Μια ακόμη γυναίκα ταράζει την ανδροκρατούμενη πολιτική σκηνή της Ιταλίας – αλλά αυτή τη φορά, είναι φεμινίστρια, ανοιχτά queer και αριστερή.
Πείτε γεια στην Elly Schlein, 37 ετών, τη νέα επικεφαλής του προοδευτικού Δημοκρατικού Κόμματος (PD). Το κόμμα αυτό είναι ο κύριος κεντροαριστερός αντίπαλος των ακροδεξιών Brothers of Italy, που ανέβηκε στην εξουσία στις εκλογές του περασμένου έτους, όταν η αρχηγός του, Giorgia Meloni, έγινε η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ιταλίας.
Προς έκπληξη των κομματικών και δημοσκόπων, η Schlein νίκησε τον παλαιότερο, πιο κεντρώο άνδρα αντίπαλό της Stefano Bonaccini στις εκλογές για την ηγεσία του PD στα τέλη Φεβρουαρίου. «Δεν μας είδαν να ερχόμαστε», είπε θριαμβευτικά η Schlein μετά τη νίκη της.
Συχνά την συγκρίνουν με την Alexandria Ocasio-Cortez των ΗΠΑ, τη Φινλανδή Sanna Marin και τη Νεοζηλανδή Jacinda Ardern – τις νέες «πολεμίστριες» που μάχονται το παγκόσμιο ακροδεξιό κύμα. Η Schlein φαίνεται να φέρει ένα νέο όραμα στην Ιταλία κι έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη σιδερένια, εθνικιστική προσέγγιση της Meloni.
Παρότι outsider, το χάρισμά της και η ορμή της, της έχουν ήδη δώσει μια σημαντική νίκη ενάντια στην ακροδεξιά της Ιταλίας, όταν βοήθησε να νικήσει τη Northern League του Matteo Salvini, στην περιοχή Emilia-Romagna το 2020. Η νίκη σε γενικές εκλογές στην Ιταλία είναι ένα εντελώς άλλο θέμα. Για να πετύχει, πρέπει να αναζωογονήσει τη φθίνουσα επιρροή του PD και να αποκρούσει τους πολιτικούς της αντιπάλους – καθώς και να αντιμετωπίσει τις αμφιβολίες μέσα από το κόμμα της.
Για δεκαετίες, οι ηγέτες της Ιταλίας προέρχονταν από ένα αξιοσημείωτα ομοιογενές πολιτικό περιβάλλον και όλοι έμοιαζαν αρκετά: ντόπιοι, γκριζαρισμένοι και αρσενικοί.
Η Schlein είναι γεννημένη στην Ελβετία από οικογένεια Εβραίων-Αμερικανών και Ιταλών ακαδημαϊκών. Ακόνισε τα πολιτικά της «νύχια» στις ΗΠΑ, όπου έκανε εκστρατεία υπέρ του Μπαράκ Ομπάμα το 2008 και το 2012.
Σε αντίθεση με τη Meloni, η οποία ανέβηκε στην πολιτική σκάλα ως πιστό μέλος της μεταφασιστικής, εθνικο-συντηρητικής παράδοσης της Ιταλίας, έχει ξεφύγει από το περιθώριο του PD από τότε που ιδρύθηκε το 2007. Η Schlein παραιτήθηκε μάλιστα από το κόμμα το 2015, ενώ υπηρετούσε ως μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όταν ο αρχηγός του PD και τότε πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι προσπάθησε να προωθήσει οικονομικά φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις.
Παρέμεινε ενεργό μέλος του ευρύτερου κεντροαριστερού συνασπισμού, αλλά επανήλθε στο PD μόλις πέρυσι, δύο μήνες πριν από την κούρσα για την ηγεσία που ακολούθησε τη βάναυση ήττα του κόμματος στις πρόωρες γενικές εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου. Παρέμεινε μη δημοφιλής – γι’ αυτό η νίκη της ήταν τόσο σοκ.
Η φήμη της ως outsider εντός της κεντροαριστεράς έχει επιδεινωθεί από δύο βασικές πτυχές της ταυτότητάς της: το φύλο και τη σεξουαλικότητά της.
