Εκτιμά ότι οι μέρες του ISIS είναι μετρημένες, ότι στο μεταξύ η Ελλάδα θα πάψει να χαίρει της σημερινής ασυλίας και θα αποτελέσει στόχο του, ότι το Ιράν είναι ένας παίκτης-κλειδί στις εξελίξεις κι ότι η digital επανάσταση, που περιθωριοποιεί τις χώρες-εξαγωγείς του πετρελαίου, θα φέρει απρόσμενα μεγάλες αλλαγές στη Μέση Ανατολή.
Η συνάντηση με τον Ζιλ Κεπέλ (Gilles Kepel), κορυφαίο Γάλλο πολιτικολόγο, αναλυτή του Ισλάμ και των ισλαμιστικών κινημάτων και καθηγητή στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού – Sciences Po, σε καφέ κεντρικού ξενοδοχείου της Αθήνας (επ’ ευκαιρία της διάλεξής του στο Γαλλικό Ινστιτούτο, με θέμα «Τζιχάντ τρίτης γενιάς»), έκρυβε εκπλήξεις. Όχι για τις επισημάνσεις του στους τομείς που θεωρείται και είναι «βετεράνος». Τον φραπέ του τον παρήγγειλε, με όλες τις απαραίτητες διευκρινίσεις, σε άπταιστα ελληνικά. Ήδη από την προηγούμενη βραδιά το ραντεβού μας κλείστηκε απαντώντας με sms στην ελληνική γλώσσα.
Στην τυχαία συνάντησή του με τον Πάνο Καμμένο, στην Ύδρα, ο υπουργός τού είπε «έχω διαβάσει όλα τα βιβλία σας και θέλω πολύ να σας επισκεφτώ στο Ινστιτούτο στο Παρίσι», μου μεταφέρει, μειδιώντας. Με τον Έλληνα αρμόδιο επίτροπο για θέματα Μετανάστευσης εμφανίζεται πιο αυστηρός.«Ο κ. Αβραμόπουλος δεν εργάζεται όσο θα έπρεπε», παρατηρεί. Η συζήτησή μας διήρκεσε μία ώρα, κατά την οποία ο Ζιλ Κεπέλ επεσήμανε τα εξής:
Για το ISIS και τους στόχους του
Για την ώρα η Ελλάδα δεν είναι στόχος, γιατί το ISIS χρησιμοποιεί τη χώρα ως τόπο συναντήσεων των συνδέσμων του κι ως πέρασμα. Δεν θα επιτεθούν τώρα. Αλλά η σημερινή ασυλία έχει τα όριά της. Το ISIS θα επιτεθεί κάποια στιγμή και στην Ελλάδα. Οι Βέλγοι πίστευαν ότι είναι προστατευμένοι επειδή οι ισλαμιστές είναι ελεύθεροι στη χώρα τους να ζουν με τους δικούς τους κανόνες. Κι όμως, στραφήκαν κατά του τόπου που τους προστάτεψε.
Οι επιθέσεις στις Βρυξέλλες είναι το σύμβολο της αποτυχίας του βελγικού κράτους και των υπηρεσιών ασφαλείας του. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι θα γίνουν κι άλλες επιθέσεις στην Ευρώπη. Στα τέλη των 90’s το Λονδίνο είχε nickname «Londonistan». Ήταν ο τόπος συνάντησης των ριζοσπαστικών ισλαμικών ομάδων από όλη την Ευρώπη.
Οι Βρετανοί φοβόντουσαν ότι κι οι ντόπιες ισλαμικές οργανώσεις θα ριζοσπαστικοποιηθούν. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις το 2005 και το 2007 έδειξαν ότι οι πολιτικές τους δεν τους προστάτεψαν.
Η ριζοσπαστικοποίηση του Ισλάμ ξεκίνησε στην Αλγερία στα τέλη των 90’s, οπότε η GIA (Armed Islamic Group of Algeria) δημιούργησε κινήματα με τα οποία δεν συνεργάστηκαν όλοι οι Αλγερινοί. Τελικά, περιθωριοποιήθηκαν και διαλύθηκαν από την αστυνομία. Αυτό είναι ένα από τα σενάρια που μπορεί να συμβεί και με το ISIS, μολονότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να κάνεις κάποια πρόβλεψη. Δεν είμαι πάντως εντελώς πεσιμιστής. Είναι δύσκολο, πρέπει να αντιπαρατεθούμε με την πρόκληση, αλλά θα την ξεπεράσουμε. Κάθε βδομάδα ακούμε δηλώσεις από τους Ευρωπαίους αξιωματούχους, ότι πέφτει η Ράκα κι ότι η Μοσούλη ανακτιέται. Πρόκειται για προπαγάνδα. Ωστόσο, το ISIS βρίσκεται πράγματι σε μειονεκτική θέση, με τους βομβαρδισμούς στη Ράκα και στη Συρία. Επιπλέον, είναι δύσκολο πια να στείλει κόσμο στην Ευρώπη, αφού παραμένει ανοικτό το μέτωπο στα τουρκοσυριακά σύνορα.
