Είναι ένα γαλήνια ζεστό φθινοπωρινό απόγευμα στην Αθήνα και ο Edwyn Collins βρίσκεται και πάλι στα μέρη μας. Συναντιόμαστε στο καφέ του ισογείου της Στέγης του Ιδύματος Ωνάση, λίγες ώρες πριν το ντοκιμαντέρ The Possibilities Are Endless (των Edward Lovelace-James Hall, τιτλοφορημένο από τις 4 λέξεις που επαναλάμβανε διαρκώς ο Collins, μαζί με “yes”/”no” και το όνομα της συζύγου του, όταν συνήλθε από το κώμα) παιχθεί στο πλαίσιο του In-Edit Festival. Δίπλα του στέκεται η Grace Maxwell, μια γυναίκα που δε χρειάζεται να περάσει πολλή ώρα για να βγάλεις το βιαστικό συμπέρασμα ότι διαθέτει σπάνια δύναμη. Είναι η σύζυγος και μάνατζέρ του, από τις μέρες πριν το ατύχημα. Αυτή που τον κουβάλησε στις πλάτες της και τον επανέφερε στη ζωή (λίγο αργότερα στην ίσως πιο ειλικρινή και συγκινητική στιγμή του doc λέει στη μεγάλη οθόνη «ξέρω ότι δε θα είναι ποτέ όπως πριν και θα είναι ψέματα να λέω ότι δε μου λείπει ο Edwyn πριν το ατύχημα, αλλά δεν μπορούμε να αλλάξουμε όσα έγιναν»). Είναι εντυπωσιακά προσηνής και χαμογελαστή, στέκει κέρβερος για να τα ρυθμίσει όλα. Η περιπέτεια έχει αφήσει φυσικά τα σημάδια της στον Collins. Χρησιμοποιεί μπαστούνι για να περπατήσει, η ομιλία του έχει επηρεαστεί (αν και είναι επίσης ανατριχιαστικό πώς ξεπερνά το πρόβλημα όταν τραγουδά, το είδαμε στο live που ακολούθησε την προβολή), μερικές φορές το γέλιο και οι αντιδράσεις του μοιάζουν να προέρχονται από ένα μωρό.
Υπογράφοντας το Texas Fever των Orange Juice στον Γιώργο Βουδικλάρη της Popaganda
Μου περιγράφουν τα στάδια της επαναφοράς. Και φυσικά τη φοβερή αγωνία μέχρι να συμβεί. Για πολλούς μήνες, δεν ήξεραν αν θα ζήσει ή όχι. Όταν συνήλθε, δε θυμόταν σχεδόν τίποτα. «Σταδιακά μου έσκαγαν κάτι άσχετες εικόνες π.χ. ο δρόμος που παίζαμε παιδιά». Έπρεπε να μάθει να διαβάζει ξανά, φυσικά να γράφει, στην ουσία έπρεπε να μάθει να μιλάει ξανά. Η ζωγραφική ήταν το διαβατηριό του στην επικοινωνία, έκανε το ίδιο σκίτσο για πολλές εβδομάδες στη σειρά μέχρι να αποδώσει στα πράγματα το νόημά τους. Και φυσικά η Grace, την οποία αναζητούσε διαρκώς. «Θα πρέπει να είναι πολύ δημοφιλής αυτή η Grace για να την φωνάζεις συνέχεια», του λέει κάποια στιγμή στο ντοκιμαντέρ γελώντας.
Τα σκίτσα όμως τον βοήθησαν να αποκτήσει και πάλι αυτοπεποίθηση. Κάποια στιγμή, μέσα στο 2006, κι ενώ η βελτίωσή του είχε αρχίσει να επιταχύνει ζήτησε και πάλι να ακούσει μουσική. Και κατόπιν να γράψει. Η μέθοδός του; Υπαγορεύει σε ένα μαγνητοφωνάκι («είναι τεχνοφοβικός, δε θέλει smartphone προτιμά το παραδοσιακό μέσο», τον καρφώνει η Grace) τις ιδέες του. Είτε μουρμουρίζοντας τον ρυθμό, είτε ακόμα λέγοντας εδώ είναι η θέση κάποιου οργάνου. Και στη συνέχεια είναι πολύ αυστηρός στο στούντιο όταν τα υπόλοιπα μέλη της νέας του μπάντας, αναλαμβάνουν να μετουσιώσουν τις ιδέες σε ήχο (ο Carwyn Ellis των Colorama, που τον συνόδευσε και στην Αθήνα, και ο Barrie Cadogan των Little Barrie). Έτσι κι αλλιώς, για τα πρώτα δύο άλμπουμ τους μετά την ανάρρωση σήμανε πανστρατιά στη βρετανική σκηνή. Το Home Again (Heavenly) του 2007 ήταν μισοτελιωμένο πριν τα εγκεφαλικά, αλλά το Losing Sleep (Heavenly) του 2010 φιλοξενεί τον Alex Kapranos και τον Nick McCarthy των Franz Ferdinand (ο «συμπατριώτης» μας έχει πει πολλές φορές πόσα χρωστά στους Orange Juice και είναι ολοφάνερο ότι χρωστά και την φράντζα του σε μια νεαρή εκδοχή του Collins), τον Johnny Marr, τον Roddy Frame των Aztec Camera και άλλους.
