Η Σοφία Φιλιππίδου είναι κυνηγός του θαύματος. Πριν από 40 χρόνια γελούσαν σε βάρος της. Τελικά, ομολογεί, κατάφερε να την πάρουν στα σοβαρά. Έξω από τη σκηνή, η ζωή της είναι η πιο ωραία παράσταση. Ποιητικού σουρεαλισμού κι ενός ραφιναρισμένου έλλογου οντολογικού παραλόγου. Ιονέσκο και Μπέκετ, ταυτόχρονα. Μιλάει με τα λουλούδια της. Φτιάχνει φανουρόπιτες, για να της φανερωθεί όχι το πορτοφόλι που έχασε, αλλά η λέξη, η σκέψη που της λείπει. Καταγράφει τα όνειρά της και τα ζωγραφίζει, ερμηνεύοντάς τα με τον ιδιοσυγκρασιακό ονειροκρίτης της.
Σήμερα, φοβάται. Δεν φοβάται εμένα ή τη συνέντευξη, που εξελίσσεται σε μια στιχομυθία περισσότερο ελεύθερων συνειρμών, παρά στοχευμένων ερωταποκρίσεων. Φοβάται γιατί το χθεσινό της όνειρο είχε συρματοπλέγματα. «Τα συρματοπλέγματα του ονείρου είναι το αδιέξοδο των καλλιτεχνών; Που απέτυχαν να αλλάξουν τον κόσμο;», αναρωτιέται αφοπλιστικά.
Ό,τι πιάσει με το πνεύμα ή το σώμα, ακόμη και οι ερωτήσεις της, γίνονται τέχνη, σκορπίζοντας μια «πειραγμένη», αφοπλιστική ομορφιά. Με οτιδήποτε καταπιαστεί, οτιδήποτε παρατηρήσει ή καταγράψει το οδηγεί …αλλού. Ακόμη και μια κοινή εξέταση στον οφθαλμίατρο: «Εκεί λοιπόν που ο οφθαλμίατρος εξέταζε τον βυθό του οφθαλμού μου και την περιφερειακή μου όραση, άρχισα να βλέπω ουράνια τόξα (εκ της επίδρασης του κολυρίου για την διεύρυνση της κόρης) και ξαφνικά είχα έκλαμψη», σημειώνει στον θαυμαστό «κήπο» του προσωπικού της ιστολογίου, όπου ταΐζει γάτες, μαζεύει φασκόμηλο στην άγρια φύση, καταγράφει σκέψεις για τον κόσμο. «Ποιος ανατρέφει αυτούς τους άντρες και τους ετοιμάζει για τον πατριαρχικό θρόνο αν όχι μητέρες που έχουν μεγαλώσει με την βία; Και ο γιατρός εξηγώντας μου την επίδραση των ενζύμων στα εγκεφαλικά κύτταρα σε συνάρτηση με την κέρινη απόχρωση του πρώιμου καταρράκτη μου είπε: δεν πειράζουμε ένα όργανο που δουλεύει δέκα στην κλίμακα των δέκα!», κλείνει τη σουρεαλιστική ανάρτησή της η Σοφία Φιλιππίδου, που επιβεβαιώνει αυτό το ταλέντο στη δημιουργία μαγείας από απλά καθημερινά υλικά και στο αξιοθαύμαστο νέο βιβλίο της «Το τραγούδι της μαύρης τρύπας» (εκδόσεις Σοκόλης), από όπου παρελαύνουν σαν ένας ουτοπικός φελινικός «θίασος» όνειρα, παιδικές αναμνήσεις, ποιήματα, παραστάσεις, γάτες…
Συναντηθήκαμε ημέρα γενικής απεργίας στη γειτονιά της, τα Εξάρχεια. Όλα τα στέκια της ήταν κλειστά.
