Μετά από εννιά μήνες απουσίας μου στην Κω αποφάσισα να ταξιδέψω για χειμώνα στην Αθήνα. Σαν κάποιο ακατάτακτο σε συνομοταξία είδος ζώου οργάνωσα την αποδημία μου για τον πιο αντίξοο θερμοκρασιακά Χειμώνα της πρωτεύουσας. Το πρώτο πράγμα που κατάλαβα ότι άλλαξε στην γειτονιά και το αντιλήφθηκα μάλιστα περιδεής και εκστασιασμένος ήταν η ύπαρξη ενός επιβλητικού αρπακτικού πτηνού στην γειτονική του σπιτιού μου συντονιστική δομή της ΑΝΙΜΑ στην Καλλιθέα.
Το βλέμμα του αετού, το αγέρωχο της θωριάς του, οι πελώριες φτερούγες του, αναπεπταμένες έφταναν τα δυο μέτρα, ενστάλαξαν μέσα μου μια ιδιαίτερη σχέση με το πουλί που όλο και γινόταν βαθύτερη. Μπορώ να πω πως μετά το πέρασμα του Σεπτέμβρη και του Οκτώβρη προσέγγιζα τον φιδαετό σαν προσκυνητής του. Η απαράμιλλη όψη του, τα γαμψά νύχια και το κατάλευκο σε περιοχές του σώματός του φτέρωμά του μου θύμιζαν αρχαίους οιωνοσκόπους που μελετούσαν το πέταγμα του και ψέλλιζαν τα μελλούμενα. Τις νύχτες έβλεπα κι άλλους ανθρώπους σαν κι εμένα να κολλάνε το πρόσωπο τους στην βιτρίνα του συλλόγου και να μένουν ευχάριστα εμβρόντητοι απ’ την τόσο κοντινή επαφή μ’ αυτό το θεόσταλτο πλάσμα. Το είπα και στον φίλο μου Αντρέα, αυτός ο φιδαετός είναι μία φανέρωση του θείου. Με πρόφαση ότι ήθελα να πάρω μια συνέντευξη απ’ την πρόεδρο του συλλόγου ΑΝΙΜΑ Μαρία Γανωτή επιχείρησα να πλησιάσω ακόμη πιο πολύ το ξεπεσμένο κλέος αυτού του άρχοντα των αιθέρων. Κι εκεί που νόμιζα ότι το τοτέμ της γειτονιάς ήταν μόνο ο αετός μου σκάει και δεύτερο.
Η ίδια η Μαρία Γανωτή. Μια σπάνια προσωπικότητα με απόψεις ακονισμένες στο σχολείο της μόρφωσης αλλά και στο άλλο της βιωμένης δράσης για το καλό των ειδών της πανίδας. Κάθε απάντηση της και μια καινούργια έκπληξη για ‘μένα. Από τότε που την είδα και την ρώτησα πολλά άλλαξαν μέσα μου. Είχα έρθει σε επαφή με ένα σπουδαίο πλάσμα της φύσης και μια σπουδαία γυναίκα. Τους ευχαριστώ και τους δύο για την μεταλαμπάδευση της φλόγας τους προς εμένα και μέσω εμού προς τους αναγνώστες της Popaganda.
