Η Αλεξάνδρα Χαριτάτου θέλει να ιδρύσει ένα νέο και καινοτόμο Μουσείο των Αθηνών

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1970. Σπούδασε Ιστορία και Φιλοσοφία, συνεχίζοντας με μεταπτυχιακές σπουδές στη Μουσειολογία. Σχεδόν επί τρεις δεκαετίες, έχει εργαστεί στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.) όπου έχει την ευθύνη της οργάνωσης εκθέσεων, επιμέλειας βιβλίων, καθώς και της ανάπτυξης και προώθησης προϊόντων. Το 2014, ίδρυσε την επιχείρηση ελληνικού ντιζάιν «Ηδίστη», που στοχεύει στην προβολή της Ελλάδας μέσα από τη σχεδίαση και παραγωγή υψηλής αισθητικής αντικειμένων για την τουριστική αγορά. 

Έχοντας ήδη μια μακρόχρονη πορεία στον πολιτισμό, η ιστορικός-μουσειολόγος Αλεξάνδρα Χαριτάτου θα είναι υποψήφια με την ΝΔ στην Α΄ Αθηνών στις εκλογές της 7ης Ιουλίου. Στη συζήτηση που κάναμε μαζί της, μας μίλησε για την απόφασή της να ασχοληθεί ενεργά με τα κοινά, την επιθυμία της για ίδρυση ενός μουσείου με την ιστορία της Αθήνας, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία μπορούν να γίνουν πιο ελκυστικά και «φιλικά» προς τους Έλληνες και τους ξένους επισκέπτες.  

Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την πολιτική; To είχατε σκεφτεί ως τώρα; Αφορμή για την υποψηφιότητά μου ήταν μια ιδέα που επεξεργαζόμουν από καιρό σχετικά με τη δημιουργία ενός νέου και καινοτόμου «Μουσείου των Αθηνών», στο οποίο θα παρουσιάζεται η πορεία της πόλης από την προϊστορία μέχρι τις μέρες μας. Διότι, παρότι γνωρίζουμε το ένδοξο παρελθόν της μέσα από τους αρχαιολογικούς χώρους και τα υπάρχοντα μουσεία, δεν υπάρχει κάποιο που να διατρέχει την εξέλιξή της σε κάθε εποχή. Πριν από ενάμιση χρόνο, έστειλα ένα μέιλ στον Κυριάκο Μητσοτάκη, παραθέτοντας τη συγκεκριμένη πρόταση για να διαπιστώσω εάν τον ενδιέφερε η υλοποίησή της. Πρόσφατα, μου ζήτησε να ενταχθώ στο ψηφοδέλτιο της ΝΔ στην Α΄ Αθηνών, προκειμένου να αναλάβω τη διεκπεραίωση του εν λόγω έργου. Έως τότε, η ενασχόληση με την πολιτική δεν μου είχε περάσει από το μυαλό.  