Σήμερα ημέρα γενικής απεργίας. Διαδηλώνεις; Από μαθήτρια. Που πηδούσα από τα κάγκελα του σχολείου για να τρέξω στις διαδηλώσεις, χωρίς να ξέρω το γιατί. Πιστεύω στην απεργία, αλλά εκ των αποτελεσμάτων βλέπω ότι δεν αλλάξαμε τίποτα παρόλο που πιστεύαμε ότι θα αλλάξουμε τον κόσμο. Γι’ αυτό κάναμε θέατρο στη Θεσσαλονίκη και πηγαίναμε στο Φεστιβάλ στον εξώστη και γιουχαΐζαμε. Κατά βάθος είχα άγνοια των πραγμάτων. Κινιόμουν από ένα αγωνιστικό φρόνημα αόριστο.
Χωρίς να ανήκεις σε κόμμα. Χωρίς. Φυσικά οι χώροι που σύχναζα ήταν ΚΚ εσωτερικού-ΚΚ εξωτερικού. Μέχρι εκεί κινιόμουν. Αυτά ήταν τα πεδία μου.
Σήμερα πού ανήκεις πολιτικά; Εννοείται στο χώρο της Αριστεράς. Πρέπει να είμαστε πολιτικά πρόσωπα. Ο πατέρας μου όμως μας έλεγε να είμαστε μακριά από τα πολιτικά κόμματα. Δεν ξέρω τι είχε πάθει ο ίδιος. Πιστεύω ότι είμαι βαθιά πολιτικό πρόσωπο. Αλλά αν ανήκω σε ένα πολιτικό κόμμα ότι δεν θα είμαι ελεύθερη. Η ποίηση η δημιουργία, η ζωή πρέπει να είναι ελεύθερη.
Δεν είχες σχέση ποτέ με κάποιο πολιτικό πρόσωπο; Όχι, δεν είχα.
Δεν ευνοήθηκες ποτέ από υπουργό Πολιτισμού; Ποτέ! Δεν τους πλησιάζω αυτούς, γιατί είμαι καλλιτέχνης και δεν κάνει. Εκ των υστέρων κατάλαβα ότι αν έχεις ένα πολιτικό μέσο μπορείς να είσαι σε δημόσια θέση και να βιοπορίζεσαι από αυτό.
Αν ήσουν δηλωμένη νεοδημοκράτισσα σήμερα θα είχες πάρει επιχορήγηση από τη Λίνα Μενδώνη, η οποία -άγνωστο γιατί, με την δική σου πορεία- σε έκοψε δύο φορές; Δεν ξέρω. Η Μενδώνη είναι κάτι που ούτε το ξέρει, ούτε το έψαξε, πιστεύω.
Γιατί σε κόψανε; Δεν έχω πληροφορίες. Αλλά πιστεύω ότι στην Επιτροπή του Υπουργείου είναι αχυράνθρωποι, με αγγλοσαξωνικά πτυχία και βιογραφικά, αλλά ουσιαστικά με νοοτροπία δημοσίου υπάλληλου, που μπήκαν και με μέσον.
Υπάρχει περίπτωση να μην ξέρουν, να μην έχουν δει τη δουλειά σου; Εγώ πιστεύω ότι την ξέρουν καλά.
Και γιατί σε κόβουν; Εκδικητικά; Ή υπέρ άλλων; Πιστεύω ότι είναι κακία, φθόνος. Εγώ δεν τους γλείφω.
Είσαι όμως μια καλλιτέχνιδα που χαίρει ευρείας εκτίμησης και αποδοχής. Ο κόσμος έτσι μου δείχνει. Αλλά αυτοί είναι πέντε άνθρωποι που μοιράζουν το δημόσιο χρήμα. Έχουν δώσει πολλά ψίχουλα σε πολλούς.
Βουλώνει στόματα η κυβέρνηση κι η υπουργός με το πρόγραμμα “Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός”, μετά την πανδημία, ένα πρόγραμμα που δίνει ψίχουλα, αλλά σε όλους; Δεν ξέρω αν βουλώνουν στόματα. Δεν ξέρω αν εμείς οι καλλιτέχνες μπορούμε να βουλώσουμε το στόμα κι αν είναι καλλιτέχνες, είναι δημιουργοί όλοι αυτοί που παίρνουν λεφτά για το πρόγραμμα.