Είστε η πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του συλλόγου προστασίας και περίθαλψης άγριας ζωής ANIMA. Στο βιογραφικό σας είδα ότι έχετε σπουδάσει στην Φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τί σας οδήγησε να αφιερώσετε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής σας στα ζώα ; Ποιa είναι η ιστορία αυτής της αφοσίωσης σας στο άγριο κομμάτι της πανίδας; Δεν μ’ αρέσει η ορολογία «αφιερώνω» για να περιγράψω τη ζωή μου σε σχέση μ’ αυτό που κάνω. Απλώς κάνω αυτό που μ’ αρέσει να κάνω. Δεν υπάρχει ούτε αφιέρωση ούτε θυσία ούτε κάτι τόσο στομφώδες όσο αυτές οι λέξεις. Βρέθηκα σ’ αυτήν την ιστορία όταν κάποια στιγμή στην δεκαετία του ΄80 συναντήθηκα με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία όπου και δραστηριοποιήθηκα έντονα. Ξεκινήσαμε μια ομάδα περίθαλψης στην Αθήνα και χρησιμοποιήσαμε ως πρώτο χώρο το σπίτι μου στα Εξάρχεια. Από την ομάδα αυτή ξεπήδησε το πρώτο στην Ελλάδα κέντρο περίθαλψης, το Ελληνικό Κέντρο Περίθαλψης Άγριων Ζώων (ΕΚΠΑΖ), συνεχίζοντας μια προσπάθεια που είχε ξεκινήσει στη Θεσσαλονίκη αλλά κατέρρεε. Είμαι ιδρυτικό του μέλος. Ήμασταν στην Αίγινα μέχρι το 2004 οπότε και ξέσπασε μια μεγάλη κρίση στο πλαίσιο του ΕΚΠΑΖ. Απ’ αυτό το κέντρο έφυγε μια ομάδα η οποία δημιούργησε την ANIMA. Η ANIMA είναι σωματείο. Δεν είναι αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία. Έχει διοικητικό συμβούλιο, γενική συνέλευση, εξελικτική και επιστημονική επιτροπή στην οποία (επιστημονική επιτροπή) συμμετέχουν οι πιο σχετικοί άνθρωποι με την άγρια ζωή στην Ελλάδα. Ο χώρος στην Καλλιθέα όπου βρισκόμαστε τώρα είναι ο Σταθμός Πρώτων Βοηθειών και το γραφείο του συλλόγου. Υπάρχουν άλλοι δύο εξωτερικοί χώροι, ο ένας είναι στο Λαγονήσι όπου υπάρχουν κλουβιά με γύπες, μπούφους και άλλα μεγάλα αρπακτικά όπου φιλοξενούνται προς επανένταξη μακριά απ’ την ανθρώπινη παρουσία. Μας έχει διατεθεί η χρήση ενός ακόμη χώρου στο Βοτανικό κήπο Διομήδους, στον οποίο έχουμε μια μικρή εγκατάσταση. Εκεί φιλοξενούνται κάποια πουλιά τα οποία είναι πιο «ανθεκτικά» στην ανθρώπινη παρουσία. Μερικά είναι ήρεμα για διάφορους λόγους και μπορεί να τα δει κάποιος χωρίς να γίνει ζημιά. Στο κτηνιατρείο του συνεργάτη μας κτηνιάτρου Αχιλλέα Ακρίβου, το οποίο είναι στο Περιστέρι, γίνονται όλες οι διαγνωστικές εξετάσεις, τα χειρουργεία και οτιδήποτε είναι κάτι παραπάνω απ’ τις πρώτες βοήθειες που προσφέρουμε εδώ. Το σχέδιο είναι προσεχώς ένα πλήρες κέντρο περίθαλψης άγριων ζώων στην Αττική.
Υπάρχει και κάποιος συσχετισμός με το Αττικό ζωολογικό πάρκο; Με το Αττικό πάρκο συνεργαζόμαστε πολλά χρόνια σε ό,τι ωφελεί τον σκοπό μας, που είναι η επιτυχής περίθαλψη και επανένταξη των άγριων ζώων, τα οποία έρχονται για φροντίδα στην ΑΝΙΜΑ. Κατά καιρούς κάποια ζώα, τα οποία έπρεπε να είναι σε ειδικό προφυλαγμένο χώρο πριν την απελευθέρωσή τους, όπως π.χ. τα τσακάλια που έχουμε περιθάλψει και έχουν απελευθερωθεί όλα με επιτυχία. Μας παρέχει επίσης ενίοτε ειδικές τροφές που δεν βρίσκουμε εύκολα στο εμπόριο ή είναι πολύ ακριβές και έχει υποστηρίξει οικονομικά την παρουσία μας σε συνέδρια σχετικά με την περίθαλψη άγριων ζώων στο εξωτερικό. Εδώ να πω ότι σε πολλές χώρες του κόσμου τα Κέντρα Περίθαλψης έχουν στενή συνεργασία με τα Ζωολογικά Πάρκα, σε πολλές δε περιπτώσεις, όπως το Ισραήλ π.χ. (ήμασταν με τους συναδέλφους από εκεί πριν λίγες μέρες, σ’ ένα συνέδριο στην Κύπρο) είναι ΜΕΣΑ στο Ζωολογικό Πάρκο. Το ζητούμενο για εμάς είναι να μη μένει σε αιχμαλωσία κανένα ζώο το οποίο θα μπορούσε να είναι ελεύθερο, να μη συλλαμβάνεται εννοείται κανένα ζώο από τη φύση με σκοπό να μείνει αιχμάλωτο και, όσα παραμένουν σε ζωολογικούς κήπους ή κέντρα περίθαλψης, γιατί έχουν γεννηθεί εκεί ή γιατί έχουν κάποια αναπηρία, να ζουν σε συνθήκες ευζωίας.
Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής παρατηρώ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι διχάζει τους ανθρώπους σχετικά με το αν είναι αληθινό ή αν είναι το κόλπο κάποιων αγορών που θέλουν να αποκομίζουν κέρδη απ’ αυτή την υπόθεση. Εσείς τί πιστεύετε; Παρατηρούνται αλλαγές στον αναπαραγωγικό κύκλο των ζώων ή στις εποχές της αποδημίας των πτηνών; Υπάρχουν αναφορές για αλλαγές στις μετακινήσεις των πουλιών, στην φωλεοποίηση κ.τ.λ. αλλά αυτά τα δεδομένα για να σχετιστούν με βεβαιότητα με την αλλαγή του κλίματος χρειάζονται ένα βάθος χρόνου. Φοβάμαι ότι υπό το κράτος της αποτροπής της κλιματικής αλλαγής επιχειρείται η άλωση των τελευταίων ανέγγιχτων περιοχών του τόπου μας από τις βιομηχανίες των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Όταν ο κύριος σκοπός είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους δεν πρόκειται να βγει κάτι καλό. Αυτή τη στιγμή γίνεται ένα τεράστιο αιολικό πάρκο σ’ ένα απ’ τα πιο απάτητα εδάφη της Ελλάδας, που είναι οι κορυφές των Αγράφων. Κι ακόμη πάμε να θυσιάσουμε τις βραχονησίδες του Αιγαίου που είναι πολύτιμες για είδη ζώων τα οποία είναι μοναδικά, καταστρέφοντας όλη τη νησίδα με τις τεράστιες τσιμεντένιες βάσεις για τις ανεμογεννήτριες. Αυτό είναι που μας διχάζει. Υπάρχουν αυτοί που λένε ότι προκειμένου να πιάσουμε το πλάνο για την κλιματική αλλαγή, θα πρέπει να γίνουν όσο περισσότερα αιολικά γίνεται παντού και μάλιστα μεγάλα και θηριώδη, γιατί μόνο όταν υπάρχει το κίνητρο της κερδοφορίας επενδύουν οι εταιρείες. Άλλοι λέμε ότι ορισμένες περιοχές θα πρέπει να προστατευθούν γιατί είναι πολύτιμες για διάφορους λόγους (και όχι φτηνή γη για εκμετάλλευση). Να επενδύσουμε σε μικρά αιολικά και φωτοβολταϊκά και σε άλλες μορφές εξοικονόμησης ενέργειας και όχι να καταστραφούν όλες οι απάτητες βουνοκορφές της Ελλάδας και οι βραχονησίδες από τεράστια ΒΑΠΕ (βιομηχανικά αιολικά πάρκα), τα οποία συχνά ανήκουν στους ίδιους επενδυτές που έχουν και τον λιγνίτη και το πετρέλαιο και δεν έχουν βέβαια ιδιαίτερες οικολογικές ευαισθησίες.
«Είμαι υπέρ του ότι δεν μπορούν να τοποθετηθούν παντού αιολικά πάρκα. Θα πρέπει να γίνει χωροθέτηση με τον μικρότερο βλαπτικό αντίκτυπο στη φύση.»
Να υποθέσω ότι εσείς είστε της άποψης να ακολουθηθεί μια μέση οδός. Είμαι υπέρ του ότι δεν μπορούν να τοποθετηθούν παντού αιολικά πάρκα. Θα πρέπει να γίνει χωροθέτηση με τον μικρότερο βλαπτικό αντίκτυπο στη φύση. Το θέμα με τις τεράστιες αυτές εγκαταστάσεις είναι η δέσμευση ενός πολύτιμου βιοτόπου. Αυτή είναι σαφής προσωπική μου θέση. Δεν πρέπει να τοποθετηθούν παντού, πάση θυσία, τέτοιες μηχανές ενέργειας γιατί θα πρέπει να γίνει μια χωροθέτηση που θα έχει τον μικρότερο βλαπτικό αντίκτυπο στη φύση. Το θέμα με τις τεράστιες αυτές εγκαταστάσεις είναι η δέσμευση ενός πολύτιμου βιοτόπου. Ανθρώπινη παρουσία με ό,τι αυτή επιφέρει, τεράστιες τσιμεντένιες βάσεις, δραματική αλλαγή του τοπίου. Προσωπικά πιστεύω ότι οι αγαπητοί μου συνάδελφοι από τον οικολογικό χώρο, που είναι υπέρ των αιολικών σχεδόν παντού, έχουν αυτή τη θέση από πραγματική έγνοια για τον πλανήτη, αλλά κάνουν λάθος και όταν φανούν τα αποτελέσματα θα είναι πολύ αργά, γιατί θα είναι μη αντιστρεπτά. Και επειδή πιστεύω στις καλές προθέσεις όλων, μπορούμε να βρούμε έναν κοινό λόγο σύντομα.