Ποιες βασικές θέσεις της ΝΔ σάς βρίσκουν σύμφωνη όσον αφορά τον πολιτισμό, αλλά και γενικότερα; Και για ποιους λόγους θεωρείτε ότι το συγκεκριμένο κόμμα θα καταφέρει να τηρήσει τις προεκλογικές υποσχέσεις του; Όταν πολιτεύεται κανείς με ένα κόμμα, είναι σημαντικό να του έχει εμπιστοσύνη και να το θεωρεί αξιόπιστο. Δεδομένου ότι η υλοποίηση ενός μεγάλου έργου απαιτεί μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, συγκρότηση συγκεκριμένου πλάνου και αυστηρή τήρησή του, πρέπει οτιδήποτε αποφασίζεται να γίνεται. Στην ΝΔ και στον Κυριάκο Μητσοτάκη εκτιμώ, κατ’ αρχάς, ότι για πρώτη φορά αρχηγός αξιωματικής αντιπολίτευσης δεσμεύεται για λιγότερα σε σύγκριση με άλλους, ώστε να καταφέρει να τα πραγματοποιήσει και να παραμείνει συνεπής στον λόγο του. Υπάρχει, λοιπόν, ένα πρόγραμμα συνετό και κοστολογημένο. Επίσης, συμφωνώ με το σχέδιο για χαμηλότερους φόρους, προκειμένου να ανασάνουν οι πολίτες και η αγορά, καθώς και για στήριξη της μικρομεσαίας τάξης και της επιχειρηματικότητας, διότι αποτελεί τον μοναδικό τρόπο ανάπτυξης, καταπολέμησης της ανεργίας, αύξησης των επενδύσεων στο εσωτερικό της χώρας και προσέλκυσης και άλλων από το εξωτερικό. Ο πολιτισμός, μάλιστα, εμπίπτει σε αυτό το σχέδιο, ακόμη κι αν φαίνεται παράδοξο. Δεν αναφέρομαι, βεβαίως, στην εμπορευματοποίησή του, αλλά στη σύνδεσή του με την αγορά, εφόσον, με την κατάλληλη αξιοποίηση και διαχείριση, μπορεί να αποφέρει έσοδα, να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και να ενισχύσει την προβολή της χώρας εκτός συνόρων. 

Σε περίπτωση που εκλεγείτε βουλευτής, σε ποιο πεδίο ακριβώς θα δραστηριοποιηθείτε και με ποιους στόχους; Η πρόθεσή μου είναι να συμβάλω στην περαιτέρω αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς μας. Αυτό μπορεί να ξεκινήσει από την Αθήνα και, στη συνέχεια, να αποτελέσει οδηγό και για άλλα μέρη της Ελλάδας που διαθέτουν αντίστοιχο πλούτο. Χρειάζεται, όμως, σύζευξη πολιτισμού και τουρισμού μέσω της συνεργασίας του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Για πολλά χρόνια, το Κράτος είχε μονοπωλιακό ρόλο στην ενασχόληση με τον πολιτισμό και, κυρίως, την αρχαία κληρονομιά. Ήταν κάτι που συνέβαινε όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Τώρα, οι εποχές έχουν αλλάξει και υπάρχουν πολλά παραδείγματα όπου η σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα έχει φέρει θετικά αποτελέσματα. Π.χ., το Ε.Λ.Ι.Α. (το οποίο διαθέτει πάνω από 1.300 αρχεία του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα και αποτελεί την τρίτη μεγαλύτερη βιβλιοθήκη στην Ελλάδα μετά την Εθνική Βιβλιοθήκη και τη Βιβλιοθήκη της Βουλής) συστάθηκε το 1980, χάρη στην ιδιωτική πρωτοβουλία του πατέρα μου, Μάνου Χαριτάτου, και, σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και τον δήμο Αθηναίων, επιτέλεσε σπουδαίο έργο. Σκοπεύω, λοιπόν, να συμμετάσχω στην υλοποίηση ενός ευρύτερου σχεδίου, με βάση το οποίο ο πολιτισμός θα εκσυγχρονιστεί, θα έρθει σε επαφή με την αγορά, θα επικαιροποιηθεί ως προς το νομοθετικό πλαίσιο και θα αξιοποιήσει τις νέες τεχνολογίες, προκειμένου να πάρει νέα πνοή και να ενταχθεί στην καθημερινότητα κάθε πολίτη. Μέρος του εν λόγω σχεδίου θα αποτελέσει και η δημιουργία του «Μουσείου των Αθηνών». 

