Πριν 55 χρόνια ιδρύθηκε στην Ελλάδα, κάτι πρωτόγνωρο και ρηξικέλευθο, ειδικά όσον αφορά εκείνη τη χρονική περίοδο. Η Animal Action, η οποία αρχικά ονομαζόταν GAWF (Greek Animal Welfare Fund), ονομασία που διατηρεί ακόμη στο εξωτερικό, αποτέλεσε το όραμα, αλλά και το έργο της βρετανίδας Eleanor Close. Η διευθύνουσα σύμβουλος της οργάνωσης, Αμαλία Σωτήρχου, μας συστήνει την πρώτη φιλοζωική οργάνωση της Ελλάδας.
«Η Animal Action είναι μία ελληνική, πανελλαδική, φιλοζωική οργάνωση. Υπάρχει από το 1959 και στόχος της είναι η συνεχιζόμενη βελτίωση της ζωής όλων των ζώων στην Ελλάδα. Τα ζώα χωρίζονται σε κάποιες κατηγορίες. Τα πιο γνωστά σε όλους είναι τα ζώα συντροφιάς, δηλαδή οι σκύλοι και οι γάτες. Υπάρχουν και κάποια άλλα είδη, όπως τα εργαζόμενα ιπποειδή. Είναι η ομάδα των εργαζόμενων αλόγων, γαϊδουριών, μουλαριών, πόνι, τα οποία χρησιμοποιούνται κατά κόρον στην ελληνική αγροτική οικονομία. Τα παραγωγικά ζώα, δηλαδή εκείνα από τα οποία παίρνουμε το προϊόν τους, είτε είναι το κρέας, είτε τα παράγωγα, όπως γάλα. Η ελληνική άγρια πανίδα, επίσης, αλλά και τα θαλάσσια είδη που υπάρχουν στην Ελλάδα».
Η αποστολή και το ενδιαφέρον της Animal Action δεν επικεντρώνεται σε μια συγκεκριμένη κατηγορία. Πώς καταφέρνουν, ωστόσο, να βελτιώνουν τη ζωή των ζώων;
«Είτε έμμεσα είτε άμεσα προσπαθούμε να βοηθήσουμε όλα τα είδη που υπάρχουν στην Ελλάδα. Άμεσα, με άμεσο έργο στις ομάδες που αφορά. Έμμεσα, βοηθώντας κάποιες άλλες οργανώσεις που ασχολούνται, όμως, με αυτά τα είδη ζώων. Συνεργαζόμαστε με όλες τις οργανώσεις, εφόσον υπάρχει κάποιο θέμα και προκύψει κάποια εκστρατεία. Είμαστε ανοιχτοί πάντα σε συνεργασίες με όλες τις οργανώσεις που έχουν το ίδιο αντικείμενο μέσα στη χώρα, αλλά και στο εξωτερικό».
Η Animal Action είναι μέλος του Eurogroup for Animals, του μεγαλύτερου lobbying group με έδρα τις Βρυξέλλες που αφορά τη δημιουργία νομοθεσίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την ευζωία των ζώων και κυρίως, των παραγωγικών. Συνεργάζεται, ακόμη, με ξένα φιλοζωικά ιδρύματα, όπως το Brigitte Bardot Foundation, αλλά και το RSPCA της Αγγλίας.
Ένας από τους λόγους που η οργάνωση συνεχίζει να διατηρεί το γραφείο στο Λονδίνο είναι ως φόρος τιμής στην ιδρύτριά της. Υπάρχουν, όμως, κι άλλοι, πρακτικά πιο σημαντικοί.
«Δεν αναλαμβάνουμε καμία φιλοζωική δράση εκτός Ελλάδος, όλη η φιλοζωική δράση της οργάνωσης αφορά αποκλειστικά και μόνο τα ζώα εντός χώρας. Παρόλα αυτά, διατηρούμε το γραφείο πρώτον, γιατί ξεκινήσαμε από μια βρετανίδα, όταν ερχόμενη να ζήσει εδώ, διαπίστωσε την άθλια κατάσταση στην οποία ζούσαν τα ζώα. Από την άλλη όμως, ένας βασικός λόγος είναι ότι το 80% των εσόδων μας συνεχίζουν ακόμη να προέρχονται από το εξωτερικό, από υποστηρικτές, ευρωπαίους πολίτες, οι οποίοι, ως επισκέπτες στη χώρα μας, διαπιστώνουν κακώς κείμενα σε ό,τι αφορά τη φιλοζωία και απευθύνονται σ’ εμάς προκειμένου να λύσουμε το πρόβλημα. Κατά συνέπεια, αποφασίζουν να μας στείλουν κάποια δωρεά, κάποιο χρηματικό ποσό, να γίνουν lifetime members ή ακόμη και ν’ αφήσουν κάποιο είδος κληρονομιάς στην οργάνωσή μας όπως συνηθίζεται στο εξωτερικό».
