“Έπαιξα στο ντέρμπι του 1932”

Υπήρχε ο διαχωρισμός αυτός του λιμανιού (Ολυμπιακός) και αυτός της Αθήνας (Παναθηναϊκός);

Ναι υπήρχε, και μάλιστα ένα πρωτάθλημα έγινε με το σύστημα πρωταθλητών των πόλεων. Ήταν ο πρωταθλητής της Θεσσαλονίκης, ο πρωταθλητής της Αθήνας, ο πρωταθλητής του Πειραιά και παίζανε διπλά παιχνίδια. Όποιος συγκέντρωνε περισσότερους βαθμούς γινόταν πρωταθλητής Ελλάδος. Και παίζανε Αθήνα-Πειραιά ή Αθήνα-Θεσσαλονίκη τα παιχνίδια τους. Υπήρχε και τότε φανατισμός, που βγήκε μ’αυτό το σύστημα. Το 1930 παίξανε διπλά παιχνίδια, παίξανε ένα παιχνίδι στην Αθήνα και ένα στον Πειραιά, αλλά στον Πειραιά δεν έγινε ποτέ το παιχνίδι. Δε θα τολμούσε η Αστυνομία να αναλάβει την ευθύνη της διεξαγωγής του αγώνα. Υπήρχε κίνδυνος μετά το 8-2 να γίνει ο αγώνας στο Ποδηλατοδρόμιο, δεν υπήρχε του Καραϊσκάκη τότε, δεν ήταν γήπεδο κανονικό, είχε γύρω γύρω στίβο και στη μέση το καρβουνένιο γήπεδο, είχε καρβουνόσκονη μέσα. Δεν ήταν χορταράκι όπως είναι τώρα, πράσινο και χαριτωμένο. Τότε έπαιζες στο χώμα κάτω κι αν είχες την τύχη να γλυστρήσεις και να πέσεις σου κοβόντουσαν φέτες (γέλια). Το ίδιο ήταν και του Παναθηναϊκού, το ίδιο και του Άρη. Όταν παίχτηκε το παιχνίδι του 8-2, την άλλη Κυριακή ο Παναθηναϊκός είχε τον Άρη στη Θεσσαλονίκη και ο Ολυμπιακός ρεπό. Ανέβηκε ο Παναθηναϊκός με ένα βαπόρι που νοικιάσαμε. Τότε είχαμε πρόεδρο το Γιαννουλάτο, τον εφοπλιστή, οπότε είχε δικά του καράβια. Μπήκαμε σ’ένα καράβι για να πάνε οι φίλαθλοι στη Θεσσαλονίκη. Και πράγματι πήγαμε στη Θεσσαλονίκη, ξεκινήσαμε από τον Πειραιά. Έγινε ο αγώνας, κερδίσαμε τον Άρη 4-1, ήταν η εποχή που θριαμβολογούσαμε με τα τραγούδια, κάθε νίκη έβγαινε στην επιθεώρηση: «8-2 στην Αθήνα, άλλα 4 στον Άρη, γειά σου Άγγελε Μεσσάρη»(γέλια). Την άλλη Κυριακή, έπαιξε ο Ολυμπιακός με τον Άρη στη Θεσσαλονίκη, νομίζω κέρδισε ή έφερε ισοπαλία δε θυμάμαι καλά και ο Παναθηναϊκός είχε ρεπό. Ήρθε την Τετάρτη να γίνει το ματς Ολυμπιακός-Παναθηναϊκός στο Ποδηλατοδρόμιο. Έρχεται η γενική διεύθυνση αστυνομίας του Πειραιά και μας λέει ότι είναι αδύνατον να αναλάβει τη φρούρηση του αγώνα. Έπειτα από πολλές συζητήσεις, ελήφθη η απόφαση να γίνει το παιχνίδι στη Θεσσαλονίκη, για γηπεδούχο τον Ολυμπιακό στο γήπεδο του Άρη. Ξεσηκώθηκε η Αθήνα και ο Πειραιάς να πάνε στη Θεσσαλονίκη..(γέλια). Ο Ολυμπιακός έκλεισε δυο καράβια τότε, ο Παναθηναϊκός ένα, αλλά από πού θα φευγε; (γέλια). Απεφασίσθη να φύγει από το Νέο Φάληρο, που είχε τότε ακόμη την εξέδρα, με 4000 φιλάθλους.