Είναι ηθικό -και αν ναι, γιατί- να επεμβαίνει ο άνθρωπος, κατά τον τρόπο που το κάνετε εσείς, στους κύκλους ζωής της φύσης; Ούτως ή άλλως επεμβαίνει ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος έχει επέμβει απίστευτα και είναι ανθρωπογενή τα αίτια της ραγδαίας συρρίκνωσης της βιοποικιλότητας. Χάνουμε είδη και φταίει κυρίως ο άνθρωπος γι’ αυτό. Οπότε πώς θα συζητήσω εγώ αν είναι ηθικό να παρέμβουμε προς την ανάσχεση αυτής της συρρίκνωσης αφού είμαστε οι ίδιοι που την προκαλούμε;
Η προηγούμενη μου ερώτηση έχει για αφορμή της κάτι που έχω διαβάσει για τους λαγοκέφαλους. Ότι περνώντας απ’ τη διώρυγα του Σουέζ στο Αιγαίο πέλαγος αυξάνονται αριθμητικά διαρκώς με αποτέλεσμα να διαφαίνεται ο κίνδυνος της απειλής για άλλα είδη ψαριών. Ο άνθρωπος δεν είναι αυτός που πρέπει να επέμβει για να ελέγξει τον πληθυσμό των λαγοκέφαλων; Καταρχάς ο άνθρωπος έχει φέρει την μετανάστευση των λαγοκέφαλων γιατί άνοιξε τη διώρυγα του Σουέζ. Είναι πολλά είδη που έχουν μεταναστεύσει στην Μεσόγειο. Μιλάμε για τους Λεσεψιανούς μετανάστες, ονομάστηκαν έτσι απ’ τον αρχιτέκτονα της διώρυγας του Σουέζ Ferdinand de Lesseps. Οι άνθρωποι έχουν κάνει τη φύση άνω κάτω. Το να προσπαθείς να παρέμβεις με κάποιο τρόπο για να διορθώσεις ή να επαναφέρεις τις ισορροπίες, δεν το θεωρώ ανήθικο, απλώς νομίζω ότι δεν είναι και πολύ αποτελεσματικό. Είναι πιο εύκολο να κάνεις ζημιά παρά να τη διορθώσεις.
O φιδαετός όπως είναι σήμερα.
Υπάρχει περίπτωση ένα ζώο που έχει ανακτήσει το 100 % των δεξιοτήτων και της υγείας του να μην είναι σε θέση να ζήσει μόνο του; Αυτός ο φιδαετός που βλέπεις εδώ στην ΑΝΙΜΑ, δεν μπορεί να ζήσει ελεύθερος γιατί είναι εξημερωμένος. Εν γνώσει μας και επίτηδες το ζώο το έχουμε εξημερώσει διότι ξέραμε απ’ την αρχή, τότε που ήταν νεοσσός, ότι δεν είναι απελευθερώσιμο. Έχει ένα πρόβλημα στις φτερούγες από μωρό, και του έχει μείνει μια αδιόρατη κλίση του κεφαλιού εξαιτίας της πτώσης από τη φωλιά. Ένα ζώο το οποίο θέλεις να επανεντάξεις, φροντίζεις να μην το εξοικειώνεις με τους ανθρώπους και επίσης φροντίζεις να ξέρει να κυνηγάει. Για να μάθει να κυνηγάει χρειάζεται ειδική εκπαίδευση. Ένα ζώο μπορεί να είναι πλήρως αρτιμελές αλλά να έχει την «αναπηρία» της ανθρωποφιλίας.