Πάντως, δεν ακούω καλλιτέχνη να κάνει δημόσια παρέμβαση. Ο Δημήτρης ο Δημητριάδης, όσο ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν στην εξουσία έκανε, αποκαλώντας τον ψηφοφόρο του «βδέλυγμα». Σήμερα έχει πέσει βαριά σιωπή. Στο διαδίκτυο υπάρχει μια γκρίνια. Μια φαγωμάρα. Είναι μια Ελλάδα διχασμένη που ο ένας ψάχνει το λάθος του άλλου για να τον χτυπήσει. Αλλά δεν υπάρχει ουσιαστικά δημόσια παρέμβαση. Μόνο σε επίπεδο κουτσομπολιού.
Πιστεύεις ότι αυτή η κυβέρνηση πρέπει να πέσει, το αίτημα της γενικής σημερινής απεργίας; Ή δεν έχεις άποψη; Έχω άποψη. Αλλά δεν είμαι υπέρ της πτώσης μιας κυβέρνησης δια της βίας. Είμαι εναντίον της βίας και του βρώμικου παιχνιδιού.
Γίνεται βρώμικο παιχνίδι κατά του Μητσοτάκη; Έτσι γινόταν και με τον Τσίπρα. Έτσι γίνεται πάντα.
Οι παρακολουθήσεις δεν είναι σκάνδαλο; Φυσικά. Αλλά από τη στιγμή που είμαστε στο διαδίκτυο είμαστε τόσο εκτεθειμένοι που το να είσαι σε μια λίστα είναι γελοίο. Αφού μας παρακολουθούν ούτως ή άλλως. Γενικά, νομίζω ότι αυτή η κυβέρνηση και αυτή η υπουργός δρουν καθαρά δημοσιοσχεσίτικα. Δρουν συμφεροντολογικά, κομματικά και επιφανειακά. Δηλαδή, να κάνουν κάτι τώρα για να παραμείνουν στην κυβέρνηση. Για αυτό δίνουν επιδόματα αμέσως μετά από ένα κατακλυσμό. Μοιράζουν μόνο χρήματα. Αυτό δεν είναι πολιτική. Εσύ το λες «βουλώνω στόματα», εγώ το λέω «κατευνάζω συνειδήσεις» κι «εξαγοράζω ψήφους». Και την υπόθεση Πάτση παρακολούθησα.
Ποια είναι γνώμη σου; Είναι άθλιο να είσαι σε ένα κόμμα για να κάνεις μπίζνες. Πρέπει να δούμε πώς θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε πάνω στο λίπασμα της σαπίλας των Πάτσηδων και των υπόλοιπων. Αν, σε περίπτωση που έρθουν στην εξουσία ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και τα κόμματα της Αριστεράς, δεν επιλέξουν τον δρόμο της αλλαγής, δεν υπάρχει ελπίδα. Αυτό που πάθαμε με την πανδημία είναι μονόδρομος. Τώρα αν κάποιος πάει να εξαπατήσει με κόλπα, με τεχνάσματα τον λαό και τον εαυτό του, θα το πληρώσει πολύ ακριβά.
Αυτός; Κι αυτός κι εμείς.
«Δεν βγάζω λεφτά τα τελευταία χρόνια καθόλου. Επιχορηγώ τον εαυτό μου. Εντάξει. Έζησα λιτά, έζησα καλά όμως. Και μπορώ να δημιουργώ χωρίς να θέλω να πλουτίσω εκ της δημιουργίας μου»
Ο τρόπος που γράφεις, που προσλαμβάνεις τον κόσμο και μετά η αποτύπωση αυτής της πρόσληψης, είναι μοναδικός. Ξεκινάς με κάτι καθημερινό και οδηγείσαι αλλού. Πώς ξεκίνησες να καταγράφεις τις εμπειρίες σου, τις σκέψεις σου; Πώς ξεκίνησε αυτή η λαχτάρα για το γράψιμο, που γεννά θαύματα όπως το τελευταίο βιβλίο σου. Αρχικά θέλω να επικοινωνήσω, πράγμα που είναι κατά τη γνώμη μου ανέφικτο. Αλλά την προσπάθεια της επικοινωνίας δεν πρέπει να την εγκαταλείψουμε.