Για την τρίτη γενιά Τζιχαντιστών
Επιδιώκει να προκαλέσει εμφύλιο στην Ευρώπη στρέφοντας τους μουσουλμάνους κατά των μη μουσουλμάνων, ειδικά σε χώρες όπως το Βέλγιο και η Γαλλία. Είναι όμως δύσκολο να κινητοποιήσουν μεγάλους πληθυσμούς, καθώς οι επιθέσεις τους στρέφονται τελικά εναντίον τους. Στις επιθέσεις τον Νοέμβριο του ‘15 στο Παρίσι σκοτώθηκαν και μουσουλμάνοι.
Για την προσφυγική κρίση
Είναι αποτέλεσμα του χάους που επικρατεί στη Μ.Ανατολή, το οποίο σε μεγάλο βαθμό είναι απόρροια του ανταγωνισμού μεταξύ των Σουνιτών και των Σιιτών για τον έλεγχο της πρόσβασης στον Περσικό Κόλπο. Από τη μια έχεις το Ιράν, μαζί με τη σιίτικη κυβέρνηση της Βαγδάτης, τη Χεσμπολά, το καθεστώς του Μπασάρ Αλ Ασαντ, και τους Χούθι στην Υεμένη, που υποστηρίζονται από τη Ρωσία, η οποία θέλει να επιβληθεί στην περιοχή. Από την άλλη, το παλιό σουνίτικο μπλοκ, που κυριαρχούσε και βασίζεται στην εξαγωγή πετρελαίου από τον Κόλπο, μαζί με την Τουρκία, η οποία περνάει, πιστεύω, επίσης μια κρίση, και προσπαθεί αυτή τη στιγμή να διατηρήσει τον έλεγχο της περιοχής, όπως την περίοδο που το Ιράν ήταν σε εμπάργκο. Παρένθεση: η digital επανάσταση αναμένεται να περιθωριοποιήσει τις χώρες εξαγωγής πετρελαίου, προκαλώντας χάος στη Μέση Ανατολή.
Το προσφυγικό πρόβλημα δείχνει με το δάχτυλο πάνω σε μια από τις μεγαλύτερες αδυναμίες της Ε.Ε., που είναι η ανικανότητά της σε ζητήματα ασφάλειας και προστασίας των συνόρων της. Η Ε.Ε. είναι αποδεδειγμένα ανίκανη να βοηθήσει το ασθενές μέλος της, την Ελλάδα, να ελέγξει τα σύνορά του. Το ζήτημα ασφαλείας δεν είναι όμως γερμανικό, αλλά πρόβλημα των Βρυξελλών. Το ΝΑΤΟ και η παρουσία του είναι άλλο θέμα. Εξάλλου, ΝΑΤΟ είναι και η Τουρκία. Η Ελλάδα πρέπει να αναμετρηθεί με ένα πρόβλημα που την υπερβαίνει, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, παρότι χρεοκοπημένη. Ο κύριος Αβραμόπουλος δεν εργάζεται όσο θα έπρεπε.
Για την Τουρκία
Η Τουρκία διαπράττει μια μορφή ήπιας παράβασης, σε βάρος της Ελλάδας, αφήνοντας πρόσφυγες να εισέρχονται στα ελληνικά χωρικά ύδατα. Με αυτή τη διαδικασία είναι σαν να ελέγχει την ικανότητα της Ελλάδας να υπερασπιστεί τα σύνορά της. Αυτό που τους ενδιαφέρει τους Τούρκους είναι να περάσει η Συρία στον έλεγχο της σουνίτικης πλειοψηφίας. Η χώρα σαφώς δεν τηρεί τους όρους για την εκδημοκράτησή της. Αυτό είναι κάτι που έρχεται σε απόλυτη αντίφαση με ό,τι παραμένει στο κέντρο των αξιών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Για το Ιράν
Είναι σαν την Ελλάδα, είναι μια χώρα στην οποία ο Πούτιν θεωρείται ήρωας! Το Ιράν είναι χώρα-κλειδί στις εξελίξεις και είναι ξεκάθαρο ότι ενδιαφέρεται για την επανάκτηση της ηγεμονίας στην περιοχή. Είναι σε μάλλον πλεονεκτική θέση, αφού η Σαουδική Αραβία είναι αδύναμη σήμερα. Το Ιράν έχει βεβαίως πολλά ακόμη να κάνει. Κυριότατα, να ξεφορτωθεί την κυριαρχία της φρουράς της Επανάστασης.