Έρχεται η γενική διεύθυνση αστυνομίας του Πειραιά και μας λέει ότι είναι αδύνατον να αναλάβει τη φρούρηση του αγώνα. Έπειτα από πολλές συζητήσεις, ελήφθη η απόφαση να γίνει το παιχνίδι στη Θεσσαλονίκη. Ξεσηκώθηκε η Αθήνα και ο Πειραιάς να πάνε στη Θεσσαλονίκη. Ο Ολυμπιακός έκλεισε δυο καράβια τότε, ο Παναθηναϊκός ένα, αλλά από πού θα φευγε; Απεφασίσθη να φύγει από το Νέο Φάληρο, που είχε τότε ακόμη την εξέδρα, με 4000 φιλάθλους.

Στο καράβι ταξίδευε και η ομάδα;

Όχι, η ομάδα με το τρένο πιο πριν, δεν είχε αεροπλάνα τότε (γέλια). Ξεκινήσαμε και τα τρία καράβια, εμείς από το Νέο Φάληρο, και συναντηθήκαμε στο πέλαγος σε απόσταση 2 μιλίων. Άρχισε τότε το σφύριγμα, οκτώ σφυριξιές από το καράβι του Παναθηναϊκού, μούγγα από του Ολυμπιακού, τι να κάνει αφού είχε χάσει. Φτάσανε σχεδόν την ίδια ώρα, την άλλη μέρα το πρωί, στην Θεσσαλονίκη. Έγιναν μικροδιαδηλώσεις στην πόλη, αλλά μικροπράγματα, δεν είχαμε ξύλο μεταξύ των οπαδών. Το απόγεμα συναντηθήκαμε στο γήπεδο του Άρη, οι ομάδες ίδιες συνθέσεις. Υπήρχαν μόνο τρεις-τέσσερις αναπληρωματικοί ένας για κάθε γραμμή. Από εκεί και πέρα υπήρχε, δεύτερη ομάδα, τρίτη ομάδα και ούτω καθεξής. Όταν πήγα το ’28 στον Παναθηναϊκό, τετάρτη ομάδα ξεκίνησα και κάθε χρόνο ανέβαινα. Η πρώτη ομάδα δε διαλυόταν μέσα σ’ένα χρόνο, υπήρχαν άτομα στην ομάδα τρία και τέσσερα χρόνια. Ξεκινάει το παιχνίδι, στο πρώτο λεπτό ο Ολυμπιακός βάζει γκολ (γέλια). Γίνεται ένα κόρνερ, το χτυπάει ο Τερζάκης, έπαιζε έξω δεξιά, μέσα στην περιοχή βρίσκεται ο Πανόπουλος που έπαιζε σέντερ χαφ. Τότε ήταν διαφορετικές οι θέσεις: Τέρμα, δυο μπακ, τρία χαφ, πέντε κυνηγοί. Δεν είχε τα τωρινά συστήματα, την «ανεμοδούρα», που κάνουν δέκα ώρες να κάνουν ένα γκολ (γέλια). Τότε έπεφτε γκολ, ευχαριστιόταν ο κόσμος…1-0 ο Ολυμπιακός με σουτ στο αριστερό πόδι. Μετά ισοφαρίστηκε και τελικά βάλαμε άλλο ένα και 2-1. Κατήφεια στους Ολυμπιακούς, ήρθαν δεύτεροι τότε και τρίτος ο Άρης.

Είχαν παρατσούκλια οι ομάδες;

Ο «ποδάρας» (Γιώργος Ανδριανόπουλος), ο «μπουλούκος» ήταν ο Κώστας Ανδριανόπουλος, ο Λεωνίδας δεν είχε παρατσούκλι. Και ο Βασίλης…Όλοι τους ήταν καλά παιδιά και ήμασταν φίλοι, δεν υπήρχε αυτό το μίσος. Γινόντουσαν αγώνες μεικτή ομάδα Ολυμπιακού-Παναθηναϊκού με τον Άρη.