O φιδαετός όπως βρέθηκε.
Αναφέρετε σ’ ένα σημείο στο site σας ότι στο Σχιστό στήνεται μια αγορά πώλησης άγριων ζώων. Υπάρχουν άνθρωποι π.χ. που θέλουν ένα φιδαετό μέσα στο σπίτι τους; Δεν πουλάνε φιδαετούς σ’ αυτό το παζάρι γιατί αν πουλιόνταν αυτού του μεγέθους και της σπανιότητας αρπακτικά, θα ήταν πανάκριβα. Πωλούνται κυρίως ωδικά πτηνά τα οποία προέρχονται από λαθροθηρία και όχι από νόμιμους εκτροφείς. Οτιδήποτε είναι άγριο και έχει συλληφθεί από τη φύση, απαγορεύεται η κατοχή του, η πώληση του. Ακόμη και μέρος απ’ το καβούκι μιας χελώνας να πουλάς ή να έχεις απαγορεύεται. Παγκοσμίως το εμπόριο της άγριας ζωής είναι τρομερά επικερδές. Ο τζίρος συναγωνίζεται εκείνον απ’ το εμπόριο ναρκωτικών. Σκεφτείτε ότι πωλούνται αιλουροειδή, πρωτεύοντα, ελεφαντόδοντα. Τα κέρδη είναι ανυπολόγιστα και αυτός είναι ο λόγος που είναι πολύ δύσκολο να χτυπηθεί αυτή η δραστηριότητα. Υπάρχει ζήτηση γιατί οι άνθρωποι ελκύονται πάρα πολύ από το άγριο και ειδικά από το δαμασμένο άγριο. Στο Σχιστό κάθε τόσο γίνονται επιχειρήσεις απ’ την θηροφυλακή ή το δασαρχείο. Συλλαμβάνονται κάποιοι, κατάσχονται κάποια πουλάκια και μετά από λίγες ώρες είναι πάλι εκεί οι ίδιοι και πουλάνε.
Όταν μιλάτε για λαθροθηρία εννοείτε και ότι κάποιος κυνηγάει ένα ελάφι για να το φάει; Ή έναν αετό; Η λαθροθηρία δεν έχει να κάνει με το τί θες να κάνει το ζώο που σκοτώνεις. Έχει να κάνει με το αν επιτρέπεται να σκοτώνεις το συγκεκριμένο είδος, την συγκεκριμένη περίοδο και στους συγκεκριμένους αριθμούς. Λαθροθηρία είναι να σκοτώσεις ένα ζώο που δεν είναι στη λίστα των θηρεύσιμων, στην οποία περιλαμβάνονται καμιά 35αριά κάθε χρόνο. Μπορεί να είσαι λαθροθήρας όταν χτυπήσεις ένα ζώο το οποίο επιτρέπεται να κυνηγάς αλλά είσαι εκτός κυνηγετικής περιόδου. Αυτά όλα ρυθμίζονται από μια νομοθεσία, τη Ρυθμιστική Διάταξη Θήρας, η οποία κάθε χρόνο τον Αύγουστο επικαιροποιείται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος.