Το οικονομικό είναι ένα κομβικής σημασίας κομμάτι για να συνεχίσει τη δράση της, καθώς οι Έλληνες δεν είμαστε ιδιαίτερα φιλόζωοι, τουλάχιστον εμπράκτως. Όπως σημειώνει η κα Σωτήρχου, «ίσως, δεν έχει γίνει συνείδηση ή θεωρούν ότι καλύτερα τα χρήματά τους να πάνε σε κάποιο φιλανθρωπικό σκοπό. Ο Έλληνας είναι κατεξοχήν ανθρωποκεντρικός».
Η οργάνωση έχει δύο βασικούς πυλώνες για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα του έργου της.
«Ο ένας είναι το direct work που κάνουμε και έχει άμεσο αντίκτυπο στην ευζωία κάποιων ζώων. Ο δεύτερος είναι η εκπαίδευση της επόμενης γενιάς.
Το πρώτο έχει να κάνει με μια κινητή ομάδα Ελλήνων κτηνιάτρων, η οποία εκπονεί προγράμματα στείρωσης, περίθαλψης και εμβολιασμού αδέσποτων ζώων, όχι μόνο στην Αττική, αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Επισκεπτόμαστε πάνω από 15 τοποθεσίες εκτός Αττικής κάθε χρόνο. Κυρίως νησιά, αλλά κι άλλες ηπειρωτικές περιοχές και βέβαια, διεξάγουμε ένα πολύ μεγάλο και δυνατό πρόγραμμα εδώ στην Αττική. Πάντα σε συνεργασία με τους δήμους και τα κατά τόπους φιλοζωικά σωματεία ή φιλοζωικές εθελοντικές ομάδες. Σκεφτείτε ότι από μία αδέσποτη, αστείρωτη γάτα που ζει στο δρόμο και κάθε χρόνο αναπαράγεται 3 φορές, γεννώντας από 3 γατάκια, μέσα στα επόμενα χρόνια θα έχουν γεννηθεί από αυτή και τους απογόνους της, πάνω από 11.000 γατάκια. Το γεγονός ότι δεν βλέπουμε τέτοιους αριθμούς οφείλεται στο ότι το 1/3 του πληθυσμού εξαλείφεται από μόνο του, λόγω συνθηκών. Η ουσία, όμως, είναι ότι οι πληθυσμοί μπορεί και να εκτοξευθούν εάν δεν υπάρχει μια σταθερή και ορθή διαχείριση και ο μόνος τρόπος είναι η στείρωση, η παύση της αναπαραγωγικής ικανότητας ενός ζώου. Στόχος μας είναι να διαδώσουμε ότι η στείρωση είναι ο μόνος τρόπος για να ελεγχθεί ένας πληθυσμός ή μια αποικία γατών και σκύλων. Δεν μιλάμε για μικρούς αριθμούς στειρώσεων. Όταν πάμε σε μια αποστολή, μιλάμε για τουλάχιστον 100 ζώα, γιατί καταλαβαίνετε ότι από την πυραμίδα αυτή, τα 100 ζώα σημαίνουν έναν τεράστιο αριθμό αδέσποτων, αν δεν στειρωθούν. Πάμε δύο φορές σ’ έναν χρόνο. Προσπαθούμε μετά από ένα εξάμηνο να επισκεφθούμε ξανά τον χώρο. Και ειδικά τα νησιά, επειδή είναι γεωγραφικά αποκλεισμένα, δεν έχουμε είσοδο νέων αδέσποτων, εκτός από αυτά που γεννιούνται ούτως ή άλλως από τα μη στειρωμένα. Εκεί, μπορούμε να κάνουμε πραγματικά δουλειά και να δημιουργήσουμε νησιά που θα αποτελούν πρότυπο από πλευράς διαχείρισης αδέσποτων ζώων».
