Με τον Πασκάλ Μπρυκνέρ έχουμε κάνει τουλάχιστον, αν θυμάμαι καλά, δυο συνεντεύξεις στην Αθήνα για διαφορετικά Μέσα. Δια ζώσης. Έχουμε ανταλλάξει κουβέντες και στο περιθώριό τους. Έχω διαβάσει βιβλία του. Και ήμουν σχεδόν σίγουρη, σε αντίθεση με άλλους «συναδέλφους» του, που ξέρουν να ταλαιπωρούν, όταν του έστελνα μέιλ, εχθές, ζητώντας του μια συνέντευξη (για τις γαλλικές εκλογές, την Ουκρανία και το «τέρας» του φασισμού και ανελευθερίας που βρυχάται στη Σανγκάη), ότι σε λίγα λεπτά θα λάμβανα στο inbox μου απάντηση. Και θα ήταν 99,99% θετική. Έπεσα μέσα.
Ο σταρ γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας, μεταξύ άλλων και του εμβληματικού «Τα Μαύρα Φεγγάρια του έρωτα», που έχει περάσει από βασανιστικό «κόσκινο» το φαινόμενο του έρωτα κι έχει αποδομήσει ηδονικά τη γαλλική κοινωνία και κουλτούρα, λίγες ώρες μετά το πρώτο μου μέιλ μού απαντούσε σε άπταιστα αγγλικά για τη Ρωσία, που «θα θεωρείται κράτος παρίας, όπως η Γερμανία μετά το 1945» και «μπορεί να εξαφανιστεί και να μετατραπεί σε μια νέα Βόρεια Κορέα», για την Ανατολική Ευρώπη, που «εμπιστεύεται μόνο την Ουάσιγκτον και όχι τις Βρυξέλλες» και τον soft killer Ερντογάν.
Ιδού ο καρπός της συνομιλίας μας:
Καταρχάς, γιατί κατάφερε η Μαρίν Λεπέν να έρθει τόσο κοντά στον Εμανουέλ Μακρόν, στον πρώτο γύρο των εκλογών στη Γαλλία, κύριε Μπρυκνέρ; Ποια είναι τα λάθη που έχει κάνει ο γάλλος πρόεδρος; Ποιοι θα τον ψηφίσουν την ερχόμενη Κυριακή; Είναι σαφείς οι εισροές που θα έχει από τα υπόλοιπα κόμματα; Είναι η επανεκλογή του απαραίτητη για την επόμενη ημέρα της δημοκρατικής Ευρώπης; Ο Εμανουέλ Μακρόν έκανε πολλά λάθη, χωρίς αμφιβολία. Ήταν πολύ αλαζονικός, πολύ τεχνοκράτης, παράφορος. Υποβάθμισε στην αρχή τη σημασία του σαλαφισμού μέσα στο γαλλικό Ισλάμ, έπεισε ότι η τρομοκρατία ήταν καρπός της φτώχειας και του διαχωρισμού. Δεν έκανε τίποτα για τα ζητήματα ασφάλειας, την παράνομη μετανάστευση, που εξακολουθεί να είναι πολύ έντονη. Οι ταραχές των Κίτρινων Γιλέκων παραλίγο να τον παρασύρουν και η αντίδρασή του ήταν πολύ αδύναμη στην αρχή. Από την άλλη, η Λεπέν εκμεταλλεύεται τους θυμούς και τις απογοητεύσεις, αλλά δεν είναι πολύ έξυπνη, ούτε ικανή. Η πολιτική της θα κατέληγε σε ένα Frexit, είναι εχθρική προς την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και ακόμη και τη γειτονική μας Γερμανία. Αν δεν επέλθει καταστροφή, ο Μακρόν θα πρέπει να επανεκλεγεί, αλλά από πολύ λίγες φωνές. Η Γαλλία χωρίζεται πλέον σε δύο ασυμβίβαστα στρατόπεδα, την άκρα Αριστερά και Δεξιά από τη μια πλευρά, τη μετριοπαθή Αριστερά και Δεξιά από την άλλη.
