Μία από τις πιο δημοφιλείς φράσεις εντός του vegan κινήματος – η οποία μάλιστα έχει τυπωθεί σε αμέτρητα t-shirts και tote bags – είναι αυτή του ακαδημαϊκού Gary L. Francione που λέει «Ο βιγκανισμός δεν είναι θυσία, είναι απόλαυση». Πολύς κόσμος που βρίσκεται εκτός της vegan φιλοσοφίας μπορεί να θεωρεί αυτόν τον τρόπο ζωής περιοριστικό, όμως αν ρίξει μια ματιά στο Vegan Home της Κρυσταλλίνας Παραμύθη, θα αλλάξει άποψη.
Πάντα με χαμόγελο και περίσσεια όρεξη για όσα δημιουργεί, η vegan food blogger (και συνιδρύτρια του Vegan Life Festival) Κρυσταλλίνα Παραμύθη έχει πάντα τις καλύτερες προτάσεις για φαγητό έξω, αλλά και εύκολες, πρακτικές και νόστιμες συνταγές που μπορούμε να φτιάξουμε στο σπίτι.
Λίγο πριν την συναντήσουμε στο Vegan Life Festival, στην Τεχνόπολη, αυτό το Σαββατοκύριακο (30 Σεπτεμβρίου-1 Οκτωβρίου), όπου συνήθως γίνεται χαμός από κόσμο, της κάναμε μερικές ερωτήσεις. Για το πώς έφτιαξε το δικό της Vegan Home και τι σημαίνει για εκείνη ο vegan τρόπος ζωής:
Κρυσταλλίνα, πες μας λίγα πράγματα για το Vegan Home, πώς ξεκίνησε; Ποια είναι η φιλοσοφία πίσω από αυτό;
Το Vegan Home ξεκίνησε λίγο αφότου μετακόμισα στη Λήμνο, στην καραντίνα πριν 3 χρόνια, ως μια δημιουργική διέξοδος και ένας τρόπος επικοινωνίας, έστω και απομακρυσμένης, με άτομα που ενδιαφέρονται για τη μαγειρική και τον vegan τρόπο ζωής. Ο στόχος μου είναι να μοιράζομαι τις αγαπημένες μου συνταγές, vegan και vegan friendly εστιατόρια και ό,τι άλλο μπορεί να είναι χρήσιμο για κάποιο άτομο που τώρα ξεκινάει το ταξίδι του στον βιγκανισμό ή ψάχνει να δοκιμάσει κάτι διαφορετικό, ώστε να διευκολυνθεί.
Πότε έγινες vegan και ποιο ήταν το κίνητρο που σε οδήγησε να κάνεις αυτήν την αλλαγή στη ζωή σου;
Η πρώτη μου προσπάθεια να γίνω vegan έγινε στα 16 μου, όταν, μετά από μία συζήτηση που ξεκίνησε ένας φίλος μου για τα δικαιώματα των ζώων, πήρα το ερέθισμα να αναζητήσω ό,τι πληροφορία μπορούσα να βρω σχετικά, γιατί μου φάνηκαν απόλυτα εύλογα τα επιχειρήματά του. Είδα όλα τα ντοκιμαντέρ που υπήρχαν εκείνη την εποχή και τα βίντεο από τις φρικαλεότητες που υφίστανται τα ζώα στις φάρμες, στα τσίρκο, τους ζωολογικούς κήπους, τα εργαστήρια πειραμάτων, κατά τη διαδικασία του ψαρέματος και όπου αλλού χρησιμοποιούνται για τον άνθρωπο.