Πώς, όμως, αποφασίζεται και ξεκινά ένα τέτοιο πρόγραμμα σε συγκεκριμένες περιοχές;
«Πάντα δημιουργούμε ένα πρόγραμμα 360μοιρών, δηλαδή εμπλέκουμε όλους τους αρμόδιους. Δρούμε πάντα με την πρόσκληση του δήμου που είναι το κατεξοχήν αρμόδιο όργανο για να εκπονεί τέτοια προγράμματα βάσει νομοθεσίας, αλλά δεν γίνονται, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν χρηματικά κονδύλια.
Λειτουργούμε σε συνεργασία μαζί τους για να καταλάβουν τον τρόπο διαχείρισης ενός αδέσποτου πληθυσμού στην περιοχή τους, πάντα σε συνεργασία με την τοπική φιλοζωική ομάδα ή το οργανωμένο σωματείο, το οποίο ξέρει πού βρίσκονται τα αδέσποτα. Θα τα πιάσει, θα τα φέρει στον χώρο που έχουμε ορίσει ως κτηνιατρείο-χειρουργείο και θα γίνει το τριήμερο πρόγραμμα στειρώσεων απ’ τους κτηνιάτρους που θα στείλουμε. Ερχόμαστε σε επαφή με τα τοπικά ΜΜΕ, διότι προσπαθούμε να πούμε, όχι μόνο στο φιλοζωικό σωματείο να πιάσει τη γάτα και το αδέσποτο σκυλάκι, αλλά και στον κάθε πολίτη, να φέρει το ζώο να στειρωθεί και να αποφύγουμε ανεπιθύμητες γεννήσεις νέων αδέσποτων. Ουσιαστικά, εκπαιδεύουμε και το ελληνικό κοινό για το πώς μπορεί να διαχειριστεί ένα τέτοιο πρόβλημα».
Η Animal Action, στην προσπάθεια ενημέρωσης για τη σημασία της στείρωσης των ζώων από τους ιδιοκτήτες, δημιούργησε ένα τηλεοπτικό σποτ κινουμένων σχεδίων με χιουμοριστική προσέγγιση υπό τον τίτλο «Ο Πηδηχτούλης»( https://www.youtube.com/watch?v=q_btLDSb_DA), το οποίο κρίθηκε ακατάλληλο από το ΕΣΡ με την αιτιολόγηση ότι «προσβάλλει τα χρηστά ήθη» και δεν προβλήθηκε ποτέ…
«Η δεύτερη ομάδα κτηνιάτρων, οι ιππίατροι, είναι αυτή που φροντίζει τα εργαζόμενα ιπποειδή, αυτά που κουβαλάνε ακόμη και τους τουρίστες στην Καλντέρα στη Σαντορίνη ή στο φαράγγι της Σαμαριάς. Παρέχουμε κτηνιατρική περίθαλψη, πεταλωτική και οδοντιατρική φροντίδα και σε κάποιες περιοχές προσπαθούμε να κάνουμε σεμινάρια μαζεύοντας ιδιοκτήτες, κτηνιάτρους της περιοχής, αλλά κι άλλους ενδιαφερόμενους, για να συνεχίσουν να φροντίζουν κατά τον ίδιο τρόπο αυτά τα πολύ σκληρά εργαζόμενα ζωάκια. Ξέρουν, για παράδειγμα, ότι όταν το γαϊδουράκι έχει μια ακίδα ή απόστημα στο δόντι, οφείλουν να το δουν, δεν είναι κάτι που πρέπει να αγνοήσουν. Αν το γαϊδουράκι δεν μπορεί να μασήσει καλά, γιατί έχει απόστημα, κατεβάζει την τροφή του αμάσητη με αποτέλεσμα να έχει κολικούς. Επομένως, δεν μπορεί να δουλέψει με τον ίδιο τρόπο, γιατί ο σκοπός είναι να κουβαλήσει το φορτίο. Δεν τρέφεται καλά, άρα αδυνατίζει και το βάρος του ζώου είναι αντίστοιχο του φορτίου που μπορεί να κουβαλήσει, οπότε σιγά-σιγά ασθενεί και βέβαια, τους βγαίνει άχρηστο. Πρέπει να γίνεται και σωστή πεταλωτική φροντίδα, να τοποθετηθεί σωστά το πέταλο, γιατί αν δεν έχει σταθερότητα το ζώο δεν μπορεί να ζυγίσει το φορτίο και να το μεταφέρει. Προσπαθούμε έτσι συνέχεια να ενημερώνουμε τον κόσμο. Επισκεπτόμαστε πάνω από 40 περιοχές ανά την Ελλάδα και φροντίζουμε πάνω από 2.000 γαϊδουράκια κάθε χρόνο».