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έγινε πάντως ξεκάθαρο ότι η ΕΕ είναι κατώτερη των περιστάσεων. Κάτι που έγινε σαφές και από τη στάση της μπροστά στον ρωσικό εκβιασμό για την ενέργεια. Τι θα μπορούσε να ανοικοδομήσει μια ισχυρή Ευρώπη; Πρέπει η ενωμένη Ευρώπη να στηριχθεί στα «δεκανίκια» των ΗΠΑ, όπως συνέβη πρόσφατα; Κι όμως. Η επίθεση στην Ουκρανία από τη Ρωσία έχει αφυπνίσει παραδόξως την Ευρώπη. Η ωραία κοιμωμένη πριγκίπισσα συνειδητοποίησε ξαφνικά ότι είναι ξανά σε πόλεμο μετά από 70 χρόνια ύπνου. Η ειρήνη δεν είναι η φυσική κατάσταση της ανθρωπότητας, είναι και θα είναι πάντα εξαίρεση. Έτσι, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, με την απέραντη τύφλωση και το πείσμα του, έχει προκαλέσει το ακριβώς αντίθετο από αυτό που ήθελε να κάνει: την αναβίωση του ΝΑΤΟ και την επανένωση της Ευρώπης. Μετατρέπει τη Ρωσία στο νέο 4ο Ράιχ στην Ευρώπη.
Τι μπορεί να σταματήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία και γιατί η Ευρώπη επιμένει να παραμένει, παρά τις κυρώσεις κατά της Μόσχας, εξαρτημένη από τη ρωσική ενέργεια, κύριε Μπρυκνέρ; Το μόνο πράγμα που μπορεί να σταματήσει τη Ρωσία είναι η ενίσχυση της ουκρανικής αντίστασης. Μέχρι στιγμής, ο ρωσικός στρατός έχει ηττηθεί τουλάχιστον στη δυτική Ουκρανία, χάρη στο απίστευτο θάρρος και τις ικανότητες του ουκρανικού στρατού. Όμως, πάρα πολλές ευρωπαϊκές χώρες παραμένουν εξαρτημένες από τη ρωσική ενέργεια, ειδικά η Γερμανία. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της τρελής κίνησης της Άνγκελα Μέρκελ, μετά τη Φουκουσίμα, να κλείσει πυρηνικά εργοστάσια στη Γερμανία για να καταφύγει σε ανθρακωρυχεία και το ρωσικό αέριο και πετρέλαιο.
Τι πρέπει να κάνουν οι Γερμανοί σήμερα; Οι Γερμανοί θα πρέπει να ανοίξουν ξανά τους πυρηνικούς σταθμούς τους και να φτιάξουν νέους.
Οι Γάλλοι δεν έχουν ανάλογη εξάρτηση. Χάρη στην ατομική ενέργεια, η Γαλλία δεν εξαρτάται από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες ή μόνο σε ένα μικρό ποσοστό.
Ποιος θα επωφεληθεί από την ανθρωπιστική καταστροφή που θα αφήσει πίσω της την Ουκρανία μια χώρα κατεστραμμένη; Η Κίνα, οι ΗΠΑ με την πώληση LNG στην ΕΕ και την επέκταση του ΝΑΤΟ, ακόμη κι εκεί που δεν αναμενόταν, όπως η Φινλανδία κ.ο.κ; Κανείς δεν θα εκμεταλλευτεί αυτόν τον πόλεμο. Η Ουκρανία μπορεί να είναι ελεύθερη, εάν αποτύχει ο Πούτιν, αλλά θα καταστραφεί. Η Ρωσία θα θεωρείται κράτος παρίας, όπως η Γερμανία μετά το 1945 και μπορεί τελικά να εξαφανιστεί και να μετατραπεί σε μια νέα Βόρεια Κορέα. Ενώ η Κίνα βρίσκεται σε δεινή θέση, κι αυτό συνδέεται στενά με την τρομερή διαχείριση του Covid. Οι μεγάλοι νικητές μπορεί να είναι η Ευρώπη και οι ΗΠΑ, εάν προμηθεύουν μαζικά όπλα στον ουκρανικό στρατό και δουλέψουν σκληρά για να κόψουν όλους τους δεσμούς με τη Μόσχα. Αυτό απέχει πολύ από το να γίνει πραγματικότητα. Και η ενότητα της Ευρώπης είναι εύθραυστη: η Ανατολική Ευρώπη εμπιστεύεται μόνο την Ουάσιγκτον να την προστατεύσει και δεν εμπιστεύεται τις Βρυξέλλες. Το δε ενεργειακό ζήτημα μπορεί να είναι ο σπόρος για το διχασμό μεταξύ των 27. Ένας πόλεμος είναι καταστροφή για όλους.