Μέσα από τη σκηνή δεν επικοινωνείς; Το δοκίμασα. Σε ένα μεγάλο βαθμό επικοινωνώ με τον κόσμο σκηνικά. Απλώς εκεί τα λόγια είναι άλλων. Δεν είναι τα δικά μου λόγια. Αυτό είναι το βάσανό μου. Ότι θέλω να μιλήσω για μένα χρησιμοποιώντας την ποίηση και τη λογοτεχνία – δηλαδή τις μεθόδους της, χωρίς να με ενδιαφέρουν οι συγγραφικοί κανόνες. Θέλω να είμαι ελεύθερη όσο μπορώ. Η γραφή σου τη δίνει αυτή τη χαρά. Να μπορείς να είσαι ελεύθερος και να δημιουργείς. Και να ερμηνεύσεις τον εαυτό σου, για να μην μπορούν να σε ερμηνεύσουν οι άλλοι. Αυτό προσπαθώ. Να μιλήσω για την πραγματικότητα, όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι. Και να παίξω με αυτό το απίστευτο, πολύτιμο εργαλείο που είναι οι λέξεις. Χαίρομαι πάρα πολύ συνθέτοντας ένα εργόχειρο του μυαλού μου. Όταν σκηνοθετώ φτιάχνω ένα patchwork, συνθέτοντας κείμενα κι εικόνες, συγκινήσεις, αισθήματα. Εδώ είναι ένα εργόχειρο με τη φαντασία μου, το όνειρό μου, υποσυνείδητες διαδρομές, παιδικές ηλικίες.
Σε αυτά τα κείμενα εντάσσεις όνειρα που παίζουν μεγάλο ρόλο στη ζωή σου, στίχους και ποίηση, τη συνομιλία με τα φυτά σου, υπάρχει το θέατρο πολύ, αλλά πάντα και παντού αναπνέουν ολοζώντανα τα παιδικά σου χρόνια. Είναι το περίφημο σύνθημα «πατρίδα μας τα παιδικά μας χρόνια» που βλέπουμε στα Εξάρχεια; Ε, ναι. Ακριβώς αυτές είναι οι πηγές και η έμπνευσή μου. Τα εργαλεία μου για να φτιάχνω προτάσεις, πάντα με στόχο να επικοινωνήσω βαθιά κι αληθινά, με έναν, με πολλούς. Και ένας να είναι, καλά θα είναι. Δεν ξέρω τι τραύμα είναι αυτό. Η ανάγκη για επικοινωνία. Δεν θέλω να μιλάω μόνη μου γενικώς. Θέλω να συμμετέχω στον διάλογο, αν λένε οι άλλοι δημιουργοί κάτι. Θέλω να τους πω «είμαι κι εγώ εδώ». Αλλά διάλογος μεταξύ των καλλιτεχνών δεν υπάρχει. Υπάρχει ναρκισσισμός και αυτισμός.
Αυτό εντάθηκε με την πανδημία; Η πανδημία έλεγαν ότι ήταν μια μεγάλη ευκαιρία να κοιτάξουμε μέσα μας, να μελετήσουμε. Δεν φτάνει ένα μεγάλο κακό για να τα κάνεις όλα αυτά μαζί. Έπρεπε να είχαμε ξεκινήσει 30 χρόνια νωρίτερα. Χάσαμε χρόνια με την ευμάρεια. Γλεντήσαμε πάρα πολύ. Κι εγώ είμαι με τη χαρά της ζωής. Αλλά είμαι προνοητική. Και δεν θέλω καθόλου να υποδείξω στου άλλους πώς να ζήσουν. Αλλά πιστεύω ότι η πανδημία μάς έκανε χειρότερους. Δεν μας έκανε καλύτερους.