Υπήρχε παίκτης του Παναθηναϊκού Ζιώγας;

Ναι υπήρχε ένας τερματοφύλακας. Λίγο μεταγενέστερα, μεταπολεμικά. Κατοχικά γίνονταν κάτι «αψιμαχίες» αλλά τίποτα σοβαρό. Τότε έκοψε το πόδι του ο Υποφάντης, μπακ αριστερό.

Πώς έχασε το πόδι του;

Μεταπολεμικά έγινε το κίνημα και αυτοί καθόντουσαν τότε στις παράγκες στο Εμπειρίκιο δίπλο, πριν γίνουν τα κτίρια της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, τότε ακόμα ήταν Προσφυγικά. Ήταν οχυρωμένοι σε διάφορα ταμπούρια Έλληνες εναντίον Ελλήνων όταν έγινε το κίνημα, οι αριστεροί ήταν στις Φυλακές Αβέρωφ. Τους είχαν συγκεντρώσει στις φυλακές. Στη Βασιλίσσης Σοφίας ήταν συγκεντρωμένο σε στρατώνες το πρώτο πεδινό σύνταγμα. Εκεί συγκέντρωναν τους Ιταλούς αιχμαλώτους στον πόλεμο. Από στρατώνες έγινε στρατόπεδο συγκεντρώσεων.

Όλοι οι δρόμοι ήταν χωματόδρομοι;

Θυμάμαι την Ακαδημίας με χώμα και δεν ήταν όπως είναι τώρα. Τότε στρώνανε το δρόμο με άμμο, χαλίκι και περνούσε οδοστρωτήρας από πάνω για να το διαμορφώσει και τέλος περνούσε ένας ψεκαστήρας με πίσσα. Οι πρώτοι δρόμοι που θυμάμαι τότε, γιατί ακόμη και η Σταδίου ήταν χωμάτινη, είχε δυο σιδηροδρομικές γραμμές και υπήρχε το τραμ ιππήλατο μέχρι το Σύνταγμα. Η διαδρομή ήταν Σύνταγμα-Ομόνοια. Επίσης η οδός Πανεπιστημίου χωμάτινη και με γραμμή του τράμ. Αυτή πήγαινε Παγκράτι-Σύνταγμα-Ομόνοια. Μετά έγινε και η άλλη γραμμή του τραμ από την Ομόνοια, ανέβαινε τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας και έφτανε μέχρι το Γουδί.

Συναντηθήκαμε στο πέλαγος σε απόσταση 2 μιλίων. Άρχισε τότε το σφύριγμα, οκτώ σφυριξιές από το καράβι του Παναθηναϊκού, μούγγα από του Ολυμπιακού, τι να κάνει αφού είχε χάσει. Φτάσανε σχεδόν την ίδια ώρα, την άλλη μέρα το πρωί, στην Θεσσαλονίκη. Έγιναν μικροδιαδηλώσεις στην πόλη, αλλά μικροπράγματα, δεν είχαμε ξύλο μεταξύ των οπαδών. 

Ποια ήταν η πιο δύσκολη εποχή της ζωής σας;