Και γιατί για παράδειγμα εγώ να θέλω να σκοτώσω; Δεν μπορώ να καταλάβω το κίνητρο του κυνηγού. Εγώ δεν είμαι κυνηγός, οπότε δεν μπορώ να συμμεριστώ το κίνητρο του κυνηγού. Μην ξεχνάμε όμως ότι το κυνήγι είναι πολύ αρχαίο ανθρώπινο ένστικτο, το οποίο υπάρχει κληρονομημένο. Βέβαια και άλλα πράγματα έκαναν οι πρωτόγονοι άνθρωποι και τα κόψαμε γιατί εκπολιτιστήκαμε ή «εκπολιτιστήκαμε». Εγώ θα ήθελα να μην υπάρχει κυνήγι αλλά υπάρχει πολύς κόσμος που αυτό το πράγμα παίρνει χαρά. Πιστεύω πως η χαρά προέρχεται απ’ την επαφή με τη φύση. Αυτή η χαρά, για έναν άντρα, κυρίως της επαρχίας, θα μπορούσε να είναι λόγος για την αμφισβήτηση της αρρενωπότητας του, αν δεν είχε ως δικαιολογία το κυνήγι. Όσο και αν φαίνεται αντιφατικό, το κυνήγι μπορεί να είναι το άλλοθι που χρειάζεται κάποιος για να «καλύψει» την τρυφερότητα του για τη φύση και τα ζώα. Έχει τύχει να μου φέρει κυνηγός πουλί που έχει χτυπήσει ο ίδιος, γιατί μόλις το είδε λύγισε. Δεν πιστεύω ότι είναι κακοί άνθρωποι οι κυνηγοί. Ούτε ότι είναι δολοφόνοι. Μια διαφορά της ΑΝΙΜΑ απ’ τους άλλους φιλόζωους είναι ότι δεν λέμε τους κυνηγούς κακούργους. Αυτός είναι και ο λόγος που κατηγορούμαστε ως φιλοκυνηγοί. Δεν είμαστε φιλοκυνηγοί. Απλώς δεν είμαστε αντικυνηγοί. Δεν χαρακτηριζόμαστε απ’ αυτό. Μιλάμε με τις κυνηγετικές οργανώσεις. Κάνουμε πράγματα μαζί. Αντιμετωπίζουμε μαζί περιστατικά της λαθροθηρίας. Πάμε στο Σχιστό με τους θηροφύλακες οι οποίοι κατάσχουν τα πωλούμενα πουλάκια και τα δίνουν στην ΑΝΙΜΑ για απελευθέρωση. Οι θηροφύλακες μας βοηθούν σε περιπτώσεις μιας δύσκολης μεταφοράς ζώου. Αυτά είναι τα θετικά της σχέσης μας. Φυσικά πολλοί απ’ αυτούς έχουν απαράδεκτη συμπεριφορά, περιφρονούν το θήραμα, ρυπαίνουν τον βιότοπο και μόλις βρουν ευκαιρία παρανομούν, αλλά έτσι είναι οι συνέλληνές μας γενικώς. Κύρια αιτία τραυματισμού των ζώων που έρχονται στην ΑΝΙΜΑ είναι τα τροχαία ατυχήματα και τα ηλεκτροφόρα καλώδια, ακολουθούν τα τζάμια και οι γάτες. Το κυνήγι έρχεται μετά. Εξ αντικειμένου το αποτέλεσμα του κυνηγιού είναι πολύ λιγότερο βλαπτικό απ’ αυτό που προκαλούν καταστάσεις στις οποίες όλοι είμαστε μέτοχοι. Π.χ. το ηλεκτρικό ρεύμα ή τα αυτοκίνητά μας με τα οποία πάμε στη δουλειά, βόλτες και εκδρομές. Οπότε βλέποντας τα πράγματα έτσι, προσπαθούμε να μείνουμε σ’ αυτή την αντικειμενική και ρεαλιστική θέση, γιατί αν μπλέξει κανείς με ηθικές κατηγορίες, δεν ξέρω μέχρι που μπορεί να φτάσει. Οι μισοί από ‘μας τρώνε κρέας και οι άλλοι μισοί όχι. Δεν μπαίνουμε σε τέτοιες ιστορίες, ποιος είναι ο ηθικός, ποιος ο ανήθικος. Παρασυρόμαστε πολύ από τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, στο κυνήγι ας πούμε ο κρότος του όπλου, το αίμα απ’ τα θερμόαιμα θηλαστικά μας φρικάρει, όχι όμως ο γραφικός ψαράς με το καλάμι του στον μόλο. Στις αγαπημένες μας γάτες οφείλονται οι φόνοι χιλιάδων πουλιών, μικρών ερπετών και τρωκτικών, όμως εύκολα ένας φιλόζωος που ταΐζει τις γάτες της γειτονιάς (και δεν φροντίζει να στειρώνει) μπορεί να κατηγορήσει τους κυνηγούς ως καταστροφείς της φύσης. Δεν λέω βέβαια να μην ταΐζουμε τις γάτες του δρόμου, απλώς να ξέρουμε τί μας γίνεται. Όση ώρα σου τα λέω αυτά , σκέφτομαι ότι συναισθηματικά κι εγώ αντιδρώ έτσι, κι εγώ ενοχλούμαι αφάνταστα από τις ντουφεκιές σ’ ένα δάσος και θλίβομαι στη θέα του νεκρού ζώου. Αλλά η συναισθηματική μου φόρτιση δεν με εμποδίζει να διατυπώσω μια ρεαλιστική πολιτική τοποθέτηση στο θέμα.