Ο δεύτερος πυλώνας, στον οποίο δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα, έχει να κάνει με την εκπαίδευση. Φέτος, στις 4 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων, η Animal Action εγκαινίασε τη συνεργασία της με τον Ελληνικό Κόσμο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού στην εκπαιδευτική και διαδραστική παράσταση (αρχαίο ινδικό παραμύθι) «Η δίκη των ζώων» για παιδιά δημοτικού, η οποία θα συνεχιστεί και την επόμενη χρονιά. Στόχος είναι η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση της επόμενης γενιάς που διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο και στην αλλαγή νοοτροπίας των γονέων.
Η κακοποίηση των ζώων είναι μεγάλο κεφάλαιο, καθώς πέραν αυτής από πολίτες ή ιδιοκτήτες, υπάρχει και η «βιομηχανική» κακοποίηση. Πρόκειται για τα παραγωγικά ζώα -αγελάδες, κοτόπουλα, γουρούνια- που ζουν και εκτρέφονται υπό απαράδεκτες συνθήκες που μηδενίζουν την ποιότητα της ζωής τους, αλλά κατά συνέπεια και του τελικού προϊόντος.
Το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία και ευζωία των ζώων είναι πρωτοπόρο και από τα καλύτερα της Ευρώπης, όπως εξηγεί η κα Σωτήρχου, με την διαφορά ότι δεν εφαρμόζεται.
Πριν τις εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση και το Ευρωκοινοβούλιο, η οργάνωση ξεκίνησε μια εκστρατεία lobbying.
«Θέλουμε να επηρεάσουμε αυτούς που μπορούν να πάρουν τις αποφάσεις, ώστε να λαμβάνονται υπόψη τα δικαιώματα των ζώων σε οποιαδήποτε νομοθεσία ψηφίζεται και αφορά την ευζωία των ζώων είτε σε εθνικό επίπεδο είτε σε ευρωπαϊκό. Προσεγγίσαμε τους υποψήφιους ευρωβουλευτές, ώστε να υπογράψουν ένα pledge, καθώς θα θέλαμε όταν θα ψηφίσουν νομοθεσίες στο ευρωκοινοβούλιο που αφορούν ζώα, να λαμβάνουν υπόψη την ευζωία τους. Όταν δεσμεύεται προεκλογικά, το πιθανότερο είναι ότι μπορείς, όταν έρθει η ώρα να ψηφιστεί το εκάστοτε νομοσχέδιο στο Ευρωκοινοβούλιο, να τον πιέσεις και να του επιστήσεις την προσοχή τι θα ψηφίσει. Την ίδια εκστρατεία διεξάγουμε στην Ελλάδα για τους υποψήφιους δημάρχους. Έχουμε επικεντρωθεί, αξιολογώντας τους, σε 150 δήμους ανά την Ελλάδα και έχουμε ζητήσει να υπογράψουν μια δέσμευση-υπόσχεση ότι θα εφαρμόσουν τον νόμο 4039/2012, εφόσον εκλεγούν. Έτσι ώστε να είμαστε κατοχυρωμένοι, γιατί προεκλογικά οι πολιτικοί υπόσχονται πολλά, μετά σιωπούν. Ζητάμε, λοιπόν, κάτι απλό από το οποίο έχουν να κερδίσουν όλοι».
Η δύναμη, όπως τονίζει, είναι στα χέρια μας.
«Απλές κινήσεις που μπορούν να κάνουν τόσο μεγάλη διαφορά. Δεν χρειάζεται ακτιβισμό ή να χάσεις τον πολύτιμο χρόνο σου. Αγόρασε, απλώς, το σωστό αβγό. Μην τρως τόσο πολύ κρέας. Προσπάθησε κι εσύ, είναι μια συνισταμένη και ξέρουμε από την φυσική ότι η συνισταμένη είναι το άθροισμα πολλών δυνάμεων. Ας το κάνουμε, ας είμαστε από μόνοι μας μια από αυτές τις δυνάμεις».