Γιατί το λες αυτό; Γιατί τώρα πιο πολύ οι άνθρωποι κοιτάζουν το συμφέρον τους από πριν. Φοβήθηκαν πάρα πολύ κι εκ του φόβου και του τρόμου κοιτούν πώς να βολευτούν οι ίδιοι, όχι πώς να είμαστε καλύτερα όλοι. Υπάρχουν εδώ κι εκεί αυθεντικές φωνές. Αλλά οι άνθρωποι διακατέχονται από έναν φόβο για την αυθεντικότητα, την αθωότητα Μην γίνουν περίγελος. Πριν από 40 χρόνια, ως αφελής και αθώα, γελούσαν σε βάρος μου. Τελικά, κατάφερα να με πάρουν στα σοβαρά. Βεβαίως αυτό μου κόστισε. Πάρα πολύ κουράστηκα. Θεωρώ ότι πρέπει να λέω την αλήθεια μου, παρά να παριστάνω, αλλά αυτή η αλήθεια που λέω προκαλεί μειδίαμα στους συνομιλητές μου. Στις συνεντεύξεις μου στην τηλεόραση. Γίνεται ξεκαθάρισμα αυτών που λέω στο μοντάζ. Υπάρχει λογοκρισία. Να μην μιλάμε. Ενώ στο βιβλίο μου αυτό δεν υπάρχει. Εγώ την έκανα, μόνη μου, τη λογοκρισία. Χάριν της ποίησης όμως και κανενός άλλου. Είναι λογοτεχνική λογοκρισία.
Γράφεις «κράτησα την παιδικότητα και την χαρά της ζωής». Πώς το κατάφερες να επιζήσει το κοριτσάκι; Δεν ξέρω, γιατί μεγαλώνοντας, το κοριτσάκι μικραίνει. Μικραίνει το παιδάκι. Θέλει πιο πολλή αγάπη, πιο πολλή τρυφερότητα. Έχω να το προστατέψω. Τώρα έχει γίνει 3 χρονών. Κατάλαβα ότι ήμουν τόσο αθώα και απονήρευτη ως παιδί και τα έβλεπα όλα τόσο φωτεινά και μαγικά. Δεν έβλεπα το μαύρο ως παιδί. Τώρα που καταλαβαίνω το μαύρο, τη φτώχεια, τη δυστυχία, την προσφυγιά των γονιών μου, δυστυχώς η παιδικότητά μου τραυματίστηκε.
Η παιδικότητα είναι ποιότητα που κάνει καλό στην ηθοποιία; Ε, βέβαια. Είναι πηγή χαράς, έμπνευσης και δημιουργίας. Αλίμονο! Απλώς μερικοί άνθρωποι θυσιάζουν το παιδί για την καριέρα.
Εσύ δεν έκανες θυσίες για την καριέρα; Έκανα, αλλά δεν θυσίασα το παιδί.
Είναι αλήθεια ότι τα πρωινά σηκώνεσαι από το κρεβάτι για τα λουλούδια σου; Ναι.
Τα όνειρά σου πώς τα ερμηνεύεις, ψυχαναλυτικά ή μεταφυσικά; Είμαι πρακτική ερμηνεύτρια των ονείρων μου. Έχω διαβάσει Φρόιντ και Γιούνγκ. Αλλά δεν κολλάω. Δεν είμαι μονομανής. Οι μελέτες μου είναι δοκίμια, λογοτεχνία, ποίηση, φιλοσοφία. Επομένως, ερμηνεύω τα όνειρα φυσικά, σαν λογοτεχνία. Σαν σουρεαλιστική ποίηση. Τα όνειρα άρχισα να τα μελετώ εδώ και 20-25 χρόνια. Έχω 30 τετράδια ονείρων με ζωγραφιές. Παρατήρησα ότι με βοήθησαν στην αυτογνωσία μου. Τα όνειρα, μελετώντας τα, καμιά φορά είναι σημάδια. Άλλοτε είναι προφητείες. Άλλοτε σου φτιάχνουν τη διάθεση για μια χαρούμενη μέρα. Πολλές φορές μου λένε ακριβώς τι θα γίνει. Ακριβώς.
Τα θυμάσαι; Τα όνειρα γλιστράνε κι εγώ προσπαθώ την τελευταία στιγμή πριν χαθούνε μέσα στο βάθος του υποσυνείδητού μου να πιάσω το νήμα. Είναι μια κλωστή που πρέπει οπωσδήποτε να την πιάσεις, αλλιώς αυτό γλιστράει και φεύγει. Πιάνω την τελευταία εικόνα. Και με πείσμα και υπομονή, τόσο που κουράζεται το μυαλό μου, προσπαθώ να ανασύρω το όνειρο.