Θυμήθηκα πριν μερικά χρόνια που είχα πάει στην Καστοριά. Ήταν το έτος που κάποιες φιλοζωικές ομάδες είχαν απελευθερώσει κάτι μινγκ. Πήγαινα βόλτα με το αυτοκίνητο και έβλεπα παντού στο δρόμο πατημένα και σκοτωμένα ζώα του είδους. Άρα, λοιπόν γίνονται άστοχες ενέργειες και απ’ τις ευαισθητοποιημένες ομάδες; Ναι, εκεί είχαν αφήσει τα μινγκ και είχε γίνει της κακομοίρας. Τον πρώτο καιρό πατήθηκαν πολλά από τα αυτοκίνητα. Όσα επιβίωσαν έγιναν απειλή για τις λαγγόνες. Είναι ένα σπάνιο πουλί που φωλιάζει στην λίμνη της Καστοριάς. Επίσης τρώνε τα αυγά και τα μωρά απ’ τους κύκνους και τις χήνες και προκαλούν τρομερή οικολογική καταστροφή. Πάει, λοιπόν, ο ιδεολόγος, ανοίγει τη φάρμα να φύγουν τα ζώα, τα οποία εννοείται ότι ταλαιπωρούνται και βασανίζονται εκεί, και μετά γίνεται μια πολύ χειρότερη ζημιά στη φύση. Αν κάποιος ήθελε να κάνει κάτι για να βάλει τέλος στα όσα υφίστανται τα μινγκ, έπρεπε να προτείνει να τους γίνει ευθανασία. Το να τα ξαμολήσεις στη φύση, προκαλεί ένα τρομερό πρόβλημα το οποίο δεν τελειώνει. Τα μινγκ είναι ένα κλικ παραπάνω φονικά απ’ τα ελληνικά κουνάβια. Κολυμπάνε σαν την βίδρα, πάνε στο νησάκι στη μέση της λίμνης και τα τρώνε όλα.
Στην περίπτωση του παράνομου εμπορίου άγριων ζώων, πόσο παρεμβατική μπορεί να είναι η δράση της ANIMA; Θέλω να πω υπάρχει νομική κάλυψη ή είμαστε ακόμη πίσω στην Ελλάδα; Η ΑΝΙΜΑ δεν είναι κατασταλτικός μηχανισμός. Στο θέμα που με ρωτάτε η νομοθεσία μας καλύπτει. Σε άλλα δεν είναι επαρκής. Εγώ νομίζω ότι όσο οι άνθρωποι επιθυμούν να έχουν τέτοια ζώα σπίτι τους με κάποιον τρόπο θα υπάρχει και το εμπόριο. Μια πιθανή πρόταση που θα υπήρχε είναι να γίνεται και στην Ελλάδα εκτροφή ωδικών πουλιών. Σήμερα απαγορεύεται π.χ. να κάνει κάποιος εκτροφή καρδερίνας. Αν έδιναν τρεις, τέσσερις άδειες εκτροφέων, τους οποίους θα ήλεγχαν παρά πολύ αυστηρά, θα μπορούσε να κτυπηθεί το παράνομο εμπόριο. Είναι λίγο αιρετικό αυτό, κι εγώ το λέω χωρίς να το υπερασπίζομαι φανατικά, είναι για να καταλάβεις όπως οι προτάσεις να νομιμοποιηθούν τα ελαφριά ναρκωτικά. Όμως όντως η παρανομία συνδέεται άμεσα με το επικερδές του οποιουδήποτε λαθρεμπορίου.
Πώς συνδράμει η ANIMA στη διάσωση ζώων όταν εκδηλωθεί πυρκαγιά; Όταν εκδηλωθεί πυρκαγιά δεν συνδράμεις με τίποτα. Όταν ξεσπάει φωτιά είναι και θέμα εποχής το πόση ζημιά θα γίνει. Μια φωτιά σ’ ένα δάσος τον Ιούνιο προκαλεί τρομερή ζημιά γιατί είναι όλα τα μωράκια στις φωλιές. Αν είναι τέλος Αυγούστου, τα μωρά έχουν φύγει. Τα πουλιά φεύγουν, όσα μπορούν, καίγονται πάρα πολλές χελώνες γιατί αυτές οι καημένες δεν μπορούν να φύγουν γρήγορα. Η ΑΝΙΜΑ αυτό που μπορεί να κάνει μετά τη φωτιά είναι με εθελοντές της να συγκεντρώνει τα ζώα που βρίσκονται με ελαφρά ή σοβαρά εγκαύματα και να προσπαθεί να τα θεραπεύσει ή να γίνεται ευθανασία από τους κτηνιάτρους της, αν δεν μπορούν να θεραπευθούν και υποφέρουν πολύ.