Από τότε που κατάλαβα τον εαυτό μου, με κινδύνους η ζωή μου…Πολλές φορές γλύτωσα τη ζωή μου. Όχι μόνο στον πόλεμο και στο γήπεδο και στο δρόμο ακόμη. Όταν το 1929 είχα πάει εξοχή στην Τρίπολη με τη συγχωρεμένη την αδερφή μου για καλοκαίρι. Είχαμε μανία με τα ποδήλατα, δεν υπήρχε άλλο παιχνίδι τότε, νοικιάζαμε γιατί δεν είχαμε ποτέ δικά μας ποδήλατα και κάναμε βόλτες στους δρόμους της πόλης που ήταν ελεύθεροι. Δεν υπήρχαν ούτε αυτοκίνητα, ούτε παρκαρίσματα. Ένα πρωινό όπως γύριζα στους δρόμους, υπήρχε ένας κεντρικός δρόμους που ξεκινούσε από την πλατεία του Αγ. Βασιλείου στο πάρκο, όπου υπήρχε το άγαλμα του Κολοκοτρώνη., κατέβαινα μια πάροδο, έφτασα στην οδό Αγ. Βασιλείου και βρέθηκα αντιμέτωπος με ένα φορτηγό. Έπεσα στην αριστερή ρόδα του φορτηγού, αν ήμουνα λίγο πιο νωρίς θα είχα βρεθεί κάτω από τις ρόδες του. Είναι η πρώτη φορά που μπορούσα να είχα τραυματιστεί ή να σκοτωθεί. Ήρθε η αστυνομία… «Ένοχος ο νεαρός», γιατί παρέβηκα τα σήματα. Θέλανε να με δικάσουνε αυτόφωρο. Ευτυχώς ο νονός μου, που ήταν βουλευτής Λακωνίας, επί κυβερνήσεως Βενιζέλου και νομάρχης εκεί. Έτσι τη γλύτωσα…

…Μετά είχα την τραγωδία του 1928. Τότε δεν είχα φτάσει στην πρώτη ομάδα, ήμουνα ακόμα στη δεύτερη.  Παρουσιάστηκα στον προπονητή μου τον Κίνσλερ, ο οποίος με πιάνει όπως ήμουνα αγύμναστος γιατί ούτε προετοιμασία ειχα κάνει, μόνο βόλλεϋ έπαιζα στην Τρίπολη. Με παίρνει και με κοτσάρει στη δεύτερη ομάδα στη θέση μέσα δεξιά. Εγώ είχα την ευχέρεια και έπαιζα σε ό,τι θέση κι αν μ’έβαζες. Είχα και τα δυο πόδια. Με βάζει να παίξουμε με τη δευτέρα του Απόλλωνος στο γήπεδο του Ρουφ. Ξεκινάει το παιχνίδι, παίξαμε κανα τέταρτο και έρχεται μια φάση να διεκδικήσω τη μπάλα σε χαμηλό ύψος. Ταυτόχρονα ερχότανε το αριστερό μπακ του Απόλλωνα, ονόματι Σπάθης, με φόρα να κάνει την ίδια δουλειά. Με το κεφάλι στο ύψος του ενός μέτρου. Χτυπάω τη μπάλα, και ο Στάθης χτυπάει το κεφάλι μου. Σέκος κάτω, χωρίς να καταλάβω τίποτα, με μεταφέρουνε ούτε φορείο υπήρχε ούτε τίποτα και με μεταφέρουν στα αποδυτήρια του Απόλλωνα, τα οποία ήταν δυο δωματιάκια, ένα για το γηπεδούχο και ένα για τον επισκέπτη. Με ξαπλώουν στους πάγκους, εγώ τέζα, ούτε γιατρός ούτε τίποτα. Έγινε το παιχνίδι, μετά έγινε το παιχνίδι και της πρώτης ομάδας. Εγώ ήμουν αναίσθητος σε όλη τη διάρκειά του. Το μόνο που έκανα απ’ότι μου λέγανε αφασία και διατάραξη στομάχου και είχανε αρχίσει γύρω στις αρχές του αγώνα της πρώτης ομάδας κάπως άρχισα να συνέρχομαι, αλλά μονάχα να έχω ανακτήσει τις αισθήσεις μου. Στο διάστημα αυτό που επρόκειτο ν’αρχίσει το ματς των πρώτων ομάδων, ενεφανίσθη ο προπονητής, ο Κίνσλερ, ούγγρος. Όταν με είδε, ξέρετε τι είπε; «Ο Μαρινάκος είναι μεθυσμένος» (γέλια). Εκεί το απέδωσε…Μόνο όταν τελείωσε το παιχνίδι, δυο ώρες μετά, ήρθαν και με πήραν, ο αρχηγός της ομάδας του Παναθηναϊκού, ο Γιαννουλάτος στο προεδρείο της ομάδας. Με πήρε με το αυτοκίνητό του και με πήγε στην πολυκλινική στην Ομόνοια. Με εξέτασαν, με καρδιογράφημα. Ακόμα ήμουν σε κατάσταση αφασίας. Αιμάτωμα δεν είχα παρουσιάσει πουθενά, γι’αυτό ήταν επικίνδυνα ακόμα. Μου κάνανε αντιτετανικό ορό επειδή είχα πέσει σε χώμα και μου δέσανε γύρω το κεφάλι με μπαντάζ, αλλά η ιατρική περίθαλψη ήταν δραματική εκείνη την εποχή. Με πήρανε από εκεί και με πήγε ο Γιαννουλάτος να με πάει στο σπίτι. Ούτε γιατρός να δει την συνέχεια της κατάστασής μου, ούτε τίποτα. Πήγα σπίτι, τρόμαξαν που με είδαν έτσι και εντωμεταξύ στο διάστημα αυτό που μεσολάβησε από την ώρα που χτύπησα, άρχισε να πρήζεται το πρόσωπό μου και ταυτόχρονα τα μάτια μου ήταν μάυρα. Φοβήθηκε η μητέρα μου και φώναξε τον ιδιωτικό μας γιατρό, ο οποίος εξετάζοντας τραβούσε τα μαλλιά του και τα έβαλε με τη μητέρα μου, λέγοντας: «Τι τον αφήνετε να παίζει; Θα πεθάνει. Το χτύπημα που έχει είναι σοβαρό κι επικίνδυνο Παρ’όλα αυτά έμεινα στο σπίτι και επειδή γινόταν ένας γάμος συγγενούς μας, είχε προσκληθεί η οικογένεια Μαρινάκου στον Αγ.Κωνσταντίνο της πλατείας Συντάγματος κι είχε υποχρέωση να πάει, αναγκάστηκαν να φύγουν η μητέρα μου και η αδερφή μου. Εγώ δε, έμεινα στα χέρια μιας θειάς μου για να με παρακολουθεί. Από εκεί και πέρα δεν έγινε κάτι άλλο. Συνέχισα να παρακολουθούμαι από το γιατρό και να’μαι κρεβατωμένος στο σπίτι, χωρίς καμία παρακολούθηση εκ μέρους του Παναθηναϊκού, απλώς ήρθε μια φορά ο γυμναστής της ομάδας και με είδε σα φίλος περισσότερο, όχι σα θεραπευτής κι εγώ παρέμεινα σ’αυτή την κατάσταση. Έμεινα περίπου ένα μήνα στο κρεβάτι.