Περιγράψτε μας το «Μουσείο των Αθηνών», το οποίο επιθυμείτε να συστήσετε. Πώς το φαντάζεστε;  Αντίστοιχα μουσεία υπάρχουν ήδη στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη, το Άμστερνταμ, την Κοπεγχάγη, τη Σαγκάη και παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για τον επισκέπτη. Το μουσείο των Αθηνών, λοιπόν, θα αποτυπώνει την ιστορία της πόλης, μέσω μιας χρονικής αφήγησης, με όλες τις ένδοξες, αλλά και τις δύσκολες εποχές της. Εκθέματα θα μπορούσαν να δανειστούν από άλλα μουσεία, να γίνουν αναπαραστάσεις χώρων,  αντίγραφα, καθώς και να χρησιμοποιηθούν νέες τεχνολογίες. Επίσης, ορισμένα αντικείμενα θα μπορούσαν να ληφθούν προσωρινά από ιδιωτικές συλλογές. Σκεφτείτε ότι πολλοί Αθηναίοι έχουν ενδιαφέροντα πράγματα στα σπίτια τους, τα έχουν κληρονομήσει από τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους, δεν γνωρίζουν πώς να τα αξιοποιήσουν, ενώ, σε αρκετές περιπτώσεις, καταλήγουν να τα πετούν στα σκουπίδια. 

Το μουσείο αυτό θα στεγάζει ένα μείγμα μόνιμων και περιοδικών εκθέσεων. Θα είναι ένας χώρος επιμορφωτικός και, ταυτόχρονα, ψυχαγωγικός, φιλικός προς τους επισκέπτες κάθε ηλικίας και διαδραστικός. Επιπλέον, δεν θα λειτουργεί ανταγωνιστικά απέναντι στα υπόλοιπα μουσεία, αλλά συνεργατικά. Για παράδειγμα, αν κάποιος επισκέπτης δείξει ενδιαφέρον για παλιά νομίσματα ή χαρτονομίσματα, θα παραπέμπεται στο Νομισματικό Μουσείο. Κατά τη γνώμη μου, η ίδρυση του Μουσείου των Αθηνών είναι ιδιαίτερη σημαντική, τόσο για τους Έλληνες, όσο και για τους ξένους που έρχονται στη χώρα. 

Εκεί, επιθυμείτε να παραχωρήσετε και την προσωπική συλλογή του πατέρα σας, Μάνου Χαριτάτου, η οποία αποτελείται από εκατοντάδες αυθεντικά τεκμήρια του 19ου και του 20ού αιώνα. Τι ακριβώς περιλαμβάνει; Κατ’ αρχάς, να διευκρινίσουμε ότι δεν σχετίζεται με το Ε.Λ.Ι.Α. Το αρχείο του Ε.Λ.Ι.Α. απαρτίζεται από χαρτώο υλικό (βιβλία, Τύπο, χειρόγραφα, χάρτες, φωτογραφίες). Αντιθέτως, η προσωπική συλλογή του πατέρα μου περιέχει αντικείμενα: Συσκευασίες βιομηχανικών και βιοτεχνικών προϊόντων (όπως κουτιά ζαχαροπλαστείων με καταπληκτικά σχέδια και χρώματα), συσκευασίες ποτοποιίας από όλη την Ελλάδα (κρασιά, αναψυκτικά, ποτά, ηδύποτα), έπιπλα, ρούχα, στολές, εργαλεία από παλιά επαγγέλματα, μικροαντικείμενα καθημερινής χρήσης, ραδιόφωνα, καλαπόδια, στρατιωτικά είδη (π.χ., μια σειρήνα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου που χρησιμοποιούνταν όταν πλησίαζαν βομβαρδιστικά αεροπλάνα), εφήμερο υλικό (διαφημίσεις, μονόφυλλα, θεατρικά και κινηματογραφικά προγράμματα, σελιδοδείκτες). Αναρίθμητα πράγματα, που, μετά τον θάνατό του, ήρθαν στα χέρια μου. Μέχρι στιγμής, τα έχω φυλάξει σε μια αποθήκη και έχω αναλάβει την προστασία, τη συντήρηση και τη διαχείρισή τους. Όμως, είναι κρίμα να μην εκτίθενται στο κοινό. Σε περίπτωση που ιδρυθεί το Μουσείο των Αθηνών, θα βρουν στέγη εκεί. 