Και ας περάσουμε στον φιδαετό. Πού τον βρήκατε, σε ποιά ηλικία ήταν και γιατί ήταν μόνος του; Ο φιδαετός βρέθηκε στο Σοφικό Κορινθίας. Ήταν πάρα πολύ μωρό, μόλις είχε βγει απ’ το αυγό και έπεσε από ένα δέντρο πάρα πολύ ψηλό. Είχε ένα σοβαρό πρόβλημα στο κεφάλι του, ήταν γυρισμένο ανάποδα από ένα εσωτερικό αιμάτωμα και είχε και κάποια προβλήματα με τα φτερά. Προβλήματα που φαίνονται ακόμη και τώρα. Ο φιδαετός υπάρχει μια περίπτωση να χειρουργηθεί ώστε να βελτιωθούν οι φτερούγες αλλά και πάλι όχι με σκοπό να απελευθερωθεί το ζώο, γιατί αν δείτε, έχει συνέχεια μια κλίση στο κεφάλι του. Αυτή η κλίση έχει μείνει στο κεφάλι του, που ήταν τελείως γυρισμένο όταν βρέθηκε. Δεν νομίζουμε ότι ποτέ το ζώο αυτό θα μπορούσε να κυνηγήσει ή να μεταναστεύσει στην Αφρική και κάτι τέτοιο.
Επειδή ο φιδαετός είναι καιρό σ’ αυτό το κέντρο, η όραση του και η επιθετική του δεινότητα, είναι στον ίδιο βαθμό που θα ήταν αν μεγάλωνε φυσικά; Όπως σας είπα και πριν δεν πρόκειται να απελευθερωθεί. Δεν μπορεί να ζήσει μόνος του. Είναι ανθρωπόφιλος. Είναι ένα ζώο που έχει μεγαλώσει από μωρό με ανθρώπους.
Η τροφή του ποια είναι; Μια φορά, ένα φίδι το οποίο πέθανε, έγινε τροφή για τον αετό. Αλλά κυρίως τρέφεται με κρέας από διάφορα είδη ζώων. Και εδώ λοιπόν προκύπτει ένα θέμα ηθικής, που αποδεικνύει πάλι την αντιφατικότητα των ανθρώπινων ενεργειών. Τα κοτόπουλα, τα ορτύκια και τα ποντίκια που συνήθως χρησιμοποιούμε για να ταΐσουμε τα ζώα μας, τα παίρνουμε πεθαμένα. Κάποιος τα έχει σκοτώσει. Καλώς κακώς δεν μπορούμε να ταΐσουμε τα αρπακτικά με μαρούλια, ακόμη κι αν είμαστε εμείς χορτοφάγοι. Κάτι τέτοια μας έχουν κάνει ρεαλιστές.
Τον είδα πριν λίγο να φτεροκοπάει. Αν πετύχει το χειρουργείο υπάρχει περίπτωση να μεταφερθεί σε κάποιο μεγαλύτερο χώρο; Φτεροκοπάει και μπορεί να πετάει από χαμηλά ύψη προς το πάτωμα. Έτσι κι αλλιώς ο φιδαετός δεν θα μείνει εδώ. Περιμένουμε να τελειώσουμε τους κλωβούς που φτιάχνουμε στο Βοτανικό για να πάει εκεί. Θα είναι σε εξωτερικό χώρο και ελπίζουμε να μπορούν να τον επισκέπτονται σχολεία και να έρχονται τα παιδιά σε επαφή μαζί του. Σε όλο τον κόσμο τα κέντρα περίθαλψης χρησιμοποιούν κάποια τέτοια μη απελευθερώσιμα πουλιά για να μπορούν τα παιδιά να τα πλησιάζουν και να τα βλέπουν από κοντά. Αυτά τα πουλιά τα ονομάζουν ambassadors. Ο συγκεκριμένος φιδαετός νομίζει ότι είναι άνθρωπος. Όταν του έδειξα έναν όμοιο του έπαθε σοκ.