Τότε τα παπούτσια είχαν καρφιά;

Ήταν με σκάρες. Είχαν στο πέλμα μια σκάρα ύψους περίπου ενός πόντου, τα περισσότερα ήτανε αρβύλες..(γέλια). Με τάπες γίνανε πολύ αργότερα, με τάπες.

Ασχοληθήκατε ξανά με το ποδόσφαιρο;

Ένα μήνα μετά ξανάπαιξα ποδόσφαιρο, αφού πέρασε η «μαυρίλα»,αλλά δούλευα κιόλας κάτω στον Πειραιά.

Στο σπίτι σας λέγανε τίποτα για το ποδόσφαιρο;

Τι να μου πουν στο σπίτι…ακούγαμε; Ο πατέρας μου δεν ήταν εδώ πέρα, δεν ήταν στην Ελλάδα.Είχε επιχειρήσεις στην Αμερική, είχε πάει οικογενειακώς το 18^ο αιώνα και είχε αποκτήσει με την οικογένειά του, γιατί ήταν πολυμελής, ικανή και καλή περιουσία. Είχε αγοράσει κάποια στιγμή τη μισή Ανωτάτη Εμπορική.

Ο Ιάσωνας Χανδρινός είναι ιστορικός, συγγραφέας του βιβλίου: ΟΠΛΑ, το τιμωρό χέρι του λαού, Εκδόσεις Θεμέλιο