Έγινε βέβαιο για εμένα πως για να είμαι συνεπής με την ιδεολογία μου, θα έπρεπε να σταματήσω να εκμεταλλεύομαι τα ζώα για τις προσωπικές μου ανάγκες. Ωστόσο, επειδή ο βιγκανισμός ήταν πολύ νέα ιδέα ακόμα στην Ελλάδα, ο κοινωνικός μου περίγυρος αντέδρασε αρνητικά και αποθαρρύνθηκα. Μετά από πολύ διάβασμα, ώστε να αισθάνομαι σίγουρη για την απόφασή μου, έγινα 100% vegan στα 20 μου, δηλαδή πριν από 12 χρόνια. Το έναυσμα για να πάρω στα σοβαρά τον βιγκανισμό ήταν η γέννηση του παιδιού μου, καθώς δεν μπορούσα να σκεφτώ πώς θα γινόταν να του εμπνεύσω αξίες όπως ο σεβασμός και η αλληλεγγύη, όταν ταυτόχρονα δεν τις εφάρμοζα προς στα ζώα.
Επειδή έχουμε όλα τα εργαλεία και τη δύναμη, μπορούμε να επιλέξουμε αν θα δείξουμε συμπόνια ή αγριότητα απέναντι στα άλλα πλάσματα με τα οποία μοιραζόμαστε τον πλανήτη. Είναι στο χέρι μας.
Τελικά, είναι εύκολο να είναι κανείς vegan στην Ελλάδα του 2023;
Είναι πιο εύκολο από ποτέ. Η Ελλάδα έτσι κι αλλιώς είναι μια χώρα που σε κάθε ταβέρνα ή καφενείο θα βρεις να φας κάποιο φυτικό πιάτο. Επιπλέον, τα εστιατόρια γίνονται όλο και πιο συμπεριληπτικά και πλέον συχνά βρίσκουμε ακόμα και σε επαρχιακές περιοχές vegan σουβλάκια και πίτσες. Ολοένα και περισσότερα brands καλλυντικών πιστοποιούνται ως vegan, ακόμη και από εκείνα που βρίσκουμε στο σούπερ μάρκετ, και το ίδιο ισχύει για τα προϊόντα καθαρισμού. Ακόμη, παρά τον πληθωρισμό, λόγω αύξησης της ζήτησης αλλά και του ανταγωνισμού, πολλά vegan προϊόντα στοιχίζουν τώρα λιγότερο. Είναι σημαντική όμως και η αλλαγή που έχει γίνει στη νοοτροπία των ανθρώπων. Πριν κάποια χρόνια, δεχόσουν ακόμη και bullying για αυτή την επιλογή. Πλέον, οι άνθρωποι δέχονται με περισσότερο σεβασμό την ιδέα αυτού του τρόπου ζωής, είναι ανοιχτοί στο να δοκιμάσουν ένα vegan γύρο ή ένα vegan αντηλιακό.
Η ουσία του βιγκανισμού είναι να μπούμε στη θέση των άλλων ζώων.
Είναι προσβάσιμα τα vegan προϊόντα;
Βρίσκονται κυριολεκτικά παντού. Ειδικά σε μεγαλύτερες πόλεις βρίσκουμε πολύ εύκολα ό,τι χρειαζόμαστε στο κοντινότερο σούπερ μάρκετ ή στα συνοικιακά καταστήματα με βιολογικά προϊόντα, αλλά και στις επαρχιακές περιοχές υπάρχει μεγάλη ποικιλία. Εκτός των φρούτων, των λαχανικών, των δημητριακών, των σπόρων και των οσπρίων που αποτελούν τη βάση της βίγκαν διατροφής και βρίσκονται παντού, προσωπικά στα μίνι μάρκετ του χωριού μου βρίσκω ακόμη και βίγκαν γάλατα, τυριά, μαγιονέζες και παγωτά. Ακόμα όμως και αν δεν βρίσκουμε κάτι στην περιοχή μας, το παραγγέλνουμε online. Πριν 10 χρόνια, παραγγέλναμε από Αμερική. Τώρα βρίσκουμε τα πάντα στην Ελλάδα.