Το «Εμείς πεθαίνουμε κι εσύ παίζεις στην Επίδαυρο» της μάνας σου, σου δημιούργησε ενοχές; Αυτή η κουβέντα μου φέρνει δάκρυα. Επειδή εγώ ζω στην Αθήνα δεν ήμουν κοντά στον μπαμπά και τη μαμά μου όταν πέθαναν. Είχα φροντίσει να πηγαίνω όλα τα καλοκαίρια, Πάσχα, Χριστούγεννα. Ασχολήθηκα μαζί τους όταν μεγάλωσαν και είχαν την ανάγκη μου. Έτσι δεν έχω ενοχές. Είμαι ήσυχη. Και για αυτό με επισκέπτονται στο όνειρό μου και μου λένε «μην έρθεις, είμαστε καλά». Αλλά η μαμά μου δεν πίστευε ότι η Επίδαυρος ήταν πιο σπουδαία από την αγάπη μας και το να είμαστε μαζί. Δεν ήξερε τι θα πει «μαμά, παίζω στην Επίδαυρο». Η μαμά έλεγε πάντα «παίξε όπου θες, αλλά τώρα ρίξε κι ένα σφουγγάρισμα». Με γείωσε τόσο πολύ που δεν πήραν ποτέ τα μυαλά μου αέρα. Ένα μήνα πριν πεθάνει μου είπε «σ’ αγαπώ» πρώτη φορά, στο τηλέφωνο. Θεωρώ πολύ μεγάλη υπόθεση το ότι η μαμά μου, τέτοιος άνθρωπος που ήτανε, κατάφερε να μου πει «σ’ αγαπώ». Αμφιβάλλω αν ποτέ το είπε στον μπαμπά μου. Υπάρχει ένα τετράδιο δικό της στο κομοδίνο. Δεν το άνοιξα ακόμα. Ελπίζω τώρα, μετά από 5 χρόνια, να καταφέρω να το ανοίξω. Μου είπε να το ανοίξω όταν θα πεθάνει. Φοβάμαι να το ανοίξω.
Είναι σπεσιαλιτέ σου η φανουρόπιτα; Κάθε τόσο σκαρώνεις μια. Τη φτιάχνω πολύ εύκολα και με τελετουργική διάθεση. Όταν φτάσω σε ένα σκοτεινό αδιέξοδο, στο λαβύρινθο του μυαλού μου, όταν δεν βρίσκω διέξοδο, τρέχω στην κουζίνα, φτιάχνω μια φανουρόπιτα και καθώς ανακατεύω τα 12 υλικά, αρχίζουν σιγά σιγά και φεύγουν τα πέπλα, οι τσίμπλες από τα μάτια μου κι αρχίζω και βλέπω πιο καθαρά. Δεν το κάνω για να βρω το χαμένο μου πορτοφόλι ή το δαχτυλίδι. Το κάνω για να μου φανερωθεί μια ιδέα, μια καινούρια λέξη, μια φράση που λείπει από το παζλ της σκέψης μου. Παίζω μόνη το παιχνίδι.
Στο Εθνικό θέατρο έχει μείνει αλησμόνητη η Φαύστα σου. Επί Κούρκουλου. Και επί κ. Χουβαρδά ο Φασουλής με πήρε στους «Σκηνοβάτες» κι έκανα μια παρωδία Κλυταιμνήστρας και μια Κασσάνδρας επίσης. Ο Λιβαθινός ούτε ήρθε να δει τι κάνει ο προηγούμενος κι έφυγα σχεδόν νύχτα από εκεί μέσα.
Ούτε με το Λιγνάδη είχες παρτίδες όμως. Είναι περίεργο. Με το Λιγνάδη εγώ δεν ήθελα να συνεργαστώ. Ούτε όταν με κάλεσε, ούτε πριν.
Στο Εθνικό σε κάλεσε; Όχι, πιο πριν.
Γιατί το απέφυγες; Είχα καταλάβει ότι ο ναρκισσισμός αυτών των προσωπικοτήτων ήταν κάτι με το οποίο δεν ήθελα να έχω σχέση. Δεν ήθελα να έχω σχέση με τον Λιγνάδη. Με κανέναν τους. Λιγνάδης, Φιλιππίδης. Έμεινα μακριά.