Ως κόρη του Μάνου Χαριτάτου, σπουδαίου συλλέκτη και ιδρυτή του Ε.Λ.Ι.Α., ο οποίος συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στη διάσωση και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς μας, με ποιο τρόπο έχετε επηρεαστεί από την προσωπικότητα και το έργο του και ποια στοιχεία θελήσατε ενδεχομένως να κρατήσετε κι εσείς; Η αφοσίωσή του στη δουλειά (την οποία δεν αντιμετώπιζε ως δουλειά, αλλά περισσότερο ως χόμπι), η ικανότητά του να συναναστρέφεται ανθρώπους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους και να γίνεται αγαπητός σε όλους, η αμεσότητά του, η γενναιοδωρία του, η εμπιστοσύνη που έδειχνε στους άλλους, το μεγάλο εύρος των ενδιαφερόντων του, το χιούμορ του είναι ορισμένα από τα στοιχεία που με επηρέασαν και προσπαθώ να υιοθετήσω κι εγώ.  Επίσης, έχοντας μεγαλώσει μέσα σε όλο αυτό το αρχειακό υλικό, έμαθα από πολύ νωρίς ότι ο πολιτισμός είναι βίωμα καθημερινό. Δεν πρόκειται για κάτι δυσνόητο ή απρόσιτο, ούτε για πολυτέλεια που αφορά λίγους. Αντίθετα, μας αφορά όλους. 

Καθώς είστε από τους νεοεισερχόμενους στην πολιτική, θεωρείτε ότι χρειάζονται περισσότερα τέτοια πρόσωπα στο ελληνικό Κοινοβούλιο σήμερα; Νομίζω ότι δεν γίνεται πολιτική χωρίς πολιτικούς. Εξάλλου, δεν είναι όλοι ανήθικοι ή διεφθαρμένοι. Υπάρχουν αρκετοί με καλές προθέσεις και αξιόλογο έργο, ενώ η εμπειρία που διαθέτουν είναι ιδιαίτερα σημαντική. Παράλληλα, χρειάζονται νέοι άνθρωποι, καταξιωμένοι στον επαγγελματικό τομέα τους, ώστε να υπάρξει ανανέωση και να μην ανακυκλώνονται συνεχώς οι παθογένειες του παρελθόντος. Θεωρώ, λοιπόν, ότι η καλύτερη επιλογή είναι ένα μείγμα μεταξύ παλαιών και νέων προσώπων. Αυτό, φυσικά, πρέπει να γίνει κατανοητό και από τους ψηφοφόρους, ώστε να πάψουν να ψηφίζουν άτομα που έχουν αποδειχθεί  αναξιόπιστα και να τα κατακρίνουν μετά.  

Ως ιστορικός, θα μπορούσατε να μας κάνετε έναν σύντομο απολογισμό της δεκαετίας της κρίσης; Η οικονομική κρίση αποτελεί το ένα πρόβλημα. Όμως, ο λαϊκισμός και η έλλειψη εμπιστοσύνης στους πολιτικούς, τους θεσμούς και τις αξίες αποτελεί ένα άλλο και, κατά τη γνώμη μου, σοβαρότερο, εφόσον είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Οι ρίζες του βρίσκονται στα μεγάλα λάθη που έγιναν κατά τα χρόνια της μεταπολίτευσης, αλλά η τελευταία τετραετία με τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το επέτεινε ακόμη περισσότερο. Βέβαια, δεν πρόκειται για ελληνικό φαινόμενο. Η άνοδος της ακροδεξιάς στη Γαλλία με τη Λεπέν, η εκλογή Τραμπ στην Αμερική, το Brexit στη Μεγάλη Βρετανία αποτελούν γεγονότα που, πριν από μερικά χρόνια, θεωρούσαμε αδιανόητο να συμβούν. Κι όμως, συνέβησαν. 