Το Understated (AED Records) βέβαια του 2013, ήταν το καλύτερο κι από τα τρία. Όταν το λέω, μου χαρίζει ένα τεράστιο χαμόγελο με τυπική βρετανική ευγένεια. Ρωτάω και τους δύο αν τους ενοχλεί ότι από δω και στο εξής κάθε φορά που κάποιος γράφει κάτι για τον Edwyn π.χ. ένα review σε καινούριο δίσκο, θα πρέπει κάπως «υποχρεωτικά» να αναφέρεται στην περιπέτειά του. Αν τα όσα πέρασε επισκιάζουν την σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία του. Τον ίδιο δε φαίνεται να τον απασχολεί, μου επαναλαμβάνει την επωδό “I feel alive, I feel reborn” που την έχει κάνει και στίχο. Η Grace είναι σκεπτική, μιλάει ως μάνατζερ. «Καταλαβαίνω το ενδιαφέρον και το εκτιμώ, αλλά νομίζω ότι πρέπει σιγά σιγά να απαγορεύσω στις συνεντέυξεις να μιλάμε τόσο για το παρελθόν, πρέπει όλοι μας να προχωρήσουμε».
Συζητάμε ότι μια παρόμοια «αδικία» είχε συμβεί και όταν είχε συμβεί εκείνη η δυσθεώρητη επιτυχία του “A Girl Like You”. Ο Collins για 15 χρόνια είχε παίξει τον ρόλο του στο underground, το είχε φέρει πιο κοντά στο mainstream, αλλά για να τον μάθει όλος ο κόσμος (…και η Ρούλα Κορομηλά) χρειάστηκαν τα 4 λεπτά ενός απόλυτα πιασάρικου single. «Ετσι λειτουργεί η μουσική βιομηχανία, το ξέρουμε όλοι, είμαι απόλυτα ευχαριστημένος που όλα συνέβησαν όπως συνέβησαν», ο Edwyn Collins βλέπει σε όλα πια την αισιόδοξη πλευρά.
Edwyn Collins: A Man Like Him
Θα βγουν ξανά όμως labels όπως η Postcard να διαμορφώσουν κάτι καινούριο; Θα ξαναβγούν μεγάλες βρετανικές μπάντες ή η εποχή μικραίνει τα μεγέθη; Δηλώνει αγνοια, αλλά τον προλαβαίνει η Grace και τον κατηγορεί ως «εγωκεντρικό»: «όταν γράφει ο ίδιος δεν ενδιαφέρεται και πολύ για τη μουσική των άλλων, είναι πολύ αφοσιωμένος στη δική του δουλειά». Το επόμενο σόλο άλμπουμ του είναι σχεδόν έτοιμο, θα κυκλοφορήσει κάποια στιγμή μέσα στο 2017. Ηχογραφημένο στο στούντιο του στο Χελμσντέιλ, ένα υπέροχο μέρος στα Highlands που έχουν μετακομίσει πια και ζουν μόνιμα, ένα μέρος με άγρια φυσική ομορφιά που χάρισε και πολλά ποιητικά πλάνα στο ντοκιμαντέρ («δεν μπορούμε να ησυχάσουμε, έχουμε συνέχεια καλεσμένους», λέει με προσποιητή ενόχληση η Grace).
Από το live στην σκηνή της Στέγης, παρέα με τον Carwyn Ellis
Συζητάμε λίγο για το γιο τους, William, που εμφανίζεται στο φιλμ και συνέχεια (τη) λέει στον πατέρα του πως πρέπει να τα παρατήσει για να κάνει χώρο σε νέους μουσικούς όπως εκείνος («ζει στο Λονδίνο κι έχει πρωινή δουλειά για να είναι ανεξάρτητος μέχρι να τα καταφέρει», λέει περήφανα η μαμά) και μετά πάμε για την προβολή. Το χειροκρότημα στο τέλος της, είναι ζεστό. Αλλά ακόμα θερμότερο και δίκαιο ειναι το standing ovation στο τέλος της μίνι συναυλίας με τα 5 τραγούδια που ακολούθησε.
A man like him, το αξίζει απόλυτα.