Τέτοιο ένστικτο; Δεν μπορώ να συνεργάζομαι με τόσο ναρκισσιστικές περιπτώσεις. Γενικά, οι διευθυντές του Εθνικού πρέπει να ερευνούν και να καλούν ανθρώπους σαν κι εμένα να εργαζόμαστε σε αυτό, χωρίς να μπαίνουμε στην άλλη ψυχοφθόρο διαδικασία.
«Εκεί είναι τα θέατρα τα αρχαία που υποτίθεται τα αγγίζουν μόνο οι ιέρειες της τέχνης Πώς θα πάμε εμείς να πατήσουμε στους ιερούς χώρους; Δεν τολμάω καν να κάνω αίτηση στο όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός»
Δεν έχεις κυνηγήσει πράγματα επαγγελματικά; Ούτε την παρουσία σου στο Εθνικό; Κυνηγάω πράγματα. Να, έκανα φοιτητικό θέατρο 20 χρόνια. Έκανα θέατρο με ομάδες. Ψάχνω παιδιά, κάνω οντισιόν, δημιουργώ ομάδες με επαγγελματίες νέους, συνέχεια κυνηγώ. Αλλά κουράζομαι πάρα πολύ για να κάνω αυτά που κάνω τελευταία, απ΄ τη στιγμή που δεν είμαι στα μεγάλα θέατρα.
Γιατί με αυτή την πορεία, αυτό το ταλέντο, αυτή την μοναδική ιδιοσυγκρασία στη σκηνή δεν είσαι στα μεγάλα θέατρα; Γιατί δεν είσαι στο Εθνικό; Αυτό δεν το εξήγησες. Δεν ξέρω. Όπως δεν ξέρω και δεν κατάλαβα τι συνέβη και δεν πήρα επιχορήγηση, η οποία είναι 10-15 χιλιάδες. Ψίχουλα, αλλά θα ήταν ουσιαστικά μια επιβράβευση του έργου μου.
Στο «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» δεν έκανες αίτηση; Εκεί είναι τα θέατρα τα αρχαία που υποτίθεται τα αγγίζουν μόνο οι ιέρειες της τέχνης. Πώς θα πάμε εμείς να πατήσουμε στους ιερούς χώρους; Δεν τολμάω καν να κάνω αίτηση στο «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός». Για το λήξουμε, εγώ δεν γλείφω. Τέλος. Αδύνατον.
Αυτό μπορεί να είναι και το στοιχείο του γενικότερου αποκλεισμού; Ναι. Πιστεύω είναι πρόβλημα που δεν τους γλείφω.
Πώς πάει νέο σου βιβλίο; Πάει πολύ καλά. Ελπίζω σύντομα σε μια δεύτερη έκδοση. Αυτό ήταν μια διέξοδος απίστευτη, στο να εκφραστώ. Το έκανα μόνη απολύτως, όπως και το πρώτο μου βιβλίο «Μια σκάλα στο Φεγγάρι», που ήταν δικά μου κείμενα. Με ανακάλυψαν μόνοι τους οι εκδοτικοί και με καλέσαν. Δεν πλήρωσα. Είναι πολύ σπουδαίο. Κι επειδή δεν πήρα επιχορήγηση, σκέφτηκα να ανακοινώσω στα Β’ Σεμινάριά μου. Έχω 20 νέα παιδιά, δύο ομάδες, και δουλεύω πάνω στην «Υβόννη» του Γκομπρόβιτς το έργο που έκανα αίτηση για επιχορήγηση και κόπηκα.