Πάντως, μέχρι στιγμής βλέπουμε να επωφελείται ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Βρήκε τον τρόπο να αναπληρώσει το διπλωματικό κενό των ημερών, πατώντας κατά το σύνηθές του, σε δυο βάρκες ταυτόχρονα, και της Ρωσίας και της Ουκρανίας, χωρίς συνέπεια, κι εμφανίζοντας εαυτόν ως τον μεγάλο ειρηνοποιό. Ο Ερντογάν ενήργησε πολύ έξυπνα, προσπαθώντας να βρει μια ισορροπία μεταξύ Μόσχας και Κιέβου. Πουλάει drones στους Ουκρανούς και διατηρεί καλές σχέσεις με τη Μόσχα. Σχεδόν ξεχνάμε ότι ο Ερντογάν είναι ένας ακόμη εχθρός της Δύσης και θέλει να αναδημιουργήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία μέσω της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Ο Πούτιν θέλει να τιμωρήσει τη Δύση για την πτώση της ΕΣΣΔ, ο Ερντογάν θέλει να τη μετατρέψει στη θρησκεία του Προφήτη τουλάχιστον στην Ανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Ας μην είμαστε αφελείς σχετικά με τον ρόλο του ειρηνοποιού που έπαιξε ο Νέος Σουλτάνος. Μένει στο παρασκήνιο, περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή για να αντιμετωπίσει την επίθεση. Είναι πολύ ενεργός στη Συρία έναντι των Κούρδων, προμηθεύει με όπλα το Ισλαμικό Κράτος, ενθαρρύνει όλους τους Τζιχαντιστές στη Λιβύη και τη Συρία. Παραμένει soft killer, όταν ο Πούτιν είναι σκληρός δολοφόνος. Και στη Βοσνία «σπέρνει» μηνύματα διαφωνίας και φανατισμού στους μουσουλμάνους.
Την ίδια ώρα που ζούμε την αιματοχυσία στην Ουκρανία, παρακολουθούμε σκηνές τρέλας κι αδιανόητης καφκικής περιστολής ελευθεριών στη Σανγκάη. Οι δυστοπικές εικόνες που μας φτάνουν από την έρημη πόλη των 25 εκατομμυρίων, είναι σκηνές από το μέλλον μας; Τι πρέπει να κάνουμε για να περισώσουμε το ελάχιστο που έχει διασωθεί από τη Δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα; Ποιο θα είναι το μέλλον της ανθρωπότητας μετά το τέλος της πανδημίας -αν τελειώσει ποτέ- και του πολέμου; Ποιες πρέπει να είναι τότε οι αρχές, η νέα ενδεχομένως ιδεολογία; Το μόνο πράγμα που μπορεί να ενισχύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι μια ισχυρή Ευρώπη με ισχυρή άμυνα, μια ήπειρος περήφανη για τα επιτεύγματά της. Σε ό,τι αφορά στον Covid, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η επιστήμη και η ιατρική αποδείχτηκαν αδύναμες να περιορίσουν τον συγκεκριμένο ιό. Ούτε τα εμβόλια, χρήσιμα για την πρόληψη παράπλευρων ζημιών για άρρωστους, αλλά ανίκανα να εμποδίσουν τη μόλυνση, ούτε οι θεραπείες έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά. Αντιμετωπίζουμε τα δικά μας όρια. Το μόνο που μπορούμε να ελπίζουμε είναι ότι ο κορωνοϊός θα πεθάνει από μόνος του, είτε αυτό το καλοκαίρι είτε του χρόνου, είτε… ποτέ.
Θα πρέπει να ζήσουμε με αυτό; Θα πρέπει να ζήσουμε με αυτό, αλλά οι μέθοδοι του Σι Τζινπίνγκ στη Σανγκάη είναι απλώς φρικτές. Ζήτω η ελευθερία και η Δημοκρατία!