Ο βιγκανισμός είναι μια ηθική στάση ζωής. Τι είναι σημαντικό στις μέρες μας να συνειδητοποιήσουμε για τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα ζώα ως κοινωνία;
Αυτό που δεν έχει συνειδητοποιήσει ο κόσμος είναι πως από τύχη γεννηθήκαμε άνθρωποι στη Γη. Ας αναλογιστούμε πως θα ήταν αν ήμασταν αγελάδες, να μας καθιστούν έγκυες χωρίς τη συναίνεσή μας, να μας παίρνουν τα μωρά για να τα σφάξουν και να μας πιέζουν το στήθος για να μας πάρουν το γάλα μέχρι να είμαστε άχρηστες για να μας σφάξουν κι εμάς. Η ουσία του βιγκανισμού είναι να μπούμε στη θέση των άλλων ζώων, γιατί κι εμείς ζώα είμαστε, και να καταλάβουμε πως επειδή το είδος μας εξελίχθηκε ως κυρίαρχο στον πλανήτη, αυτό δεν μας καθιστά και ανώτερους.
Επειδή έχουμε όλα τα εργαλεία και τη δύναμη, μπορούμε να επιλέξουμε αν θα δείξουμε συμπόνια ή αγριότητα απέναντι στα άλλα πλάσματα με τα οποία μοιραζόμαστε τον πλανήτη. Είναι στο χέρι μας. Το ίδιο ισχύει και για τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τη φύση συνολικότερα. Είναι γνωστό πως η βιομηχανία παραγωγής ζωικής τροφής ευθύνεται για ένα τεράστιο ποσοστό μόλυνσης και κατασπατάλησης του νερού, για την αποψίλωση των δασών και για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Με τις επιλογές μας, στηρίζουμε ή όχι την καταστροφή του περιβάλλοντος.
Η Κρυσταλλίνα Παραμύθη στο Vegan Life Festival.
Το Vegan Life Festival μεγαλώνει κάθε χρόνο όλο και περισσότερο, σπάζοντας τα ρεκόρ με χιλιάδες ανθρώπων να εισρέουν για να δουν, να δοκιμάσουν νέες γεύσεις και να παρακολουθήσουν ομιλίες ή εργαστήρια. Πού οφείλεται αυτό; Υπάρχει άνοδος του βιγκανισμού;
Ο βιγκανισμός είναι το ταχύτερα αναπτυσσόμενο κίνημα κοινωνικής δικαιοσύνης παγκοσμίως και στην Ελλάδα παρατηρούμε αύξηση της συνειδητότητας αναφορικά με τις συνθήκες διαβίωσης των ζώων που δεν είναι άνθρωποι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι άνθρωποι να δοκιμάζουν να αντικαταστήσουν παλαιότερες συνήθειες και να δοκιμάζουν τον vegan τρόπο ζωής. Αυτό φαίνεται και από το Vegan Life Festival που κάθε χρόνο προσελκύει μεγαλύτερο κοινό.
Τι θα ήθελες να πεις σε κάποιον που δεν έχει ιδέα περί βιγκανισμού και θα έρθει για πρώτη φορά στο φεστιβάλ;
Να έρθει με ανοιχτή καρδιά και μυαλό και να αφήσει ελεύθερους τους γευστικούς του κάλυκες και το στομάχι του. Στο φεστιβάλ εκτός από υπέροχο φαγητό, θα βρει κανείς και καλλυντικά, καθαριστικά, ρούχα και παπούτσια, ακτιβιστικές ομάδες, πολύ ενδιαφέρουσες ομιλίες και εργαστήρια μαγειρικής με διερμηνεία στη νοηματική, προβολές ταινιών, παιδικές δραστηριότητες, ανταλλακτικό μπαζάρ, speed dating spot, έκθεση τέχνης, tattoo stall όπου όλα τα έσοδα θα δοθούν σε διασωσμένα ζώα, διαγωνισμό strongman, ενώ ακόμα μπορεί κανείς να δώσει εθελοντικά αίμα και να κάνει δωρεάν τεστ HIV. Όλα αυτά με ελεύθερη είσοδο, γιατί για εμάς είναι σημαντικό να έχουν πρόσβαση όλα τα άτομα στη γνώση, την κοινωνικοποίηση και τη διασκέδαση.