Θα γίνει και παράσταση; Κάνω θέατρο της ανάγκης αυτή τη στιγμή. Ίσως είναι το πιο ουσιώδες πράγμα που μπορεί να κάνει ένας ηθοποιός. Γίνεται στην κυριολεξία από το υστέρημά του. Εξ ανάγκης. Αν προκύψει μια δημιουργία που θα κρίνω ότι πρέπει να επικοινωνήσει, πρέπει να την δει έστω και ένας θεατής, θα κάνω τα πάντα να το δείξω. Τα τελευταία 12 χρόνια είμαι και παραγωγός των πραγμάτων που κάνω, έκανα Φώκνερ, Μπάρτλεμπυ ο γραφιάς του Μπέλβιλ, με δικά μου χρήματα, δική μου παραγωγή. Δεν βγάζω λεφτά τα τελευταία χρόνια καθόλου. Επιχορηγώ τον εαυτό μου. Εντάξει. Έζησα λιτά, έζησα καλά όμως. Και μπορώ να δημιουργώ χωρίς να θέλω να πλουτίσω εκ της δημιουργίας μου. Δεν έκανα αυτό το επάγγελμα για να πλουτίσω. Και γι’ αυτό δεν έβγαλα λεφτά ούτε από την τηλεόραση, ούτε από το θέατρο. Έβγαλα λεφτά από τις οικονομίες μου. Γι’ αυτό δηλαδή ζω τώρα. Αλλά δεν έχω κανένα οικονομικό πρόβλημα. Δεν μου λείπει κάτι. Είμαι αυτάρκης. Κι αν ζητάω επιχορήγηση, το κάνω ώστε όλοι αυτοί οι αχυράνθρωποι σε αυτές τις θέσεις που με μισούν και με εχθρεύονται να με επιβραβεύσουν. Ηθικό είναι το ζήτημα. Ζητώ το ουτοπικό και το ανέφικτο, λοιπόν. Πρέπει να επιβραβεύουν ανθρώπους σαν κι εμένα. Όχι επειδή τα κάναμε καλά να μας εχθρεύονται. Τους καλώ να δούνε πόσες ζωές χρειάζεται για να κάνεις αυτό που κάνω εγώ. Σήμερα τα λέω αυτά επειδή ζω. Θα μπορούσα να έχω πεθάνει.
Ζεις στα Εξάρχεια. Ποια είναι η γνώμης σου για την επιβολή του ΜΕΤΡΟ στην πλατεία; Γιατί ντε και καλά με τόσο πείσμα να γίνει το ΜΕΤΡΟ στην πλατεία; Δεν θα μπορούσε να πάει παραπέρα; Δεν λέω να μην γίνει. Αλλά όχι κι όλα στο βωμό της ανάπτυξης. Τι θα πείραζε να πάει παραπέρα η στάση; Δεν ξέρω τα συμφέροντα, με τα τα ακίνητα στην περιοχή. Είμαι κατά της βίας και της αστυνόμευσης. Δεν γίνεται να έχουμε όλοι έναν αστυνομικό από πίσω. Εννοείται αυτό.
Την ακρίβεια την νιώθεις; Αφού τα κάνω όλα ολομόναχη, εννοείται.
Είσαι αισιόδοξη για το μέλλον; Είμαι αισιόδοξη, αλλά όχι γιατί θα καλυτερέψουν τα πράγματα. Επειδή εγώ ξυπνάω κι έχω όρεξη για δημιουργία κάθε μέρα. Τρέφομαι και από τα όνειρά μου κι ακόμα και από τη μαγειρική που κάνω. Όταν βάζω την κατσαρόλα μου, ζω μέσα από αυτό. Ούτε όταν σκουπίζω βαρυγκομώ. Διδάσκω θέατρο με χαρά.
Ποιο είναι το όνειρο που είδες χτες βράδυ; Το θυμάσαι ή ξεγλίστρησε; Δεν είδα καλό όνειρο. Για αυτό είμαι λίγο φοβισμένη. Δεν αφορά εσένα. Είδα τη μαμά και τον μπαμπά μου. Αλλά ο πατέρας μου ήταν αξύριστος Και η μαμά μου δεν ήταν καλοχτενισμένη και ήταν πίσω από σύρματα. Και τώρα περιμένω με επιφύλαξη τι κακό θα μου συμβεί. Είναι που δεν μπορέσαμε ως καλλιτέχνες να αλλάξουμε τον κόσμο; Είμαστε αποτυχημένοι σε αυτό. Μερικοί νομίζουν ότι η επιτυχία είναι αυτό που τους αναγνωρίζει η αγορά. Ίσως αυτά τα συρματοπλέγματα που είχαν περιορίσει τη μητέρα μου να είναι αυτή η ψυχασθένεια γύρω μας, από την οποία δεν μπορούμε να ξεφύγουμε, αυτή την τρέλα.