Η παρατεταμένη οικονομική κρίση στην Ελλάδα, λοιπόν, οφείλεται σε λανθασμένους χειρισμούς, τόσο της παρούσας κυβέρνησης τα τελευταία τέσσερα χρόνια, όσο και των Ευρωπαίων εταίρων μας. Όσον αφορά τον λαϊκισμό, ήμασταν από τις πρώτες χώρες που στραφήκαμε σε αυτόν, αλλά και από τις πρώτες που τον απορρίψαμε. Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών το απέδειξε. Από τώρα και στο εξής, χρειαζόμαστε ανασύνταξη δυνάμεων, πολιτικό πολιτισμό, φιλοευρωπαϊκό πρόσωπο, χαμηλούς τόνους και ήθος, προκειμένου να προχωρήσουμε μπροστά.   

Ως μουσειολόγος, θεωρείτε ότι οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μουσεία της χώρας αξιοποιούνται επαρκώς, προσφέροντας μια ικανοποιητική εμπειρία τόσο στους Έλληνες όσο και στους ξένους επισκέπτες; Όχι ιδιαίτερα, αλλά αυτό οφείλεται και στην κρίση. Για παράδειγμα, στο Αρχαιολογικό Μουσείο αρκετές αίθουσες παραμένουν κλειστές, λόγω ανεπαρκούς προσωπικού φύλαξης. Στην Ακρόπολη, υπάρχουν προβλήματα εξοπλισμού και συντήρησης. Ας θυμηθούμε ότι, πρόσφατα, ένα 12χρονο παιδί με κινητικά προβλήματα δεν είχε τη δυνατότητα πρόσβασης στον Ιερό Βράχο, διότι δεν λειτουργούσε το αναβατόριο. Σε όλα αυτά, προστίθενται και τα εμπόδια που προκύπτουν από τις συνδικαλιστικές δράσεις. Το  αποτέλεσμα είναι ότι άνθρωποι από το εξωτερικό, που συγκέντρωναν χρήματα για πολύ καιρό προκειμένου να έρθουν στη χώρα μας, δεν καταφέρνουν να επισκεφθούν τα σημαντικότερα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους της. Ωστόσο, συνεχίζουν και θα συνεχίσουν να έρχονται, οπότε είναι κρίμα να μην τους προσφέρουμε μια όμορφη εμπειρία. Αυτό θα επιτευχθεί, όταν υπάρξει η πολιτική βούληση και εφαρμοστεί ένα πλήρες σχέδιο ανασυγκρότησης. 

Σε δέκα χρόνια από σήμερα, πώς φαντάζεστε την Ελλάδα συνολικά και στον τομέα του πολιτισμού; Πώς θα θέλατε να είναι; Έπειτα από την εξαιρετικά δυσχερή θέση στην οποία βρεθήκαμε ως λαός, θα ήθελα να έχουμε αξιοποιήσει την εμπειρία που πήραμε και, με τις επόμενες επιλογές μας, να κινούμαστε προς μια καλύτερη κατεύθυνση. Το βιοτικό επίπεδο να έχει ανέβει, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς και τις αξίες να έχει ανακτηθεί, το πνεύμα συνεργασίας να έχει πάρει τη θέση του διχαστικού λόγου και τα θεμελιώδη ζητήματα να θεωρούνται αδιαπραγμάτευτα. Όσον αφορά τον τομέα του πολιτισμού, θα ήθελα να έχει φτάσει σε ένα επίπεδο που θα είναι ελκυστικός και φιλικός για τους Έλληνες και τους ξένους επισκέπτες της χώρας, θα προσανατολίζεται στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και όχι στα προσωρινά αποτελέσματα, θα λειτουργεί προς όφελος όλων και κάθε εργαζόμενος σε αυτόν θα δίνει τον καλύτερό του εαυτό.