Η ιδιότητά της ως queer γυναίκας σε μια χώρα της οποίας η ιστορία των δικαιωμάτων LGBTIQ+ είναι από τις πιο αδύναμες στη Δυτική Ευρώπη –και όπου οι γάμοι ομοφυλοφίλων δεν έχουν ακόμα νομιμοποιηθεί– έχει προσελκύσει την προσοχή του κοινού. Ωστόσο, παρά την ενέργεια που διοχετεύει για να υπερασπιστεί τα δικαιώματα της queer κοινότητας, η Schlein παραμένει επιφυλακτική για την ιδιωτική της ζωή. Βγήκε δημόσια σε ιταλικό talk show το 2020, αποκαλύπτοντας ότι ήταν αμφιφυλόφιλη και είχε μια κοπέλα, αλλά έκτοτε είναι σε μεγάλο βαθμό σιωπηλή.
Η Schlein τοποθετείται έντονα για το γεγονός ότι είναι γυναίκα σε ένα ανδροκρατούμενο πολιτικό περιβάλλον. Αν και η Meloni έσπασε τη «γυάλινη οροφή» της Ιταλίας ως η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός, το να γίνει κάποια η πρώτη γυναίκα που ηγείται της αριστεράς στη χώρα δεν είναι επίσης μικρό κατόρθωμα. «Θέλω ένα κόμμα στο οποίο καμία γυναίκα, ειδικά αν είναι νέα, δεν δέχεται την ερώτηση «σε ποιον ανήκει» – γιατί απλώς ανήκει στον εαυτό της», δήλωσε πρόσφατα η Schlein σε ένα τηλεοπτικό talk show.
Ενώ η ιταλική αριστερή παράδοση περιλαμβάνει πολλές γυναίκες πρωτοπόρους (με εξέχουσα θέση την κομμουνίστρια πολιτικό Nilde Lotti, η οποία έγινε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Κάτω Βουλής του Κοινοβουλίου το 1979), η εξ ολοκλήρου ανδρική ηγεσία του PD έχει αποξενώσει πολλές γυναίκες σε ένα κόμμα που υποτίθεται ότι είναι ηγετική προοδευτική δύναμη της χώρας. Η σημασία που έχει η εκλογή της Schlein για πολλά μέλη δεν μπορεί να υπογραμμιστεί αρκετά.
Εύστοχα, η Bianca Gaudenzi, πολιτικός ιστορικός στο Γερμανικό Ιστορικό Ινστιτούτο στη Ρώμη και υποστηρίκτρια της Schlein δήλωσε: «Η νίκη της είναι μια σημαντική καμπή για ένα κόμμα όπως το PD, το οποίο τα περασμένα χρόνια είχε αγωνιστεί να συνδεθεί με ένα μεγάλο κομμάτι του προοδευτικού γυναικείου εκλογικού του σώματος».
Οι ομιλίες της Schlein απηχούν το πάθος νεαρών μεταρρυθμιστών, με τη ρητορική της να διανθίζεται με αναφορές στην πατριαρχία, τον ρατσισμό, τον φεμινισμό, τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ και το περιβάλλον, και υπόσχεται να αγωνιστεί για έναν κατώτατο μισθό.
Μεταξύ των πολιτικών της σημείων αναφοράς είναι φιγούρες που απέχουν πολύ από την ιταλική πολιτική συζήτηση, όπως η Αμερικανίδα ακαδημαϊκός στο critical race theory Kimberlé Crenshaw, ενώ φοράει τα αντιφασιστικά της διαπιστευτήρια σαν σήμα, κάνοντας το «Bella ciao» (τον διάσημο αντιστασιακό ύμνο της Ιταλίας κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου) το δικό της κάλεσμα στα όπλα.
Ο ακτιβισμός της έχει ρίζες στα βιώματά της σε ένα κράτος που, αν και ολοένα πιο πολυεθνικό, έχει δει τον ρατσισμό να εντείνεται και ποτέ δεν υπολόγισε σωστά το φασιστικό και αποικιακό παρελθόν του.