Διαθέτει μια ισχυρή μεσαία τάξη, που δεν είναι θρησκευόμενη, επέζησε της Επανάστασης, δουλεύει πολύ, πίνει αλκοόλ σπίτι της και οι γυναίκες της δεν φοράνε μαντήλα. Αυτή η τάξη δεν έχει καμία σχέση με τη Σαουδική Αραβία, παρότι ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν άνοιξε ένα μέτωπο μεταρρυθμίσεων, που θα έχουν τρομακτικό κοινωνικό και πολιτικό κόστος.
Τη μέρα που το καθεστώς του Αγιατολάχ Χομεϊνί θα εξαφανιστεί θα δούμε θεαματικές αλλαγές στην περιοχή. Το ισραηλινό lobby στις ΗΠΑ δεν εμπιστεύεται το Ιράν, γιατί, αν εξελιχτεί σε βασικό σύμμαχο των ΗΠΑ, το Ισραήλ θα περιθωριοποιηθεί, παρόλο που θα είναι πάντα η χώρα που θα εμπιστεύονται οι Αμερικανοί περισσότερο από κάθε άλλη στη Μέση Ανατολή .
Από τη μια έχεις μια χώρα λίγων εκατομμυρίων κατοίκων κι από την άλλη μια χώρα 80 εκατομμυρίων με 5000 χρόνια ιστορία. Παρόλα αυτά και παρόλο που το Ιράν βρίσκεται ακόμα κάτω από μια μορφή εμπάργκο, οι ΗΠΑ έχουν αποφασίσει να το στηρίξουν, γιατί δεν θα συγχωρήσουν ποτέ την Σαουδική Αραβία για την 11ηΣεπτεμβρίου. Δεν θα εμπιστευτούν ποτέ ξανά τους Σαουδάραβες. Το παράδοξο είναι ότι ΗΠΑ και Ρωσία βρίσκονται σε κοινό μέτωπο με το Ιράν. Και έχουν απέναντί τους το σουνίτικο άξονα, που αμύνεται και εξεγείρεται κατά του Ασαντ, χωρίς να ενδιαφέρεται για ζητήματα ελευθερίας και Δημοκρατίας.
Η επίλυση του συριακού εμφυλίου δεν βρίσκεται στα χέρια των Σύρων, αλλά στα χέρια των ξένων δυνάμεων. Η Συρία είναι ένας μεγάλος Λίβανος, είναι ακριβώς αυτό που ήταν ο Λίβανος το ’90, όπου όλοι -Σαουδάραβες, Βρετανοί, Ρώσοι, Γάλλοι, Ιρανοί κ.ο.κ.- είχαν εμπλακεί.
Για τη σχέση της Ευρώπης με το Ισλάμ
Η ελληνική εθνική ταυτότητα χτίστηκε πάνω στον αγώνα για ανεξαρτησία κατά των απίστων Οθωμανών. Και vice versa. Η σχέση Ελλάδας-Τουρκίας δίνει μια πολύ συγκεκριμένη διάσταση στη σχέση με το Ισλάμ, που είναι η ίδια με εκείνη που έχει με την Γαλλία, αφού σχετίζεται με το αποικιοκρατικό παρελθόν της. Για τους Αυστριακούς η μάχη της Βιέννης, το 1683, ενάντια στους Οθωμανούς παραμένει ορόσημο στο χτίσιμο της εθνικής τους ταυτότητας και την καθημερινή βιεννέζικη ιδεολογία.
Για τη σχέση Ρωσίας-Αραβικού κόσμου
Σε συνάντησή μου με τον τέως πρωθυπουργό και αραβολόγο Πριμακόφ στη Μόσχα ρώτησα «γιατί η Ρωσία είναι η χώρα που όλοι οι Αραβες θαυμάζουν περισσότερο;». Απάντησε: «Γιατί είναι η μοναδική χώρα στην οποία ένας αραβολόγος έγινε πρωθυπουργός». Τον ρώτησα και για τον πόλεμο στη Συρία και παραδέχτηκε ότι είναι καταστροφικός για τους Ρώσους, αφού υπάρχει πάντα ο κίνδυνος οι εκατοντάδες Τσετσένοι που εκπαιδεύονται εκεί να επιστρέψουν και να ανατινάξουν τα πάντα.
Για την Άνγκελα Μέρκελ
Η απάντηση στην παραβίαση των ελληνικών συνόρων είναι οι 5 επισκέψεις της γερμανίδας Καγγελαρίου στην Άγκυρα μέσα στο 2016. Η κ. Μέρκελ κολυμπά σήμερα μέσα σε μια σούπα και θα αναγκαστεί να πληρώσει ένα μεγάλο τίμημα την ώρα της επανεκλογής της.