκομαι με δικούς μου μαθητές και με την ανάγκη να μεταφέρω και να εκφράσω πράγματα που μέχρι τότε δεν είχα αναλύσει σε μια διδακτική στρατηγική, απλά τα βίωνα. Το 1996 ήρθα στην Ελλάδα να διδάξω ένα σεμινάριο στο Αϊκίντο Αθηνών dojo, δάσκαλος του οποίου είναι ο Eamonn Devlin Sensei. Ήξερα τον Eamonn Devlin από παλιά στην Αγγλία και την Αμερική. Όταν ήρθα στην Αθήνα, ειλικρινά εντυπωσιάστηκα από το επίπεδο στο dojo. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι Έλληνες είναι καλοί στο Aikido αλλά σίγουρα είχαν έναν πολύ καλό δάσκαλο. Oι κουλτούρες παίζουν ρόλο αλλά ο δάσκαλος καθορίζει την ποιότητα και την ατμόσφαιρα του dojo. Έκτοτε είμαι δω. Ζω εδώ, έχω οικογένεια εδώ και φυσικά και το dojo μας.
Οι άνθρωποι που διαλέγουν το Aikido και η αυτοάμυνα
Για πολλούς ανθρώπους το Aikido δεν φαίνεται τόσο αποτελεσματικό στην αρχή γιατί δεν έχουμε χτυπήματα και έτσι φαίνεται κάπως λεπτεπίλεπτο. Η εμφάνιση αυτή όμως εξαπατεί. Αλλά παίρνει αρκετά χρόνια για να το καταλάβεις και να φτάσεις σε καλό επίπεδο. Οπότε, η αλήθεια είναι ότι το Aikido δεν είναι ένας γρήγορος δρόμος για να μάθει κανείς αυτοάμυνα. Είναι μια απ’ τις δυσκολότερες τέχνες για να την μάθεις. Είναι αρκετά δύσκολη ειδικά για τα παιδιά, γιατί απαιτεί μεγάλη κατανόηση, συγκέντρωση και θέλει πολύ λεπτομερή δουλειά στις τεχνικές. Μακροπρόθεσμα όμως, σου δίνει πάρα πολλά εργαλεία για να προστατεύσεις τον εαυτό σου και όχι απαραίτητα σε τεχνικό επίπεδο. Έτσι, κατά την γνώμη μου, το Aikido μπορεί να γίνει ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος να υπερασπιστεί κανείς τον εαυτό του. Όπως άλλωστε και οι περισσότερες πολεμικές τέχνες.
Σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτό εξαρτάται και από το κάθε άτομο ξεχωριστά. Ποιος είναι; Πώς προσεγγίζει την τέχνη; Καταλαβαίνει τί γίνεται; Έχει μια ματιά διεισδυτική; Μπορεί να μιμηθεί σωστά αυτό που βλέπει; Μπορεί κάποιος να κάνει Aikido ή ας πούμε Karate για χρόνια και πάλι να μην είναι σε θέση να μπει σε έναν καυγά και να προστατέψει τον εαυτό του. Είναι λίγο άδικο να συγκρίνουμε τις πολεμικές τέχνες με αυτό τον τρόπο. Γιατί είναι οι άνθρωποι που κάνουν τις πολεμικές τέχνες εν τέλει».
Η δυσκολία και ο χρόνος που απαιτείται στο Aikido λειτουργεί σαν ένα καλό φίλτρο για τον κόσμο που έρχεται να το γνωρίσει. Όσοι θέλουν ένα κάπως επιφανειακό και γρήγορο αποτέλεσμα, δεν μένουν πολύ καιρό στο Aikido.
Ξεχωριστό Aikido για τον κάθε άνθρωπο: «Ένα προσωπικό ταξίδι κάθαρσης»
Το ποιος είσαι σαν άνθρωπος καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το νόημα του να εξασκείσαι στο Aikido. Αλλάζει ριζικά από άνθρωπο σε άνθρωπο. Κατά την γνώμη μου, όταν εξασκείσαι σοβαρά αντιμετωπίζεις ένα κομμάτι του εαυτού σου. Γιατί μέσα από την εξάσκηση στο Aikido αντιμετωπίζεις πραγματικά το ποιος είσαι. Ενδεχομένως, αυτό είναι κάτι που θέλει χρόνια. Όταν είσαι αρχάριος μαθαίνεις που να βάζεις τα χέρια σου, πώς να τοποθετείς το σώμα σου. Με τα χρόνια όμως και με την πρόοδο αντιλαμβάνεσαι και αντιμετωπίζεις εσωτερικά εμπόδια: θέματα του χαρακτήρα σου, ψυχολογικά εμπόδια, π.χ. τάσεις για τεμπελιά, υπεροψία, έλλειψη αυτοπεποίθησης ή αυτοπειθαρχίας. Όλα αυτά πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε. Έτσι, ο δρόμος του Budo είναι το να αναγνωρίσεις και να αντιμετωπίσεις τον πραγματικό σου εαυτό μέσα από την εξάσκηση. Είναι ένα προσωπικό ταξίδι κάθαρσης».
Καταλαβαίνω ότι για πολύ κόσμο και ιδιαίτερα για γυναίκες το να μπει σε ένα dojo σημαίνει ότι αναζητάει γνώσεις για την αυτοάμυνά του. Και εγώ που θυμάμαι τον εαυτό μου, ήταν από τα πρώτα πράγματα που με έκαναν να θέλω να ασχοληθώ με μια πολεμική τέχνη. Όμως, σταδιακά στο Aikido αυτό σαν ανάγκη ξεθωριάζει. Δεν ξέρω γιατί, αλλά η ίδια η εξάσκηση γίνεται σημαντικότερη. Αντιλαμβάνεσαι ότι η αυτοάμυνα απέναντι στους δικούς σου δαίμονες είναι στην πραγματικότητα σημαντικότερη από οποιαδήποτε άλλη ανάγκη αυτοάμυνας χρειαστείς απέναντι σε έναν εξωτερικό εχθρό. Αντιλαμβάνεσαι δηλαδή ότι ο πραγματικός εχθρός είναι μέσα μας και αυτόν αντιμετωπίζεις.
Το 12ο συνέδριο Aikido της International Aikido Federation
Πριν λίγο καιρό με κάλεσαν από την IAF (International Aikido Federation) να διδάξω στο 12ο συνέδριο Aikido που θα λάβει χώρα το ερχόμενο Φθινόπωρο στο Takasaki της Ιαπωνίας. Θα υπάρχουν δάσκαλοι από πολλές χώρες του κόσμου μιας και το συνέδριο είναι πραγματικά μεγάλο και απευθύνεται σε όλα τα επίπεδα. Είναι για μένα πολύ μεγάλη τιμή».